Buzz
Tổng quan về dòng sông Ô Lâu
Dòng sông Ô Lâu bắt nguồn từ đỉnh núi Truồi cao 905m, uốn khúc quanh co giữa rừng núi Trường Sơn rồi chảy xuống về Phò Trạch. Sau đó, nó hướng về Tây Bắc, hội tụ với sông Độc hay còn gọi là sông Mỹ Chánh tạo thành sông Ô Lâu. Dòng sông êm đềm, thơ mộng chảy qua Vân Trình, đổ vào phá Tam Giang, rồi chảy ra biển Đông qua cửa Lác.
Các con sông kết nối với nhau một cách độc đáo và phức tạp, tạo thành mạng lưới từ sông Ô Lâu, phá Tam Giang, sông Hương, sông Lợi Nông, sông Đại Giang, sông Hà Tạ, sông Cống Quan, sông Truồi, sông Nông, và đầm Cầu Hai. Tất cả đều nằm trong hệ thống phá Tam Giang và đầm Cầu Hai, bên cạnh đó sông Ô Lâu còn kết nối với các trằm và bàu tự nhiên.
Sông Ô Lâu được coi như là ranh giới tự nhiên giữa Huế và tỉnh Quảng Trị
Lịch sử và những câu chuyện huyền thoại liên quan đến dòng sông
Sông Ô Lâu được coi là biên giới giữa Quảng Trị và Huế. Từ xa xưa, nó đã kết nối với câu ca dao: 'Trăm năm vẫn nhớ hẹn hò/ Cây đa, bến nước, con đò không giống xưa/ Con đò đã mòn năm xưa/ Cây đa, bến cũ vẫn lúa bóng người'. Theo truyền thuyết, câu ca này kể về cuộc tình của một cô gái lái đò ở bến sông Ô Lâu và một chàng trai nghèo bên sông, người sau khi bị ốm đói đã được cô chăm sóc cho đến khi bình phục. Chàng trai sau đó đã đắm chìm trong tình yêu với cô và hứa sẽ quay lại vào ngày thi. Nhưng sau nhiều mùa, cô vẫn đợi chờ mà không thấy chàng trai trở về.
Tuy nhiên, thật không may, chàng học sinh nghèo lại mắc bệnh và đói đến túng quẫn bên sông. Nhờ sự chăm sóc của cô gái đêm ngày, anh mới có thể bình phục. Sau đó, anh đã phải lòng cô và hứa sẽ quay lại vào ngày thi. Nhưng sau một thời gian dài, cô vẫn chờ đợi mà không thấy anh trở về.
Sau khi cô lái đò tuyệt vọng và mắc bệnh, bến đò trong một ngày giá lạnh không còn thấy cô lái đò xuất hiện nữa. Một mộ được dựng lên cho cô và xung quanh mọi người trồng những loài hoa trắng muốt trên đồi xanh. Thật đáng buồn, vào mùa thu năm đó, chàng học sinh nghèo trở về sau khi thành công trong mấy kỳ thi.
Mọi người dẫn chàng đến mộ người yêu, chàng khóc nức nở bên mộ và để lại những câu thơ bi thương. Mộ vẫn xanh mướt, rừng hoa lau trắng vẫn nở rộ, dòng sông Ô Lâu vẫn uốn quanh co với những khúc dòng thay đổi liên tục giống như nỗi đau của con người.
Người dân Vạn Đò Trạch kiếm sống bằng cách nuôi cá trong các lồng trên dòng sông Ô Lâu. Ảnh: Nguyễn Văn Hiền
Cây đa bến nước Ô Lâu đã trở thành nhân chứng của nhiều cuộc chia ly đau khổ. Tuy nhiên, có lẽ cuộc chia ly đau đớn nhất là giữa vua Trần Anh Tông và công chúa Huyền Trân vào năm 1336. Để kết thúc chiến tranh giữa Đại Việt và Chiêm Thành, hai bên đã kết hôn bằng cách chế Mân đổi hai châu Ô (Quảng Trị) và Lý (Thừa Thiên - Huế) để làm kết thúc chiến tranh. Bến sông Ô Lâu là nơi diễn ra lễ hỏi của họ.
Công chúa Huyền Trân lên thuyền về Chăm Pa để kết hôn, cuộc chia ly đầy nước mắt trước dòng sông Ô Lâu giống như một bản hòa nhạc ca ngợi cho người con gái dũng cảm, sẵn lòng hy sinh để mang lại hòa bình cho hai dân tộc. Chế Mân đón công chúa Huyền Trân về và trao danh hiệu Hoàng hậu với tên là Paramec-Varti, còn vua cha Trần Anh Tông thì như bị tâm trạng giữa thuyền rồng dưới trời mưa rào tại bến sông Ô Lâu.
