Ẩm thực của nước Anh

Ẩm thực của nước Anh bao gồm các phong cách nấu ăn, truyền thống và công thức nấu ăn đặc trưng của nước này. Mặc dù có những nét độc đáo riêng, nhưng ẩm thực Anh cũng chịu ảnh hưởng từ các nền ẩm thực khác, đặc biệt qua việc tiếp nhận nguyên liệu và ý tưởng từ châu Mỹ, Trung Quốc và Ấn Độ trong thời kỳ Đế quốc Anh cũng như qua quá trình nhập cư sau chiến tranh.

Nhiều món ăn truyền thống như bánh mì và pho mát, thịt nướng và hầm, món thịt nướng và bánh, rau luộc và nước dùng, cá nước ngọt và nước mặn đều có lịch sử lâu đời. Cuốn sách dạy nấu ăn bằng tiếng Anh từ thế kỷ 14, Forme of Cury, bao gồm các công thức cho những món này và đã tồn tại từ thời vua Richard II.

Ẩm thực Anh đã chịu ảnh hưởng từ nguyên liệu và phong cách nấu ăn quốc tế từ thời Trung Cổ. Cà ri được giới thiệu từ tiểu lục địa Ấn Độ và đã được điều chỉnh theo khẩu vị Anh từ thế kỷ 18, với công thức món gà 'currey' của Hannah Glasse. Ẩm thực Pháp cũng đã tác động đến các công thức nấu ăn của Anh trong thời kỳ Victoria. Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, cuốn sách về món ăn Địa Trung Hải năm 1950 của Elizabeth David đã gây ảnh hưởng lớn, mang ẩm thực Ý đến các gia đình Anh. Thành công của bà đã khuyến khích các tác giả nấu ăn khác giới thiệu các phong cách ẩm thực khác, bao gồm ẩm thực Trung Quốc và Thái Lan. Nước Anh tiếp tục đón nhận các ý tưởng ẩm thực từ khắp nơi trên thế giới.

Nhìn chung, ẩm thực truyền thống của Anh thường được biết đến với các món ăn giàu chất béo và nặng nề, nên ở ngoài nước Anh, nó thường bị coi là khó tiêu và đơn điệu. Tuy nhiên, vẫn có một số món ăn hấp dẫn như thịt cừu với nước sốt bạc hà, nhờ sự kết hợp độc đáo giữa các hương vị khác biệt.

Lịch sử

Vào thế kỷ 19, ẩm thực Anh đã được nhiều người biết đến. Khi nhắc đến ẩm thực Anh (cuisine anglaise) ở Pháp thời bấy giờ, người ta thường nghĩ đến những món ăn đặc biệt. Danh tiếng đó phần lớn nhờ vào việc có thể dễ dàng tiếp cận các gia vị quý hiếm, và việc ăn uống ở Anh thời kỳ đó được giới thượng lưu rất coi trọng, với các đầu bếp chuyên nghiệp truyền dạy kỹ thuật nấu nướng. Khi Anh mất dần thuộc địa, các gia vị trở nên đắt đỏ và số lượng đầu bếp giảm đi, nghệ thuật nấu ăn ở Anh bắt đầu bị lãng quên.

Ảnh hưởng của cộng đồng di dân đến thói quen ẩm thực

Các cộng đồng di dân từ Ấn Độ và châu Phi đã làm phong phú thêm ẩm thực Anh, giúp nó mở rộng ra thế giới và lấy lại sự đa dạng trước đây. Ngày nay, nhiều món ăn yêu thích của người Anh có nguồn gốc từ Ý hoặc châu Á, chẳng hạn như Lasagne, Pizza và Gà Tikka Masala, đã trở thành phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày.

Ẩm thực hiện đại

Các đầu bếp nổi tiếng như Jamie Oliver và Heston Blumenthal đã làm mới ẩm thực Anh với những phong cách sáng tạo và tiên phong.

