8 Phương pháp kể chuyện giúp trẻ học nhanh và nhớ lâu mà các cô giáo mầm non cần biết

Để trẻ tiếp cận với một tác phẩm truyện hiệu quả, giáo viên cần chuẩn bị đồ dùng dạy học hấp dẫn. Trước đây, tranh minh họa thường được sử dụng, nhưng hiện nay công nghệ thông tin mang lại hiệu quả cao hơn. Việc tích hợp công nghệ vào bài giảng giúp tăng cường sự chú ý và tò mò của trẻ. Ví dụ, giáo viên có thể sử dụng hình ảnh với hiệu ứng màu sắc hoặc chuyển đổi tranh thành phim hoạt hình để làm cho câu chuyện thêm sinh động và hấp dẫn, như việc tạo đoạn phim về câu chuyện “Gấu con bị đau răng”.

Việc sử dụng hình ảnh và đoạn phim phù hợp với nội dung câu chuyện giúp trẻ hình dung rõ hơn và tạo sự hứng thú.

Để giúp trẻ ghi nhớ câu chuyện, giáo viên nên kể lại truyện cho trẻ nghe sau khi thảo luận các câu hỏi. Trẻ cần tập trung và nhớ nội dung, có thể kể bất cứ lúc nào. Ban đầu sử dụng tranh minh họa, sau đó không cần tranh, kể diễn cảm với giọng phù hợp với nhân vật và tâm trạng.

• Cho trẻ kể lại đoạn điệp khúc, đối thoại bằng cách nhắc lại theo cô.
• Kể từng phần tiếp theo để trẻ học theo.
• Trẻ có thể kể theo vai với cô là người dẫn chuyện.
• Trẻ đóng vai các nhân vật trong câu chuyện.
• Cần chuẩn bị trang phục, đồ dùng, mô hình cho trẻ đóng kịch và hóa trang nếu cần, hoặc cho trẻ kể mà không có tranh.
• Khi trẻ kể, cô và các bạn nên khích lệ và khen ngợi để tạo động lực và niềm vui cho trẻ.

Trẻ còn có thể kể chuyện sáng tạo dựa trên đồ vật, tranh, hoặc sự việc xung quanh mà trẻ đã thấy hoặc trải nghiệm. Đây là cách phát triển tư duy, óc tưởng tượng, tự tin, và khả năng ngôn ngữ cho trẻ. Kể chuyện sáng tạo giúp trẻ mở rộng vốn từ, luyện phát âm, thể hiện ý kiến, học văn hóa nói và phát triển thói quen đối thoại, góp phần quan trọng vào việc phát triển ngôn ngữ mạch lạc.

Kể chuyện sáng tạo của trẻ 5-6 tuổi có thể theo các hình thức như:

• Nghe và đặt tên cho câu chuyện.
• Kể chuyện theo đồ chơi.
• Kể chuyện theo tranh theo chủ đề.
• Kể chuyện dựa trên kinh nghiệm.
• Kể tiếp và kết thúc câu chuyện.

Ứng dụng giáo án điện tử trong giảng dạy giúp trẻ tham gia hoạt động một cách rõ nét hơn, những trẻ trước đây không tham gia giờ đã mạnh dạn kể chuyện.

Đóng kịch là hoạt động giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, trí nhớ và tinh thần tập thể bằng cách nhập vai vào nhân vật từ các tác phẩm. Chọn những tác phẩm với lời thoại dễ nhớ, hành động không quá phức tạp và có chút kịch tính để trẻ dễ dàng thể hiện. Trẻ nên thuộc lời thoại rõ ràng, không nói lắp hoặc ngọng và biết diễn đạt chính xác.

