Anh hùng (phim năm 2002)

Anh hùng (tiếng Trung giản thể: 英雄, tiếng Anh: Hero) là một tác phẩm điện ảnh võ hiệp của Trung Quốc, ra mắt vào năm 2002. Được đạo diễn bởi Trương Nghệ Mưu, bộ phim còn do ông đồng sản xuất và viết kịch bản, cùng với sự chỉ đạo võ thuật của Trình Tiểu Đông. Dàn diễn viên nổi bật bao gồm Lý Liên Kiệt, Lương Triều Vỹ, Trương Mạn Ngọc, Chân Tử Đan, Chương Tử Di và Trần Đạo Minh. Phim lấy cảm hứng từ câu chuyện về vụ ám sát Tần Thủy Hoàng của Kinh Kha vào năm 227 TCN.

Anh hùng chính thức ra mắt tại Trung Quốc vào ngày 24 tháng 10 năm 2002. Tại thời điểm phát hành, đây là bộ phim có kinh phí sản xuất cao nhất và là một trong những phim có doanh thu lớn nhất tại Trung Quốc. Miramax Films đã mua bản quyền phân phối phim ở Hoa Kỳ nhưng phải hoãn phát hành gần hai năm. Sau khi đạo diễn Quentin Tarantino thuyết phục, Miramax đã công chiếu phim tại Hoa Kỳ vào ngày 27 tháng 8 năm 2004. Anh hùng được giới phê bình đánh giá cao và là phim Hoa ngữ đầu tiên dẫn đầu doanh thu phòng vé Mỹ, giữ vị trí này trong hai tuần liên tiếp. Phim đã thu về 53,7 triệu đô la Mỹ ở thị trường Hoa Kỳ và 177 triệu đô la Mỹ toàn cầu.

Cốt truyện

Vào thời Chiến Quốc, một nhân vật bí ẩn tên Vô Danh đến kinh đô nước Tần để gặp Tần vương, người vừa thoát khỏi một vụ ám sát do ba cao thủ Trường Không, Phi Tuyết và Tàn Kiếm thực hiện. Để bảo vệ mình, nhà vua ra lệnh không cho bất cứ ai tiếp cận ông trong vòng 100 bước. Vô Danh tự nhận đã tiêu diệt cả ba sát thủ và trình bày vũ khí của họ trước mặt nhà vua để chứng minh. Tần vương đồng ý cho Vô Danh tiếp cận ông trong vòng 10 bước để kể lại chiến công của mình.

Vô Danh kể rằng đầu tiên anh đã tiêu diệt Trường Không trước khi tìm đến Phi Tuyết và Tàn Kiếm, những người đang trú tại một trường dạy thư pháp ở nước Triệu. Anh nhờ Tàn Kiếm viết chữ 'kiếm' với hy vọng có thể giải mã kiếm pháp của Tàn Kiếm qua nét chữ. Tại đây, Vô Danh cũng phát hiện ra mối quan hệ tình cảm đang căng thẳng giữa Phi Tuyết và Tàn Kiếm. Sau khi Tàn Kiếm hoàn tất bức thư pháp, Vô Danh lộ diện và thách thức Phi Tuyết giao đấu để trả thù cho Trường Không, người yêu bí mật của cô. Bị tổn thương bởi sự phản bội của Phi Tuyết, Tàn Kiếm đã gần gũi với nữ tì Như Nguyệt và bị Phi Tuyết phát hiện. Trong cơn giận dữ, Phi Tuyết đã giết Tàn Kiếm và tiếp tục tiêu diệt Như Nguyệt khi cô này cố gắng trả thù. Ngày hôm sau, trong trận đấu trước quân Tần, Vô Danh đã hạ gục Phi Tuyết trong trạng thái tinh thần rối loạn và lấy đi thanh bảo kiếm của cô.

Khi Vô Danh kết thúc câu chuyện, nhà vua ngay lập tức nghi ngờ và cho rằng anh đã dàn dựng toàn bộ các cuộc đấu của ba sát thủ. Ông tin rằng một người như Tàn Kiếm không thể chỉ vì ghen tuông mà phản bội Phi Tuyết. Tần vương suy luận rằng cả ba sát thủ đã hy sinh mạng sống của mình để giúp Vô Danh có cơ hội tiếp cận ông nhằm thực hiện âm mưu ám sát. Nhà vua bắt đầu kể lại câu chuyện theo cách của ông.

