8 Bài phân tích khổ 1 bài thơ 'Sang thu' của Hữu Thỉnh (Ngữ văn 9) đặc sắc nhất

Hữu Thỉnh là nhà thơ nổi tiếng với những tác phẩm viết về con người và thiên nhiên. 'Sang thu' là một ví dụ tiêu biểu về mùa thu trong thơ ông. Bài thơ không chỉ miêu tả cảnh sắc mùa thu mà còn phản ánh tâm trạng con người trước sự chuyển giao của mùa thu cuộc đời.

“Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về'.

Những biến đổi của đất trời khi mùa thu đến, như làn gió se và 'hương ổi', làm nhà thơ cảm nhận sự thay đổi một cách bâng khuâng và rung động. 'Hương ổi' lan tỏa vào gió, 'sương đầu thu' nhẹ nhàng qua các ngõ xóm, với cách sử dụng nhân hóa qua từ 'chùng chình'. Cảnh sắc thiên nhiên được mô tả với sự tinh tế, mở ra không gian rộng lớn. Đám mây mùa hạ 'vắt nửa mình sang thu' là hình ảnh độc đáo, báo hiệu mùa thu sắp đến. Nắng cuối hạ và mưa giảm bớt thể hiện sự chuyển giao tinh tế. Tác giả sử dụng từ ngữ tinh xảo để thể hiện cảm xúc bâng khuâng của con người trước mùa thu cuộc đời.

Đến mùa thu, âm thanh sấm sét giảm bớt, tương ứng với sự trưởng thành và vững vàng hơn của con người trước thử thách. Với ngôn ngữ tinh tế và hình ảnh thơ đẹp, 'Sang thu' thể hiện sự chuyển mình nhẹ nhàng của mùa thu, cùng tình yêu thiên nhiên và suy ngẫm về cuộc đời của tác giả.

'Sang thu' là một tác phẩm đặc sắc về thời điểm giao mùa, phản ánh tình yêu thiên nhiên và sự cảm nhận sâu sắc của nhà thơ về mùa thu quê hương.

Bốn mùa trong thiên nhiên đều mang những nét đẹp riêng biệt, nhưng có lẽ mùa thu lại để lại trong lòng con người nhiều dư vị và cảm xúc nhất, trở thành nguồn cảm hứng vô tận cho những người nghệ sĩ. Cái lạnh nhẹ đầu mùa và những chuyển động tinh tế của thiên nhiên qua từng ngọn cây, kẽ lá đã được ghi lại trong thơ ca với sự tinh tế đặc biệt. Nhà thơ Hữu Thỉnh đã chớp lấy vẻ đẹp của mùa thu và thể hiện nó một cách sâu lắng trong khổ đầu của bài thơ “Sang thu”.

Hữu Thỉnh, tên thật là Nguyễn Hữu Thỉnh, sinh ra ở Vĩnh Phúc, đã để lại dấu ấn mạnh mẽ trong thơ ca với sự sáng tạo không ngừng. Tập thơ 'Sang thu' được xuất bản năm 1977 trong tập 'Từ chiến hào đến thành phố' (1991), là một minh chứng cho sự tinh tế của ông trong việc cảm nhận và diễn tả khoảnh khắc giao mùa. Bài thơ thể hiện sự chuyển mình từ mùa hạ sang thu bằng những cảm nhận nhạy bén và sâu sắc.

Nhiều nhà thơ đã sử dụng hình ảnh đặc trưng để miêu tả mùa thu. Xuân Diệu, ví dụ, dùng sắc “mơ phai” trên lá:

Đây mùa thu tới, mùa thu tới
Với sắc mơ phai dệt lá vàng

(Đây mùa thu tới)

Hữu Thỉnh, lại cảm nhận mùa thu qua “hương ổi” từ vườn quê, mang đến một cảm giác ấm áp và gần gũi:

Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se

Nhà thơ thể hiện sự tinh tế trong việc sử dụng ngôn ngữ. Từ “bỗng” diễn tả sự bất ngờ của mùa thu đến mà không báo trước. Qua hai câu thơ với hình ảnh biểu trưng, Hữu Thỉnh mang đến cho người đọc cảm nhận sâu sắc về thiên nhiên. “Hương ổi” và cái lạnh nhẹ của gió se được cảm nhận qua khứu giác và xúc giác, tạo nên một không gian thu ấm áp nơi quê hương. Hữu Thỉnh chọn mùi hương của ổi, giản dị và gần gũi, thay vì những mùi hương khác như ngô đồng hay cốm mới, để thể hiện mùa thu.