Đồ ăn nhanh

Món ăn nhanh nổi tiếng nhất ở Anh là Fish and chips (Cá và khoai tây chiên), có thể tìm thấy tại các tiệm chip shops, quán rượu (Pubs) hoặc take-aways. Món ăn này gồm miếng cá fillet trắng, thường là cá tuyết Đại Tây Dương hoặc cá tuyết chấm đen, được tẩm bột chiên giòn, kèm theo khoai tây chiên. Bột tẩm cá là hỗn hợp từ bột mỳ, bột ngô, bột nổi, trộn với trứng và nước có ga. Món này thường được phục vụ với nước sốt cà chua, đậu xanh và lát chanh. Đây là món take-away phổ biến ở Anh, nơi mà thực khách có thể mua đồ ăn để mang về nhà.

Người Do Thái Tây Sephardic đã đến Anh từ thế kỷ 16 và mang theo món cá chiên kiểu pescado frito, với lớp bột bao phủ và chiên trong dầu. Khoai tây chiên xuất hiện vào thời kỳ Victoria; năm 1859, trong tác phẩm Chuyện hai thành phố của Charles Dickens, ông đã nhắc đến 'khoai tây chiên giòn, rán với một ít dầu không đủ'. Vào những năm 1920, các cửa hàng cá và khoai tây chiên thường được điều hành bởi người Do Thái hoặc người Ý. Tuy nhiên, món ăn này mới được cho là phổ biến ở Pháp; tờ The Times đã ghi nhận rằng 'khoai tây cắt nhỏ và chiên kiểu Pháp đã được giới thiệu tại Lancashire với thành công lớn vào khoảng năm 1871.' Tờ Fish Trades Gazette vào ngày 29 tháng 7 năm 1922 cho biết 'Sau đó, món chiên đã được du nhập vào đất nước này và tẩy rửa khoai tây chiên từ Pháp... điều này đã làm cho món cá chiên trở nên thương mại như hiện nay.'

Các món ăn truyền thống

Các món ăn truyền thống của người Anh thường kết hợp thịt, khoai tây và rau cải (meat and two veg), chẳng hạn như món Sunday roast hay Sunday dinner, là một bữa ăn thường được thưởng thức vào trưa chủ nhật tại nhà, trong quán pub hay nhà hàng. Khoai tây thường được chế biến kiểu roast potatoes, bằng cách gọt vỏ, cắt làm đôi, phết dầu, rắc muối và nướng trong lò. Các loại rau cải phổ biến gồm cà rốt, đậu hà lan, bắp cải, súp-lơ và bông cải xanh. Thịt trong món ăn này thường là cừu, thịt heo hoặc thịt bò, thường được thái mỏng trước khi phục vụ. Một món ăn kèm quan trọng phổ biến khắp nước Anh là Yorkshire-Pudding, một món ăn từ miền Bắc.

Khoai tây giữ vai trò quan trọng trong ẩm thực Anh, thường được chế biến thành món khoai tây nướng (tiếng Anh: Jacket potatoes hay baked potatoes), là khoai tây nguyên vỏ được quét dầu và nướng cho đến khi vỏ trở nên giòn. Tại các cửa hàng, khoai tây thường có kích cỡ lớn, thậm chí lên đến 200 gram cho món ăn này. Khoai tây chiên (Pommes frites) ở Anh, như trong món Fish and chips, khác biệt với khoai tây chiên ở lục địa châu Âu về kích cỡ, hình dạng và độ giòn. Khoai tây nghiền nhừ (mashed potatoes) không chỉ dùng làm món phụ cho các món cá và thịt nguội (bangers/sausages and mash), mà còn là nguyên liệu chính trong các món như cottage pie, cumberland pie, shepherd's pie và fisherman's pie. Đây là các món thịt bằm hoặc cá được gia vị và kết hợp với rau cải xào, sau đó được phủ khoai tây nghiền và nướng trong lò. Món thịt cừu nấu với khoai tây gọi là Lancashire Hot Pot rất được yêu thích, trong đó cừu được nấu chín và cắt nhỏ, kết hợp với các lát khoai tây mỏng, sau đó được nướng trong lò.

