9 Bức tranh Đông Hồ không thể thiếu trong nhà ngày Tết

Cặp tranh dân gian Vinh hoa phú quý nổi bật với thiết kế đơn giản, tập trung vào hình ảnh con người, động vật và hoa lá, với màu sắc rực rỡ và đường nét mềm mại, khỏe khoắn. Các nhân vật trong tranh đều có nét mặt hồng hào, tươi tắn, trong khi gà, vịt tuy đang đứng yên nhưng vẫn toát lên sự khao khát vươn lên trong cuộc sống.

Cặp tranh này còn mang ý nghĩa chúc phúc cho gia đình, với mong muốn có đầy đủ cả trai lẫn gái, tạo nên sự viên mãn. Treo tranh Vinh hoa phú quý trong ngày Tết không chỉ là biểu hiện của sự cầu chúc, mà còn là mong muốn về cuộc sống sung túc, con cái đầy đủ cả trai và gái. Đây là ước mơ của nhiều gia đình Việt Nam.

Tranh Đàn gà mẹ và gà con diễn tả hình ảnh gà mẹ đang giữ một con ong làm mồi, với hai chú gà con đứng trên lưng mẹ chờ đợi. Tư thế này biểu hiện sự chăm sóc và tình yêu trong gia đình, đồng thời thể hiện ý nghĩa: “Gia đình hạnh phúc, sum vầy”. Câu nói xưa: “Nhà đông con là nhà có phúc” thể hiện sự lộc trời ban.

Việc treo bức tranh Đàn gà mẹ và gà con trong dịp Tết mang ý nghĩa cầu chúc phúc lộc, sự bình an cho gia đình. Đối với các cặp vợ chồng mới cưới, tranh này còn tượng trưng cho ước mong sớm có con cái và một gia đình viên mãn.

Trong truyền thống văn hóa Việt Nam, hình ảnh con lợn xuất hiện rõ nét qua các bức tranh dân gian Đông Hồ, đặc biệt là bức tranh Đàn lợn âm dương. Bức tranh này không chỉ thể hiện sự đầy đủ, hạnh phúc và phồn thực mà còn được dùng để cầu chúc năm mới sung túc, con cháu đông đúc, và phúc lộc dồi dào. Con lợn trong tranh tượng trưng cho sự ấm áp và thịnh vượng, với hình ảnh con lợn mẹ và các con lợn con đầy màu sắc. Đàn lợn âm dương là biểu tượng của sự no đủ và may mắn, được in với ba bản màu sắc tươi sáng, mang đến niềm vui và sự hứng khởi cho gia đình.

Hình ảnh trên con lợn có vòng khoáy Âm - Dương, tượng trưng cho sự phát triển và sinh sôi. Bức tranh thể hiện một con lợn mẹ với mắt lim dim và mõm tươi tắn, cùng năm con lợn con đủ màu sắc, tạo nên một khung cảnh vui tươi và rộn ràng.

Tranh Tứ quý Hạc bao gồm bốn tấm tranh thể hiện bốn mùa trong năm, mang lại ý nghĩa cầu chúc phú quý và may mắn. Mỗi tấm tranh đều có các hình ảnh như hoa mai, cây trúc, hoa Cúc, và cây thông, kết hợp với các loài chim biểu tượng của từng mùa, tạo nên một bức tranh đầy đủ và hạnh phúc cho gia đình.

Bức tranh Chăn trâu thổi sáo nổi bật với sự hài hòa và linh hoạt trong bố cục, kết hợp giữa các đường nét rộng rãi và màu sắc tươi sáng. Các nghệ nhân Đông Hồ đã khéo léo sử dụng màu đen, xanh, hồng, đỏ và nâu để làm nổi bật hình ảnh trâu, người, ống sáo và cảnh vật, tạo nên một bức tranh sống động.

Bức tranh không chỉ thể hiện ước mơ và khát vọng của người nông dân Việt Nam về mùa màng bội thu, mà còn được treo trong nhà vào dịp Tết để khuyến khích sự ngoan ngoãn, sáng tạo và thông minh ở trẻ em, cũng như cầu mong cho mưa thuận gió hòa và cuộc sống yên bình.