Động từ “phả” tạo cảm giác về sự đột ngột và tốc độ của gió, kết hợp với sự êm ái của hương ổi. Những hình ảnh này phản ánh sự gắn bó của nhà thơ với quê hương. Mùa thu trong thơ Hữu Thỉnh không chỉ là hương ổi và gió se mà còn là hình ảnh của “sương chùng chình qua ngõ”:

Sương chùng chình qua ngõ

Sương được miêu tả như một thực thể có sự vận động chậm rãi, và nghệ thuật nhân hóa cùng từ láy làm cho mùa thu trở nên sống động và gần gũi. Bài thơ kết thúc với một cảm giác mơ hồ về mùa thu, thể hiện sự tinh tế trong cảm nhận của nhà thơ:

Hình như thu đã về

Hai chữ “hình như” mang đến sự mơ hồ, như một sự tự vấn lòng mình, nhưng thực ra là một thông báo nhẹ nhàng về sự hiện diện của mùa thu. Với cái nhìn nhạy cảm, Hữu Thỉnh đã để lại ấn tượng sâu sắc về khoảnh khắc giao mùa trong thơ của mình. “Sang thu” không chỉ thể hiện vẻ đẹp của mùa thu mà còn là tiếng lòng thiết tha yêu quê hương của nhà thơ.

Mùa thu ban tặng cho tâm hồn con người sự nhẹ nhàng và êm ái nhất. Đây là mùa của sự tĩnh lặng và những cảm xúc sâu lắng, kích thích nhiều suy tư của các nhà văn, nhà thơ. Nếu mùa thu trong thơ Nguyễn Khuyến hiện lên giản dị, gần gũi; trong thơ Nguyễn Đình Thi là tiếng vọng từ đất nước lâu đời thì mùa thu trong bài thơ “Sang thu” của Hữu Thỉnh lại đẹp một cách thơ mộng và trữ tình. Bài thơ đã thành công trong việc khắc họa sự chuyển giao mùa kỳ diệu của thiên nhiên và lòng người, đặc biệt qua khổ thơ:

“Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió nhẹ.
Sương lững lờ qua ngõ
Hình như thu đã đến'

Bài thơ “Sang thu” của Hữu Thỉnh, thuộc thể thơ ngũ ngôn, thể hiện bút pháp nghệ thuật thanh thoát, tinh tế, diễn tả những cảm xúc nhẹ nhàng và bâng khuâng của tác giả trước vẻ đẹp và sự biến chuyển kỳ diệu của thiên nhiên trong mùa thu sớm. Khổ thơ mở đầu bài thơ “Sang thu” là sự khơi nguồn cảm hứng sáng tác của tác giả. Nếu Xuân Diệu mở đầu mùa thu với dấu hiệu đầu thu là sắc “mơ phai” của lá được tạo hóa “dệt” nên giữa muôn vàn cây:

“Đây mùa thu đến, mùa thu đến
Với sắc mơ phai dệt lá vàng.”

Nhưng đối với Hữu Thỉnh, mùa thu đến qua “hương ổi” của vườn quê được “phả” trong làn gió thu se lạnh. Hương vị đậm đà ấy nơi vườn nhà sẽ mãi lưu lại trong tâm hồn chúng ta:

“Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió nhẹ.”

