Buzz
Những điểm đáng kỳ vọng bên cạnh những thách thức đa chiều từ dòng phim độc lập.
Dòng phim độc lập trong thị trường phim Việt hiện nay mặc dù không được quảng bá ồn ào, nhưng vẫn lặng lẽ chiếm lĩnh một vị thế đáng kể và đạt được thành công đáng kể. Không cần đầu tư số tiền lớn, không có sự hỗ trợ từ các kỹ xảo hiện đại, nhưng phim độc lập từ lâu đã trở thành một phần không thể thiếu của ngành điện ảnh.
Phim độc lập là nơi tác giả thể hiện bản thân, sự sáng tạo cùng với những quan điểm, góc nhìn riêng biệt về nghệ thuật từng cá nhân. Tuy nhiên, như một 'người phụ nữ trẻ', 'rất yêu nhưng cũng khó lòng chiều', mặc dù có những điểm hay, sự thú vị riêng, nhưng dòng phim cũng đầy những khó khăn, thách thức đối với những nhà làm phim độc lập. Vậy điều gì đã nuôi dưỡng dòng phim này tồn tại trong điện ảnh, và những thách thức khó khăn nhất từ dòng phim này là gì? Hãy cùng tìm hiểu!
Nói về lý thuyết định nghĩa một chút, theo các chuyên gia nghiên cứu điện ảnh, khái niệm 'phim độc lập' xuất phát từ Mỹ, chỉ những bộ phim được sản xuất bởi các nhà làm phim cá nhân về cả vốn và quy trình sản xuất. Những nhà làm phim độc lập thường là những người trẻ tuổi, với nguồn vốn đầu tư cho phim thấp, không chú trọng nhiều vào mục đích thương mại. Họ chủ yếu tập trung vào các vấn đề xã hội và đặc biệt là khám phá, tìm kiếm góc nhìn và giá trị nghệ thuật mang tính cá nhân trong mỗi tác phẩm.
Dòng phim độc lập tại Việt Nam đã thu hoạch được một số thành công đáng chú ý khi liên tục các tác phẩm của dòng phim này đã đoạt được nhiều giải thưởng quan trọng từ các Liên hoan Phim Quốc tế. Một trong những tên tuổi nổi bật nhất đại diện cho các nhà làm phim đam mê dòng phim này là đạo diễn Trần Anh Hùng, những bộ phim của ông đã gây tiếng vang lớn tại các Liên hoan Phim Quốc tế như Cannes, Venice, và thậm chí Mùi Đu Đủ Xanh (1995) đã được đề cử giải Oscar cho Phim Nước Ngoài Xuất Sắc Nhất.
Tiếp nối là thế hệ các đạo diễn như Tony Bùi với Ba Mùa, Nguyễn Vũ Nghiêm Minh với Mùa Len Trâu cũng đã để lại dấu ấn đặc biệt trong lòng khán giả. Điện ảnh không chỉ làm hài lòng nhu cầu giải trí của đông đảo khán giả mà còn nắm giữ sứ mệnh thể hiện tiếng nói chung của thời đại, với sự sáng tạo cá nhân làm điểm nhấn và nghệ thuật là mục tiêu. Dòng phim độc lập hoàn toàn đáp ứng được những tiêu chí này.
Điều mà dòng phim độc lập tại thị trường điện ảnh Việt mang lại cho các nhà làm phim và công chúng chính là một vị thế vững chắc được công nhận thông qua những giải thưởng. Trước đây, dù dòng phim độc lập rất thành công ở các Liên hoan Phim Quốc tế, nhưng khi trở về Việt Nam, không nhận được sự ủng hộ nồng nhiệt từ khán giả trong nước.
Tuy nhiên, gần đây, có một sự cải thiện đáng kể khi dòng phim này dần được chấp nhận và gây ra sự 'sốt' trong cộng đồng người xem Việt Nam. Một ví dụ điển hình là thành công bất ngờ của bộ phim Ròm của đạo diễn Trần Thanh Huy. Bộ phim này là minh chứng rõ ràng nhất cho những dấu hiệu tích cực từ dòng phim độc lập. Như đạo diễn Trần Thanh Huy đã chia sẻ, không có niềm hạnh phúc nào lớn hơn là thấy tác phẩm của mình được khán giả Việt Nam chấp nhận, đó chính là hạnh phúc không gì sánh bằng của các nhà làm phim.
Bên cạnh việc tiếp cận công chúng, thách thức lớn nhất của dòng phim độc lập chính là vấn đề kinh phí. Mặc dù dòng phim này chủ yếu tập trung vào giá trị nội dung và nghệ thuật, không tập trung quá nhiều vào mục tiêu thương mại, nhưng vẫn đòi hỏi kinh phí sản xuất đáng kể. Đa số các nhà làm phim đều là những người trẻ tuổi với tình yêu sâu đậm với điện ảnh, tự mình chống lưng mà đối mặt với nhiều khó khăn về mặt tài chính.
Cùng với việc tôn trọng giá trị nghệ thuật của tác phẩm, hầu hết các bộ phim độc lập thường chú trọng vào việc sử dụng hình ảnh ẩn dụ, nghệ thuật được phối hợp tỉ mỉ trong từng cảnh quay. Do đó, việc thu hút khán giả và hiểu sâu hơn có thể trở nên khó khăn hơn. Một phần khán giả có thể cảm thấy khó hiểu hoặc không đồng tình. Một phần khác, góc nhìn của khán giả Việt thường cứng nhắc hơn đối với những vấn đề nhạy cảm trong xã hội hoặc những hình ảnh thực tế nhất, là một phần ý định của nhà làm phim, nhưng qua góc nhìn thiếu khách quan của một số khán giả, lại trở thành sự hụt hẫng, thô thiển.
Điều này có thể giải thích cho việc tại sao phim Việt thường giành giải ở nước ngoài nhưng khi trở về Việt Nam lại không được đánh giá cao, thậm chí bị xem là 'không đáng xem', 'dở' theo quan điểm 'chưa đạt tới đích đến'.
Nhìn chung, nền điện ảnh Việt Nam hiện nay dường như đang lìa xa phim nhà nước (phim truyện), như một dấu hiệu tự nhiên từ sự thay đổi trong sở thích của khán giả. Phim tư nhân, phim thương mại đang chiếm ưu thế trên thị trường nội địa. Trong bối cảnh này, phim độc lập trở thành người đại diện tiêu biểu cho 'tiếng nói' của điện ảnh Việt Nam trên thị trường quốc tế, nhờ vào sự cố gắng không ngừng nghỉ từ các nhà làm phim dám bước ra khỏi vùng an toàn.
Hy vọng các nhà làm phim trẻ sẽ tiếp tục mang lại những ý tưởng sáng tạo, học hỏi từ những thành công của những người đi trước để phát triển dòng phim độc lập trong tương lai, thu hút sự quan tâm và đầu tư từ cả trong và ngoài nước. Đặc biệt, mong muốn một sự đánh giá đúng đắn, khách quan hơn từ phía khán giả Việt Nam về cả nội dung và giá trị nghệ thuật mà một tác phẩm điện ảnh mang lại.
