Buzz
Làm thế nào để phim nghệ thuật có thể chiếm lĩnh thị trường phòng vé trong cuộc đua với phim thương mại?
Có thể nói rằng, trong thị trường phim Việt hiện nay, hơn 90% sự chú ý của khán giả đổ vào phim thương mại, chỉ có một số ít 'có cảm quan tốt' với ý niệm về phim nghệ thuật. Tuy nhiên, vẫn chưa có sự đầu tư lớn hay sự hứng thú đặc biệt dành cho dòng phim nghệ thuật của Việt Nam. Dù là dòng phim nào, một đạo diễn hay nhà sản xuất đều tập trung vào việc thu hút và tiếp cận khán giả, và sự phản ứng của khán giả là yếu tố hàng đầu mà các nhà làm phim cần xem xét để theo đuổi dòng phim tương ứng.
Phim nghệ thuật trên toàn cầu, đặc biệt là ở Việt Nam, thường có một thị trường khán giả khá nhỏ, vì chúng thường mang tính chuyên môn và hàn lâm cao, với phong cách nghệ thuật phức tạp và thách thức cá nhân, khiến đa số khán giả cảm thấy áp lực, khó hiểu và không thể hoàn toàn hiểu được giá trị nghệ thuật của chúng. Trong suốt 10 năm qua, số lượng phim nghệ thuật sản xuất hàng năm tại Việt Nam có thể đếm trên đầu ngón tay, nhưng vẫn ở mức chấp nhận được so với quy mô quốc tế.
Thực tế là, đa số khán giả khi đến rạp thích xem phim thương mại, trong khi những bộ phim nghệ thuật, dù đã nhận được nhiều giải thưởng quốc tế, lại thường không thành công khi ra mắt tại thị trường nội địa. Vậy, tương lai của dòng phim nghệ thuật Việt Nam sẽ ra sao? Hướng phát triển tích cực cho loại phim có phần 'khó hiểu' này là gì? Cùng Mytour khám phá nhé!
Một câu hỏi luôn đặt ra không chỉ với các nhà làm phim, nhà phê bình phim mà còn với khán giả: Tại sao phim nghệ thuật không được đánh giá cao, mặc dù giá trị nghệ thuật mà chúng mang lại trong từng khung hình là rất sâu sắc? Một phần đã được đề cập ở đầu bài phân tích này, đó là vì đây là dòng phim khá khó hiểu và không thể nắm bắt được mọi ý nghĩa xung quanh nó trong quá trình xem, làm cho một số khán giả cảm thấy áp lực và không quan tâm. Hơn nữa, ngoài thị hiếu của khán giả, một phần nguyên nhân khác đến từ quy trình phát hành phim nghệ thuật ở Việt Nam chưa được tối ưu.
Việc phát hành phim nghệ thuật ở Việt Nam thường phụ thuộc vào tình hình điện ảnh của các quốc gia lớn trên thế giới, đặc biệt là Trung Quốc, Hàn Quốc, và Mỹ... Những bộ phim nghệ thuật có cốt truyện dễ hiểu và tiếp cận khán giả vẫn được chào đón rộng rãi tại Việt Nam. Tuy nhiên, quyết định phát hành phim thường dựa vào khả năng sinh lời, do đó các bộ phim nghệ thuật cần phải có đủ yếu tố để thu hút khán giả, điều mà thường thiếu ở phim nghệ thuật Việt Nam.
Một ví dụ điển hình là bộ phim Ký Sinh Trùng (Parasite), một hiện tượng phòng vé tại Việt Nam. Tại sao một bộ phim nghệ thuật như Parasite lại thu hút mạnh mẽ khán giả Việt?
Chị Hồng Ngân, đại diện Hãng CJ HK Entertainment, giải thích: “Đa số khán giả ở Việt Nam đều tò mò muốn xem bộ phim nghệ thuật hàng đầu của Hàn Quốc. Parasite là một bộ phim nghệ thuật, nhưng cách thức kể chuyện của nó phù hợp với mọi tầng lớp khán giả, ai cũng có thể hiểu và cảm nhận được câu chuyện, thông điệp của phim. Khi xem, họ thực sự bị sốc bởi những tình tiết bất ngờ và những ý nghĩa sâu sắc về vấn đề khoảng cách giàu - nghèo trong xã hội. Sự lan truyền thông qua lời đồn cũng làm tăng thêm sức hấp dẫn của bộ phim. Nếu không có những bộ phim nghệ thuật như thế này được phát hành tại Việt Nam, thì sẽ là một thiệt thòi lớn cho người xem trong nước”.