Câu thơ gợi cảm giác ấm áp của thu sớm ở một miền quê nhỏ. Dấu hiệu đầu tiên để tác giả nhận biết mùa thu là “hương ổi”. Mùi hương quê nhà nhẹ nhàng “phả” trong gió, làm nổi bật sự xuất hiện của mùa thu trong không gian. “Phả” là động từ mạnh, khẳng định sự hiện diện của hơi thu trong không khí: “hương ổi”, một mùi hương không nồng nàn mà là một mùi hương dịu dàng trong gió đầu thu, đủ để đánh thức những cảm xúc trong lòng người. Cảm giác bất ngờ đến với nhà thơ: “bỗng nhận ra” như một sự phát hiện đã chờ đợi từ lâu. Câu thơ không chỉ miêu tả mà còn gợi nhớ đến màu vàng ươm, hương thơm ngọt ngào của trái ổi vườn quê. “Hương ổi” trong “Sang thu” là một sự đổi mới trong thơ, mang đậm màu sắc dân dã của Hữu Thỉnh.

Nhà thơ không chỉ cảm nhận mùa thu bằng khứu giác và xúc giác mà còn bằng thị giác qua màn sương thu trong khoảnh khắc giao mùa. Màn sương như muốn tận hưởng khoảnh khắc thu nên vẫn lững lờ chưa chịu rời:

“Sương lững lờ qua ngõ
Hình như thu đã đến'

Tác giả sử dụng từ láy “lững lờ” để gợi cảm giác lưu luyến và ngập ngừng, tạo nên một cảnh thu tĩnh lặng, bình yên. “Lững lờ” có thể là sự chuyển động chậm chạp hay sự rung động trong tâm hồn nhà thơ? Một chút ngỡ ngàng, một chút bâng khuâng, nhà thơ nhận ra vẻ đẹp đặc biệt của mùa thu. “Hình như” là từ tình thái diễn tả tâm trạng khi phát hiện sự hiện diện của mùa thu. Trong khi “bỗng nhận ra” thể hiện sự ngạc nhiên thì “hình như” gợi sự phỏng đoán về một nét thu mơ hồ vừa chợt nhận ra. Sự hiện diện của màn sương sáng cùng hương ổi khiến nhà thơ cảm thấy bất ngờ.

Không còn là những hình ảnh đã trở nên quen thuộc mà là những chi tiết mới mẻ và bất ngờ. Thường thì mùa thu liên kết với hình ảnh lá vàng rơi, lá khô xào xạc... Nhưng trong “Sang thu” của Hữu Thỉnh, người đọc nhận ra một làn hương ổi, một màn sương, một dòng sông, một đám mây, một tia nắng. Những hình ảnh gần gũi này tạo nên nét riêng của mùa thu Việt Nam và làm nổi bật sức hấp dẫn của “Sang thu”.

Khổ thơ mở đầu diễn tả mạch cảm xúc tự nhiên của tác giả trong mùa thu. Nghệ thuật nhân hóa và ẩn dụ, cùng sự chọn lựa từ ngữ tinh tế, là những thành công của Hữu Thỉnh, để lại ấn tượng đẹp trong “Sang thu”. Thể thơ ngũ ngôn thể hiện cách cảm nhận và diễn đạt mới mẻ, hàm súc và hồn nhiên. “Sang thu” là tiếng lòng chân thành, gửi gắm mùa thu của quê hương; một tiếng thu nồng hậu và thiết tha.

Bài thơ tạo nên bức tranh thiên nhiên tươi đẹp trong thời điểm giao mùa hạ - thu ở nông thôn Bắc Bộ. Những câu thơ của Hữu Thỉnh mang một vẻ thâm trầm, kín đáo, phù hợp với phong cách của người thôn quê. Bài thơ giúp ta cảm nhận sâu sắc tình yêu thiên nhiên của nhà thơ.

