8 Phương pháp giúp trẻ hình thành thói quen tốt mà các giáo viên mầm non cần nắm vững

Hằng ngày, trẻ sẽ tham gia vào nhiều hoạt động như giờ ăn, ngủ, vệ sinh, học tập, vui chơi, đón và trả trẻ. Những hoạt động này là cơ hội để trẻ rèn luyện thói quen.

Việc thiết lập thói quen cho trẻ mầm non không dễ dàng vì trẻ còn nhỏ và chưa có ý thức như các anh chị lớn. Đây là một thách thức lớn đối với giáo viên. Để tạo thói quen cho trẻ, cần kiên nhẫn, gần gũi và sử dụng các bài hát, thơ, câu chuyện hoặc trò chơi liên quan đến nề nếp thói quen để khuyến khích trẻ học tập và vâng lời hơn.

Thói quen học tập và vui chơi:

• Hình thành thói quen thực hiện việc gì vào giờ đó.
• Trong giờ học, trẻ cần nghiêm túc, thực hiện theo yêu cầu của giáo viên.
• Nhắc nhở trẻ không nói chuyện riêng, không khóc nhè hoặc trêu chọc bạn trong giờ học.
• Khuyến khích trẻ tích cực tham gia hoạt động.
• Trẻ cần biết nhường nhịn và giúp đỡ bạn trong khi chơi.
• Giữ gìn đồ dùng và đồ chơi, không làm hỏng hoặc tranh giành đồ chơi của bạn.
• Trẻ hoạt động độc lập và hứng thú trong nhóm chơi.

Ví dụ: Hình thành thói quen chào hỏi qua các bài hát như: Lời chào buổi sáng, Mẹ yêu không nào

Các bài thơ: Chào, miệng xinh

Ví dụ về việc cất dọn đồ chơi qua thơ:

“Bạn ơi hết giờ rồi

Nhanh tay cất đồ chơi,

Nhẹ tay thôi bạn nhé.

Cất đồ chơi đi nào”.

Hoặc :

“Giờ chơi hết rồi.

Nào các bạn ơi.

Ta cùng cất dọn

Đồ dùng đồ chơi

Vào nơi quy định”

Thói quen ăn và ngủ:

• Rèn luyện cho trẻ thói quen ăn uống và ngủ nghỉ điều độ.
• Đảm bảo trẻ ăn ngon miệng, ăn hết suất, không làm rơi vãi, không nói chuyện trong giờ ăn, biết rửa tay và mặt trước và sau khi ăn.
• Thực hiện thói quen đi ngủ đúng giờ, ngủ ngoan, không nói chuyện và không quấy rối bạn khi ngủ.

Thói quen ăn và ngủ qua bài thơ và bài hát như: Bài thơ “Giờ ăn”

Đến giờ ăn cơm

Vào bàn bạn nhé

Nào thìa, bát, đĩa

Xúc cho gọn gàng

Chớ có vội vàng

Cơm rơi, cơm vãi

Bài hát “Giờ đi ngủ”

Bài thơ “Giờ đi ngủ”

“Vào giường đi ngủ

Không nghịch đồ chơi

Không gọi bạn ơi

Không cười khúc khích

Không ai tinh nghịch

Giơ chân, giơ tay

Phải nằm cho ngay

Mắt thì nhắm lại.”

Thói quen vệ sinh và tự phục vụ:

• Hình thành thói quen vệ sinh cá nhân sạch sẽ hàng ngày.
• Trẻ biết giữ gìn vệ sinh cơ thể, quần áo gọn gàng, và mặc đồ theo mùa.
• Trẻ biết vệ sinh trong ăn uống, không ăn vặt, không uống nước lã, rửa tay sạch trước khi ăn.
• Trẻ tham gia các công việc như chải chiếu, cất gối, đi vệ sinh đúng cách và không vứt rác bừa bãi.

Qua các bài thơ như:

Bài thơ “Chùi mũi”

“Mỗi khi có mũi

Bé nhớ chùi ngay

Chớ có dùng tay

Quyệt lên má

Trông thật xấu quá

Cô chẵng yêu đâu.”

Bài thơ “Rửa tay cho sạch”

“Cô dặn bé

Trước giờ ăn

Khi tay bẩn

Phải rửa ngay

Với xà phòng

Bé ghi lòng

Lời cô dặn.”

Tóm lại: Việc rèn luyện thói quen cho trẻ trong học tập, vui chơi, ăn ngủ và vệ sinh là quá trình cần sự kiên nhẫn và ân cần của giáo viên để trẻ dần dần hình thành thói quen và tự tin thực hiện các hoạt động hàng ngày.

