9 bài văn cảm nhận xuất sắc nhất về bức tranh thiên nhiên chuyển mùa trong bài 'Sang thu' của Hữu Thỉnh (lớp 9)

Hữu Thỉnh, nhà thơ sinh năm 1942 tại Tam Dương, Vĩnh Phúc, trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, hiện giữ vị trí Tổng thư kí Hội Nhà văn Việt Nam. Bài thơ Sang Thu, sáng tác gần cuối năm 1977, lần đầu xuất hiện trên báo Văn nghệ, đã thể hiện những cảm nhận tinh tế của ông về vẻ đẹp thiên nhiên trong khoảnh khắc chuyển mùa từ cuối hạ sang đầu thu.

Ở đồng bằng Bắc Bộ, dù có đủ bốn mùa xuân, hạ, thu, đông, nhưng sự chuyển giao giữa các mùa, đặc biệt là từ cuối hạ sang thu, luôn hiện ra một cách nhẹ nhàng và tinh tế. Với tình yêu thiên nhiên và cảm xúc sâu sắc, Hữu Thỉnh đã nhận ra những dấu hiệu đặc trưng của mùa thu trong một không gian gần gũi:

'Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về'

Sớm mai thức dậy, tác giả bước ra sân và chợt nhận ra mùi hương quen thuộc của trái ổi. Ở vùng quê Bắc Bộ, hầu như nhà nào cũng trồng ổi, và khi mùa thu về, mùi hương ổi chín lan tỏa khắp nơi. Tác giả dùng động từ 'phả' để vừa gợi tả sự lan tỏa của hương thơm trong không gian, vừa tạo hình ảnh chuyển động của làn gió.

Nhưng đây là 'gió se', gió mang hơi lạnh đầu mùa, khác với cái oi ả của gió hè. Làn sương mờ cũng dần dần xuất hiện, chầm chậm trôi qua đầu ngõ. Hữu Thỉnh đã sáng tạo khi dùng biện pháp nhân hóa để diễn tả sự chần chừ, lưu luyến của sương: 'sương chùng chình qua ngõ', như thể sương cũng đang phân vân giữa việc rời đi hay ở lại. Chỉ trong một khoảnh khắc ngắn, nhà thơ đã phát hiện ra ba dấu hiệu: hương ổi, gió se, và sương đầu ngõ - những dấu hiệu báo hiệu mùa thu. Nhà thơ khẽ reo lên: 'hình như thu đã về'. Nhưng để chắc chắn hơn, ông tiếp tục quan sát xa hơn, và nhận ra thêm các dấu hiệu mới:

'Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu'

Dòng sông lúc này êm đềm, không còn dữ dội như mùa hạ, cánh chim đã vội vã chuẩn bị rời phương Bắc tránh rét. Hữu Thỉnh một lần nữa sử dụng biện pháp nhân hóa kết hợp với cấu trúc đối xứng để miêu tả sự đối lập nhưng hòa hợp giữa dòng sông và cánh chim trong khoảnh khắc giao mùa. Đặc biệt, hình ảnh 'đám mây mùa hạ - vắt nửa mình sang thu' đầy chất tạo hình và liên tưởng phong phú, tượng trưng cho sự chuyển mình tinh tế của thiên nhiên.

Với những cảm nhận sâu sắc từ nhiều giác quan, Hữu Thỉnh đã tạo nên một bức tranh 'Sang thu' đầy chất thơ, tươi mới và êm dịu. Những tín hiệu báo thu về từ gần đến xa, từ hương ổi, gió se, sương đầu ngõ, đến dòng sông, cánh chim và làn mây, tất cả hòa quyện tạo nên một bức tranh tuyệt đẹp.

Nhưng với người yêu thiên nhiên, điều đó vẫn chưa đủ. Hữu Thỉnh tiếp tục phát hiện ra những biến đổi tinh tế của thời tiết lúc giao mùa:

'Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi'

Hai câu đầu tiên thể hiện sự tương phản giữa cái nắng hè còn sót lại và cơn mưa dần thưa, tạo nên một bức tranh thu trong lành, thanh thoát hơn. Nhưng điều đặc biệt là hai câu cuối: 'Sấm cũng bớt bất ngờ - Trên hàng cây đứng tuổi', không chỉ tả thực mà còn mang ý nghĩa ẩn dụ. Sấm, biểu tượng cho những biến động của cuộc sống, và hàng cây, tượng trưng cho những con người từng trải, càng vững vàng trước sóng gió cuộc đời. Đây là những suy ngẫm mang tính triết lý về con người và cuộc đời của nhà thơ.

Tóm lại, bằng những hình ảnh gợi cảm, đặc sắc và cách sử dụng ngôn từ sáng tạo, bài thơ Sang Thu đã thể hiện cảm nhận tinh tế của Hữu Thỉnh về thời khắc giao mùa. Bài thơ không chỉ là một bức tranh đẹp mà còn là những suy ngẫm sâu sắc về cuộc sống, truyền cảm hứng cho chúng ta về tình yêu thiên nhiên và con người.