Chỉ với bốn dòng thơ ngắn gọn, nhà thơ đã vẽ nên một bức tranh đậm đà hơi ấm của cuộc sống và quê hương. Những hình ảnh mùa thu trong thơ đơn giản mà sinh động, tươi tắn. Nếu mùa xuân là mùa của những bàn tay nghệ sĩ tài hoa, thì mùa thu cũng bước vào thơ ca một cách tự nhiên và gần gũi. Trước đây, Nguyễn Khuyến nổi tiếng với ba bài thơ mùa thu: “Thu điếu”, “Thu vịnh”, “Thu ẩm”, và sau này Xuân Diệu với “Đây mùa thu tới”. Cùng với sự khiêm nhường và nhẹ nhàng, Hữu Thỉnh đã thêm vào bức tranh mùa thu một góc quê hương đầy ấm áp:

“Bỗng nhận ra hương ổi

Phả vào trong gió se

Sương lững lờ qua ngõ

Hình như thu đã đến.'

Đoạn thơ mang đến cảm giác ấm áp của thu sớm tại một miền quê nhỏ. Tín hiệu đầu tiên để nhà thơ nhận biết mùa thu là mùi hương ổi hòa quyện trong gió. Mùi hương đơn giản của quê nhà được gió đưa vào không khí, nhẹ nhàng lan tỏa. Cảm giác bất ngờ đến với nhà thơ: “bỗng nhận ra' như một sự phát hiện đã chờ đợi từ lâu. Ai trong chúng ta chưa từng thưởng thức vị ổi giòn ngọt, chua chua? Dư vị của hương thơm vẫn còn vương lại khi đọc câu thơ của Hữu Thỉnh. Có hương ổi, gió, và sương. Những hạt sương thu mềm mại, ướt át dăng màn qua ngõ. Mùa thu lại đến, mang theo hương quê và sương mờ ướt lạnh. “Sương lững lờ qua ngõ', “lững lờ” như chờ đợi gì đó? Mùa thu đến nhẹ nhàng, tự lúc nào không hay. “Hình như thu đã đến', nhà thơ cảm thấy bất ngờ và bối rối. Thu về từ đâu? Từ hương ổi, gió, hay sương? Hữu Thỉnh cũng cảm nhận sự bất ngờ trước sự xuất hiện của mùa thu. Mùa thu về trên quê hương, trên các con đường, bờ đê, và các con sông, cánh chim trời.

Sang thu của Hữu Thỉnh khiến ta nhận ra những hình ảnh quen thuộc như hương ổi, gió, sương thu... tạo nên đặc trưng riêng của mùa thu Việt Nam. Mùa thu êm ả, lắng đọng, và ấm áp có thể được cảm nhận không chỉ qua thơ mà còn trong cuộc sống hàng ngày.

Trong bốn mùa xuân, hạ, thu, đông, mùa thu dường như được ưu ái đặc biệt nhất trong thi ca. Xung quanh mùa thu, từ cổ chí kim, từ Đông sang Tây, có rất nhiều bài thơ tuyệt vời chứa đựng những suy tư và tâm tư khác nhau. Trong dòng chảy của văn học, Hữu Thỉnh cũng mang đến một tâm trạng và bức tranh giản dị, đẹp đẽ của mùa thu Bắc Bộ Việt Nam qua bài thơ Sang thu.

Sang thu là thời khắc mở đầu, như bông hoa vừa nở, mùa thu còn lấp ló và mùa hè vẫn còn hiện diện. Để cảm nhận trọn vẹn vẻ đẹp và tín hiệu của mùa thu, cần một tâm hồn nhạy cảm và tinh tế. Hữu Thỉnh chính là một nhà thơ có được nhạy cảm ấy.

Khởi đầu bài thơ, là mùi hương quen thuộc của ổi:

Bỗng nhận ra hương ổi

Phả vào trong gió se

Trong khi mùa thu trước đây thường được cảm nhận qua những hình ảnh cổ điển như hoa cúc, cây phong, cây ngô đồng, hoặc những hình ảnh mới hơn như rặng liễu của Xuân Diệu: “Rặng liễu đìu hiu đứng chịu tang/ Tóc buồn buông xuống lệ ngàn hàng”, thì Hữu Thỉnh chọn hương ổi, một mùi hương giản dị của đồng quê. Hương ổi nồng nàn phả vào gió, lan tỏa khắp không gian. “Bỗng nhận ra” thể hiện sự bất ngờ và sự hiện diện của mùa thu mà tác giả đã mong đợi. Hương ổi, mùa thu đến bất ngờ và tạo nên một vẻ đẹp bình dị, chân thật của mùa thu Bắc Bộ.

