7 Bài văn phân tích và cảm nhận sâu sắc về tác phẩm 'Con chào mào' (Ngữ văn 6 - SGK Kết nối tri thức) xuất sắc nhất

Nhắc đến Mai Văn Phấn là nhắc đến một nhà thơ gắn bó sâu sắc với thiên nhiên, nổi bật với sự hòa quyện và cảm nhận tinh tế về vẻ đẹp vũ trụ. Bài thơ “Con chào mào” là một minh chứng rõ nét cho tinh thần này, với thể thơ tự do và cấu tứ độc đáo, hình tượng con chào mào trở thành trung tâm, phản ánh một bức tranh thiên nhiên trong sáng và thanh bình. Hình ảnh chú chim chào mào với lông đốm trắng và mào đỏ hót trên cành cao tạo nên một khung cảnh thanh tịnh, gợi cảm giác yên bình. Âm thanh tiếng hót của con chim không chỉ là giai điệu tự nhiên mà còn là sự vang vọng của vũ trụ. Trong bài thơ, tác giả bộc lộ sự khao khát giữ gìn cái đẹp của thiên nhiên và sự giao hòa của tâm hồn với thiên nhiên. Qua những suy tư và hình ảnh thơ chân thực, bài thơ không chỉ thể hiện tình yêu thiên nhiên mà còn nhấn mạnh thái độ tôn trọng và hòa hợp với môi trường. Kết thúc bài thơ khẳng định sự thay đổi trong cảm nhận và tình yêu thiên nhiên của nhà thơ, làm nổi bật giá trị nghệ thuật và ý nghĩa sâu sắc của tác phẩm.

Mai Văn Phấn là một nhà thơ với những tác phẩm đa dạng về chủ đề và cách tiếp cận nghệ thuật. Điều này được thể hiện rõ trong bài thơ “Con chào mào”.

Bài thơ bắt đầu với hình ảnh con chim chào mào được miêu tả rất cụ thể:

“Con chào mào đốm trắng mũ đỏ
Hót trên cây cao chót vót
triu... uýt... huýt... tu hìu…”

Chim chào mào hiện lên với vị trí trên cây cao, cùng màu sắc đốm trắng và mũ đỏ, tạo nên một hình ảnh rực rỡ. Tiếng hót của chim cũng được miêu tả rõ nét với âm thanh “triu… uýt… huýt… tu hìu…”. Bằng lối viết tả thực, nhà thơ vẽ nên một bức tranh thiên nhiên tràn ngập màu sắc và âm thanh. Hình ảnh chim chào mào cũng xuất hiện trong suy nghĩ của nhân vật “tôi” - người trữ tình trong bài thơ:

“Tôi vội vẽ chiếc lồng trong ý nghĩ
Sợ chim bay đi

Vừa vẽ xong nó cất cánh
Tôi ôm khung nắng, khung gió
Nhành cây xanh hối hả đuổi theo”

Nhân vật “tôi” trong bài thơ tạo ra một chiếc lồng trong tâm trí để giữ con chim chào mào vì lo lắng nó sẽ bay đi. “Chiếc lồng” này chỉ là một hình ảnh tượng trưng cho khao khát giữ gìn cái đẹp của thiên nhiên. Khi chim bay đi, hành động “ôm khung nắng, khung gió, nhành cây” biểu thị mong muốn của nhân vật muốn bao trùm không gian thiên nhiên rộng lớn. Động từ “ôm” kết hợp với các danh từ “nắng”, “gió”, “nhành cây” thể hiện khao khát mở rộng “chiếc lồng” của nhân vật thành vô tận, để tâm hồn hòa quyện với thiên nhiên. Giọng thơ nhẹ nhàng, vui tươi phản ánh khao khát của tác giả về một không gian thiên nhiên rộng lớn. Cuối bài thơ là hình ảnh con chim trong tâm tưởng của nhân vật “tôi”:

“Trong vô tăm tích tôi nghĩ
Lát nữa chào mào sẽ mổ những con sâu
Trái cây chín đỏ
Từng giọt nước
Thanh sạch của tôi

triu... uýt... huýt... tu hìu…

Chẳng cần chim lại bay về
Tiếng hót ấy giờ tôi nghe rất rõ.”

