7 Di tích lịch sử tiêu biểu tại huyện Đan Phượng, Hà Nội

Đình Vạn Xuân nằm ở xã Hạ Mỗ, huyện Đan Phượng, Hà Nội, đã được Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch công nhận là di tích quốc gia vào năm 1991. Đình thờ Hy Minh Dũng Nghị Đại vương, hay còn gọi là Lý Bát Lang, hoàng tử thứ sáu của Hậu Nam đế Lý Phật Tử.

Giá trị lịch sử – văn hóa – khoa học nghệ thuật của đình Vạn Xuân được khẳng định trong hồ sơ di tích với quy mô kiến trúc lớn, nổi bật giữa các công trình dân dụng của làng. Điều này không chỉ thể hiện vị thế của thần bảo hộ mà còn phản ánh sự thịnh vượng của Hạ Mỗ qua nhiều thế kỷ. Mặc dù bề thế nhưng các nếp nhà vẫn giữ được vẻ đẹp cổ điển. Sự thanh thoát của ngôi đình được tạo nên từ những đường cong mềm mại, một đặc trưng nổi bật của kiến trúc cổ Việt Nam. Đặc điểm độc đáo thứ hai là quy hoạch riêng biệt của đình Vạn Xuân so với những ngôi đình khác hiện nay.

Ngoài việc mang lại không gian và ánh sáng thuận lợi cho các hoạt động, nếp nhà dọc giữa đình còn làm tăng thêm vẻ đẹp và sự trang trọng trong các nghi lễ thờ cúng thần hoàng làng. Nhìn từ xa, đình có hai tầng và hai lớp kiến trúc rõ ràng, thể hiện sự phong phú và đa dạng của kiến trúc đình làng Việt Nam.

Địa chỉ: Hạ Mỗ, Đan Phượng, Hà Nội.

Đền Văn Hiến, hay còn gọi là Văn Hiến Đường, nằm ở làng Hạ Mỗ, xã Hạ Mỗ, huyện Đan Phượng, Hà Nội. Trước đây, đền được dùng để thờ Khổng Tử và tôn vinh các danh nhân khoa bảng của làng. Sau khi Thái úy Tô Hiến Thành, một người con xuất sắc của quê hương qua đời, người dân đã xây dựng mộ và thờ ông tại đây. Tháng 11/1991, Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch đã công nhận đền Văn Hiến là di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật. Cùng với Đình Vạn Xuân, đây cũng là một di tích quan trọng tại Hạ Mỗ.

Đền thờ hai vị đại hiền của làng Hạ Mỗ là Thái úy Tô Hiến Thành và quan nghề Đỗ Trí Trung. Vào năm Duy Tân thứ 2 (Mậu Thân – 1908), sau lễ Đồng Giáng bút tại chùa Hải Giác (Đinh Mùi – 1907), người dân và các nho sĩ Hạ Mỗ đã tiến hành cải tạo và quy hoạch lại di tích thành đền Văn Hiến như hiện nay.

Đặc biệt, ngôi đền còn lưu giữ bộ Bia Tràng Khoa cùng bộ bản in sách Cổ Kim Truyền Lục, đây là tư liệu quý giá chứng minh cho truyền thống Văn Hiến của vùng đất này. Đền Văn Hiến cũng được gắn liền với 'Công trình kỉ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội'.

Địa chỉ: Hạ Mỗ, Đan Phượng, Hà Nội.

Từ trung tâm Hà Nội, theo Quốc lộ 32 qua Thị trấn Phùng, rẽ phải sẽ đến Đình Đại Phùng. Ngôi đình mang tên làng, hiện thuộc xã Đan Phượng, huyện Đan Phượng, Hà Nội. Với kiến trúc bề thế và cổ kính, đình có từ thời hậu Lê (thế kỷ XVII), tọa lạc ở đầu làng, hướng ra sông Đáy và núi Tản Viên. Bên trái là ngôi chùa “Tam Giáo” cùng với xóm làng phồn thịnh xung quanh. Đình không chỉ là trung tâm văn hóa của làng mà còn lưu giữ nhiều nét kiến trúc và chạm khắc dân gian độc đáo.

