Buzz
Đề bài
Anh chị hãy phân tích bài “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” của Hoàng Phủ Ngọc Tường
Nếu Văn Cao được gắn với sông Lô hùng tráng; nếu Hoàng Cầm là niềm nhớ khi ngang qua “Sông Đuống trôi đi một dòng lấp lánh”; nếu Hoài Vũ mãi là nhà thơ của sông Vàm Cỏ thao thiết chở phù sa, thì Hoàng Phủ Ngọc Tường đã cùng sông Hương đi vào trái tim người đọc với “Ai đã đặt tên cho dòng sông?.
Một huyền thoại về làng Thành Trung, một ngôi làng trồng rau thơm ở Huế: Vì yêu quý sông xinh đẹp, người dân hai bên bờ sông Hương đã nấu nước của trăm loài hoa đổ xuống dòng sông cho làn nước xanh thắm ấy mãi mãi thơm tho. Phải chăng đó là cách lý giải tên của Hương Giang – con sông gắn liền với Huế, gắn liền với tình yêu của Hoàng Phủ Ngọc Tường? Bút ký “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” được viết năm 1981, khi tác giả đã sống bên bờ sông Hương, sống trong lòng Huế hơn 40 năm, tình yêu máu thịt đối với quê hương cứ lớn lên từng ngày và hiện hữu ở mọi thời gian, mọi không gian.
Khi đọc truyện Kiều giữa mùa thu, trong khu vườn xưa cổ, nơi có hoa nở, trái cây chín, yên bình và khoáng đạt – khu vườn nằm trên vùng đất mà Nguyễn Du từng sống nên thiên nhiên của “mảnh đất Kinh- xưa” đã in bóng trong thơ Nguyễn, ngược lại sông Hương và Huế đã gợi cho tác giả hình tượng của cặp tình nhân lý tưởng: Kim- Kiều.
Sông Hương đến với Huế qua cái nhìn của Hoàng Phủ Ngọc Tường đã mang hình ảnh một cô gái mỹ miều đến với tình yêu. Hãy ngắm nhìn nàng trước khi gặp Huế, đó là “một cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại” “bản lĩnh và gan dạ” có tâm hồn “ tự do và trong sáng”, đó là hình ảnh “ bản trường ca của rừng già” rầm rộ và mãnh liệt nhưng cũng có lúc “dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng”, nàng đã kiểm soát bản năng để khi ra khỏi rừng sẽ trở nên dịu dàng và trí tuệ. Để đến với Huế, sông Hương phải trải qua một hành trình, chuyển dòng liên tục, như một cuộc kiếm tìm thiết tha và rạo rực, qua vô số địa danh như Hòn Chén, Ngọc Trản, Nguyệt Biều, Lương Quán, Thiên Mụ… người con gái Di-gan ấy đã uốn mình theo một đường cong mềm nhưng “vẫn đi trong dư vang của Trường Sơn, vượt qua một lòng vực sâu dưới chân núi Ngọc Trản, để sắc nước trở nên xanh thẳm”, nàng vẫn mang vẻ buồn trầm mặc như triết lý, như cổ thi… cho đến khi nghe tiếng chuông Thiên Mụ, tiếng gà, từ ấy sông Hương rạng rỡ như nắng mới, nàng uốn một cánh cung thật nhẹ, đến khi gặp thành phố, đường cong làm cho nàng “mềm hẳn đi, như một tiếng “vâng” không nói ra của tình yêu”- Cái phút ban đầu để đến với “người tình” của sông Hương như thế đấy! Nàng đã làm mới mình để tặng cho người yêu những điều tốt đẹp nhất.