Mùa thu luôn là nguồn cảm hứng bất tận cho các thi nhân. Mỗi nhà thơ đều mong muốn vẽ nên bức tranh thu riêng mình. Với Hữu Thỉnh, ông đã nắm bắt được khoảnh khắc giao mùa độc đáo để làm nên bài thơ 'Sang Thu'. Đây là những rung động nhẹ nhàng, đầy bâng khuâng của nhà thơ trước sự biến chuyển kì diệu của đất trời khi bước vào thu.

Sinh ra và lớn lên ở Vĩnh Phúc, Hữu Thỉnh đã quá quen thuộc với mùa thu đất Bắc. Nhưng mỗi khi cảm nhận được dấu hiệu thu về, ông vẫn không khỏi ngỡ ngàng. Đối với ông, thu đến với những cảm giác dịu dàng khó tả:

'Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về'

Như một quy luật bất biến của tạo hóa, dường như thu đã đến. Bức tranh thu dần hiện ra: hương ổi thoang thoảng trong gió se, làn sương mờ ảo chùng chình qua ngõ. Phải chăng tất cả đều báo hiệu thu đã về? Cảm giác bất ngờ, thoáng qua trong từ 'bỗng' khiến ta không khỏi xao xuyến. Dường như thu đã đến, nhưng nhà thơ vẫn còn ngờ ngợ, chưa tin hẳn. Những tín hiệu chuyển mùa càng rõ nét hơn:

'Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu'

Trong bức tranh thu, dòng sông không còn cuộn chảy, mà nhẹ nhàng lững lờ. Cánh chim trời cũng bắt đầu vội vã, chuẩn bị cho hành trình xa xôi. Hình ảnh 'đám mây mùa hạ' vắt ngang trời như chiếc cầu nối giữa hai mùa. Thu dần rõ nét hơn, đất trời như chậm lại, không còn bất ngờ như mùa hạ:

'Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi'

Dáng vẻ của mùa hạ vẫn còn nhưng cái hồn của nó đã nhạt dần. Nắng, mưa, sấm chớp dần trở nên nhẹ nhàng hơn, không còn dữ dội. Bức tranh thu càng hiện rõ thì những suy tư về cuộc sống cũng dần rõ ràng hơn. Qua hình ảnh ẩn dụ, Hữu Thỉnh đã gửi gắm thông điệp về sự vững vàng, kiên định trước những thử thách cuộc đời. Bài thơ 'Sang Thu' không chỉ là bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp mà còn là những suy ngẫm sâu sắc về con người.

“Sang thu” là một tác phẩm tiêu biểu của Hữu Thỉnh trong giai đoạn sau 1975. Bài thơ miêu tả cảnh sắc mùa thu tại đồng quê miền Bắc, với những cảm nhận tinh tế và rung động nhẹ nhàng của tác giả trước vẻ đẹp của mùa thu vùng Bắc Bộ. Bút pháp của tác giả là sự kết hợp hài hòa giữa sự thanh thoát, nhẹ nhàng và tài hoa, tạo nên một bức tranh thu đặc sắc.

Khung cảnh mùa thu hiện lên từ vẻ đẹp bình dị của làng quê, với những thay đổi nhẹ nhàng từ cuối hạ sang đầu thu. Hữu Thỉnh đã khéo léo gợi lên những cảm xúc qua các hình ảnh sinh động trong bài thơ. Một hình ảnh đặc biệt là “hương ổi”, mùi hương quen thuộc của làng quê vào mùa thu, nhưng lại mới lạ trong thơ thu trước đây. Đây không chỉ là một hình ảnh độc đáo mà còn là dấu hiệu của mùa thu, khi những trái ổi bắt đầu chín. Mùi hương thơm nồng của ổi được miêu tả bằng động từ “phả”, làm cho thơ trở nên sống động hơn, báo hiệu mùa thu đã đến. Ổi chín không chỉ là đặc trưng của mùa thu Bắc Bộ mà còn thể hiện sự gần gũi của tác giả với quê hương. Dường như mùi hương ổi quá nồng, khiến người ta cảm nhận được mùa thu không phải nhờ gió mà nhờ chính mùi hương.

Hữu Thỉnh cũng khuyến khích chúng ta sống lạc quan và tự tin, để cuộc đời trở nên tươi đẹp hơn. Cảm xúc vui tươi và phấn khởi giúp tác giả và các thi sĩ như Thanh Hải cảm nhận sâu sắc vẻ đẹp của mỗi mùa trong năm. Gió se lạnh của mùa thu ở miền Bắc là một đặc trưng dễ nhớ với những người xa quê.

Tâm trạng ngạc nhiên và hào hứng của tác giả được thể hiện qua từ “Bỗng”, khi hương ổi bất ngờ tràn ngập không khí. Đây là nguồn cảm hứng cho thi ca, vì mùa thu là mùa của thi ca, là thời điểm cho những cảm xúc thơ mộng. Hữu Thỉnh cảm nhận sự chuyển giao mùa thu qua các giác quan của mình, từ khứu giác (hương ổi) đến xúc giác (gió se) và rồi đến thị giác, tạo nên một bức tranh thu đặc sắc với từng chi tiết riêng biệt.