Hướng dẫn đường đi đến sông
Dòng sông Ô Lâu có hình dạng như chữ S và là biên giới giữa Quảng Trị và Huế. Tuy nhiên, khi chảy qua làng Tuy Phước (Phong Điền-Huế), sông bỗng chợt ngoặt vào huyện Hải Lăng (Quảng Trị). Sau khi đi ngược dòng một quãng, sông Ô Lâu mới quay trở lại Phong Điền (Huế). Du khách có thể di chuyển đến đây bằng xe máy và khám phá vẻ đẹp của dòng sông, chẳng hạn như đi theo quốc lộ 49B theo hướng chỉ định trên bản đồ để thưởng ngoạn cảnh đẹp.
Khám phá vẻ đẹp của sông Ô Lâu
4.1 Thăm làng cổ Phước Tích ven sông
Trước khi nhập vào hệ thống đầm phá Tam Giang để đổ ra biển lớn, sông Ô Lâu đã tạo ra những làng mạc phồn thịnh hai bên bờ. Làng cổ Phước Tích thuộc Huế và Hội Kỳ thuộc tỉnh Quảng Trị là những di sản quý giá mà dòng sông này để lại trước khi hợp nhất với biển lớn.
Làng cổ Phước Tích tọa lạc tại xã Phong Hòa, Phong Điền, Huế và có lịch sử hơn 100 năm, được xem là một trong những làng cổ tiêu biểu nhất tại Việt Nam. Với hơn 30 căn nhà cổ có tuổi đời trên dưới 100 năm, Phước Tích được xếp vào hàng ngũ làng cổ có giá trị văn hóa, nghệ thuật hàng đầu. Đặc biệt, gốm Phước Tích cũng nổi tiếng trên thị trường.
Từ bến Lò của làng cổ Phước Tích, dòng sông Ô Lâu trông yên bình. Ảnh: Nguyễn Đắc Thành
“Bên Phước Tích, bên Hội Kỳ” là cách người địa phương thường chỉ cho du khách để khám phá Huế qua hai làng cổ này. Kiến trúc của nhà cổ ở Phước Tích khá giống với nhà ở Hội Kỳ, có nhà rường 3 gian, 2 chái hoặc 1 gian, 2 chái và số cột trụ tương ứng là 48 hoặc 24 tùy thuộc vào điều kiện kinh tế.
Kiến trúc của những ngôi nhà rường ở Phước Tích có đặc điểm riêng biệt, hoàn toàn được làm từ gỗ. Ảnh: Nguyễn Đắc Thành
Làng cổ Phước Tích là một điểm du lịch nổi tiếng tại Huế và đang nhận được sự quan tâm và đầu tư đáng kể. Những căn nhà rường đã được tu bổ kỹ lưỡng để bảo tồn. Khung cảnh yên bình của làng xưa với hàng cây cổ thụ, bến nước... vẫn được giữ gìn hoàn hảo. Ngoài ra, các cơ quan chính quyền tại Huế thường tổ chức các lễ hội hàng năm trong Festival để thu hút khách du lịch đến tham quan.
Làng đã được trang trí và tu bổ để chào đón du khách. Ảnh: Nguyễn Đắc Thành
4.2 Sự huyền bí của Phá Tam Giang
Trong khi sông Hương chảy êm đềm, sông Ô Lâu lại thay đổi dòng nước liên tục, kết hợp cả hai biểu hiện của vùng đất Huế: sự hiền hòa và dữ dội. Phá Tam Giang là một hồ lớn bị chặn lại bởi cồn cát, nơi ba nhánh của sông Ô Lâu chảy vào, tạo nên Phá Tam Giang (cách TP Huế 15 km). Diện tích của Phá Tam Giang lớn, lên đến 52.000 ha và kéo dài 25 cây số nối liền sông Ô Lâu với sông Hương rồi chảy ra cửa biển Thuận An.
Khung cảnh lãng mạn của Phá Tam Giang dưới ánh nắng bình minh
4.3 Vẻ đẹp đặc biệt của sông Ô Lâu
Sông Ô Lâu vẫn giữ được vẻ đẹp đặc trưng của mình, với dòng nước xanh biếc chảy về biển mênh mông. Trong những tháng mưa lũ kéo dài, dòng sông hút hồn với dòng nước sôi động, đổi màu từ đất phù sa và cá tôm từ thượng nguồn. Các loài cá trong Phá Tam Giang và các nhánh sông khác đổ về sông Ô Lâu, tạo ra một hệ sinh thái phong phú.
Nay, hệ thống sông Ô Lâu chứa đựng khoảng 109 loài cá, 76 giống, thuộc 31 họ và 11 bộ khác nhau. Sau những cơn mưa lớn, dòng sông trở nên yên bình, mang lại sự tĩnh lặng với mặt nước trong xanh, hòa cùng nhịp thở của cư dân xung quanh.
Mặc dù bóng lớn của sông Hương làm cho sông Ô Lâu ít được nhắc đến. Tuy nhiên, hàng ngàn sự kiện lịch sử và những câu chuyện tình yêu đã in dấu trên bến sông này. Nếu bạn cảm thấy mệt mỏi với cuộc sống, hãy đến bên bờ sông để tận hưởng sự an ủi từ dòng nước và cảm nhận vẻ đẹp của thôn quê hay nghe những câu chuyện về lịch sử của nơi này.
Thụy Anh
Nguồn: Tổng hợp.