Theo thần phả, Đình Đại Phùng có từ thời Trần, thờ thần Tích Lịch Hỏa Quang, một vị thiên thần (Mây – Mưa – Sấm – Chớp) và tướng quân Vũ Hùng, người đã có công trong cuộc chiến chống giặc thời Trần Nghệ Tông. Ông đã tiêu diệt bọn giặc quấy phá phía Tây Thăng Long. Sau khi mất, tướng Vũ Hùng được nhà Trần phong tặng danh hiệu Trần triều Trung quân Ngã Bốn, Vũ Hùng Đại Vương. Người dân tổng Phùng đã lập đền thờ ngay trên mảnh đất mà ngài đã từng chỉ huy. Xung quanh đình vẫn giữ nguyên những tên gọi như Ao Đồn, Nha Môn, Ngõ Phủ…

Lễ hội đình Đại Phùng diễn ra ba lần mỗi năm. Ngày 18 tháng Giêng là ngày sinh của thánh Vũ Hùng, lễ hội lớn nhất trong năm; ngày 12 tháng 2 để tưởng nhớ thần Tích Lịch Hỏa Quang, vị thần bảo hộ của tổng Phùng; và ngày 18 tháng 11 kỷ niệm ngày mất của Vũ Hùng.

Địa chỉ: Đan Phượng, Hà Nội.

Chùa Hải Giác (Hải Giác Tự) tọa lạc tại làng Hạ Mỗ, huyện Đan Phượng, bên bờ hữu ngạn sông Nhuệ, cách trung tâm Hà Nội khoảng 20km về phía Tây Bắc.

Chùa Hải Giác là một di tích lịch sử quý báu của Việt Nam, được công nhận là 'Vốn cổ quý giá' bởi Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vào năm 1991. Ngôi chùa này không chỉ gắn liền với nhiều giá trị nghệ thuật mà còn có vai trò trong sự nghiệp giải phóng dân tộc. Chùa được xây dựng trên khu đất bằng phẳng ở rìa làng Hạ Mỗ và vẫn giữ nguyên vẹn những di tích, kiến trúc cổ xưa. Ngôi chùa có hàng trăm gian, được mô tả như sau:

“Chùa làng có đủ trăm gian
Nội công ngoại quốc rõ ràng chẳng sai.”

Chùa Hải Giác có niên đại từ sớm và được hoàn thiện trong thời Lê, do đó, Phật điện của chùa rất đồ sộ và phong phú, tiêu biểu cho một Tam bảo của chùa Lê. Hiện tại, chùa lưu giữ hơn 200 pho tượng lớn nhỏ, trong đó có 50 pho tượng tròn là những tác phẩm nghệ thuật có giá trị cao.

Địa chỉ: Hạ Mỗ, Đan Phượng, Hà Nội.

Đình Phương Mạc là một di tích lịch sử - kiến trúc nghệ thuật thời Lê, được công nhận là di tích quốc gia vào năm 1990 bởi Bộ Văn hóa Thông tin. Ngôi đình này có từ lâu đời và đã trải qua nhiều lần trùng tu nhưng vẫn giữ được nghệ thuật kiến trúc gỗ của thế kỷ XVIII.

Đình có 5 gian nhà tiền tế với mái cong, hai bên có tả mạc và hữu mạc để tiếp đón khách thập phương. Trước đình có một giếng nước hình vuông. Đường vào chính là con đường dẫn đến đại bái đường bề thế, với lớp ngói cổ rêu phong. Đình Phương Mạc còn bảo tồn nhiều di vật quý giá như hương án, đôi hạc gỗ điêu khắc từ thế kỷ XIX, cỗ long ngai, và bài vị chạm rồng. Đặc biệt, có cuốn thần phả cùng 10 đạo sắc phong của các triều đại phong mỹ tự cho thần hoàng làng là Phạm Bạch Hổ, hay còn gọi là Phạm Hồng Át, một trong 12 xứ quân cuối thời Ngô, đầu nhà Đinh vào thế kỷ X. Ông là vị tướng có công lớn trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nam Hán trên sông Bạch Đằng dưới sự lãnh đạo của Ngô Quyền vào năm 938. Để tôn trọng công lao của ông, sau khi mất, nhân dân Phương Mạc đã lập đền thờ ông làm thần thành hoàng.

Còn có một cuốn khoán ước gồm 149 điều, chứa đựng nội dung phong phú có giá trị cho nghiên cứu văn hóa – xã hội, phong tục tập quán và các luật lệ truyền thống của làng Việt Nam.