Bức tranh mùa thu hiện ra với hình ảnh sương mù, chầm chậm lan tỏa qua các ngõ xóm. “Hình như thu đã về” thể hiện sự bâng khuâng của tác giả khi mùa thu đến, như một sự chuyển giao từ mùa hạ sang thu. Sương mù di chuyển nhẹ nhàng, giống như một sự ngập ngừng trước thời khắc giao mùa, phản ánh tâm trạng của con người khi trưởng thành. Mùa đông là mùa kết thúc trong năm, tượng trưng cho sự tĩnh lặng và nghỉ ngơi, làm nổi bật sự chuyển giao từ mùa thu sang mùa đông.

“Sông dềnh dàng” và “chim vội vã” tiếp tục mở rộng bức tranh thu, với sông trôi nhẹ nhàng và chim bắt đầu vội vã về phương Nam. Những hình ảnh này phản ánh sự chuyển động của thiên nhiên và tâm trạng vui mừng khi mùa hè đã qua, thu đến và đông sắp đến. Đám mây mùa hạ vẫn còn vương chút nắng, như một dải lụa mềm mại giữa mùa thu, tạo nên một không gian thơ mộng và kỳ diệu.

Khổ ba của bài thơ chứa đựng những triết lý về cuộc sống và sự trưởng thành, với hình ảnh hàng cây đứng tuổi tượng trưng cho những người trải qua nhiều khó khăn, vững vàng trước thử thách. “Cơn mưa” và “Sấm” thể hiện những biến cố trong cuộc sống, nhưng mọi thứ rồi sẽ lắng xuống, tạo nên sự ổn định như hàng cây đứng tuổi. Bài thơ là một cuộc rượt đuổi cảm xúc của tác giả và thiên nhiên, phản ánh sự trưởng thành và vẻ đẹp của cuộc sống qua sự chuyển giao mùa thu.

Hữu Thỉnh đã khéo léo lồng ghép cảm xúc của con người với sự chuyển giao mùa thu, tạo nên một tác phẩm đầy cảm hứng và ý nghĩa về tình yêu thiên nhiên và cuộc sống.

Trong bốn mùa của thiên nhiên, mùa xuân thường được coi là đẹp nhất với vẻ tươi mới và sức sống dồi dào, là nguồn cảm hứng bất tận cho thơ ca và nghệ thuật. Tuy nhiên, mùa thu cũng mang trong mình những nét đẹp đặc trưng riêng, đã trở thành cảm hứng cho nhiều nghệ sĩ tài hoa. Nguyễn Khuyến từng nổi tiếng với ba bài thơ về mùa thu: 'Thu điếu', 'Thu ẩm' và 'Thu vịnh'; sau này, Xuân Diệu cũng có 'Đây mùa thu tới'. Nhưng để miêu tả khoảnh khắc giao mùa và vẻ đẹp thanh bình của mùa thu, không ai nổi bật hơn Hữu Thỉnh với bài thơ “Sang thu”.

Hữu Thỉnh, tên đầy đủ là Nguyễn Hữu Thỉnh, sinh năm 1942 tại huyện Tam Dương, tỉnh Vĩnh Phúc. Ông nhập ngũ năm 1963 và bắt đầu sáng tác thơ trong quân đội. Thơ của ông mang đậm hồn quê và tinh tế, bài thơ “Sang thu” được viết vào mùa thu năm 1977, in lần đầu trên báo Văn Nghệ và rút trong tập “Từ chiến hào đến thành phố”. Tác phẩm thể hiện rõ nét vẻ đẹp e ấp của thiên nhiên khi chuyển mùa từ hạ sang thu qua cảm nhận của tác giả. “Sang thu” gồm ba khổ thơ, theo thể thơ năm tiếng, thể hiện cảm xúc của Hữu Thỉnh về cảnh sắc đất trời trong thời khắc giao mùa.

Bỗng dưng nhận thấy hương ổi

Nhẹ nhàng hòa vào gió se

Sương vương vấn qua ngõ

Như thể thu đã đến

Sông trở nên dịu dàng

Chim bắt đầu khẩn trương

Có đám mây mùa hạ

Vắt nửa mình sang thu

Vẫn còn ánh nắng còn lại

Cơn mưa dần thưa vắng

Sấm cũng bớt bất ngờ

Trên hàng cây đã đứng tuổi

Dù đã quen thuộc với mùa thu ở Vĩnh Phúc, Hữu Thỉnh vẫn cảm nhận sự đến của mùa thu với những rung động khó tả. Bài thơ mở đầu với những cảm nhận mơ hồ và bâng khuâng của nhà thơ trước sự chuyển mình của thiên nhiên lúc giao mùa.