Sau sự bất ngờ khi nhận ra mùa thu, Hữu Thỉnh tiếp tục nhận thấy một tín hiệu khác – những làn sương mỏng nhẹ đang lững lờ qua ngõ:

Sương chùng chình qua ngõ

Sương mỏng nhẹ, chậm rãi qua ngõ như cố lưu lại, như muốn báo cho thi nhân biết rằng đó cũng là một tín hiệu mùa thu. Hình ảnh sương thu làm cho không gian thêm phần huyền ảo, mát mẻ và bình yên. Sự nhân hóa của sương cho thấy tâm trạng, sự chờ đợi và lưu luyến. Với sự nhạy cảm và tinh tế, Hữu Thỉnh đã cảm nhận được những tín hiệu của mùa thu một cách sâu sắc. Đây là biểu hiện của tình yêu đời và cuộc sống chân thành.

Với thể thơ năm chữ và hình ảnh nhân hóa đặc sắc, Hữu Thỉnh mang đến một mùa thu đẹp, giản dị và mộc mạc. Mùa thu ấy là những rung cảm tinh tế và tài hoa, được cảm nhận qua cái nhìn của người nghệ sĩ yêu đời, yêu thiên nhiên và cuộc sống.

Bài thơ 'Sang thu' là món quà đẹp đẽ mà Hữu Thỉnh dâng tặng mùa thu, thể hiện tình yêu sâu sắc của nhà thơ dành cho mùa thu như bao thi nhân khác. Đoạn mở đầu của bài thơ thật sự cuốn hút:

'Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về'.

Các câu thơ đầu tiên giản dị nhưng đầy ấn tượng:

'Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se'.

“Bỗng” mang đến cảm giác bất ngờ và đột ngột, khiến chúng ta phải dừng lại và cảm nhận sự thay đổi của đất trời. Nhà thơ bị thu hút bởi mùi hương ngọt ngào của trái ổi chín, dù đã âm thầm chín từ lâu, giờ mới đủ mạnh để khuấy động giác quan. Hương ổi lan tỏa trong gió se lạnh, khiến mùa thu thêm gần gũi. Câu thơ mô tả làn sương mùa thu một cách duyên dáng: 'Sương chùng chình qua ngõ', nơi sương như những đứa trẻ nghịch ngợm, không vội vã rời đi.

Làng quê dẫn dắt nhà thơ từ hương ổi đến gió se... Khi đắm chìm trong làn sương sớm, nhà thơ cảm nhận niềm xúc động và thầm thì: 'Hình như thu đã về'. Từ 'hình như' thể hiện sự ngỡ ngàng tinh tế của nhà thơ khi nhận ra mùa thu đã đến.

Khổ thơ đầu của 'Sang thu' vô cùng tinh tế, phản ánh những biến đổi nhẹ nhàng của đất trời và lòng người khi mùa hạ chuyển mình sang thu. Đoạn thơ này góp phần tạo nên sự duyên dáng và tinh tế của bài thơ 'Sang thu', một tác phẩm tiêu biểu về mùa thu trong văn học Việt Nam.

