Buzz
Khám phá nghệ thuật tập thể dục cho não bộ qua việc phân tích nghịch lý tư duy
Tư duy logic là công cụ hàng đầu giải quyết vấn đề, nhưng tâm lý học vẫn tồn tại những nghịch lý kỳ bí. Hãy khám phá những tình huống tiến thoái lưỡng nan và rèn luyện tư duy của bạn bằng cách tìm hiểu những nghịch lý sau đây:
1. Nghịch lý Con quạ đen
Nghịch lý Hempel nêu rõ rằng khi sự kiện trùng hợp xảy ra nhiều, niềm tin vào lý thuyết tăng lên. Ví dụ: 'Mọi con quạ đều màu đen'.
Kiểm tra hàng triệu con quạ màu đen củng cố niềm tin vào lý thuyết, nhưng thực tế vẫn có quạ trắng, làm nghịch lý trở nên thú vị.
2. Nghịch lý Epimenides
Tại hòn đảo Crete, người tên Epimenides đã đưa ra một tuyên bố đầy nghịch lý, nói rằng mọi người Crete đều là những kẻ trung thực. Tuy câu nói đơn giản, nhưng lại tạo ra một nghịch lý không dễ giải quyết.
Nếu giả sử rằng mọi người Crete đều nói dối, thì Epimenides - người cũng là người Crete - lại nói thật và tuyên bố của ông trở nên sai lầm.
Thế nhưng, nếu lập luận 'mọi người Crete đều là kẻ nói dối' là sai, thì Epimenides đã nói dối. Cuối cùng, chúng ta đặt câu hỏi: Epimenides đã nói dối hay nói thật?
3. Nghịch lý Abilene
Nghịch lý xã hội này được đưa ra bởi Jerry B. Harvey trong cuốn sách Nghịch lý Abilene và những suy ngẫm về quản lý. Một gia đình đang chơi cờ domino trước hiên nhà, làm nổi bật tình huống xã hội phức tạp.
Người cha vợ đề xuất một chuyến đến Abilene, một thị trấn cách nơi họ sống 50 dặm. Người vợ đồng ý, mặc dù không thích vì thời tiết nắng nóng. Bà vẫn đồng ý vì tin rằng sẽ không ai đồng lòng với bà. Người con rể cũng đồng tình vì nghĩ mẹ vợ muốn đi, nên họ cùng bắt đầu hành trình.
Như dự đoán của người vợ, chuyến đi trở thành một cuộc phiêu lưu dài, nóng nực và mệt mỏi. Gia đình quyết định quay trở lại sau vài giờ. Trên đường về, người vợ nhẹ nhàng mỉa mai rằng chuyến đi không phải ý tưởng tốt. Người con rể giải thích rằng anh chỉ đi để làm vui lòng mẹ vợ. Người chồng thừa nhận ông đề xuất chuyến đi vì cảm thấy mọi người đang chán chường.
Gia đình hoang mang không hiểu tại sao họ lại cùng nhau thực hiện một hành động mà không ai muốn thực hiện. Trong tình cảnh khó xử này, Harvey cố gắng giải thích lý do mà đôi khi chúng ta buộc phải làm những điều nằm ngoài ý muốn của mình.
4. Nghịch lý ông nội
Tình huống khó xử này còn được biết đến là nghịch lý của việc du hành qua thời gian, được tác giả khoa học tưởng tượng René Barjavel đề xuất vào năm 1944 trong cuốn tiểu thuyết Future Times Three của ông. Ông giả sử rằng một người đàn ông quay về quá khứ và giết ông nội của mình, tức cha của cha ruột. Nhưng nếu ông nội đã mất trong quá khứ, người này không thể tồn tại để có thể thụ thai. Vậy ai là người quay về và thực hiện hành động đó?
Nếu ông nội đã mất trong quá khứ, rõ ràng người đó không bao giờ tồn tại để có thể thụ thai. Vậy nếu người này không tồn tại, ai là người quay về quá khứ để giết ông nội?
5. Nghịch lý sinh đôi
Albert Einstein đưa ra nghịch lý này để giải thích thuyết tương đối, chỉ ra rằng phép đo thời gian không tuyệt đối và phụ thuộc vào chuyển động cũng như góc nhìn của người quan sát. Câu chuyện xoay quanh hai anh em sinh đôi: một đi du hành vũ trụ với tốc độ cao, trong khi anh kia ở lại Trái đất suốt 20 năm.
Dự đoán cho thấy người ở nhà sẽ già nhanh hơn do ảnh hưởng của sự giãn nở thời gian. Nói cách khác, anh ta sẽ trải qua thời gian chậm hơn. Người quay trở lại sau chuyến du hành vũ trụ sẽ trông trẻ trung hơn vì di chuyển với tốc độ cao khiến thời gian trôi nhanh hơn. Tất cả điều này chứng minh rằng thời gian là tương đối.
6. Nghịch lý cá sấu
Tình huống khó xử này làm nổi bật những vấn đề logic liên quan đến những điều chúng ta không biết, nhưng vẫn giữ ý tưởng về những điều có thể xảy ra. Câu chuyện về con cá sấu giữ đứa trẻ khỏi tay mẹ làm nổi bật điều nghịch lý. Nếu cá sấu quyết ăn thịt đứa trẻ, nó sẽ phá vỡ lời hứa, vì mẹ đã đoán đúng. Nếu nó quyết giao trả con, mẹ có thể sai, nhưng vẫn cứu được con.
Một trong những ý nghĩa lớn của nghịch lý này là làm nổi bật vấn đề của sự không chắc chắn và khả năng xảy ra những điều chúng ta không thể dự đoán trước.
Xuất xứ: Bright Side