“Bỗng dưng nhận thấy hương ổi

Nhẹ nhàng hòa vào gió se

Sương vương vấn qua ngõ

Như thể thu đã đến”

Từ “bỗng dưng” thể hiện sự đột ngột khi mùa thu đến, như một điều bất ngờ, một phút ngỡ ngàng. Hương ổi, một mùi quen thuộc trong làng quê, được đưa vào không gian mùa thu với sự nhẹ nhàng và thanh thoát. Hữu Thỉnh sử dụng từ “phả” để chỉ sự lan tỏa nhẹ nhàng của hương ổi vào gió se, tạo nên một hình ảnh sinh động của mùa thu miền Bắc.

Với sự đến của mùa thu, không thể thiếu màn sương sớm. Hữu Thỉnh sử dụng phép nhân hóa trong câu “sương vương vấn qua ngõ” để miêu tả sự thong thả của sương. Từ những dấu hiệu quen thuộc, nhà thơ cảm nhận mùa thu đến gần, bằng cả thị giác và khứu giác. Bài thơ tiếp tục mở rộng sự quan sát của tác giả, phát hiện thêm những dấu hiệu mới:

“Sông trở nên dịu dàng

Chim bắt đầu khẩn trương

Có đám mây mùa hạ

Vắt nửa mình sang thu”

Nhà thơ vẽ nên hình ảnh dòng sông nhẹ nhàng và những cánh chim vội vã chuẩn bị cho mùa lạnh. Đám mây cũng phản ánh sự chuyển giao từ mùa hè sang thu, với một chút luyến tiếc. Những dấu hiệu của mùa hạ dần nhạt đi, để lại những cảm xúc sâu lắng.

“Vẫn còn ánh nắng còn lại

Cơn mưa dần thưa vắng

Sấm cũng bớt bất ngờ

Trên hàng cây đã đứng tuổi”

Cái dáng của mùa hè vẫn còn, nhưng cái hồn của nó đã phôi pha. Ánh nắng còn sót lại, mưa và sấm giảm bớt, phản ánh sự trưởng thành và bình tĩnh của con người qua những thử thách của cuộc sống. “Hàng cây đứng tuổi” thể hiện sự điềm đạm và trải nghiệm của tuổi tác. Bài thơ không chỉ vẽ nên bức tranh thiên nhiên mà còn phác họa con người qua sự trưởng thành.

Bài thơ “Sang thu” đưa người đọc trải qua vẻ đẹp của mùa thu và những cảm xúc sâu lắng. Hữu Thỉnh sử dụng phép nhân hóa và ẩn dụ để tạo nên một bức tranh giao mùa tinh tế. Những hình ảnh thơ gợi lên sự êm dịu và gắn bó với hồn quê, tạo nên một cảm giác ấm áp và gần gũi. Bài thơ không chỉ thành công trong việc miêu tả thiên nhiên mà còn gửi gắm những suy ngẫm về cuộc sống.

Tóm lại, “Sang thu” của Hữu Thỉnh là một tác phẩm thành công trong việc khắc họa vẻ đẹp của mùa thu và cũng là một triết lý sâu sắc về cuộc đời, mời gọi chúng ta sống chậm lại để cảm nhận vẻ đẹp xung quanh.

Mùa thu, mùa của cảm xúc thi ca, dễ dàng gợi mở những tâm tư sâu kín. Đây là thời điểm lý tưởng để hít thở hương thu dịu nhẹ len lỏi qua từng kẽ lá, cảm nhận cái se lạnh của mùa mới và những chuyển động tinh tế của thiên nhiên, khiến con người có nhu cầu bày tỏ những cảm xúc chân thành. Điều này đã tạo nguồn cảm hứng vô tận cho các nghệ sĩ khi họ cảm nhận vẻ đẹp mê hoặc của mùa thu. Hữu Thỉnh cũng vậy, ông đã 'hít căng lồng ngực' để cảm nhận bức tranh thiên nhiên giao mùa qua hai khổ thơ đầu của bài thơ 'Sang thu'.

Hữu Thỉnh, nhà thơ với nhiều trải nghiệm và tác phẩm nổi bật về cuộc sống nông thôn, mang đến một thế giới thơ phong phú, đầy dấu ấn cá nhân. 'Sang thu' là một ví dụ tiêu biểu cho phong cách thơ của ông, được sáng tác vào cuối năm 1977 và lần đầu đăng trên báo Văn nghệ. Bài thơ phản ánh cảm giác chuyển giao từ mùa hạ sang thu, với phát hiện tinh tế của nhà thơ về sự chuyển mùa: 'Có đám mây mùa hạ - Vắt nửa mình sang thu' và cảm nhận 'Sông được lúc dềnh dàng - Chim bắt đầu vội vã'. Những hình ảnh này phản ánh tâm trạng bâng khuâng trước sự thay đổi tinh tế của thiên nhiên và bức tranh tuyệt đẹp của nông thôn Bắc bộ trong thời điểm giao mùa.

