
Trong môi trường làm việc, hàng ngày, chúng ta phải đối diện với nhiều vấn đề từ những thứ đơn giản như chọn trang phục phù hợp cho cuộc họp, đến những vấn đề phức tạp như vượt qua khó khăn trong một dự án đang gặp trục trặc. Nếu có kỹ năng giải quyết vấn đề tốt, cuộc sống sẽ trở nên dễ dàng hơn.
Kỹ năng giải quyết vấn đề là một kỹ năng mềm quan trọng cho cả học tập, công việc và cuộc sống, đặc biệt là đối với các nhà quản lý. Bạn đã biết cách giải quyết vấn đề một cách nhanh chóng và hiệu quả nhất chưa? Hãy cùng CareerBuilder khám phá ngay 6 biện pháp nâng cao kỹ năng giải quyết vấn đề hữu ích cho mọi lĩnh vực trong bài viết dưới đây.

Kỹ năng giải quyết vấn đề, còn được gọi là Problem Solving Skills trong tiếng Anh. Đây là khả năng linh hoạt, xử lý các tình huống, vấn đề bất ngờ mà không có sẵn trong kế hoạch. Khi làm việc nhóm với bạn bè hoặc tham gia các dự án với đối tác, không thể tránh khỏi các tình huống bất ngờ. Vì vậy, kỹ năng giải quyết vấn đề là vô cùng cần thiết và quan trọng.
Để trở thành ứng cử viên xuất sắc thì bạn phải có kỹ năng giải quyết vấn đề linh hoạt. Vì yêu cầu của công việc ngày càng đòi hỏi sự ứng biến nhanh nhạy nhiều hơn, mà các nhà tuyển dụng cũng đặt ra tiêu chí về các kỹ năng mềm cho ứng viên.
Hơn nữa, trong cuộc sống hàng ngày, vấn đề luôn phát sinh và bạn cần phải đưa ra được quyết định thoả đáng ngày lúc đó. Nếu không có kỹ năng giải quyết vấn đề, sẽ gây trở ngại rất lớn cho bạn. Rèn luyện kỹ năng giải quyết vấn đề sẽ giúp bạn luôn giữ được tâm lý ổn định, sự bình tĩnh để đưa ra quyết định tối ưu nhất.
Khi gặp phải vấn đề chưa được lên kế hoạch cụ thể và bắt buộc bạn giải quyết ngay thời điểm đó, hãy tham khảo và đi theo trình tứ này để có thể nắm bắt thông tin và đưa ra được hướng xử lý.
Để giải quyết được vấn đề, trước tiên phải xác định vấn đề là gì? Khi xác định được đúng tình hướng gặp phải, bạn sẽ tiết kiệm được rất nhiều thời gian. Bởi nếu nhận định không đúng sẽ làm bạn đi sai hướng và việc quay lại từ đầu sẽ mất rất nhiều công sức.
Bạn phải tìm hiểu xem nguồn gốc vấn đề ở đâu để nắm bắt được vấn đề một cách rõ ràng và khách quan nhất. Bạn cũng phải biết được ai đang là người chịu trách nhiệm chính cho công việc đó, bởi hiện tại họ là người hiểu rõ vấn đề nhất. Bước này giúp cho bạn có cái nhìn tổng quán về vấn đề bất ngườ này, đồng thời biết ai là người chịu trách nhiệm và đề ra hướng giải quyết tốt nhất. Tránh việc chồng cheo nhiệm vụ gây ra thêm mâu thuẫn trong nội bộ.

Phân tích toàn bộ vấn đề để đưa ra được các giải tốt nhất. Nhìn nhận vấn đề từ nhiều khái cạnh khác nhau để biết được những gì đã làm tốt, những gì còn thiếu sót và cần thay đổi. Bạn nên nghiên cứu vấn đề một cách tỉ mỉ, cẩn trọng nhất có thể. Tránh việc bạn chỉ đang xử lý một phần nhỏ của cả một vấn đề lớn hoặc chỉ xử lý được vấn đề trước mắt và kéo theo những lỗi về lâu dài.