Dù biết rằng mùa màng luôn thay đổi: xuân qua, hạ đến, thu về rồi đông lại đến, chúng ta vẫn thường bất ngờ khi tạm rời bỏ nhịp sống hàng ngày để lắng nghe tiếng gọi của mùa thu, cảm nhận những khoảnh khắc đặc biệt. Khi đọc 'Sang thu' của Hữu Thỉnh, chúng ta được trở lại với những giây phút tinh tế của giao mùa mà lâu nay có thể chúng ta đã lãng quên. Đó là khi tâm hồn ta rung động với những cảm xúc giản dị:

Bỗng nhận ra hương ổi
.......…
Hình như thu đã về

Với chỉ bốn câu thơ ngắn, Hữu Thỉnh đã mở ra cho chúng ta những cảm nhận sâu sắc về thiên nhiên. Các dấu hiệu của mùa thu được phác họa một cách tinh tế: hương ổi, gió se, sương chùng chình, giản dị nhưng đầy gợi cảm.

Dấu hiệu đầu tiên của mùa thu là hương ổi, hương thơm quê dân dã. Hương ổi không quá nồng nàn mà nhẹ nhàng, tinh tế. Khi cảm nhận được hương thu đặc trưng này, nhà thơ cũng khéo léo thể hiện không khí thu trong lành. Nếu mùa xuân ẩm ướt, mùa hè nóng nực, mùa đông khô lạnh thì mùa thu lại trong mát. Dù có chút ẩm của sương nhưng khí thu lại trong trẻo, khiến người ta cảm nhận được hương thơm lan tỏa trong không gian.

Câu thơ 'Phả vào trong gió se' mang cảm giác nhẹ nhàng, không mạnh mẽ như tưởng tượng. 'Phả' trong không gian gió se vô hình, làm cho hương thơm và gió hòa quyện vào nhau. Đó là nét đặc trưng của mùa thu miền Bắc, thể hiện tình quê của Hữu Thỉnh.

Câu thơ 'Bỗng nhận ra hương ổi. Phả vào trong gió se' mang đến cảm giác ngỡ ngàng, như một phát hiện bất ngờ về mùi hương mà lâu nay ta đã lãng quên. Chính vì sự phát hiện này mà con người cảm thấy một chút bối rối khi nhận ra điều gì đó gần gũi quanh mình.

Tiếp theo là hình ảnh 'sương chùng chình qua ngõ'. Hình ảnh này rất ấn tượng, sương được cảm nhận như một thực thể hữu hình với sự chuyển động chậm rãi. Từ 'chùng chình' gợi lên sự lưu luyến, tạo nên một cảnh thu sống động trong sự tĩnh lặng và yên bình. Hình ảnh sương và hương ổi cùng tạo nên bức tranh mùa thu thôn quê thanh bình.

Vậy, mùa thu được cảm nhận qua cả khứu giác (hương ổi) và thị giác (sương). Những tín hiệu này tạo nên ấn tượng mới mẻ với liên tưởng mơ hồ, chập chờn. Nhà thơ, dù đã cảm nhận rõ mùa thu, vẫn thể hiện sự dè dặt với câu: 'Hình như thu đã về.'

Câu thơ này giống như một sự tự vấn, không phải là một khẳng định hay tiếng reo vui, mà là một thông báo nhẹ nhàng, ý vị. Hữu Thỉnh đã thể hiện sự tinh tế và kín đáo trong cảm xúc, rất phù hợp với cách nghĩ của người dân quê.

Khổ thơ ngắn này để lại nhiều rung động, mang đến cảm giác ấm áp về quê hương. Những hình ảnh thơ cứ vương vấn trong lòng, tạo nên một cảm giác êm dịu. Đọc những câu thơ của Hữu Thỉnh, ta cảm thấy lòng thanh thản và cũng không khỏi nhớ về những miền quê xa vắng trong ánh nắng thu.

Cuối mùa hạ, thu đến mang theo những cảm xúc đột ngột, để lại trong lòng người những rung động, xao xuyến về một mùa thu êm ái và nồng nàn. Khi mùa hạ lùi lại, nhường chỗ cho sự dịu dàng của thu, sự chuyển giao giữa hai mùa hiện lên thật nhẹ nhàng và có phần lưu luyến, như một dấu ấn của thời gian đã qua. Khoảnh khắc này thật đẹp, nhưng không phải ai cũng dễ dàng nhận thấy. Hữu Thỉnh, với cái nhìn tinh tế và sự hòa quyện với thiên nhiên, đã thể hiện bức tranh chuyển mình của đất trời qua bài thơ 'Sang Thu', với ý nghĩa sâu sắc dù chỉ trong hai từ ngắn ngủi. Và những ý nghĩa ấy tập trung chủ yếu vào khổ thơ đầu:

'Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về'.