Thời gian giao mùa diễn ra một cách nhẹ nhàng, thu mang theo cả hơi thở và âm thanh của mùa thu. Tiếng thu được nghe qua những tiếng xào xạc: 'Con nai vàng ngơ ngác - Đạp lên lá vàng rơi…'. Hình ảnh mùa thu trong tranh của họa sĩ Nga Lê-Vi-Tan hay sắc thu vàng của Nga đều thể hiện sự rạng rỡ của mùa thu, như một hồi quang của quá khứ. Mùa thu đến với Hữu Thỉnh đột ngột và không theo những đặc trưng quen thuộc của thơ cổ điển, mà bằng 'hương ổi trong gió se'.

Nhà thơ giải thích sự khác biệt này: 'Mùa thu có nhiều hình ảnh khi chuyển mùa, và những hình ảnh đẹp đã được khai thác hết rồi. Tôi không muốn lặp lại nữa, nên giữa trời đất mênh mang, hương ổi trở thành điều khiến tôi phải cảm nhận mùa thu theo cách riêng của mình.' Hương ổi không chỉ gợi nhớ về tuổi thơ mà còn là chiếc chìa khóa mở vào tâm hồn, khiến mùa thu trở nên quý giá hơn.

Hương ổi 'phả vào trong gió se', mang theo tín hiệu mùa thu. Gió se đầu thu và hương ổi hòa quyện tạo nên một cảm giác mới lạ, khác biệt. Hữu Thỉnh dùng từ 'bỗng' thay vì 'chợt' hay 'đột nhiên' để thể hiện sự bất ngờ và sự ngạc nhiên khi nhận ra mùa thu đến. Hương ổi làm cho gió se trở nên đậm đà hơn, và gió se cũng mang hương ổi đến với khứu giác nhanh chóng hơn.

Sương thu hiện lên qua hình ảnh 'chùng chình qua ngõ', như một sự chậm rãi, lưu luyến của mùa thu. Hai chữ 'chùng chình' gợi cảm giác lãng đãng, muốn kéo dài thời gian của mùa thu. Tâm trạng của nhà thơ lúc này là sự ngỡ ngàng và phỏng đoán: 'Hình như thu đã về', gợi lên sự mơ hồ và tinh tế của giây phút chuyển mùa.

Sự chuyển giao từ mùa hạ sang thu được thể hiện qua hình ảnh dòng sông 'dềnh dàng' và chim 'bắt đầu vội vã'. Sông lắng lại, còn chim thì bắt đầu chuẩn bị cho mùa đông. Hình ảnh đám mây mùa hạ 'vắt nửa mình sang thu' là sự quan sát tinh tế của nhà thơ, tạo ra một ranh giới mỏng manh giữa hai mùa. Tất cả những hình ảnh này phản ánh sự tinh tế trong cảm xúc của nhà thơ và làm nổi bật sự giao cảm với thiên nhiên trong thời điểm giao mùa.

'Sang thu' của Hữu Thỉnh là một bài thơ đẹp, mang đậm dấu ấn cá nhân và tinh tế về cảm giác mùa thu. Bài thơ không chỉ thể hiện sự chuyển mùa mà còn là sự hoài niệm và tình yêu cuộc sống, tạo nên một mùa thu lặng lẽ và đầy cảm xúc trong lòng người đọc.

Không phải chỉ đơn thuần là mùa thu mà là Sang thu, một thời điểm được thi nhân yêu thích từ bao đời, và không ít lần đã làm say đắm trước sự chuyển mình của thiên nhiên khi mùa thu đến. Khi đọc bài thơ Sang thu của Hữu Thỉnh, ta như được chìm đắm vào vẻ đẹp tinh tế của mùa thu qua lăng kính của một tâm hồn nhạy cảm, từ đó cảm nhận sự chuyển giao giữa mùa hè và mùa thu một cách rõ nét.

Bài thơ Sang thu được Hữu Thỉnh viết vào năm 1977, ngay khi ra mắt đã nhận được sự yêu mến từ độc giả. Mùa thu là thời điểm giao mùa giữa hè và thu, là một khoảnh khắc dễ dàng làm rung động trái tim nhưng cũng không đơn giản để diễn đạt một cách tinh tế. Hữu Thỉnh đã vượt qua thử thách đó bằng sự nhạy bén và cảm nhận sâu sắc của mình. Chỉ với ba khổ thơ và mười hai câu thơ năm chữ, tác giả đã khắc họa một bức tranh mùa thu vừa chân thật, đẹp đẽ, vừa có chiều sâu tư tưởng. Bài thơ mở đầu bằng một phát hiện đầy bất ngờ về sự chuyển mình của thời gian:

Bỗng nhiên cảm nhận hương ổi
Thấm vào trong gió se
Sương từ từ phủ qua ngõ
Như thể thu đã về

Sự độc đáo của bài thơ bắt đầu từ mùi hương của mùa thu. Trong khi thi sĩ Xuân Diệu cảm nhận mùa thu qua “sắc mơ phai” của lá, và Nguyễn Đình Thi thì qua hương cốm mới, Hữu Thỉnh lại lựa chọn hương ổi chín từ vườn quê để làm tín hiệu báo thu đến. Mùi hương nồng nàn ấy hòa quyện cùng gió thu, tạo nên một cảm giác vừa quen thuộc vừa mới mẻ. Từ “phả” gợi ra hình ảnh hương thơm tỏa ra mạnh mẽ, tạo nên sự liên tưởng về màu vàng của trái ổi chín và hương thơm nồng nàn từ vườn quê. Mùi hương ổi như hòa quyện vào cảnh vật, được gió thu mang đi làm ngây ngất tâm hồn người đọc.