Sông Hương – dòng sông thuộc về một thành phố duy nhất – đã rời cuộc sống hoang dã của rừng để đến với Huế và chỉ Huế mà thôi, nàng như “sông Xen của Paris, sông Ðanuýp của Buđapet…” chảy trong lòng thành phố yêu quý của mình nhưng khác ở chỗ nàng đẹp một cách huyền hồ như đang che khuôn mặt diễm kiều bằng tấm voan sương khói, nàng trôi lặng lẽ với nghìn ánh hoa đăng vào hội rằm tháng 7 bồng bềnh chao nhẹ trên mặt nước như vương vấn một nỗi lòng . Tôi chợt nhớ đến một câu nói “có những dòng tình cảm, rất sâu nên rất đỗi lặng lờ”, dòng chảy êm đềm của sông Hương hay chính là tình yêu sâu lắng mà nàng dâng tặng cho thành phố Huế? Vẻ đẹp của sông Hương còn là vẻ đẹp của một nền văn hóa, vẻ đẹp của người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya ,toàn bộ nền âm nhạc cổ điển Huế đã được sinh sôi trên mặt sông này và hơn thế khắp lưu vực sông còn vang vọng những điệu hò dân dã, những điệu hò thấm đẫm tấm chung tình, thấm đẫm lời thề của sông Hương trước phút chia tay với Huế mà trôi về biển cả. Nhưng chẳng phải bao giờ sông Hương cũng là người con gái đằm thắm ,dịu dàng, mềm mại trong lòng Huế, đã có một thời sông Hương “mang tên là Linh Giang, dòng sông viễn châu đã chiến đấu oanh liệt bảo vệ biên giới phía Nam” của Tổ quốc, vẻ vang soi bóng kinh thành Phú Xuân, “dòng sông của thời gian ngân vang”, của lịch sử viết giữa màu cỏ xanh, lá biếc…
Sông Hương hiện như một người con gái đắm chìm trong tình yêu, hiến tặng vẻ đẹp của mình cho người yêu, khám phá và hoàn thiện bản thân. Từ một dòng sông hoang dã, bí ẩn, nay trở thành một sông Hương dịu dàng, tài năng, kiên cường, hy sinh… Khi có sông Hương, Huế - chàng Kim của nàng cũng thay đổi nhiều.
Từ vẻ đẹp hoang sơ của “cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại” và kiêu hãnh của những lăng tẩm đền đài, đã biến thành vẻ đẹp cổ kính và thơ mộng, khiến người con của Huế, dù đến Paris, Budapest hay Saint Petersburg, vẫn nhớ về một thành phố với kiến trúc cổ, ven hai bờ sông. Huế rực rỡ hơn khi sông Hương mang đến những nét đặc trưng của hội Hoa đăng, của ca Huế, và tiếng chèo đêm. Có sông Hương, Huế trở thành kinh thành của Đại Việt, nơi đã chứng kiến nhiều trận chiến lịch sử và góp phần quan trọng trong cuộc Cách mạng tháng 8.
Tình yêu giữa sông Hương và Huế là một cuộc tìm kiếm và đuổi bắt, hào hoảng và đam mê, kết hợp hài hòa giữa thi ca và âm nhạc. Tình yêu này được tôn vinh qua bút pháp tài hoa của Hoàng Phủ Ngọc Tường, con dấu của Huế, yêu Huế và yêu sông Hương. Nhìn nhận sông Hương gần, người ta thấy dòng sông “đang thay đổi dưới ánh nắng và hương thơm của hoa trái”, xa xôi, ngắm Nê va, để sông Hương trở về trong niềm nhớ.
Sông Hương của Hoàng Phủ Ngọc Tường không chỉ thể hiện vẻ đẹp tự nhiên mà còn phản ánh vẻ đẹp của con người, những nghệ sĩ đánh đàn, những người lái thuyền, những anh hùng đã hy sinh, những nhà văn như Nguyễn Du, bà huyện Thanh Quan, Tố Hữu… đã viết về dòng sông này.
Tình yêu của Hoàng Phủ Ngọc Tường với sông Hương cũng là quá trình dâng hiến, khám phá và hoàn thiện bản thân. Nhưng vẫn có một câu hỏi bất kỳ ở Hà Nội: “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” vẫn còn là một ẩn số, câu hỏi này đã trở thành tên cho một tác phẩm văn học tuyệt vời.