Địa chỉ: Phương Đình, Đan Phượng, Hà Nội.

Dù chưa có tài liệu nào ghi chép rõ ràng về thời điểm xây dựng đình chùa Hạ Hội, nhưng dựa vào phong cách kiến trúc và những di vật cổ còn lại như bản sắc phong cho Thành hoàng Đinh Tuấn có niên hiệu Đức Long thứ 5 đời vua Lê Thần Tông (năm 1633) cùng hệ thống bia đá tại chùa có niên đại Vĩnh Tự nguyên niên (1678), Long Đức nguyên niên (1732), có thể suy đoán rằng đình chùa được xây dựng vào khoảng thế kỷ XVII, XVIII. Với lịch sử 300 - 400 năm, đình chùa Hạ Hội phản ánh truyền thống văn hóa lâu đời của cư dân nơi đây.

Nằm trên địa bàn xã Tân Lập, huyện Đan Phượng, thành phố Hà Nội, đình chùa Hạ Hội là cụm di tích lịch sử - văn hóa được công nhận cấp quốc gia vào năm 1991. Với những giá trị nổi bật về lịch sử, văn hóa và nghệ thuật kiến trúc, di tích này là một phần di sản văn hóa quý giá của cộng đồng, cần được bảo tồn và phát huy trong bối cảnh hiện nay. Ngôi đình thờ Thành Hoàng Đinh Công Tuấn, một vị anh hùng dân tộc vào thế kỷ 13 dưới thời nhà Trần.

Ông đã được nhiều triều đại như Trần, Lê, Nguyễn sắc phong 'Đinh Lang Tướng quân Phúc Đẳng Hạ Thần', và đến nay, ngôi đình vẫn còn lưu giữ các sắc phong này. Nếu có dịp ghé thăm Tân Lập, Đan Phượng, hãy dừng chân tại ngôi đình lịch sử này nhé.

Địa chỉ: Tân Lập, Đan Phượng, Hà Nội.

Miếu Voi Phục và Lăng Văn Sơn là một di tích lịch sử đã được Bộ Văn hóa - Thông tin công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia vào năm 1997. Theo truyền thuyết, đây là nơi sinh sống và an nghỉ của tướng quân Văn Dĩ Thành, một người anh hùng trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Minh dưới triều vua Trần Trùng Quang.

Miếu Voi Phục còn gìn giữ 40 đạo sắc phong từ các triều đại Hậu Lê (1620) đến Hậu Nguyễn (1924) ban tặng cho Văn Dĩ Thành, với những danh hiệu cao quý như: “Nam thiên thượng đẳng thần”, “Anh hùng hào kiệt”, “Hữu công tối đại”… Đây không chỉ là di tích lịch sử văn hóa có giá trị, mà còn là địa điểm ghi dấu các hoạt động cách mạng. Sau 60 ngày đêm chiến đấu bảo vệ Hà Nội, Trung đoàn Thủ Đô rút về Đông Anh. Ngày 22 tháng 2 năm 1947, Trung đoàn Thủ Đô đã tập kết tại miếu Voi Phục và có cuộc gặp gỡ với Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Nhân dịp xã Tân Hội được phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân vào ngày 20 tháng 12 năm 1998, Đại tướng đã về thăm và trồng cây đa tại lăng Văn Sơn.

Để tôn vinh công lao của Văn Dĩ Thành, nhân dân tổng Gối đã sáng tạo nên nghệ thuật diễn xướng độc đáo: hát chèo tàu. Trước đây, hội hát chèo tàu được tổ chức 25 năm một lần. Sau thời gian dài bị gián đoạn, loại hình này đã mai một nhiều, nhưng xã Tân Hội đã thành lập câu lạc bộ hát chèo tàu để phục hồi truyền thống này. Miếu Voi Phục là nơi diễn ra các hoạt động và tập luyện của câu lạc bộ. Hiện nay, hội được tổ chức 5 năm một lần từ ngày 12 đến 15 tháng Giêng tại lăng Văn Sơn.

Khu di tích này cũng từng là nơi hội quân của Đại tướng Võ Nguyên Giáp cùng trung đoàn Thủ Đô. Nếu có dịp, hãy ghé thăm miếu này nhé.

Địa chỉ: Thượng Hội, Tân Hội, Đan Phượng.