Hương ổi là một hình ảnh thơ mới mẻ và đậm đà sắc thái dân dã, thể hiện phong cách nghệ thuật độc đáo của Hữu Thỉnh. Từ “bổng” diễn tả sự ngạc nhiên và vui mừng khi phát hiện ra dấu hiệu của mùa thu. Bức tranh thiên nhiên giao mùa được cảm nhận không chỉ qua khứu giác mà còn qua xúc giác và thị giác, từ đó tạo nên một không gian nghệ thuật rất tinh tế.

Không gian của bức tranh thu được mở rộng từ những hình ảnh nhỏ hẹp (hương ổi, ngõ) đến những hình ảnh cụ thể và rộng lớn (sông, chim, mây). Dòng sông trở nên êm ả, chim bắt đầu vội vã, và đám mây mùa hè như đang dần chuyển sang màu thu. Hữu Thỉnh không sử dụng các từ ngữ như “lang thang” hay “lơ lửng” mà chọn từ “vắt” để miêu tả đám mây, gợi lên hình ảnh mây như dải lụa trên bầu trời, một phần mùa hè và một phần mùa thu. Hình ảnh này rất độc đáo và tinh tế, thể hiện sự chuyển giao giữa hai mùa một cách mơ hồ và lôi cuốn.

Khổ thơ cuối cùng mang đến một vẻ đẹp khác, khẳng định sự chuyển mình của mùa thu bằng cảm nhận và suy ngẫm. Mùa thu không chỉ được quan sát mà còn được cảm nhận qua sự thay đổi từ nắng, mưa, sấm, đến sự vơi dần của cơn mưa và sự bình lặng của hàng cây đứng tuổi. Bài thơ không chỉ miêu tả mùa thu mà còn chứa đựng suy ngẫm về cuộc sống và con người, với những hình ảnh rất đắt giá và sâu sắc.

Sang thu là một bức tranh thơ mộng và tinh tế, với mỗi câu thơ là một nét vẽ mở ra không gian nghệ thuật của mùa thu. Hữu Thỉnh đã thành công trong việc diễn đạt mùa thu quê hương qua những hình ảnh đẹp và cảm xúc chân thành, mang đến cho độc giả một cảm nhận sâu sắc về sự chuyển giao của mùa hè sang thu.

Hữu Thỉnh là một trong những nhà thơ hàng đầu của văn học Việt Nam hiện đại, với nhiều tác phẩm nổi bật như: 'M vang chiến hào', 'Thư mùa đông', 'Trường ca biển',... Trong số đó, bài thơ 'Sang thu' nổi bật nhất. Bài thơ miêu tả bức tranh giao mùa giữa hè và thu một cách đầy ấn tượng.

Viết vào năm 1977 và được đăng trong tập thơ 'Từ chiến hào đến thành phố', 'Sang thu' thể hiện sự nhạy cảm của Hữu Thỉnh trước những biến đổi của thiên nhiên khi chuyển giao từ hè sang thu. Sinh ra và lớn lên ở đồng bằng Bắc Bộ, mùa thu nơi đây đã trở nên quen thuộc với ông. Tuy nhiên, khi nhận ra những dấu hiệu đầu thu của thiên nhiên, nhà thơ vẫn không khỏi bất ngờ và ngạc nhiên:

'Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về'

Hữu Thỉnh đã khắc họa bức tranh giao mùa bằng những nét vẽ tinh tế. Ông phát hiện những dấu hiệu thu quen thuộc qua cảm nhận nhạy bén của mình. 'Hương ổi' thoang thoảng trong 'gió se' lạnh, cùng với lớp sương mờ ảo buổi sớm bao phủ xóm làng. Từ 'bỗng' diễn tả sự bất ngờ khi mùi hương ổi quen thuộc khơi dậy các giác quan của ông. Hương ổi là dấu hiệu rõ ràng nhất của mùa thu đang đến. Những làn gió se lạnh, đã xua đi cái nóng của hè, chỉ còn lại sự mát mẻ của thu. 'Hương ổi' hòa quyện trong gió, lan tỏa khắp nơi như một thông điệp về mùa thu.