Câu chuyện vẫn xoay quanh các yếu tố: dễ hiểu, dễ tiếp cận và đáp ứng mong muốn của khán giả. Để phát triển và lan rộng như Kí Sinh Trùng, phim nghệ thuật ở Việt Nam cần làm những gì? Đạo diễn Lương Đình Dũng, từng thành công với Cha Cõng Con, cho biết: “Những yếu tố giải trí nghệ thuật của Ký Sinh Trùng đã thu hút khán giả Việt. Vậy nên, phim Việt nào làm được như thế sẽ thành công ở rạp chiếu phim”.
Một nhận định đơn giản nhưng khó thực hiện! Thành công của Parasite tại thị trường Việt Nam chứng tỏ khán giả Việt không lạnh lùng với phim nghệ thuật. Nhưng để thu hút khán giả, các bộ phim cần phải nghệ thuật nhưng dễ hiểu, phản ánh hiện thực, từ nội dung đến hình ảnh, để chinh phục trái tim của khán giả. Đồng thời, cần tăng cường quảng bá thị trường và mở rộng phát hành phim nghệ thuật. Chỉ có vậy, phim nghệ thuật Việt mới có thể tồn tại và chiến thắng trong cuộc đua rạp chiếu phim.
Thực tế đã chứng minh, nhiều bộ phim nghệ thuật Việt đã đoạt nhiều giải thưởng quốc tế như Bi Ơi Đừng Sợ, Đảo Của Dân Ngụ Cư, Song Lang, Đập Cánh Giữa Không Trung, Chơi Vơi… nhưng khi ra rạp thì lại không thu hút khán giả và không đem lại doanh thu lớn. Nguyên nhân nằm ở đâu? Có phải là do các nhà làm phim nghệ thuật Việt đã bị hạn chế không gian và đề tài, chỉ tập trung vào những chủ đề như: hủ tục phong kiến, nạn tảo hôn, trọng nam khinh nữ, định kiến giới…
Những đề tài này không phải là không hay, nhưng đã quá quen thuộc và “lạc hậu” trong thời điểm hiện tại. Lời khuyên cho các nhà làm phim là hãy mở rộng tầm nhìn, thoát ra khỏi những đề tài cũ, khám phá những vấn đề mới, phản ánh xã hội và thời đại một cách sâu sắc hơn, thách thức ở những khía cạnh phức tạp và táo bạo hơn. Chỉ khi thoát ra khỏi “khoảng cách tư duy” này mới có thể chiếm trọn trái tim của khán giả Việt với dòng phim nghệ thuật.
Tóm lại, dòng phim nghệ thuật thật sự là thách thức, khó tiếp cận hơn so với dòng phim thị trường, nhưng nếu biết cách xây dựng kịch bản từ những đề tài hấp dẫn, phản ánh thị hiếu, khai thác và quảng bá một cách hiệu quả, chắc chắn sẽ đạt được nhiều thành công đáng kinh ngạc. Các bộ phim nghệ thuật từ nước ngoài đã thành công tại thị trường Việt Nam là dấu hiệu tích cực, chứng tỏ khán giả vẫn không lãng quên dòng phim này, chỉ là phim nghệ thuật Việt vẫn chưa đủ để thu hút khán giả như phim nước ngoài.
Đã đến lúc các nhà làm phim cần thay đổi tư duy và nhận thức về cách thức sản xuất phim của họ. Dù thuộc dòng phim nghệ thuật, nhưng sản phẩm phải đáp ứng được sở thích của đại chúng, vì công chúng và cần công chúng để truyền tải thông điệp ý nghĩa, không phải chỉ để thỏa mãn ý thích cá nhân rồi tự mãn trong tác phẩm của mình. Nhà báo, nhà phê bình Cát Vũ đã nói rằng: 'Một bộ phim điện ảnh thành công phải đáp ứng hai tiêu chí: có giá trị nghệ thuật và chinh phục khán giả. Đôi khi, các nhà làm phim Việt cho rằng bộ phim của họ thất bại về doanh thu vì thuộc dòng nghệ thuật, kén người xem. Đó chỉ là lý do tự biện hộ!'