Bạn có thể đánh giá bằng cách trả lời các câu hỏi:
- Mức độ ảnh hưởng của vấn đề?
- Công việc có quan trọng hay không?
- Mục tiêu của công việc này là gì?
- Yêu cầu của công việc gồm những gì?
- Ai là người chịu trách nhiệm lên kế hoạch và thực thi công việc?
- Bản thân có đủ quyền hạn hay trách nhiệm xử lý hay không ?
- Mức độ của vấn đề: Khó, dễ hay trung bình?
Bạn không nên chỉ tập trung vào một hướng giải quyết. Mỗi vấn đề đều có nhiều hướng giải quyết và dẫn đến những kết quả khác nhau. Bạn nên xem xét đến mục tiêu, tính chất của công việc sau đó đặt các giải pháp lên bàn cân, xem đâu là giải pháp tối ưu nhất, hạn chế thiệt hại nhiều nhất. Và ở bước này bạn hãy lắng nghe ý kiến từ những người đã lên kế hoạch và thực thi dự án để có cái nhìn khách quan nhất.
Một số tiêu chí để so sánh giải pháp như: Mất thời gian bạo lâu, số lượng công việc nhiều hay ít, nguồn lực cần phải có, hiệu quả mà giải pháp mang lại,...
Bước 5: Thực thi giải pháp tối ưu nhất
Ngược lại, nếu giải pháp không đạt hiệu quả, tình hình có thể trở nên nghiêm trọng hơn. Bạn cần phải đưa ra phương án khác kịp thời để không làm cho vấn đề trở nên phức tạp hơn.
Kỹ năng giao tiếp giúp bạn trao đổi với mọi người, kết nối với đội nhóm để họp lực lượng mạnh mẽ nhất. Đồng thời thu thập đầy đủ thông tin về vấn đề để tăng hiệu suất làm việc.
2. Kỹ năng lắng nghe và tiếp nhận thông tin
Kỹ năng lắng nghe cũng rất quan trọng trong việc tìm ra giải pháp cho vấn đề. Bởi một mình bạn chắc chắn không thể nhìn nhận được tất cả khía cạnh và bạn sẽ bị quan điểm cá nhân chi phối trong việc đưa ra quyết định. Lắng nghe ý kiến góp từ mọi người xung quanh, tiếp nhận thêm thông tin giúp bạn có nhiều góc nhìn khác nhau từ đó có hướng giải quyết tối ưu nhất.

Sau khi xác định được vấn đề, đây là kỹ năng phải có để bạn có thể xâu chuỗi lại các thông tin logic, phân tích, đánh giá và lên ý tưởng giải quyết vấn đề.
Nhiều hướng giải quyết khác nhau sẽ được đặt ra để xem xét nhiều hướng xử lý vấn đề. Nhưng chỉ có một phương án tốt nhất được lựa chọn sau khi so sánh tất cả giải pháp. Kỹ năng ra quyết định sẽ giúp bạn suốt nhất chọn ra giải pháp tốt nhất.
Khi thực thi giải pháp chắc chắn sẽ kéo theo những vấn đề khác phát sinh ra. Bạn phải có kế hoạch xử lý kịp thời hay dự phòng cho trường hợp xấu nhất có thể xảy đến.

Tư duy sáng tạo mang lại cho bạn một hướng xử lý đột phá, độc đáo giúp tiết kiệm được nguồn lực hay một ưu điểm nào đó mà các đề xuất khác không có. Tuy nhiên, sẽ khá nguy hiểm nếu bạn chưa có đủ chuyên môn và kinh nghiệm.
Đây là cách mang lại những ý tưởng mới lạ, sáng tạo và không bị ràng buộc bởi những quy tắc cũ kỹ. Mọi người đều được khuyến khích đóng góp ý kiến mà không bị phê phán. Do đó, Brainstorming là phương pháp rất hiệu quả để tạo ra các ý tưởng độc đáo và đa dạng cho vấn đề.