Nhân vật “tôi” giữ lại không gian nắng, cây, gió và mong muốn giữ được con chim và tiếng hót. Nhưng “vô tăm tích” cho thấy sự không thể nắm bắt của thiên nhiên. Nhà thơ tưởng tượng con chim sẽ mổ sâu, ăn trái cây chín đỏ và uống nước. Câu thơ “Thanh sạch của tôi” cho thấy sự tinh khiết mà nhà thơ dành cho chú chim. Hai câu thơ cuối cho thấy dù con chim đã bay xa, nhưng trong tâm tưởng của nhà thơ, con chim vẫn còn: “Chẳng cần chim bay về/Tiếng hót ấy giờ tôi nghe rất rõ”. Nhân vật “tôi” cảm nhận sự hiện diện của con chim chào mào qua tình yêu thiên nhiên chân thành và không ích kỉ.

Bài thơ “Con chào mào” của Mai Văn Phấn thể hiện vẻ đẹp của chim chào mào và tình yêu thiên nhiên, khao khát tự do của nhà thơ.

Mai Văn Phấn, với kho tàng thơ phong phú, đã khẳng định vị trí vững chắc trong nền thơ hiện đại Việt Nam. Sự đổi mới táo bạo trong bút pháp của ông đã giúp thơ của ông không chỉ chinh phục độc giả trong nước mà còn lan tỏa ra quốc tế. Tinh tế, tài hoa và sáng tạo đột phá là những nét nổi bật trong thơ của ông. Một bài thơ ngắn như Con chào mào cũng mang đậm dấu ấn cá nhân trong tư duy và bút pháp của tác giả.

Bài thơ sử dụng thể thơ tự do, không vần, bao gồm 16 dòng chia thành các khổ dài ngắn linh hoạt. Mặc dù tiêu đề là Con chào mào, chỉ có 4 dòng miêu tả con chim (chủ yếu là tiếng hót của nó), trong khi 12 dòng còn lại tập trung vào hành động, cảm xúc và suy nghĩ của nhân vật trữ tình. Khám phá bài thơ đồng nghĩa với việc thâm nhập vào thế giới nội tâm của nhân vật “tôi” để giải mã những ẩn ý tinh tế trong ngôn ngữ và hình ảnh. Mở đầu bằng những câu vừa mô tả hình ảnh con chim vừa như một bản “ghi âm”:

Con chào mào đốm trắng mũ đỏ

Hót trên cây cao chót vót

triu... uýt... huýt... tu hìu....

Con chào mào hiện lên với màu sắc trắng đỏ rực rỡ. Ẩn dụ mũ đỏ tạo nên cái nhìn hài hước, tươi trẻ. Âm thanh được miêu tả tinh tế, từ láy chót vót kết hợp với âm vực cao làm cho câu thơ vang vọng, lung linh. Âm thanh triêu... uýt... huýt... tu hìu... mô phỏng tiếng hót đặc trưng của chim chào mào, không có nghĩa nhưng mang lại hiệu ứng âm thanh rộng lớn, lan tỏa trong không gian. Một dòng suối âm thanh ngọt ngào từ đỉnh cao chảy xuống, chạm đến trái tim người nghe với tất cả sự hân hoan.

Thiên nhiên trong ba câu thơ đầu vừa quen thuộc vừa mới lạ, tạo nên cảm xúc và suy tư của nhân vật “tôi”. Phản ứng ngay lập tức và tự nhiên: Tôi vội vẽ chiếc lồng trong ý nghĩ/ Sợ chim bay đi. Nhân vật trữ tình “vẽ chiếc lồng” để làm gì? Lồng là để “nhốt”, dù là trong ý nghĩ cũng là ao ước chiếm hữu. Ao ước mạnh mẽ khiến nhân vật “tôi” vừa vội vã, vừa lo lắng về sự thất bại. Và đúng như vậy, con chim bay đi khi ý nghĩ vừa mới chớm nở: Vừa vẽ xong nó cất cánh. Câu thơ phản ánh mối liên hệ bất ngờ giữa “tôi” và con chào mào. Con chim bay đi khi ý nghĩ chiếm hữu còn đang hình thành, như cười nhạo sự ích kỷ của con người. Đây là một bài học giản dị nhưng sâu sắc từ thiên nhiên về sự nhận thức và tỉnh ngộ.