Theo suy đoán của Tần vương, Vô Danh đã kết hợp với Trường Không trước khi đến gặp Phi Tuyết và Tàn Kiếm, thông báo rằng anh có một chiêu thức có thể hạ gục bất kỳ mục tiêu nào trong bán kính mười bước. Vô Danh khẳng định rằng chiêu thức này có thể giết nhà vua, nhưng để làm được điều đó, anh cần có kiếm của cả hai cao thủ. Để thuyết phục, Vô Danh đã phải thực sự giết một trong hai người ngay trước quân Tần. Phi Tuyết và Tàn Kiếm đã tranh giành để trở thành người bị hy sinh, và cuối cùng Phi Tuyết đã làm Tàn Kiếm bị thương và để anh chứng kiến cô đi đến cái chết. Sáng hôm sau, Phi Tuyết bị Vô Danh hạ gục trước quân Tần. Tàn Kiếm đã nhờ Như Nguyệt đưa thanh kiếm của mình cho Vô Danh và tự kết liễu đời mình.

Vô Danh thừa nhận rằng anh thực sự có một chiêu thức có thể giết Tần vương trong mười bước, nhưng khẳng định rằng Tần vương đã hiểu lầm về Tàn Kiếm. Vô Danh tiết lộ rằng anh đã giúp Trường Không giả chết và đưa đầu cây thương của anh đến gặp Tàn Kiếm và Phi Tuyết. Sau khi thể hiện sức mạnh của chiêu thức, Vô Danh đề nghị hai cao thủ giao kiếm cho anh để hoàn thành kế hoạch. Phi Tuyết đồng ý, nhưng Tàn Kiếm phản đối. Vô Danh và Phi Tuyết liên thủ đánh bại Tàn Kiếm. Ngày hôm sau, trong cuộc tỉ thí, Phi Tuyết giả vờ bị đánh bại trước quân Tần. Tàn Kiếm đã trao thanh kiếm của mình cho Vô Danh và viết hai chữ 'Thiên hạ'. Anh cũng kể cho Vô Danh lý do thất bại trong việc ám sát Tần vương trước đây, vì nhận ra chỉ có Tần vương mới có thể kết thúc thời Chiến Quốc.

Khi đối mặt với Tần vương, Vô Danh cuối cùng hiểu được ý nghĩa lời nói của Tàn Kiếm và quyết định không ám sát ông. Trong cảnh cuối của phim, Vô Danh rời đi. Mặc dù Tần vương quý trọng Vô Danh, nhưng để duy trì kỷ cương pháp luật, ông vẫn phải ra lệnh xử án Vô Danh bằng một trận mưa tên. Tang lễ của Vô Danh được tổ chức theo nghi thức của một vị anh hùng.

Diễn viên

• Lý Liên Kiệt vào vai Vô Danh (無名), một võ sư tài ba từ nước Tần, người đã mồ côi từ nhỏ. Sau nhiều năm miệt mài luyện tập, anh đã trở thành một kiếm sĩ xuất chúng với chiêu thức 'Thập bộ nhất sát' có thể kết liễu bất kỳ ai trong phạm vi mười bước. Vô Danh là kẻ chủ mưu của âm mưu ám sát Tần vương, nhưng cuối cùng anh đã chọn đặt lợi ích của toàn thiên hạ lên trên sự báo thù cá nhân. Đây là lần đầu tiên Lý Liên Kiệt góp mặt trong một phim Trung Quốc đại lục kể từ sau Thiếu Lâm Tự (1982).
• Lương Triều Vĩ đảm nhận vai Tàn Kiếm (殘劍), một trong hai sát thủ đáng sợ nhất, từng xâm nhập vào hoàng cung, tiêu diệt hàng trăm lính canh và suýt nữa đã hạ sát Tần vương nếu không phải dừng tay vào phút cuối. Tàn Kiếm được Vô Danh coi là đối thủ ngang tài ngang sức với mình trong giới kiếm pháp.
• Trương Mạn Ngọc thủ vai Phi Tuyết (飛雪), một nữ kiếm sĩ vĩ đại và cũng là người tình của Tàn Kiếm. Cô luôn nung nấu ý định trả thù Tần vương, kẻ đã giết cha cô trong một cuộc chiến.
• Trần Đạo Minh thể hiện Tần vương (秦王), một lãnh tụ tham vọng đang trên con đường trở thành Hoàng đế Trung Hoa đầu tiên. Sau khi thoát chết khỏi lưỡi kiếm của Tàn Kiếm, ông luôn mặc giáp và tự giam mình trong hoàng cung, không cho bất kỳ cận thần nào được lại gần.
• Chân Tử Đan đóng vai Trường Không (長空), một cao thủ thương pháp. Trong ba sát thủ của bộ phim, anh là người ít được nhắc đến nhất.
• Chương Tử Di vào vai Như Nguyệt (如月), nữ tì trung thành của Tàn Kiếm và Phi Tuyết. Vũ khí của cô là một cặp song đao.

