Âm nhạc Lo-fi

Lo-fi (viết tắt của low fidelity) là một thể loại nhạc mà trong đó có những yếu tố không hoàn hảo trong quá trình thu âm và biểu diễn. Tiêu chuẩn chất lượng âm thanh (hay fidelity) trong sản xuất âm nhạc đã được cải thiện qua nhiều thập kỷ, trong khi nhiều nhạc lo-fi cổ điển đã không được công nhận. Lo-fi được biết đến như một trong những thể loại nhạc phổ biến vào những năm 1990, khi nó thay thế nhạc DIY ('nhạc tự làm', viết tắt của Do it yourself).

Nhiều người hiểu sai rằng nhạc lo-fi đặc trưng bởi âm thanh méo mó và sự trở lại của chất lượng analog. Thẩm mỹ của thể loại nhạc này được xác định bởi những yếu tố thiếu chuyên nghiệp như các nốt nhạc không chính xác, tiếng ồn, sai lệch tần số âm thanh (như là lỗi tín hiệu âm thanh, rối băng...). Các nghệ sĩ tiên phong của thể loại lo-fi bao gồm The Beach Boys (Smiley Smile), R. Stevie Moore (còn được biết đến với tư cách là 'cha đẻ của phong cách ghi âm'), Paul McCartney (McCartney), Todd Rundgren, Jandek, Daniel Johnston, Guided by Voices, Sebadoh, Beck, Pavement, và Ariel Pink.

Lo-fi là một thuật ngữ văn hóa, đối lập với Hi-fi. DJ William Berger từ đài WFMU đã phổ biến thuật ngữ này vào năm 1986. Nhiều quan điểm vào những năm 1980 liên kết lo-fi với nhiều khái niệm văn hóa như băng cassette và là nền tảng cho các thể loại nhạc như punk rock, indie rock, nghệ thuật ngây thơ, âm nhạc ngoại vi, phong cách xác tin trong nghệ thuật, phong cách làm việc chậm/thế hệ X, và sự hoài niệm văn hóa. Sự thành công của các nghệ sĩ 'giường nằm' đã thúc đẩy sự phát triển của các phòng thu kỹ thuật số tự chế vào cuối những năm 2000, đồng thời đóng góp vào việc phát triển hai dòng nhạc chillwave và hypnagogic pop.

Định nghĩa và nguồn gốc của thuật ngữ

Lo-fi là thuật ngữ đối lập với hi-fi. Trong quá khứ, từ 'lo-fi' đã được so sánh với sự tiến bộ công nghệ và kỳ vọng của người nghe âm nhạc, dẫn đến những tranh cãi gay gắt và nhiều lần thay đổi. Ban đầu, nó được phát âm là 'low-fi' trước những năm 1990, và đã tồn tại từ những năm 1950, không lâu sau khi khái niệm 'high fidelity' được chấp nhận. Trong phiên bản năm 1976 của Từ điển Oxford, lo-fi được định nghĩa là 'âm thanh có chất lượng thấp hơn 'hi-fi''. Nhà nhạc lý R. Murray Schafer, trong cuốn sách năm 1977 của ông Âm thanh của Thế giới, giải thích nó là 'tỷ lệ tín hiệu trên nền tạp âm không tốt.'

Không ai nhận ra sự không hoàn hảo của nhạc lo-fi cho đến những năm 1980, khi phong cách lãng mạn xuất hiện trong thu âm tại nhà và phong cách 'làm chính mình' (DIY). Sau đó, thuật ngữ 'DIY' thường bị nhầm lẫn với 'lo-fi'. Đến cuối những năm 1980, các loại phòng thu như 'thu âm tại nhà', 'thiết bị nguyên thủy kỹ thuật' và 'thiết bị giá rẻ' thường được liên kết nhiều hơn với nhạc lo-fi hơn, và suốt những năm 1990, nhạc lo-fi đã được công nhận rộng rãi. Kết quả là, vào năm 2003, Từ điển Oxford phải cung cấp một định nghĩa khác cho nó — 'một dòng nhạc rock nhỏ, sản xuất độc lập, mang âm thanh thô và không phức tạp'. Định nghĩa thứ ba được thêm vào năm 2008: 'không chuyên nghiệp, tự làm, hoặc không phức tạp, đặc biệt là lựa chọn thẩm mỹ có chủ ý.'

Không ai chính thức sử dụng thuật ngữ 'lo-fi' cho đến những năm 1980, khi phóng sự lãng mạn xuất hiện trong thu âm tại nhà và phong cách 'làm chính mình' (DIY). Sau đó, 'DIY' thường bị nhầm lẫn với 'lo-fi'. Cho đến cuối những năm 1980, các dạng phòng thu như 'thu âm tại nhà', 'thiết bị kỹ thuật nguyên thủy' và 'thiết bị giá rẻ' thường dính líu với dòng nhạc 'lo-fi' hơn, và suốt những năm 1990, 'lo-fi' được công nhận rộng rãi. Kết quả là, vào năm 2003, Từ điển Oxford phải cung cấp một định nghĩa khác cho nó—'một thể loại nhạc rock nhỏ, sản xuất độc lập, với âm thanh thô và không phức tạp'. Định nghĩa thứ ba được thêm vào năm 2008: 'không được tối ưu hóa, dựa vào dân, hoặc không phức tạp, đặc biệt là chọn lựa thẩm mỹ có chủ ý.'