Nhưng thế giới nội tâm con người rất phức tạp. Dù nhận thức rõ, cảm xúc chưa thay đổi. Mai Văn Phấn khơi gợi những xung động khó tả qua:

Trong vô tăm tích tôi nghĩ

Lát nữa chào mào sẽ mổ

những con sâu

Trái cây chín đỏ

Từng giọt nước

Thanh sạch của tôi.

Cụm từ vô tăm tích gợi ra một không gian mênh mông, không thể kiểm soát. Ý nghĩ từ đây giống như chiếc lá trôi nổi trên mặt nước, rõ nhưng chênh chao. Lát nữa gợi sự chờ đợi, hi vọng. Dù không chiếm giữ được con chào mào, nhân vật vẫn nuôi dưỡng vọng tưởng, mong con chim đón nhận trái cây chín đỏ và giọt nước thanh sạch của mình. Hoặc có thể, nhân vật cảm thấy ân hận và xấu hổ, vẽ ra một không gian tự nhiên để chuộc lỗi. Không gian ấy thanh sạch vì không bị ô nhiễm bởi những ý nghĩ nhỏ mọn. Lời thơ giản dị nhưng sâu sắc, dẫn dắt người đọc đến nhiều cảm nhận khác nhau, hòa vào tiếng hót của con chào mào ở cuối bài:

triu... uýt.. .huýt... tu hìu...

Chẳng cần chim lại bay về

Tiếng hót ấy giờ tôi nghe rất rõ.

Tiếng hót bất chợt vang lên như hồi âm, cường độ và sắc thái thay đổi. Dù cánh chim đã bay xa, tiếng hót vẫn vang lại, giúp “tôi” nhận ra rằng không cần sở hữu, vẫn có thể thưởng thức tiếng chim tự do. Tiếng hót rõ ràng, vang vọng và lấp lánh, như từ bốn phương vọng lại. Dù chỉ ba dòng thơ ngắn, lớp nghĩa ẩn chứa rất sâu sắc.

Kết cấu vòng tròn (triu... uýt... huýt... tu hìu...) tạo ra sóng âm thanh lan tỏa mãi. Tiếng hót của con chào mào mở ra, khép lại rồi tiếp tục hòa cùng âm giai tâm trạng con người. Từ ngưỡng mộ, mê say đến ham muốn, hy vọng và cuối cùng là sự thanh lọc tâm ý, tất cả diễn ra trong âm hưởng của tiếng chim hót. Đây là hành trình tâm tưởng đẹp đẽ và cao quý.

Bài thơ cho thấy thiên nhiên không phải là đối tượng chính, mà là cảm xúc và suy tư của con người về sự liên kết với thiên nhiên. Niềm khao khát chiếm hữu thiên nhiên thể hiện ý chí kiểm soát, nhưng không thành công. Bài thơ mang đến nhận thức sâu xa: con chào mào có quyền sống tự do, và con người nên thưởng thức vẻ đẹp thiên nhiên mà không chiếm hữu. Đây là ý nghĩa chân thực của sự sống.

Bài thơ còn mở ra mối quan hệ sâu sắc giữa con người với chính mình. Nhẹ nhàng, thanh đạm, bài thơ là một cách lắng nghe bản thân. Khi tâm hồn mềm dẻo, ta sẽ sống hòa hợp với thế giới xung quanh, với tiếng hót của những sinh vật xinh đẹp như con chào mào:

triu... uýt... huýt... tu hìu...

Chẳng cần chim lại bay về

Tiếng hót ấy giờ tôi nghe rất rõ.