Sản xuất

Đạo diễn Trương Nghệ Mưu đã cùng Christopher Doyle hợp tác để tạo ra một tác phẩm chia thành năm phần theo màu sắc cụ thể. Ban đầu, Trương Nghệ Mưu dự định sử dụng nhiều nhà quay phim với các phong cách quay khác nhau, nhưng điều đó không khả thi. Doyle so sánh cốt truyện của Anh hùng với Rashōmon vì phim cũng có những nhân vật và câu chuyện chồng chéo lên nhau. Anh hùng kể lại các phiên bản khác nhau về hành trình của kiếm sĩ vô danh khi đánh bại ba đại cao thủ. Mỗi phiên bản được đại diện bằng màu đỏ, xanh và trắng. Câu chuyện chính sử dụng màu sắc tối hơn, trong khi các cảnh hồi tưởng được thể hiện bằng màu xanh lá cây rực rỡ. Màu sắc được chọn chủ yếu dựa trên yếu tố thẩm mỹ, không mang ý nghĩa tượng trưng, và màu hồng hay da cam không được sử dụng. Doyle đã bỏ qua các lý thuyết màu sắc phổ quát, như các quy tắc của nhà quay phim người Ý Vittorio Storaro.

Cảnh quay hồ nước trong phim được thực hiện tại Khu thắng cảnh Cửu Trại Câu, phía bắc Tứ Xuyên, Trung Quốc. Cảnh sa mạc được quay gần vùng biên giới Kazakhstan.

Âm nhạc

Anh hùng có phần âm nhạc do Đàm Thuẩn đảm nhận, người từng chỉ huy Dàn giao hưởng và hợp xướng Trung Quốc cho các bản thu âm. Trong album nhạc phim, đa số các bản nhạc đều có sự tham gia của dàn trống taiko từ nhóm Kodo. Itzhak Perlman biểu diễn hầu hết các bản độc tấu vĩ cầm, cùng với các bản độc tấu bổ sung của chính Đàm Thuẩn. Ca khúc nền với tựa đề Anh hùng (英雄), do Trương Á Đông và Lâm Tịch sáng tác, được thể hiện bởi Vương Phi. Bài hát này không có mặt trong cả DVD phim và album nhạc phim khi phát hành ở Mỹ. Lương Triều Vỹ cũng có một tác phẩm lấy cảm hứng từ Anh hùng, có tên Phong sa (風沙). Nhạc cụ được sử dụng trong cảnh giao đấu tại sân cờ vây là cổ cầm, do Lưu Lệ trình diễn.

Phát hành

Anh hùng ra mắt tại Trung Quốc vào ngày 24 tháng 10 năm 2002. Miramax nắm bản quyền phân phối phim tại Mỹ nhưng đã trì hoãn việc phát hành đến 6 lần. Miramax sau đó đã yêu cầu nhiều website ngừng bán các phiên bản DVD nhập khẩu của Anh hùng.