Biểu đồ tư duy giúp phân tích, tổng hợp vấn đề thông qua hình ảnh, màu sắc một cách trực quan nhất, giúp nắm bắt thông tin nhanh chóng, ghi nhớ các lưu ý quan trọng và tiết kiệm thời gian.
IDEAL là viết tắt của các bước: Xác định, Định nghĩa, Khám phá, Hành động, Nhìn và Học hỏi.
Xác định – Nhận biết vấn đề, giúp bạn tìm ra hướng giải quyết một cách nhanh chóng và hiệu quả.
Định nghĩa – Xác định nguyên nhân, giúp bạn hiểu rõ mục tiêu trước khi bắt đầu giải quyết vấn đề, từ đó đưa ra các bước giải pháp phù hợp.
Khám phá – Tìm kiếm chiến lược tối ưu, cân nhắc kỹ lưỡng để chọn ra một giải pháp hiệu quả nhất.
Hành động – Lập kế hoạch và thực thi, hãy lên kế hoạch và hành động ngay để giải quyết vấn đề một cách nhanh chóng nhất.
Nhìn và Học hỏi – Theo dõi và rút ra bài học, đánh giá và học hỏi từ cách chúng ta vượt qua vấn đề, để tích lũy kiến thức cho bản thân.
Vấn đề có thể xuất hiện bất cứ lúc nào, vì vậy việc rèn luyện đều đặn là rất quan trọng. Bằng cách liệt kê và huấn luyện xử lý các vấn đề có thể phát sinh, bạn có thể tìm hiểu và rút kinh nghiệm từ mỗi tập luyện. Khi vấn đề thực sự xảy ra, bạn sẽ có khả năng giải quyết một cách nhanh chóng và hiệu quả hơn.
Khi gặp vấn đề, hãy giữ bình tĩnh và xem xét lại quy trình giải quyết để đưa ra phương án thích hợp nhất, tránh bị lạc lối và phải bắt đầu lại từ đầu.
Khi quan sát và học hỏi từ đồng nghiệp, cấp trên có kinh nghiệm trong việc xử lý vấn đề, bạn sẽ rút ra nhiều bài học quý giá từ thực tế công việc.
Trong mọi lĩnh vực, việc liên tục nâng cao kiến thức và kỹ năng là điều cần thiết. Không chỉ về chuyên môn, mà còn về các kỹ năng khác. Chỉ khi bạn có đủ kiến thức và kỹ năng, bạn mới có thể đối phó với những tình huống khó khăn, tự tin đảm đương những dự án đầy thách thức.
Các nhà nghiên cứu về tâm lý học đã chứng minh rằng não bộ không thể tạo ra giải pháp khi chỉ tập trung vào vấn đề. Quan trọng là không chỉ tập trung vào việc tìm lỗi và hậu quả, vì điều này có thể làm tăng cảm xúc tiêu cực và hạn chế khả năng tìm ra giải pháp. Tuy nhiên, đừng lạc quan đến mức phớt lờ vấn đề, hãy thử tìm cách nhìn nhận vấn đề một cách sáng suốt, sau đó suy nghĩ về các biện pháp giải quyết khả thi.
Hãy thử nhiều phương án khác nhau để giải quyết vấn đề, kể cả những ý tưởng có vẻ kỳ quặc. Quan trọng là giữ tinh thần mở cửa để khuyến khích sự sáng tạo, từ đó tìm ra cách giải quyết thích hợp nhất. Dù bạn chọn lựa cách nào, đừng bỏ qua những ý tưởng, không có ý kiến nào là quá khó tin. Thực tế cho thấy, nhiều giải pháp xuất sắc bắt nguồn từ những ý tưởng táo bạo.
Đừng coi vấn đề bạn gặp phải là không thể vượt qua. Hãy đơn giản hiểu rằng có một yếu tố không hoạt động hiệu quả và bạn cần tìm cách khắc phục. Sau đó, hãy cân nhắc vấn đề một cách trung lập mà không quá phụ thuộc vào ý kiến của người khác. Hãy lắng nghe góp ý, phân tích kỹ lưỡng và tuân thủ bản năng của mình.