Bức tranh Chăn trâu thổi sáo nổi bật với sự kết hợp hài hòa giữa các yếu tố trong một bố cục tinh tế. Đường nét to rõ, khỏe khoắn không cầu kỳ nhưng vẫn rất tự nhiên. Các nghệ nhân Đông Hồ đã tài tình phối màu đen, xanh, hồng, đỏ và nâu để tạo nên hình ảnh sống động của trâu, người, ống sáo và cảnh vật. Chi tiết trong tranh đơn giản nhưng đầy sức gợi cảm.

Bức tranh Chăn trâu thổi sáo không chỉ phản ánh ước mơ của người nông dân về mùa màng thuận lợi mà còn được treo trong nhà vào dịp Tết để khuyến khích sự ngoan ngoãn và sáng tạo ở trẻ em, đồng thời cầu mong cho mưa thuận gió hòa, cuộc sống yên bình và mùa màng bội thu.

Gà gáy năm canh (Dạ xướng ngũ canh hoà) là một tác phẩm tranh nổi bật, được nhiều gia đình chọn để trang trí trong dịp Tết. Bức tranh nổi bật với hình ảnh chú gà trống oai phong, thể hiện sự kiên cường, không sợ hãi trước kẻ thù. Gà trống còn đại diện cho phẩm chất quý giá của chữ Tín: hàng ngày, gà trống gáy đúng giờ, không sai một nhịp, dù thời tiết có khắc nghiệt.

Treo Gà gáy năm canh trong nhà, gia chủ mong muốn thể hiện tính đúng giờ và đón nhận nhiều điều may mắn cho năm mới. Bức tranh còn chứa 5 chữ Hán biểu thị các phẩm hạnh: Nhân - Nghĩa - Lễ - Trí - Tín. Cụ thể như sau:

• Nhân: Tình yêu thương đối với mọi loài.
• Nghĩa: Cư xử công bằng và đúng mực.
• Lễ: Tôn trọng và hòa nhã trong giao tiếp.
• Trí: Khả năng phân biệt đúng sai, thiện ác.
• Tín: Trung thực, đáng tin cậy.

Đám cưới chuột là một trong những tác phẩm đặc sắc nhất của dòng tranh Đông Hồ. Bức tranh này phản ánh sự tham nhũng, nhận hối lộ qua hình ảnh chú mèo mải mê nhận chim, cá mà quên mất nhiệm vụ chính là săn chuột. Nó cũng thể hiện cảnh đời của những người dân thấp cổ bé họng, phải cống nạp cho các quan tham, cường hào. Con mèo trong tranh tượng trưng cho tầng lớp thống trị, bóc lột, còn những chú chuột là hình ảnh ẩn dụ cho người nông dân chăm chỉ, thật thà. Mặc dù không có chú thích, bức tranh vẫn truyền tải thông điệp sâu sắc về cách sống đúng đắn và nhân văn, đồng thời nhắc nhở về sự kiên cường và sức chiến đấu của con người.

Bức tranh Vinh quy bái tổ thường được treo trong nhà như một lời chúc cho sự thành đạt của gia chủ. Nó vinh danh những người tài giỏi đỗ đạt, và cũng ghi nhận công lao của người thầy, cha mẹ, và làng xóm đã nuôi dưỡng, dạy dỗ. Tranh này phản ánh truyền thống ‘tôn sư trọng đạo’ và ‘Công cha, nghĩa mẹ, ơn thầy’, những giá trị quý báu của văn hóa Việt Nam vẫn bền vững qua thời gian. Hơn nữa, bức tranh không chỉ vinh danh vị tân khoa và gia đình mà còn là dịp để bày tỏ lòng biết ơn đối với tổ tiên, cha mẹ và thầy dạy theo đúng đạo lý Việt Nam, một truyền thống văn hóa đáng tự hào được gìn giữ đến nay.