Và bạn, có cảm nhận được những âm vang kỳ diệu của thiên nhiên trong lòng mình không?

(Nguồn Văn nghệ số 7/2022)

Bài thơ “Con chào mào” của Mai Văn Phấn đã để lại ấn tượng sâu đậm cho người đọc.

Hình ảnh con chào mào trong bài thơ được nhà thơ khắc họa rất rõ nét:

“Con chào mào đốm trắng mũ đỏ
Hót trên cây cao chót vót
triu... uýt... huýt... tu hìu…”

Vẻ đẹp của chim chào mào với “đốm trắng, mũ đỏ” thể hiện sự rực rỡ của nó. Âm thanh đặc trưng “triu… uýt… huýt… tu hìu…” làm cho bức tranh thiên nhiên trong bài thơ trở nên sinh động và đầy màu sắc.

Tiếp theo, những câu thơ tiếp theo giúp người đọc hiểu rõ hơn nhiều ý nghĩa:

“Tôi vội vẽ chiếc lồng trong tâm trí
Sợ chim bay mất
Vừa vẽ xong nó đã cất cánh
Tôi ôm lấy nắng, gió
Nhành cây xanh vội vã đuổi theo”

Nhân vật “tôi” trong bài thơ vẽ chiếc lồng để nhốt con chim vì sợ nó bay đi. Điều này thể hiện khao khát của tác giả về việc sở hữu thiên nhiên. Tuy nhiên, khi chiếc lồng hoàn thành thì chào mào đã bay đi, và “tôi” ôm lấy nắng, gió, nhành cây. Động từ “ôm” kết hợp với các danh từ “nắng”, “gió”, “nhành cây” thể hiện mong muốn của nhân vật được mở rộng “chiếc lồng” thành vô tận, để tâm hồn bao trùm thiên nhiên. Trong tưởng tượng của nhân vật “tôi”, con chim chào mào lại hiện lên:

“Trong không gian vô hình tôi nghĩ
Lát nữa chào mào sẽ mổ những con sâu
Trái cây chín đỏ
Từng giọt nước
Thanh sạch của tôi
triu... uýt... huýt... tu hìu…
Chẳng cần chim lại bay về
Tiếng hót ấy giờ tôi nghe rất rõ.”

Nhân vật “tôi” mong muốn giữ lại tiếng hót, nhưng không gian “vô hình” đã làm cho điều đó trở nên không thể. Những hoạt động của chào mào như “mổ những con sâu, ăn trái cây chín đỏ, uống từng giọt nước” cho thấy rằng con chim chỉ hạnh phúc trong cuộc sống tự do giữa thiên nhiên rộng lớn. Đến cuối bài thơ, người đọc thấy tình yêu thiên nhiên của tác giả đã chuyển từ sự chiếm hữu ích kỷ sang sự tôn trọng và yêu mến chân thành, để cảm nhận vẻ đẹp thiên nhiên ở bất cứ nơi đâu.

Với “Con chào mào”, chúng ta thấy rõ tình yêu thiên nhiên vĩ đại của nhà thơ.

Mai Văn Phấn là một nhà thơ với những tác phẩm độc đáo, trong đó bài thơ “Con chào mào” gây ấn tượng mạnh với độc giả:

Trước hết, nhà thơ đã khắc họa hình ảnh con chào mào một cách sống động:

“Con chào mào đốm trắng mũ đỏ
Hót trên cây cao chót vót
triu... uýt... huýt... tu hìu…”

Những câu thơ mở đầu miêu tả con chim chào mào với đặc điểm “đốm trắng, mũ đỏ” và tiếng hót “triu… uýt… huýt… tu hìu…” tạo nên một bức tranh thiên nhiên sống động. Tiếp theo, Mai Văn Phấn thể hiện hình ảnh con chim chào mào trong tâm trí nhân vật trữ tình - “tôi”:

“Tôi vội vẽ chiếc lồng trong tưởng tượng
Sợ chim bay mất
Vừa vẽ xong, chim đã cất cánh
Tôi ôm lấy nắng, gió
Nhành cây xanh vội vã đuổi theo”