Bữa sáng đầy đủ kiểu Anh (tiếng Anh: full English breakfast) nổi bật bởi sự đa dạng của nó. Đây không phải là bữa sáng hàng ngày của tất cả mọi người ở xứ sở sương mù, mà thường chỉ được thưởng thức vào cuối tuần hoặc ngày lễ. Từ 'full' (đầy đủ) phản ánh việc mỗi suất ăn bao gồm nhiều loại thực phẩm khác nhau. Những món cơ bản của bữa sáng này bao gồm thịt xông khói, trứng ốp la và xúc xích. Thường đi kèm với nó là cà chua nướng, nấm, hành tây chiên, bánh mì nướng và mứt. Ngoài ra, dồi tiết đen (black pudding), đậu nướng, và bubble and squeak (món làm từ rau xào) cũng là những món ăn kèm phổ biến.

Ăn chay

Phong trào ăn chay hiện đại bắt đầu ở Vương quốc Anh vào năm 1847 với việc thành lập Hiệp hội ăn chay đầu tiên trên thế giới. Số lượng người ăn chay đã tăng lên đáng kể kể từ sau Thế chiến thứ hai, khi có khoảng 100.000 người ăn chay tại quốc gia này. Đến năm 2003, có từ 3 đến 4 triệu người ăn chay ở Anh, là tỷ lệ cao nhất ở thế giới phương Tây, trong khi khoảng 7 triệu người chọn không ăn thịt đỏ. Đến năm 2015, 11 trong số 22 chuỗi nhà hàng mà Hiệp hội thuần chay khảo sát đã có ít nhất một món chính thuần chay trong thực đơn của họ, mặc dù chỉ có 6 trong số đó được ghi nhãn rõ ràng là thuần chay. Các nhà hàng chay cao cấp vẫn còn ít, nhưng đang gia tăng nhanh chóng: có khoảng 20 nhà hàng vào năm 2007, tăng lên 30 vào năm 2010.

Cà phê và trà

Quán cà phê kiểu Anh là những địa điểm ăn uống nhỏ gọn và giá cả phải chăng. Chúng phục vụ các món ăn đơn giản như trứng chiên, thịt xông khói, bánh mì và pudding đen nghiền, bubble and squeak, hamburger, xúc xích, nấm và khoai tây chiên. Những món này thường có thể đi kèm với đậu nướng, cà chua nấu chín và bánh mì chiên. Dù được gọi là 'bữa sáng', chúng có sẵn cả ngày. Các quán cà phê truyền thống đang giảm dần do sự gia tăng của các chuỗi thức ăn nhanh, nhưng vẫn tồn tại nhiều trên khắp Vương quốc Anh.

Quán trà là một địa điểm nhỏ cung cấp nước giải khát và các món ăn nhẹ, thường có không khí yên tĩnh. Khách có thể thưởng thức trà kem theo kiểu Cornish hoặc Devonshire, được phục vụ từ bộ đồ sứ và bánh nướng với mứt và kem đông. Bánh nướng thường lớn bằng nửa bàn tay, có màu vàng rộm và hơi giòn, làm từ bột nổi, trứng và bơ, kèm với một ít mứt dâu. Kem đông được làm từ sữa bò nguyên kem tươi, sau khi vắt sữa, để qua một đêm cho váng nổi, sau đó được đun nhỏ lửa khoảng một giờ mà không sôi. Khi lớp sữa trên cùng hơi đặc lại, sẽ được để mát qua đêm. Cuối cùng, lớp kem đông có màu vàng nhạt và kết cấu dẻo quánh.

Quán rượu

Nhà công cộng, hay còn gọi là quán rượu, là một loại hình cơ sở ăn uống đặc trưng của Anh. Vào giữa thế kỷ 20, quán rượu chủ yếu phục vụ đồ ăn nhẹ như thịt lợn nghiền, trứng muối, khoai tây lát mỏng và lạc, nhằm tăng doanh thu từ rượu bia. Khi có phục vụ bữa ăn, thường là các món nguội cơ bản như bữa trưa của người thợ cày, phổ biến vào những năm 1950.

