Âm nhạc cổ điển

Bài này đề cập đến thể loại âm nhạc cổ điển trong văn hoá châu Âu. Để biết thêm về các loại nhạc cổ điển của các nền văn hoá không phải châu Âu, xin xem bài: Danh sách các loại nhạc cổ điển ngoài châu Âu, hoặc thể loại âm nhạc giai đoạn cuối thế kỷ XVIII, xin xem Âm nhạc giai đoạn cổ điển.

Âm nhạc cổ điển là thể loại nhạc nghệ thuật có nguồn gốc từ các nghi lễ truyền thống của phương Tây, bao gồm cả nhạc tôn giáo và nhạc thế tục, kéo dài từ thế kỷ 11 đến hiện tại. Các tiêu chuẩn chính của thể loại nhạc truyền thống này đã được phát triển và hệ thống hóa từ năm 1550 đến 1900, được gọi là giai đoạn thực hành chung.

Nhạc châu Âu được phân biệt rõ ràng với nhiều loại nhạc không có nguồn gốc từ châu Âu và nhạc thị trường bởi các hệ thống ký hiệu âm nhạc riêng của nó từ thế kỷ XVI trở đi. Ký hiệu âm nhạc phương Tây được các nhà soạn nhạc sử dụng để định nghĩa cao độ, tốc độ, phách, nhịp điệu và cách thể hiện chính xác nhất của một đoạn nhạc. Thể loại nhạc này cho phép mọi người có thể biểu diễn tùy ý và cải biên tự do, như chúng ta thường nghe trong các dòng nhạc nghệ thuật không phải châu Âu (ví dụ như âm nhạc cổ điển Ấn Độ và nhạc dân gian Nhật Bản) và nhạc thị trường.

Các giai đoạn chính của âm nhạc cổ điển

Các giai đoạn của âm nhạc cổ điển được phân loại như sau:

• Trung cổ: Thường được xem là giai đoạn trước năm 1450. Giai đoạn này đặc trưng bởi âm nhạc đơn giản với các bản nhạc dân gian.
• Phục hưng: Khoảng từ năm 1450-1600, đặc trưng bởi sự phát triển của phối khí và các loại giai điệu đa dạng.
• Baroque: Khoảng từ năm 1600-1750, đặc trưng bởi sự phổ biến của âm nhạc dàn nhạc và nhạc phím.
• Cổ điển: Khoảng từ năm 1730-1820, là một giai đoạn quan trọng định hình nên nhiều tiêu chuẩn biên soạn và biểu diễn âm nhạc.
• Lãng mạn, 1815-1910: Là một giai đoạn khi âm nhạc thâm nhập sâu hơn vào đời sống văn hoá và được nhiều cơ sở giáo dục, biểu diễn và bảo tồn các tác phẩm âm nhạc.
• Thế kỷ 20: Được sử dụng để chỉ các thể loại âm nhạc khác nhau theo phong cách hậu lãng mạn cho đến năm 2000, bao gồm Hậu Lãng Mạn, Hiện Đại và Hậu Hiện Đại.
• Âm nhạc đương đại: Thuật ngữ thường được sử dụng để chỉ âm nhạc từ đầu thế kỷ XXI trở đi.
• Tiếp đầu ngữ tân thường được sử dụng để chỉ âm nhạc thế kỷ XX hay đương đại được soạn theo phong cách của các giai đoạn trước đó, như cổ điển, lãng mạn, v.v. Ví dụ như tác phẩm Classical Symphony của Prokofiev được xem là một ví dụ cho 'Tân Cổ Điển'.

Việc phân loại các giai đoạn âm nhạc phương Tây không phải là chặt chẽ tuyệt đối, các giai đoạn có thể chồng lấn lẫn nhau. Ngoài ra, mỗi giai đoạn có thể được phân chia thành các đoạn nhỏ dựa trên thời gian hoặc phong cách.

Biểu đồ dưới đây liệt kê các nhà soạn nhạc cổ điển nổi tiếng nhất theo từng giai đoạn. Xem danh sách đầy đủ tại Biểu đồ niên đại các nhà soạn nhạc cổ điển.

Bản chất của âm nhạc cổ điển

Đặc tính chính

Điểm nổi bật nhất của âm nhạc cổ điển là các tác phẩm được ghi lại bằng ký hiệu âm nhạc. Các phẩm chất văn bản của âm nhạc cho thấy sự bảo tồn các tác phẩm.

Việc biểu diễn tiết mục âm nhạc cổ điển yêu cầu một mức độ quan trọng, hiểu biết sâu sắc về nguyên lý âm nhạc và sự hài hòa, kiến thức thực hành biểu diễn, và quen thuộc với phong cách. Nhà soạn nhạc là một trong những kỹ năng cần thiết nhất đối với các nhạc sĩ được đào tạo.