Dấu hiệu thứ ba của thu là màn sương mù đang bao phủ xóm làng. Nhà thơ đã nhân hóa màn sương, diễn tả nó như có ý thức, chậm rãi trùm lên mọi nơi. Điều này báo hiệu mùa thu đã đến, làm cho Hữu Thỉnh không khỏi kinh ngạc:

'Hình như thu đã về'

'Hình như' diễn tả cảm giác mơ hồ, khiến nhà thơ tự hỏi trước sự thay đổi của thiên nhiên. Dù bất ngờ, bức tranh mùa thu dần trở nên rõ nét hơn:

'Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã'

Trong khổ thơ này, dòng sông từ chảy cuồn cuộn mùa hè giờ đây trở nên êm ả, dịu dàng. Ngược lại, chim lại 'bắt đầu vội vã' bay về phương Nam. Sự tương phản giữa 'dềnh dàng' và 'vội vã' thể hiện rõ sự chuyển mình của thiên nhiên khi thu đến. Mùa thu làm cho vạn vật thay đổi: sông thì 'dềnh dàng', chim thì 'vội vã', sương thì 'chùng chình'. Đặc sắc nhất là hình ảnh 'đám mây mùa hạ':

'Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu'

Đám mây vẫn còn vương chút nắng của hè, chỉ mới 'vắt nửa mình' qua thu, như thể còn lưu luyến mùa cũ. Sự liên tưởng này của Hữu Thỉnh là rất độc đáo, không giống bất kỳ nhà thơ nào khác. Đám mây ấy dường như tiếc nuối mùa hè, chỉ chuyển mình sang thu một cách từ từ.

Vẫn còn chút ánh nắng cuối hè và những cơn mưa, sấm cũng giảm bớt sự dữ dội. Bài thơ 'Sang thu' ghi lại những chuyển biến nhẹ nhàng nhưng rõ ràng của thiên nhiên khi từ hè sang thu. Với thể thơ năm chữ, các biện pháp nghệ thuật như nhân hóa, so sánh, ẩn dụ, Hữu Thỉnh đã vẽ nên một bức tranh mùa thu đầy cảm xúc và gần gũi. Ngôn ngữ thơ giản dị, hình ảnh trong sáng và độc đáo. 'Sang thu' là một trong những bài thơ mùa thu đặc sắc và đáng nhớ của thi ca Việt Nam.

Trong khi mùa xuân thường được coi là thời điểm hội tụ của những tài năng nghệ thuật, thì mùa thu cũng xuất hiện trong thơ ca một cách tự nhiên và gần gũi. Nguyễn Khuyến từng nổi tiếng với ba bài thơ về mùa thu, còn Xuân Diệu đã có bài thơ “Đây mùa thu tới”. Hữu Thỉnh, với sự tinh tế và khiêm nhường, đã đóng góp cho mùa thu một góc nhìn quê hương qua bài thơ “Sang thu”.

Trong “Sang thu”, Hữu Thỉnh mô tả mùa thu qua những chuyển động tinh tế của thiên nhiên khi mùa thay đổi. Thời gian, như một quy luật không thay đổi, kéo theo sự thay đổi của mọi vật. Trong bài thơ, các sự vật dường như tự giác chuyển mình vào thu. Bài thơ mở đầu bằng một phát hiện đầy bất ngờ:

“Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về”

“Bỗng nhận ra hương ổi” – một sự phát hiện không dự đoán trước, như thể tình cờ hay ngỡ ngàng, để từ đó nhà thơ có thể quan sát mùa thu qua mọi giác quan. Từ góc nhìn này, Hữu Thỉnh đã đưa vào thơ những hình ảnh mùa thu một cách đầy tự nhiên.

Bài thơ mở đầu với hương ổi đặc trưng của mùa thu Việt Nam, lan tỏa trong gió sáng sớm. “Phả” là động từ chủ động, khẳng định sự xuất hiện của hơi thu trong không gian. Màn sương buổi sớm và hương ổi làm cho người ta chợt nhận ra: mùa thu đã đến. Hương ổi và màn sương không còn là những hình ảnh cũ kỹ mà là chi tiết mới mẻ và bất ngờ. Đối với Hữu Thỉnh, hương ổi quen thuộc của Việt Nam được đưa vào thơ một cách tự nhiên. Những hình ảnh quen thuộc và lạ lẫm tiếp tục xuất hiện, tạo nên một bức tranh mùa thu đẹp đẽ:

“Sóng được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu”

Những hình ảnh trong bài thơ miêu tả sự ngập ngừng của thiên nhiên khi vào thu, nhưng là sự ngập ngừng đầy chủ động. “Sông được lúc”, “chim bắt đầu”, “đám mây vắt nửa mình” không chỉ hiện tại mà còn gợi nhớ về quá khứ mùa hè, tạo nên cảm giác tiếc nuối:

“Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi”

Nắng mùa hè vẫn còn hiện diện, nhưng mưa đã trở thành quá khứ. Trạng thái thời tiết này nhấn mạnh sự ngập ngừng khi thời gian vẫn trôi. Hàng cây đứng tuổi gợi liên tưởng đến tuổi tác của con người, chứng kiến mùa thu qua đi. Sự nuối tiếc trước thời gian được thể hiện qua cảnh vật và trạng thái thiên nhiên, tạo nên hình ảnh các sự vật đang “sang thu” thay vì chỉ đơn giản là “mùa thu tới” hay “mùa thu đã đến”.

