Âm Bình

Âm Bình (giản thể: 阴平; phồn thể: 陰平) là một đơn vị hành chính cổ xưa tương đương cấp quận thuộc tỉnh Cam Túc hiện nay, Trung Quốc.

Lịch sử

Quận Âm Bình xưa là vùng đất sinh sống của nhiều người Đê và một phần người Khương thuộc quận Quảng Hán, dưới sự quản lý của Bắc bộ Đô úy (廣漢北部都尉), quản lý bốn huyện (theo sách Thông điển, còn được gọi là Nam bộ Đô úy). Khu vực xưa của quận Âm Bình chủ yếu nằm trong các huyện Văn, Lũng Nam, Cam Túc và tây bắc huyện Bình Văn, Miên Dương, Tứ Xuyên hiện tại.

Vào năm 109, dưới triều đại Hán An Đế (106–125), ba khu vực Âm Bình (陰平道), Điện Đê (甸氐道), Cương Đê (剛氐道) đã được tách ra từ quận Quảng Hán, tạo thành Quảng Hán thuộc quốc (廣漢屬國), do Đô úy quản lý.

Cuối thời Đông Hán, Quảng Hán được đổi thành quận Âm Bình (陰平郡), vẫn quản lý ba đạo. Trong thời Tam Quốc, quận Âm Bình thuộc quyền kiểm soát của Tào Ngụy, thuộc Ung Châu. Vào năm 229, Thừa tướng Quý Hán Gia Cát Lượng cử tướng Trần Thức chiếm hai quận Vũ Đô và Âm Bình. Liêu Hóa được bổ nhiệm làm Thái thú Âm Bình (ít nhất là vào năm 238). Đến năm 263, tướng Ngụy Đặng Ngải hành quân qua con đường núi của quận Âm Bình (陰平古道) để chinh phục Giang Du, từ đó kết thúc sự trị vì của nhà Quý Hán.

Đầu thời Tây Tấn, Âm Bình thuộc về Lương Châu. Năm 269, khi Tần Châu được thành lập, quận Âm Bình trở thành một phần của Tần Châu.

Cuối thời Tây Tấn, khi loạn lạc xảy ra, dân cư Âm Bình chủ yếu di cư vào Ích Châu theo Lý Hùng. Triều đình đã thành lập hai quận mới là Bắc Âm Bình và Nam Âm Bình.

Năm 296, Dương Mậu Sưu thành lập chính quyền Cừu Trì và sau đó mở rộng chiếm đóng các quận Vũ Đô, Âm Bình, và Vũ Hưng. Vào năm 477, Bắc Ngụy chiếm Gia Lô và giết chết thủ lĩnh Cừu Trì Dương Văn Độ. Dương Quảng Hương, một thành viên của tộc, đã chạy đến Âm Bình và tự xưng là Âm Bình công (陰平公) hoặc Âm Bình vương (陰平王). Sau đó, Dương Quảng Hương đã xin thần phục Bắc Ngụy và được công nhận làm Thái thú Âm Bình.

Năm 526, Bắc Ngụy chiếm quận Âm Bình và đổi tên thành quận Lư Bắc (盧北) hoặc Lô Bắc (蘆北) thuộc Văn Châu. Trong thời Bắc Chu, quận Lư Bắc bao gồm hai huyện là Khúc Thủy (曲水县) và Chính Tây (正西县). Dù vậy, vẫn có khả năng tồn tại đồng thời cả hai quận Âm Bình và Lư Bắc.

Vào năm 584, Tùy Văn Đế đã bỏ cấp quận và quận Lư Bắc bị xóa bỏ, các huyện được chuyển về dưới sự quản lý của Văn Châu. Đầu thời Đường, năm 618, Khương Mô đã tái lập quận Âm Bình bằng cách hợp nhất ba huyện Khúc Thủy, Chính Tây và Trường Tùng (長松县), nhưng sau đó quận này lại bị xóa bỏ. Trong thời kỳ Thiên Bảo (742–756) và Chí Đức (756–758) dưới triều đại Đường, Văn Châu được đổi tên thành quận Âm Bình, quản lý hai huyện Khúc Thủy và Trường Tùng.

Nhân khẩu

• Năm 122 (thời Hán An Đế): 27.110 hộ và 205.652 người.

Quan cai trị

• Phùng Cổn, Đô úy (thời Hán An Đế).
• Liêu Hóa, Thái thú (?–259).
• Tuy Thụ Vinh (眭绶荣), Thái thú (niên hiệu Thiên Bảo).
• Vi Hạo (韦颢), Thái thú (niên hiệu Thiên Bảo).

• Cừu Trì

Ghi chú

• Phạm Diệp, tài liệu từ Hậu Hán thư.
• Trần Thọ với chú thích của Bùi Tùng Chi, từ Tam quốc chí.
• Thẩm Ước, thông tin từ Tống thư.
• Ngụy Thâu, theo Ngụy thư.

Chú thích