Gia Cát Lượng đã có công lớn trong việc giúp Lưu Bị thành lập nhà Thục Hán.
Gia Cát Lượng là một nhân vật nổi tiếng trong lịch sử Trung Quốc, nổi bật với tài năng đa lĩnh vực từ chính trị, quân sự đến phong thủy và giáo dục.
Dưới đây là những thông tin đáng chú ý về nhân vật này:
1. Sinh ra ở Sơn Đông

Gia Cát Lượng (181 – 234), tự là Khổng Minh, hiệu Ngọa Long, được biết đến với vai trò mưu sĩ của Lưu Bị trong thời Tam quốc. Ông quê ở Dương Đô, hiện thuộc huyện Nghi Nam, tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc.
2. Được gọi là 'Ngọa Long tiên sư'

Theo sách Bàng Thống trong Tam quốc chí, Gia Cát Lượng là học trò của Bàng Đức Công, một người ở Tương Dương. Gia Cát Lượng thường đến nhà Bàng, lạy dưới chân giường một mình, ban đầu Bàng Đức Công không chỉ dạy gì. Tuy nhiên, sau này họ Bàng đã đặt biệt danh Ngọa Long cho Gia Cát Lượng.
3. Lưu Bị đã phải thuyết phục 3 lần trước khi có được sự giúp đỡ của Gia Cát Lượng

Theo diễn nghĩa Tam quốc của La Quán Trung, trước khi Từ Thứ đến với Tào Tháo, ông đã đề xuất Gia Cát Lượng cho Lưu Bị. Lưu Bị đã đến Long Trung để thỉnh cầu sự giúp đỡ của Gia Cát Lượng nhưng không thành công hai lần đầu. Cuối cùng, chỉ sau lần thứ ba, Lưu Bị mới gặp được ông, vì vậy có câu nói 'Lưu Bị tam cố thảo lư cầu hiền'.
4. Chiến lược huyền thoại của Gia Cát Lượng

Gia Cát Lượng đã đề ra 'Kế sách Long Trung' cho Lưu Bị trong việc xây dựng sự nghiệp lớn. Chiến lược này là cơ sở để Lưu Bị chiếm đất và tạo ra mối quan hệ với hai phe lực lớn nhất thời đó là Tào Tháo và Tôn Quyền, từ đó là nền tảng cho việc thành lập nhà nước Thục Hán sau này.
Ban đầu, Gia Cát Lượng lập kế hoạch chiếm Kinh châu và Ích châu để tấn công Tào Tháo từ hai phía.
Sau khi áp dụng chiến lược Long Trung đối sách, quân đội của Lưu Bị và Tôn Quyền giành chiến thắng ở trận Xích Bích, mở ra cơ hội cho Lưu Bị thăng tiến. Đến năm 215, hai châu Kinh - Ích đã thuộc về Lưu Bị và vào năm 219, Lưu Bị lại chiến thắng Tào Tháo, chiếm cứ Hán Trung, thiết lập vị thế mạnh mẽ tại Trung Quốc.
5. Sử dụng chiến thuật của Tào Tháo

Trong quá trình cải tổ ở Kinh Châu, nơi đang bị thống trị bởi các quan tham nhũng, Gia Cát Lượng không chỉ loại bỏ họ mà còn áp dụng các biện pháp nông nghiệp của Tào Tháo để tăng sản lượng lương thực và cải thiện đời sống của người dân Thục.
6. Cải thiện hệ thống pháp luật ở Thục

Gia Cát Lượng tin rằng, để quản trị quốc gia hiệu quả, cần phải dựa vào đạo đức để thuyết phục và giáo dục, đồng thời thiết lập 'luật pháp rõ ràng và hệ thống trừng phạt'. Chính sách pháp luật nghiêm ngặt của Gia Cát Lượng không chỉ kiềm chế được những kẻ cường hào mà còn khuyến khích họ, từ đó làm cho chính trị ở Thục trở nên minh bạch hơn.
Gia Cát Lượng hiểu rõ phải dùng nghiêm quyền và khoan dung khi cầm quyền. Sách Tư trị thông giám kể về sự nghiêm khắc trong việc quản lý của Gia Cát Lượng: “Gia Cát Lượng phụ tá Lưu Bị quản lý đất Thục với pháp lệnh nghiêm ngặt, các tầng lớp quý tộc ở Ích Châu không thể chịu nổi và thường oán trách”.
Nhờ sự quan tâm của Gia Cát Lượng đến cuộc sống của nhân dân tại đất Thục, sau 3 năm, Ích Châu đã có đủ lương thực và quân lính, có thể cung cấp đầy đủ cho chiến trường của Lưu Bị. Để ổn định tài chính, Gia Cát Lượng đã phát hành tiền mới, ổn định giá cả và thành lập chợ địa phương để quản lý thị trường.
7. Có rất nhiều truyền thuyết về Gia Cát Lượng

Về khả năng quân sự, trong Tam quốc diễn nghĩa, La Quán Trung mô tả Gia Cát Lượng là một vị thừa tướng có tài dùng binh 'xuất quỷ nhập thần', có thể bấm quẻ đoán trước tương lai, hô mưa gọi gió, dùng lời hoặc thư từ để khích chết hàng loạt các nhân vật như Chu Du, Vương Lãng, Tào Chân...
Ngày nay, nói về khả năng quân sự của Gia Cát Lượng vẫn là đề tài được nhiều người quan tâm. Ông có nhiều chiến công đáng khen ngợi như, chinh phục Mạnh Hoạch chỉ trong thời gian ngắn, lập kế giết được 2 tướng giỏi của Ngụy, mấy lần đánh bại Tư Mã Ý, khiến quân Ngụy hoang mang đến mức chỉ chọn sách lược cố thủ trong thành lũy chứ không dám ra giao chiến.
8. Kết thúc cuộc đời với lòng thanh thản

Tháng 8 năm 234, Gia Cát Lượng bị ốm nặng. Trước khi ra đi, ông đã rõ ràng di nguyện, mong muốn sau khi mất không cần chôn cất ở Thành Đô mà được an nghỉ tại núi Định Quân, biểu tượng cho cuộc sống 'da ngựa bọc thây chết ở sa trường'.
Cuối tháng 8 năm Kiến Hưng thứ 12 (tức năm 234), Gia Cát Lượng đã từ giã cuộc sống trong trận Bắc Phạt lần thứ 6, thọ 54 tuổi. Ông được an táng tại núi Định Quân ở vùng Hán Trung, theo nguyện vọng của mình. Mộ mỏng, gần gũi với núi, chỉ đủ chứa quan tài và được phủ đắp bằng những bộ quần áo bình dân, không hề đi kèm với bất kỳ tài sản nào.
Tổng kết