Các bước tổ chức đóng kịch của cô giáo như sau:

• Chọn trang phục và kịch bản ngắn gọn, lược bỏ phần không cần thiết. Kể chuyện nhiều lần bằng cách diễn cảm để trẻ làm quen với tác phẩm.
• Thảo luận với trẻ về tác phẩm, chú ý khắc họa tính cách và hành động của nhân vật qua lời kể của trẻ.
• Phân vai và tập đóng vai cho từng nhóm trẻ, kết hợp cử chỉ, điệu bộ và lời nói của nhân vật.

Ví dụ: Truyện Nhổ củ cải

Trang phục: Râu ông già (bằng râu ngô), khăn cho bà, mũ cho củ cải, mèo, chó, chuột.

Phân vai: ông già, bà già, cháu gái, chó, mèo, chuột và cô là người dẫn chương trình.

Tại trường mầm non, mọi hoạt động trong ngày như đón, trả trẻ, hoạt động góc đều có thể được sử dụng để làm quen với truyện. Cô giáo có thể chọn những biện pháp hiệu quả ngoài tiết học để giúp trẻ làm quen với truyện, chẳng hạn như:

Hoạt động chiều: Tận dụng thời gian này để tổ chức các trò chơi học mà chơi, cho trẻ làm quen với truyện, tập kể chuyện, rèn luyện giọng nhân vật và đóng kịch.

Ví dụ: Chủ đề con vật với truyện chú thỏ tinh khôn

- Làm quen với truyện: Trò chuyện về các con vật, cho trẻ xem video truyện chú thỏ tinh khôn.

* Hoạt động góc:

Trang trí góc học tập và nghệ thuật với rối, truyện tranh, sách. Cho trẻ tự làm sách, in hình nhân vật, tô vẽ tranh và sử dụng rối để đóng kịch cùng cô.

Ví dụ: Chủ đề gia đình với truyện nhổ củ cải

Cho trẻ sử dụng rối để phân vai các nhân vật và tô màu ông, bà, cháu gái, củ cải, mèo, chuột, chó.

Việc hợp tác với phụ huynh rất quan trọng trong việc phát triển khả năng kể chuyện của trẻ. Trong cuộc họp phụ huynh đầu năm học, cô giáo nhấn mạnh sự quan trọng của việc phát triển ngôn ngữ qua kể chuyện. Hàng tháng, cô sẽ thông báo cho phụ huynh về các chủ đề và câu chuyện qua bảng thông tin. Phụ huynh sẽ thấy sự tiến bộ trong ngôn ngữ của trẻ và biết cách khuyến khích sự phát triển ngôn ngữ tại nhà.

Ví dụ: Cô có thể trao đổi với phụ huynh về các câu chuyện đã học, phát bản sao hoặc đĩa video để phụ huynh mở và kể lại câu chuyện cho trẻ hoặc khuyến khích trẻ kể lại câu chuyện. Điều này giúp trẻ phát triển ngôn ngữ phong phú hơn.

- Khuyến khích phụ huynh đóng góp tiền hoặc vật liệu như báo cũ, vải vụn, len, vỏ hộp để tạo góc văn học hoặc làm đồ dùng học tập.

Kết hợp các thời điểm đón và trả trẻ để trao đổi với phụ huynh về tầm quan trọng của việc kể chuyện. Cô nên khuyến khích phụ huynh kể chuyện cho trẻ trước khi ngủ hoặc đọc 1-2 câu chuyện và khuyến khích trẻ kể lại các câu chuyện đã học ở lớp.

Trẻ từ 5-6 tuổi có khả năng lắng nghe và hiểu các câu chuyện khi có sự hỗ trợ của người lớn. Để phát triển sự tập trung và khả năng nhận thức của trẻ, cô giáo nên chọn những câu chuyện và bài thơ phù hợp với độ tuổi, tránh những câu chuyện bạo lực, tục tĩu, hay hành động tàn bạo. Câu chuyện nên đa dạng về thể loại như thần thoại, lịch sử, truyện con vật, cây cối... và bài thơ cần có âm điệu vui tươi, dễ thuộc để trẻ hào hứng học hơn.