Đôi khi, quá quen thuộc với cách tiếp cận và giải quyết vấn đề khiến bạn bỏ qua nhiều lựa chọn khác. Vì vậy, hãy thử thay đổi cách tiếp cận và nhìn nhận vấn đề theo một góc độ mới bằng cách đảo ngược quan điểm, tìm ra giải pháp mới mẻ. Một cách tiếp cận độc đáo, mới mẻ sẽ kích thích sự sáng tạo, giúp bạn nhìn nhận vấn đề một cách đa chiều hơn. Với nhiều sự lựa chọn, bạn sẽ có cái nhìn toàn diện hơn để chọn ra giải pháp tốt nhất.
Sử dụng từ ngữ tích cực
Thử thách suy nghĩ của bạn bằng cách đặt câu hỏi “Tưởng tượng nếu…” và “Hãy nghĩ về việc…”. Những cụm từ này kích thích trí tưởng tượng và khuyến khích tìm ra giải pháp mới mẻ. Hãy tránh những lời phủ định như “Tôi không nghĩ rằng…” hay “Điều này không thể…”.
Thường ta làm cho mọi thứ trở nên phức tạp hơn cần thiết. Hãy thử giản đơn hóa vấn đề bằng cách nhìn tổng thể và loại bỏ những chi tiết không cần thiết. Tìm ra giải pháp đơn giản, rõ ràng và kỳ diệu sẽ đến với bạn.
Kỹ năng giải quyết vấn đề cũng rất hữu ích khi bạn tham gia phỏng vấn. Nếu gặp phải câu hỏi phức tạp, đừng lo lắng. Hãy áp dụng kỹ năng này để đánh giá và đưa ra giải pháp hợp lý.
Hãy tìm kiếm ý kiến từ bạn bè, người thân hoặc các trang web uy tín về việc làm để chuẩn bị trước cho những câu hỏi có thể gặp khi phỏng vấn. Việc chuẩn bị trước câu trả lời sẽ giúp bạn tự tin và trả lời một cách trôi chảy hơn khi tham gia phỏng vấn.
- Các câu hỏi phổ biến khi phỏng vấn bao gồm:
- Bạn sẽ phản ứng ra sao khi gặp áp lực trong công việc?
- Bạn có khả năng chịu áp lực không?
- Bạn sẽ làm gì khi có khách phàn nàn về sản phẩm hoặc dịch vụ?
- Khi công việc thay đổi không theo kế hoạch, bạn sẽ xử lý thế nào?
- Nếu sếp yêu cầu bạn thực hiện một công việc nằm ngoài phạm vi trách nhiệm của bạn, bạn sẽ làm thế nào?
Các câu hỏi thường gặp về giải quyết vấn đề?
Rào cản sẽ ảnh hưởng đến quá trình giải quyết vấn đề mà bạn gặp phải: thiếu thông tin, không đủ quyền lực để xử lý ngay lập tức, phải chờ đợi sự cho phép trong khi vấn đề cấp bách, không có sự hỗ trợ từ người khác,...
Cách giải quyết vấn đề khi làm việc nhóm?
Để giải quyết vấn đề khi làm việc nhóm trong cả học tập và công việc: Hãy cùng nhau xác định vấn đề, lắng nghe ý kiến của nhau, luôn giữ tinh thần đồng đội và tiến bộ, tránh tranh cãi, giải quyết mâu thuẫn nội bộ và sử dụng các bước giải quyết vấn đề để tìm ra hướng đi. Bạn có thể tham khảo thêm cách giải quyết vấn đề trong nhóm để có kinh nghiệm hơn.
Kỹ năng giải quyết vấn đề là chìa khóa quan trọng giúp bạn trở thành một ứng viên xuất sắc. Ở bất kỳ vị trí, lĩnh vực công việc nào cũng đều cần sự linh hoạt và khả năng đối phó với các tình huống bất ngờ. Hãy không ngừng rèn luyện và phát triển bản thân mỗi ngày. Đó là những gì CareerBuilder muốn chia sẻ với bạn để giúp bạn giải quyết vấn đề một cách hiệu quả hơn.