Dù bốn mùa luôn thay đổi liên tục, từ xuân qua hạ, thu đến đông, ta vẫn cảm thấy ngỡ ngàng khi dừng lại khỏi nhịp sống thường nhật để lắng nghe mùa thu và cảm nhận khoảnh khắc đặc biệt của sự chuyển giao thiên nhiên. 'Sang Thu' của Hữu Thỉnh giúp ta nhận ra những giây phút tinh tế của mùa thu mà lâu nay ta bỏ qua, làm cho tâm hồn ta rung động với những cảm nhận giản dị.

Chỉ với bốn câu thơ mở đầu, Hữu Thỉnh đã mang đến những cảm nhận sâu sắc về thiên nhiên. Những dấu hiệu của mùa thu được phác họa tinh tế: hương ổi, gió se, sương chùng chình, giản dị nhưng đầy cảm xúc. Thay vì sắc mơ phai hay hình ảnh con nai, nhà thơ chọn hương ổi quen thuộc nơi vườn quê, đánh thức giác quan tinh tế của ông:

'Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se'

Từ 'bỗng' gợi lên sự ngạc nhiên, như một phát hiện đột ngột về sự xuất hiện của thu. Nhà thơ chợt nhận ra hương ổi, hương thơm dân dã không nồng nàn mà nhẹ nhàng, tinh tế. Đây là một dấu hiệu đơn sơ, mộc mạc của quê hương mà ít người để ý. Hữu Thỉnh, với sự gắn bó sâu sắc với thiên nhiên, đã nhận ra dấu hiệu của mùa thu qua hương ổi và cảm xúc tinh tế của mình.

Dấu hiệu chuyển mùa còn thể hiện qua gió se mang theo hương ổi. Gió se là làn gió nhẹ, se lạnh, thường được gọi là gió heo may, tạo cảm giác mơn man, xao xuyến. Từ 'phả' trong câu thơ thể hiện sự đột ngột của gió và cảm xúc của nhà thơ khi nhận ra hương ổi mà bấy lâu nay không để ý.

Câu thơ vừa ngắn gọn lại vừa chứa đựng cả hương và gió, đặc trưng của mùa thu miền Bắc. Điều này cho thấy tình quê của Hữu Thỉnh rất đậm đà. Câu thơ 'Bỗng nhận ra hương ổi. Phả vào trong gió se' còn gợi cảm giác ngỡ ngàng, như một phát hiện bất ngờ về mùi hương quen thuộc. Sự phát hiện này mang lại cảm giác bối rối và bất ngờ khi nhận ra điều gì đó gần gũi.

Khổ thơ còn mô tả hình ảnh:

'Sương chùng chình qua ngõ'

Sương được hình dung như một thực thể có sự chuyển động chậm rãi, từ láy 'chùng chình' gợi lên sự lững thững, tạo nên cảnh thu sống động trong sự tĩnh lặng. Hình ảnh này không chỉ duyên dáng mà còn gợi tâm trạng của sương và lòng người. Khổ thơ kết thúc bằng câu 'Hình như thu đã về', thể hiện sự ngạc nhiên và bâng khuâng của nhà thơ khi nhận ra sự chuyển mình nhẹ nhàng của thiên nhiên.

Khổ thơ ngắn nhưng đầy rung động, khiến ta cảm nhận được tình quê hương và mùa thu nhẹ nhàng. Những hình ảnh thơ cứ vương vấn trong tâm trí, mang lại sự thanh thản và nỗi nhớ quê trong ánh nắng thu khi đọc thơ của Hữu Thỉnh.