Cuối cùng, Anh hùng được công chiếu tại các rạp phim ở Mỹ vào ngày 27 tháng 8 năm 2004, nhờ sự can thiệp của giám đốc điều hành Disney, Chính phủ Trung Quốc và Quentin Tarantino, người đã đảm bảo phim được trình chiếu với phụ đề tiếng Anh. Tarantino còn đề xuất sử dụng tên của mình để quảng bá phim, thu hút khán giả; trong phần giới thiệu có dòng chữ 'Đến từ Quentin Tarantino'. Ngoài ra, áp phích quảng bá Anh hùng ở Bắc Mỹ đã thay thế thanh kiếm của nhân vật do Lý Liên Kiệt thủ vai bằng một vũ khí trông giống thanh Katana của Nhật Bản, tạo nên sự khác biệt văn hóa. Phiên bản DVD của Anh hùng do Mỹ sản xuất, có ngôn ngữ Quan thoại, tiếng Anh và tiếng Pháp, được phát hành vào ngày 30 tháng 11 năm 2004.

Phản hồi

Doanh thu phòng vé

Anh hùng đã kiếm được 53,7 triệu đô la Mỹ tại Hoa Kỳ và Canada, và 123,7 triệu đô la Mỹ từ các khu vực khác. Tổng doanh thu toàn cầu của phim đạt 177,4 triệu đô la Mỹ. Phim được phát hành tại Trung Quốc vào tháng 10 năm 2002, thu về 30 triệu đô la Mỹ. Sau một thời gian trì hoãn, vào ngày 27 tháng 8 năm 2004, Anh hùng được công chiếu tại 2.175 rạp ở Bắc Mỹ, với phụ đề đầy đủ và không bị cắt bỏ. Ngay khi ra mắt, phim đã dẫn đầu doanh thu phòng vé với 18 triệu đô la Mỹ trong tuần đầu công chiếu, trở thành phim nói tiếng nước ngoài có doanh thu cao thứ ba ở Bắc Mỹ.

Đánh giá

Anh hùng nhận được 95% điểm trên Rotten Tomatoes, với điểm trung bình 8,15/10 từ 208 lượt đánh giá. Trang này nhận xét: 'Với những pha hành động không cần diễn viên đóng thế và một bản hùng ca lịch sử, Anh hùng mang đến cho các fan phim võ thuật tất cả những gì họ mong muốn'. Trang Metacritic đánh giá phim rất cao với 85/100, phân loại phim vào dạng 'universal acclaim (được nhiều đối tượng người xem yêu thích)'. Khán giả trên CinemaScore đã tặng phim mức điểm 'A-' trong thang điểm từ A+ đến F.

Roger Ebert nhận xét rằng bộ phim là 'đẹp mắt và lôi cuốn, các cảnh võ thuật trong phim đã tạo nên một phong cách và cách sống của các võ sĩ Trung Hoa cổ điển'. Ông cũng bổ sung rằng: 'Các môn võ trong phim không chỉ được thể hiện qua hành động và bạo lực mà còn qua thơ ca, múa và triết lý'. Richard Corliss từ Time mô tả bộ phim như 'Rashomon phiên bản tiếng Quan thoại' và so sánh với Thập diện mai phục nhưng cũng thừa nhận rằng 'Anh hùng là một kiệt tác'. Corliss viết: 'Bằng ngôn ngữ hình ảnh xuất sắc, phim cho chúng ta thấy lý do đàn ông phải chiến đấu để đạt được hòa bình và cách một chiến binh tìm thấy sứ mệnh của mình trong tình yêu'. Michael Wilmington từ Chicago Tribune đánh giá phim là 'đẹp mê hoặc, dữ dội và đầy kịch tính' và là 'một bộ phim hành động phù hợp với mọi lứa tuổi'.

Liên kết ngoài

• Website chính thức
• Anh hùng trên Internet Movie Database
• Anh hùng tại AllMovie
• Anh hùng trên Rotten Tomatoes
• Anh hùng tại Box Office Mojo
• Anh hùng tại Metacritic
• Anh hùng trên LoveHKFilm.com
• Is HERO a Paean to Authoritarianism? Lưu trữ 2006-03-18 tại Wayback Machine
• Cracking the Color Code of 'Hero'
• A comparison of DVD releases
• Zhang Ziyi CSC: Anh hùng Lưu trữ 2004-12-08 tại Wayback Machine
• Anh hùng trên trang Helloziyi.us Lưu trữ 2005-01-11 tại Wayback Machine
• Xem phim Anh hùng Lưu trữ 2009-01-06 tại Wayback Machine