Đây là tình huống khiến nhiều giáo viên mầm non gặp khó khăn. Làm thế nào để uốn nắn những trẻ hiếu động và không nghe lời? Kiên nhẫn, mềm mỏng và áp dụng các trò chơi khen thưởng là cách giải quyết hiệu quả.

Giáo viên có thể giao những nhiệm vụ nhỏ cho trẻ và khen ngợi khi trẻ thực hiện tốt. Nếu lớp đã vào nề nếp, có thể giao nhiệm vụ cho trẻ quản lý nhóm bạn, để trẻ tự làm gương và cải thiện hành vi.

Nhiều giáo viên cũng sử dụng phương pháp “khen trước và sau”. Ví dụ, khi trẻ vào lớp, giáo viên có thể nói: “Các bạn ơi, hôm nay bạn Khang sẽ học tập chăm chỉ và không nói chuyện nhé.” Hoặc trong giờ ăn: “Các bạn ơi, hôm nay bạn Khang sẽ ăn ngoan và ăn hết suất nhé.” Hãy luôn nhẹ nhàng, đừng phạt trẻ khi trẻ mắc lỗi.

Để rèn luyện nề nếp và thói quen cho trẻ hiệu quả, phụ huynh đóng vai trò rất quan trọng. Vì vậy, giáo viên cần tuyên truyền và phối hợp chặt chẽ với phụ huynh để hiểu rõ tình hình của trẻ. Đồng thời, cần trao đổi với cha mẹ để củng cố thói quen của trẻ tại gia đình, nhằm đảm bảo việc chăm sóc và giáo dục trẻ diễn ra đồng bộ và hiệu quả.

Phụ huynh cũng có thể được khuyến khích tham gia sưu tầm tranh ảnh, bài thơ, bài hát và câu chuyện phù hợp. Họ có thể góp phần làm đồ dùng và đồ chơi hỗ trợ việc chăm sóc và giáo dục trẻ một cách tốt nhất.

Các hình thức trao đổi giữa giáo viên và phụ huynh bao gồm:

• Trong giờ đón và trả trẻ.
• Tại các hội nghị phụ huynh học sinh.
• Thông qua bảng tuyên truyền với tranh ảnh, bài thơ, câu chuyện giáo dục, đặt ở vị trí dễ thấy khi phụ huynh đến đón trẻ.

Trẻ mầm non, đặc biệt trong độ tuổi từ 25 đến 36 tháng, thường chưa rời khỏi vòng tay yêu thương của mẹ. Khi đến lớp, trẻ thường cảm thấy bỡ ngỡ và nhớ nhà. Do đó, trong những ngày đầu, cần sự âu yếm và nhẹ nhàng của giáo viên để trẻ cảm thấy an toàn và được yêu thương, hòa nhập dễ dàng hơn.

Giáo viên nên thể hiện tình cảm gần gũi và yêu thương, giống như mối quan hệ mẹ con, để tạo không khí thoải mái và hứng thú. Sử dụng nghệ thuật thu hút trẻ vào các hoạt động một cách tự nhiên.

Ví dụ: Khi đón trẻ vào lớp những ngày đầu, nếu trẻ khóc hoặc cảm thấy bỡ ngỡ, giáo viên có thể âu yếm bế trẻ, cho trẻ xem tranh, kể chuyện hoặc hát cho trẻ nghe. Trong các bữa ăn và giờ ngủ, giáo viên cần dỗ dành, khuyến khích trẻ, đảm bảo trẻ ăn uống và ngủ đủ giấc, không làm rơi vãi thức ăn hoặc quấy rầy bạn bè.

Việc rèn luyện bằng tình cảm rất quan trọng, giúp trẻ cảm thấy được yêu thương và tự tin hơn. Giáo viên cần nhớ rằng tình yêu thương chân thành sẽ giúp vượt qua mọi khó khăn. Hãy luôn gần gũi và tạo sự an toàn cho trẻ, đồng thời tìm những hoạt động hấp dẫn để trẻ cảm thấy vui vẻ và thoải mái. Tránh la mắng, phạt trẻ, và hãy gọi trẻ là “các con” thay vì “nó” để trẻ cảm thấy được tôn trọng.

Trẻ mầm non, đặc biệt là trẻ từ 3 đến 4 tuổi, thường học qua nhiều hình thức như học qua chơi và chơi trong khi học. Để nâng cao chất lượng rèn luyện nề nếp và thói quen, tôi đã không ngừng tìm kiếm và sử dụng các đồ dùng, đồ chơi sáng tạo, đẹp mắt và an toàn, phù hợp với độ tuổi của trẻ, nhằm thu hút trẻ vào các hoạt động một cách thoải mái và tự tin.