Nhân vật “tôi” trong bài thơ tạo ra chiếc lồng trong trí tưởng tượng để giữ con chim, thể hiện khao khát chiếm hữu vẻ đẹp thiên nhiên. Khi chiếc lồng hoàn thành thì chào mào đã bay đi. “Tôi” ôm nắng, gió và nhành cây thể hiện mong muốn mở rộng “chiếc lồng” thành vô tận để bao trùm thiên nhiên. Bài thơ với giọng điệu tươi vui phản ánh cái nhìn lạc quan của tác giả. Cuối cùng là hình ảnh trong tưởng tượng của nhân vật “tôi”:

“Trong không gian vô hình tôi tưởng tượng
Lát nữa chào mào sẽ mổ sâu
Ăn trái cây chín đỏ
Uống từng giọt nước
Thanh sạch của tôi
triu... uýt... huýt... tu hìu…
Chẳng cần chim trở về
Tiếng hót ấy tôi vẫn nghe rất rõ.”

Không gian “nắng, cây, gió” hiện lên với mong muốn giữ lại con chim và tiếng hót. Nhưng “vô hình” thể hiện sự vô định của thiên nhiên. Nhân vật “tôi” phải tưởng tượng con chim đang mổ sâu, ăn trái cây chín đỏ, uống nước. Dù con chim đã bay xa, trong tâm trí của nhà thơ, con chim vẫn hiện diện. Tình yêu thiên nhiên của tác giả luôn hiện hữu dù ở bất kỳ đâu.

Bài thơ “Con chào mào” của Mai Văn Phấn mang đến nhiều cảm nhận về tình yêu thiên nhiên và khao khát tự do của nhà thơ.

Mai Văn Phấn là một nhà thơ và nhà phê bình nổi tiếng. Một trong những tác phẩm của ông là bài thơ “Con chào mào”.

Nhà thơ mở đầu bằng việc miêu tả hình ảnh con chim chào mào:

“Con chào mào đốm trắng mũ đỏ
Hót trên cây cao chót vót
triu... uýt... huýt... tu hìu…”

Với vị trí “trên cây cao chót vót”, hình ảnh con chim chào mào “đốm trắng, mũ đỏ” và tiếng hót “triu… uýt… huýt… tu hìu…” tạo nên một bức tranh thiên nhiên đầy màu sắc và âm thanh. Tuy nhiên, hình ảnh con chim không chỉ đơn thuần như vật:

“Tôi vội vẽ chiếc lồng trong tưởng tượng
Sợ chim bay đi

Vừa vẽ xong nó cất cánh
Tôi ôm khung nắng, khung gió
Nhành cây xanh hối hả đuổi theo”

Trong khổ thơ tiếp theo, nhân vật “tôi” vẽ chiếc lồng để giữ con chim chào mào, thể hiện khao khát độc chiếm vẻ đẹp thiên nhiên. Khi con chim bay đi, “tôi” ôm lấy nắng, gió và nhành cây, thể hiện mong muốn mở rộng “chiếc lồng” của mình thành vô tận, bao trùm thiên nhiên. Cuối cùng, hình ảnh trong tưởng tượng của “tôi”:

“Trong không gian vô hình tôi nghĩ
Lát nữa chào mào sẽ mổ sâu
Ăn trái cây chín đỏ
Uống từng giọt nước
Thanh sạch của tôi

triu... uýt... huýt... tu hìu…

Chẳng cần chim trở về
Tiếng hót ấy tôi vẫn nghe rõ.”

Khi con chim bay đi, “tôi” vẫn cảm nhận được sự hiện diện của con chim qua tiếng hót vang vọng trong tâm trí. Tình yêu thiên nhiên của nhà thơ không còn là sự chiếm hữu ích kỷ mà là sự tôn trọng, khiến cho dù con chim không trở về, vẫn cảm nhận được vẻ đẹp thiên nhiên.

Bài thơ “Con chào mào” phản ánh tình yêu thiên nhiên và khát khao tự do của tác giả.