Âm nhạc là một loại nghệ thuật, có thể nói rằng âm nhạc cổ điển là nghệ thuật âm nhạc phát triển sớm tại châu Âu và có sức ảnh hưởng sâu rộng đến con người; trong âm nhạc cổ điển, các nhạc sĩ đã truyền đạt tâm tư, ý nguyện của mình qua giai điệu, lời ca và một phần rõ rệt là đã thể hiện ranh giới giữa các giai đoạn phát triển trong âm nhạc cổ điển, đặc biệt là mối liên hệ với lịch sử châu Âu nói chung.

Rất rõ ràng để nhận thấy sự phát triển của âm nhạc cổ điển, nó đã tiến lên một cấp độ mới qua từng giai đoạn; trong giai đoạn chuyển giao, chúng ta thấy sự thay đổi, sự thay thế các nhạc cụ; sự thay đổi, sự thay thế các thể loại nhằm mục đích cập nhật và phù hợp với thời kỳ lịch sử hiện đại.

Nghệ thuật được tạo ra bởi con người, do đó nghệ thuật cũng phản ánh nhu cầu của con người và góp phần xây dựng xã hội. Chúng ta hiểu được lịch sử phát triển của châu Âu và âm nhạc cổ điển phát triển dựa trên nền tảng đó, thể hiện những đặc điểm của từng giai đoạn lịch sử.

Âm nhạc cổ điển đóng góp quan trọng cho ngành công nghiệp âm nhạc thông qua các hoạt động giải trí. Hàng năm, các nghệ sĩ phát hành sản phẩm âm nhạc của họ dưới dạng album, tổ chức các buổi biểu diễn, góp phần quan trọng vào khía cạnh tài chính.

Âm nhạc cổ điển xuất hiện trong giáo dục qua các tài liệu, sách báo về âm nhạc và là một phần quan trọng trong việc khám phá thế giới âm nhạc, từ thời cổ điển đến thời lãng mạn.

Âm nhạc cổ điển theo nghĩa 'âm nhạc phương Tây thời kỳ Cổ điển'

Bài chính: Âm nhạc phương Tây thời kỳ Cổ điển

Trong lịch sử âm nhạc, thuật ngữ âm nhạc cổ điển cũng có một ý nghĩa ít khi được sử dụng để chỉ âm nhạc thuộc giai đoạn từ Carl Philipp Emanuel Bach đến Beethoven—tức khoảng từ 1730–1820. Khi dùng theo nghĩa này, thông thường hai chữ 'c' và 'đ' trong âm nhạc cổ điển được viết hoa để tránh hiểu nhầm.

Các nhạc cụ biểu diễn

Trong âm nhạc cổ điển, có một sự đa dạng về số lượng và loại hình nhạc cụ được sử dụng để biểu diễn. Dưới đây là danh sách các nhạc cụ thường xuất hiện trong dàn nhạc giao hưởng.

Nghệ sĩ biểu diễn

• Giám đốc âm nhạc
• Người biểu diễn
• Ca sĩ

Các nhà soạn nhạc cổ điển nổi tiếng

Đây là danh sách những nhà soạn nhạc cổ điển được sắp xếp theo từng giai đoạn. Không phải tất cả các nhà soạn nhạc đều có thể được phân vào một giai đoạn cụ thể vì các nhạc sĩ hoạt động ở cuối một thời kỳ âm nhạc cũng thường hoạt động vào đầu thời kỳ âm nhạc tiếp theo.

• Danh sách những nhà soạn nhạc cổ điển

Thuật ngữ trong âm nhạc cổ điển

Về các thuật ngữ trong âm nhạc cổ điển phương Tây, xin tham khảo:

• Từ vựng âm nhạc phương Tây
• Thuật ngữ tiếng Ý trong âm nhạc

• Nhạc phim
• Nhạc điện tử nghệ thuật
• Nhạc cổ điển Ấn Độ
• Nhạc trò chơi điện tử

Tài liệu tham khảo

• Everett, Walter (1997). 'Nuốt chửng bởi một bài hát: Cuộc khủng hoảng về âm nhạc nâng cao của Paul Simon', Understanding Rock: Essays in Musical Analysis. New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-510004-2.
• Middleton, Richard (1990/2002). Nghiên cứu âm nhạc phổ biến. Philadelphia: Open University Press. ISBN 0-335-15275-9.
• Becker, Judith (1969). 'Cấu trúc của một thể loại nhạc', Đại học âm nhạc dân tộc học 13, số 2: 267-79.

Liên kết ngoài

Tiếng Anh

• ClassicalArchives
• Mutopiaproject.org Lưu trữ 2008-11-08 tại Wayback Machine – bản nhạc miễn phí dạng PDF và Lilypond
• Danh sách các bản nhạc cổ điển (tải về được)

Tiếng Việt

• Nhaccodien.info Lưu trữ 2010-07-08 tại Wayback Machine - Trang thông tin về âm nhạc cổ điển bằng tiếng Việt
• 'Nhạc cổ điển là gì?' - Bài giảng của Leonard Bernstein (Phụ đề tiếng Việt)