Câu chuyện cần có hình minh họa đẹp hoặc rối để kích thích cảm xúc nghệ thuật của trẻ. Cô giáo nên chọn những câu chuyện phù hợp với chủ đề đang thực hiện và tạo ra các tình huống bất ngờ để thu hút sự chú ý của trẻ.

Ví dụ: Câu chuyện “Củ cải trắng”

Thay vì giới thiệu trực tiếp, cô cho trẻ khám phá củ cải thực tế, hỏi trẻ về màu sắc, công dụng của củ cải. Sau đó, cô kết nối khám phá với câu chuyện về củ cải trắng, thêm các chi tiết để trẻ hứng thú mà không làm thay đổi nội dung câu chuyện. Cô có thể kể câu chuyện với tranh minh họa và rối diễn kịch, với giọng nói diễn cảm của từng nhân vật.

* Giọng dê con: ngạc nhiên, vui vẻ

* Giọng hươu con: hớn hở, tự nhiên

* Giọng thỏ con: dịu dàng, tình cảm

Đặc biệt, khi sử dụng rối, cô cần làm mô hình phù hợp với nội dung câu chuyện và điều khiển rối sao cho phù hợp với tình tiết câu chuyện, giúp trẻ cảm thấy thú vị.

- Để giúp trẻ hiểu rõ hơn về nội dung truyện, ghi nhớ trình tự các sự kiện, và nắm vững cách sử dụng từ ngữ văn học, cô giáo cần đặt những câu hỏi như sau:

+ Câu hỏi về nội dung (Câu chuyện kể về ai? Trong truyện có ai? Họ làm gì? Thực hiện như thế nào?)

+ Câu hỏi suy luận (Tại sao?)

+ Câu hỏi yêu cầu mô tả (Ra sao? Như thế nào?)

+ Câu hỏi về ngữ điệu và hành động của nhân vật (Nói gì? Nói như thế nào?)

+ Câu hỏi về thái độ của trẻ đối với nhân vật (Vì sao? Nghĩ sao về...?)

Ví dụ: Trong câu chuyện “dê con nhanh trí”, có thể hỏi:

+ Câu chuyện kể về ai? Dê mẹ dặn dê con điều gì trước khi ra đồng?

+ Sau khi dê mẹ đi, chó sói đã làm gì? Dê con phản ứng ra sao?

+ Chó sói lừa dê con bằng cách nào? Dê con phản ứng thế nào?

+ Dê mẹ khen dê con như thế nào?

- Khi trẻ trả lời, không cần giống đáp án của cô, miễn là nội dung câu chuyện được giữ nguyên.

Ví dụ: Dê con là nhân vật thế nào? (Một trẻ có thể trả lời: thông minh; trẻ khác: nhanh trí, hay dũng cảm…)

Kể chuyện với cảm xúc kết hợp điệu bộ, cử chỉ, và biểu cảm. Cô sử dụng ngữ điệu phù hợp cho từng nhân vật trong câu chuyện.

Ví dụ: Trong câu chuyện 'Nhổ củ cải', cô dùng giọng điệu để thể hiện các nhân vật như ông già, bà già, cô cháu gái, con chó, con mèo, chuột nhắt, với các từ như 'khổng lồ' (hai tay đưa ra trước, lên cao), 'nhổ mãi', 'nhổ mãi' để tạo sự nhấn mạnh.

- Lần thứ hai: Cô sử dụng đồ dùng trực quan để tăng hứng thú cho trẻ và giúp trẻ hiểu rõ hơn về câu chuyện và tính cách nhân vật qua hình ảnh. Cô có thể sử dụng tranh minh họa, rối, phim hoạt hình, v.v.

• Ví dụ 1: Câu chuyện 'Nhổ củ cải' được kể bằng tranh minh họa.
• Ví dụ 2: Câu chuyện 'Chú thỏ tinh khôn' được kể bằng sân khấu và rối.