Thay vì những hình ảnh quen thuộc như lá vàng hay tiếng lá xào xạc, “Sang thu” của Hữu Thỉnh đưa ra một góc nhìn mới: một làn hương ổi, một màn sương, một dòng sông, một đám mây, một tia nắng. Những hình ảnh gần gũi này tạo nên vẻ đẹp riêng biệt của mùa thu Việt Nam, làm tăng sức hấp dẫn của bài thơ.

“Sang thu” của Hữu Thỉnh không chỉ mang lại cái nhìn mới về mùa thu quê hương mà còn làm sâu sắc thêm tình cảm quê hương trong trái tim người đọc. Bài thơ như một tấm gương phản chiếu hình ảnh quê hương và tâm hồn của mỗi người, với lối miêu tả tinh tế, tránh xa những ước lệ, khẳng định sự sáng tạo nghệ thuật của tác giả.

Bài thơ 'Sang Thu' của Hữu Thỉnh diễn tả khoảnh khắc chuyển giao giữa mùa hạ và mùa thu, thời điểm mà thiên nhiên bắt đầu khoác lên những sắc thái nhẹ nhàng của mùa thu. Đây là một khoảnh khắc đẹp đẽ khi vạn vật chuyển mình một cách tinh tế, làm người đọc cảm nhận rõ nét về vẻ đẹp của thiên nhiên trong thời điểm giao mùa.

Bỗng dưng ngửi thấy hương ổi
Hòa quyện trong làn gió se lạnh
Sương từ từ lan qua ngõ
Hình như mùa thu đã đến

Sông lững lờ chậm lại
Chim bắt đầu vội vã tìm mồi
Đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu

Vẫn còn chút nắng hè
Mưa đã giảm dần
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đã cũ

Cuối năm 1977, khi hòa bình đã trở lại sau những năm chiến tranh, trong một buổi chiều thu tại ngoại thành Hà Nội, khi thăm một vườn ổi chín, Hữu Thỉnh đã cảm hứng viết bài thơ 'Sang Thu'. Bài thơ được viết theo thể thơ năm chữ, ngắn gọn và súc tích, thể hiện một giọng điệu nhẹ nhàng và đôi khi trầm lắng. Mở đầu bài thơ, tác giả mô tả những dấu hiệu của mùa thu với sự tinh tế:

Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se

Từ 'bỗng' trong câu thơ mở đầu thể hiện sự bất ngờ của mùa thu khi đến. Sự bất ngờ này tạo nên một bức tranh thu đầy cảm động. Đứng giữa vườn ổi chín, trong không khí giao mùa, tác giả nhận ra hương ổi chín vàng, đơn sơ và quen thuộc với quê hương. Đây là chi tiết giản dị nhưng lại đầy sức cuốn hút. Sự tinh tế của nhà thơ qua khứu giác và thị giác thể hiện sự gắn bó sâu sắc với thiên nhiên.

Nhà thơ thể hiện sự chuyển mùa thu qua hình ảnh gió se mang theo hương ổi. Một chút lạnh lẽo kết hợp với hương ổi tạo nên một bức tranh thu nhẹ nhàng. Từ 'phả' là cách dùng từ độc đáo, diễn tả tốc độ của gió và sự bất ngờ trong cảm nhận về hương ổi. Chỉ những tâm hồn nhạy cảm như Hữu Thỉnh mới có thể nhận ra sự chuyển mùa này.

Khổ thơ tiếp theo miêu tả:

Sương từ từ lan qua ngõ
Hình như thu đã đến

“Chùng chình” gợi hình ảnh sương di chuyển chậm rãi, như một thiếu nữ duyên dáng. Sự nhân hóa này tạo ra hình ảnh đẹp và gợi lên tâm trạng của tác giả. Câu thơ kết thúc với “Hình như thu đã đến” thể hiện sự không chắc chắn về sự chuyển mùa, nhưng với sự nhạy cảm, Hữu Thỉnh đã tạo ra những vần thơ tuyệt vời về mùa thu.

Sông lững lờ chậm lại
Chim vội vã tìm mồi

Khổ thơ này miêu tả sự chuyển mùa với dòng sông và đàn chim. “Sông lững lờ” vì mùa thu làm cho sông chảy chậm lại, không còn cuồn cuộn như mùa hè. Đàn chim vội vã tìm mồi để chuẩn bị cho mùa đông. Hữu Thỉnh đã làm cho những hình ảnh này trở nên gần gũi và cảm động, thể hiện sự hòa quyện giữa thiên nhiên và cảm xúc con người. Hai câu thơ tiếp theo:

Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu

Hình ảnh đám mây mùa hạ vắt nửa mình sang thu thể hiện sự chuyển mùa tinh tế. Không chỉ con người, mà ngay cả đám mây cũng cảm nhận được khoảnh khắc giao mùa, tạo nên một không gian đẹp và sâu lắng.

Vẫn còn chút nắng hè
Mưa đã giảm dần
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đã cũ

Sang thu mang đến một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp và nên thơ, thể hiện tình yêu sâu sắc của tác giả đối với thiên nhiên và quê hương đất nước. Bài thơ ngắn gọn nhưng chứa đựng tâm hồn thi sĩ yêu thiên nhiên và đất nước.