Khái niệm 'nhạc sĩ giường nằm' phát triển mạnh mẽ sau sự xuất hiện của máy tính và laptop trong nhiều thể loại âm nhạc nổi tiếng như Avant-garde. Sau vài năm, xu hướng gom góp các thể loại thu âm tại nhà dần hình thành 'lo-fi'. 'Bedroom pop' sau đó được miêu tả là một thể loại âm nhạc thẩm mỹ, nơi các ban nhạc thu âm tại nhà chiếm ưu thế hơn so với phòng thu truyền thống. Nó cũng liên quan đến DIY. Vào những năm 2010, các phương tiện truyền thông cho rằng 'bedroom pop' là bất kỳ thể loại âm nhạc nào mà 'không rõ'. Vào năm 2017, Anthony Carew của About.com đã thảo luận rằng từ 'lo-fi' thường bị nhầm lẫn với 'ấm' hoặc 'punchy' khi nó là thuật ngữ chỉ 'thể loại âm nhạc được thu âm trên các thiết bị bị hỏng'.

Đặc điểm

Tính thẩm mỹ của lo-fi dựa trên những yếu tố đặc biệt trong quá trình thu âm. Nó có thể được hiểu như là việc sử dụng các hiệu ứng không được yêu thích, như là tín hiệu âm thanh mơ hồ hoặc dao động của băng ghi âm. Thẩm mỹ này phụ thuộc vào các hiệu ứng dưới chuẩn bình thường. Kiểu thu âm không hoàn hảo này thường bị hiểu lầm là 'không chuyên nghiệp' hoặc 'nghiệp dư' do sự lệch lạc (lạc nốt hoặc nốt kéo dài quá lâu) hoặc pha trộn (tiếng rít, sự bóp méo âm thanh, hoặc âm thanh phòng thu). Nhà nhạc học Adam Harper đã xác định tính đặc biệt của lo-fi bao gồm cả 'âm thanh từ thiên nhiên' và 'âm thanh công nghệ'. Ông cho rằng đây là yếu tố đầu tiên mà mọi người nghĩ đến khi nói đến 'lo-fi'.

Sự không hoàn hảo trong thu âm được chia thành hai loại, đó là sự bóp méo và tiếng ồn, và theo quan điểm của Harper, mặc dù ông đã hiểu định nghĩa của 'sự bóp méo' và 'tiếng ồn', chúng luôn thay đổi và đôi khi xen kẽ lẫn nhau. Phong cách thẩm mỹ của sự bóp méo thường thấy trong lo-fi là sự biến dạng xảy ra khi tín hiệu âm thanh được mở rộng ra ngoài dải tần nhạy cảm của một thiết bị. Tuy nhiên, hiện tượng này thường không được coi là sự không hoàn hảo. Điều tương tự xảy ra với âm thanh guitar điện của rock and roll, và vì sự ra đời của âm thanh kỹ thuật số, thể loại này có thể thu được được gọi là 'Analog Warmth'. Sự bóp méo thường được tạo ra như một kết quả của quá trình thu âm ('sự bóp méo bằng máy') thường không được ưa chuộng trong chuyên nghiệp. 'Bão hòa của băng ghi âm' hoặc 'bóp méo bão hòa' là cụm từ dùng để mô tả sự bóp méo âm thanh xảy ra khi đầu băng đạt đến giới hạn của băng còn lại (một công cụ ghi âm từ tính được sử dụng để lưu giữ các tín hiệu để sau này có thể phục hồi thông qua một hệ thống điện tử). Hiệu ứng này bao gồm việc giảm dần các tín hiệu cao tần và tăng cường tiếng ồn. Nói chung, thu âm lo-fi có thể có một chút hoặc không có tần số trên 10 kHz.

Sự không hoàn hảo 'không bằng máy' được tạo ra bởi hành động ('hít thở, khò khè, lật sách và tiếng ghế') hoặc bởi môi trường ('xe cộ đi qua, tiếng người dân, tiếng hàng xóm và âm thanh của động vật'). Harper cho biết rằng 'sự bóp méo và tiếng ồn không bao giờ là giới hạn với thẩm mỹ của lo-fi, và tất nhiên, thẩm mỹ của lo-fi... không bao gồm đầy đủ sự bóp méo và tiếng ồn. Sự khác biệt nằm ở cách mà sự bóp méo và tiếng ồn được hiểu như là sự không hoàn hảo của lo-fi.' Ông cũng phân biệt giữa 'sự không hoàn hảo trong thu âm' và 'sự không hoàn hảo trong sóng âm, được tạo ra như một kết quả của sự không hoàn hảo trong sản xuất âm thanh hoặc trong thiết bị... Giả thuyết rằng các hiệu ứng lo-fi được tạo ra cả trong quá trình thu âm và sản xuất, và được chấp nhận được trong sản xuất âm nhạc chuyên nghiệp và thậm chí cả sản xuất.

Bruce Bartlett, trong cuốn sách của ông năm 2013 Practical Recording Techniques, khẳng định rằng 'âm thanh lo-fi có thể có dải tần hẹp (âm thanh mỏng và rẻ), và có thể bao gồm tiếng ồn như tiếng rít và tiếng sột soạt. Chúng có thể bị bóp méo hoặc bị lệch cao.' Ông cũng đưa ra các phương pháp tái tạo âm thanh lo-fi: pha trộn mức độ để tạo ra sự mất cân bằng; đặt một vật cản giữa mic và nguồn âm thanh; đặt mic ở những vị trí bất thường như thùng rác; thu âm bằng các thiết bị cũ và dụng cụ có chất lượng âm thanh thấp; tập trung vào sự tràn âm và phản xạ âm thanh.

• Black metal
• Post-punk

Đọc thêm