Vào những năm 1950, một số quán rượu ở Anh bắt đầu phục vụ 'một chiếc bánh pie và một ly bia', bao gồm miếng bít tết nóng và bánh nướng ale do chủ quán hoặc vợ của anh ta làm tại chỗ. Đến những năm 1960, món ăn này đã được phát triển thành 'gà trong giỏ', một phần gà nướng với khoai tây chiên, phục vụ trên khăn ăn trong giỏ đan bằng liễu gai tại quán rượu Mill ở Withington. Mặc dù chất lượng có phần giảm, nhưng sự đa dạng tăng lên với sự xuất hiện của lò vi sóng và thực phẩm đông lạnh. 'Pub grub' mở rộng để bao gồm các món ăn Anh như bít tết, bánh pudding thận, bánh chăn cừu, Fish and Chips, bánh mì và thịt xay, Sunday Roast và bánh ngọt. Vào thế kỷ 21, phong trào quán rượu hướng tới việc phục vụ món ăn chất lượng cao giống như nhà hàng, chế biến từ nguyên liệu tươi trong môi trường quán rượu. Năm 1964, các quán rượu phục vụ 9,1% số bữa ăn ngoài gia đình; con số này đã nhanh chóng tăng lên 37,5% vào năm 1997.

Chất lượng

Ẩm thực Anh trong thế kỷ XX từng gặp phải tai tiếng quốc tế. Keith Arscott từ Thư viện Nhà Chawton cho biết 'đã có thời điểm mọi người nghĩ rằng người Anh không biết nấu ăn, nhưng những nhà văn nữ [thế kỷ mười tám và mười chín] đã tiên phong trong việc nấu ăn hiện đại.' Món ăn Anh thường bị cho là nhạt nhẽo và béo ngậy, nhưng thực tế ẩm thực Anh đã sử dụng gia vị rộng rãi từ thời Trung Cổ; giới thiệu cà ri đến châu Âu; và sử dụng các gia vị mạnh như mù tạc Anh. Dù ẩm thực nước này bị cho là nhàm chán và đơn điệu, giống như món thịt bò nướng, món ăn này vẫn được đánh giá cao cả ở Anh và nước ngoài. Bức tranh 'Thịt bò nướng của nước Anh cổ' của William Hogarth, vẽ năm 1748, tôn vinh chất lượng cao của gia súc Anh, khiến người Pháp tại 'Cổng Calais' (tên khác của bức tranh) phải ghen tị. Những năm chiến tranh và khẩu phần ăn đã làm giảm sự đa dạng và hương vị của món ăn Anh trong thế kỷ XX, nhưng ẩm thực quốc gia này đã phục hồi với sự thịnh vượng và sự sẵn có của nguyên liệu mới sau Thế chiến thứ hai.

Năm 2005, 600 nhà phê bình ẩm thực đã bình chọn cho tạp chí Nhà hàng của Anh, trong đó có 14 nhà hàng Anh nằm trong danh sách 50 nhà hàng hàng đầu thế giới. Đứng đầu danh sách là The Fat Duck ở Bray, Berkshire, do đầu bếp Heston Blumenthal điều hành. Sự mở rộng toàn cầu của Luân Đôn đã đưa thành phố này lên vị trí hàng đầu trong ngành ẩm thực quốc tế.

Danh sách các sản phẩm thực phẩm và đồ uống của Vương quốc Anh được bảo hộ (PDO) theo luật Liên minh châu Âu đã tăng trưởng nhanh chóng. Đến năm 2015, có 59 mặt hàng được đăng ký, bao gồm cá mòi Cornish, pho mát Yorkshire Wensleydale, Rheum rhabarbarum Yorkshire, cần tây Fenland, thịt cừu và thịt bò West Country, cùng với xúc xích truyền thống Cumberland. Thêm 13 loại khác, như Birmingham Balti, cũng đã được công nhận. Đến năm 2016, có 12 loại pho mát từ Anh được cấp trạng thái PDO.

• Bữa tối Chủ Nhật
• Cá và khoai tây chiên
• Lancashire hotpot
• Bánh pie của ngư dân