Ví dụ: Nếu trẻ mới đi học còn nhớ bố mẹ và khóc, tôi có thể bế trẻ lại gần bức tranh vẽ cảnh cô và các bạn xếp hình, giúp trẻ tập trung vào tranh và quên nỗi nhớ nhà. Tôi có thể hỏi trẻ về bức tranh, ví dụ như: “Tranh vẽ ai đây? Các bạn đang làm gì? Mai cô và cháu mình cũng sẽ xếp hình giống như bạn nhé.” Việc chú trọng đến đồ dùng và đồ chơi sẽ giúp trẻ hứng thú hơn, tạo sự tự tin và làm cho hoạt động của trẻ trở nên sinh động, góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của trẻ.

Không nên yêu cầu trẻ phải tuân thủ ngay từ đầu. Ban đầu, giáo viên nên linh hoạt theo sở thích và nhu cầu của trẻ, quan sát để hiểu trẻ hơn vì mỗi trẻ có cách xử lý khác nhau.

Hiểu rõ tính cách của từng trẻ và sắp xếp chỗ ngồi hợp lý:

• Trẻ nhút nhát nên ngồi cạnh trẻ nhanh nhẹn và mạnh dạn
• Trẻ có khả năng trung bình nên ngồi cạnh trẻ khá hơn
• Trẻ hiếu động và cá biệt nên ngồi cạnh trẻ ngoan hoặc gần cô giáo để dễ theo dõi và điều chỉnh hành vi.

Cô giáo cần động viên, khuyến khích trẻ hiếu động khi trẻ có tiến bộ và thường xuyên hướng dẫn trẻ về cách đi đứng, xưng hô, chào hỏi và trả lời khi cần thiết.

Ngay từ ngày đầu nhận lớp, cô giáo nên vừa ổn định lớp vừa tập trung vào việc rèn luyện nề nếp và thói quen cho trẻ trong các hoạt động. Khi trẻ đã có nề nếp, chúng sẽ tham gia hoạt động hứng thú hơn, không bị phân tâm và tiếp thu kiến thức tốt hơn qua các câu chuyện, thơ, bài hát và múa. Đặc biệt, việc này giúp trẻ tự tin, mạnh dạn và thể hiện tình cảm qua các hoạt động trong ngày.

Áp dụng phương pháp ‘Học qua chơi, chơi qua học’ là một cách hiệu quả để dạy trẻ. Giáo viên nên tận dụng nguyên vật liệu có sẵn để tạo ra đồ dùng, đồ chơi vừa sáng tạo, hấp dẫn với màu sắc sinh động và tính chất ngộ nghĩnh, đồng thời đảm bảo an toàn và phù hợp với lứa tuổi của trẻ. Đồ dùng, đồ chơi nên được sắp xếp gọn gàng, dễ tiếp cận với trẻ để kích thích trẻ tham gia hoạt động một cách tự nhiên và tự tin hơn.

Ví dụ: Khi trẻ mới nhập lớp và đang nhớ gia đình, giáo viên có thể bế trẻ đến các khu vực chơi, cho trẻ xem tranh ảnh và đồ chơi như búp bê, đồ dùng nấu ăn. Giáo viên có thể chỉ vào hình ảnh và hỏi trẻ về các nhân vật trong tranh, các hoạt động của cô và các bạn, sau đó hứa hẹn hoạt động thú vị trong ngày hôm sau. Sự chú trọng vào việc chuẩn bị đồ dùng, đồ chơi phù hợp giúp trẻ cảm thấy hứng thú, tăng cường sự tích cực và làm cho giờ hoạt động trở nên sinh động hơn, từ đó nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của trẻ.

Ở lứa tuổi mầm non, với sự phát triển nhanh chóng về tâm lý và sinh lý, trẻ thường rất tò mò và hay bắt chước. Vì vậy, cô giáo cần tôn trọng trẻ và sử dụng sự khen thưởng và nhắc nhở một cách công bằng và hợp lý. Khen thưởng có thể khuyến khích hành vi tốt, nhưng không nên quá mức hoặc chê trách chung chung. Hãy thường xuyên khen ngợi những hành động tích cực để trẻ có động lực bắt chước.

Ví dụ: Khen ngợi trẻ khi đến lớp đúng giờ, ăn mặc gọn gàng, chào hỏi lịch sự, hoặc khi trẻ không khóc nhè. Sử dụng bài hát, bài thơ và câu chuyện để khen thưởng cũng giúp trẻ hình thành thói quen tốt. Ngược lại, khi trẻ có hành vi chưa tốt, cô giáo nên góp ý một cách riêng tư thay vì trước tập thể. Đối với những trẻ hay nhõng nhẽo do sự nuông chiều, cô giáo nên tận dụng mọi cơ hội trong giờ hoạt động để giúp trẻ thay đổi hành vi qua việc học tập và bắt chước.