Buzz
Mặc dù sử dụng đèn flash là một trong những phương pháp để tạo ra ánh sáng tốt, thế nhưng ánh sáng từ thiết bị này thường có thể 'cứng' và 'gắt', không tạo ra sự nổi bật cho chủ thể như mong muốn.
Ánh sáng là một yếu tố vô cùng quan trọng trong nhiếp ảnh, đặc biệt là trong nhiếp ảnh macro. Mặc dù sử dụng flash là một cách tốt để tạo ra ánh sáng, nhưng ánh sáng từ thiết bị này thường bị 'cứng' và 'gắt', không tạo ra sự nổi bật cho chủ thể như mong muốn.
Do đó, trong hầu hết các trường hợp, chúng ta cần phải tìm cách để phân tán ánh sáng này, giúp nó trở nên 'mềm' và dễ chịu hơn. Hai hình ảnh sau sẽ minh họa rõ điều này:
Ánh sáng trực tiếp (cứng)
Ánh sáng đã được phân tán (mềm)
Tại sao chúng ta cần sử dụng ánh sáng phân tán?
Việc sử dụng flash trong nhiếp ảnh macro thường gặp khó khăn, vì chỉ một phần ánh sáng từ đèn sẽ chiếu vào chủ thể, còn phần còn lại sẽ bị tiêu tán vào không gian xung quanh. Nếu không cẩn thận, việc chụp gần có thể tạo ra một vùng tối trong ảnh. Nếu bạn quyết định tháo flash ra khỏi máy để cầm trong tay, tư thế cầm máy có thể không ổn định, gây rung lắc.
Việc sử dụng tản sáng không chỉ làm cho ánh sáng trở nên mềm mại hơn, mà còn giúp 'hướng' ánh sáng đến chủ thể, không để ánh sáng tràn ra ngoài. Điều này giúp tiết kiệm pin và không cần phải tăng công suất đèn.
Yếu tố nào làm cho một tản sáng tốt?
Trong nhiếp ảnh macro, những yếu tố để đánh giá chất lượng của tản sáng bao gồm:
- Chất lượng ánh sáng: Diện tích tản sáng càng lớn, ánh sáng sẽ càng mềm mại và dịu mắt hơn.
- Tỷ lệ sáng: Số lượng ánh sáng đến chủ thể so với số lượng ánh sáng bị tiêu tán ra ngoài.
- Độ dễ sử dụng: Tản sáng có thể sử dụng với nhiều loại ống kính và dễ dàng điều chỉnh.
- Kích thước: Kích thước lớn hơn sẽ cung cấp ánh sáng chất lượng cao hơn, nhưng cũng khó di chuyển. Đây là lý do tại sao tản sáng trong studio thường rất lớn, trong khi loại dùng ngoài trời thường nhỏ gọn hơn.
Nên mua hay tự chế?
Hiện nay, có nhiều loại tản sáng trên thị trường, một số rất hữu ích trong khi một số khác thì không. Nếu bạn có thời gian và khéo léo, bạn có thể tự chế một tản sáng phù hợp với nhu cầu của mình nhất. Tuy nhiên, không phải mọi giải pháp mua sẵn đều không tốt, vẫn có những loại tốt nhưng thường có giá cao hơn so với việc tự làm.
Các vật liệu cơ bản để tự chế tản sáng bao gồm:
- Bìa các tông: Bạn cũng có thể dùng giấy bìa cứng thay thế hoặc một vỏ hộp khoai tây chiên Pringle.
- Vật liệu phản chiếu ánh sáng: Như giấy bạc cuốn thức ăn chẳng hạn
- Một lớp tản xác: Foam bọt biển, giấy bong bóng đóng hàng,...
- Băng dính hoặc hồ dán
- Dây dính velcro
Dưới đây chúng ta sẽ tìm hiểu về một số loại tản sáng và so sánh hiệu quả của chúng.
#1. Tản sáng Sto-fen
Đây là loại tản sáng thường đi kèm với một số đèn flash, đơn giản chỉ là một lớp nhựa nhỏ gắn trên đầu đèn.
Loại tản sáng này rất nhỏ gọn, nhưng không mang lại nhiều lợi ích về việc làm mềm ánh sáng.
- Chất lượng ánh sáng: Chất lượng ánh sáng gần như không khác biệt so với việc không dùng.
-
- Độ dễ sử dụng: Dễ sử dụng với mọi loại đèn flash trên thị trường
-Độ lớn:Rất nhỏ, có thể mang theo mọi nơi, thích hợp với việc chụp sự kiện hơn là chụp ảnh macro.
Flash không có tản sáng
Với tản Sto-Fen
#2. Softbox
Softbox là một loại tản sáng phổ biến với nhiều loại chụp hình khác nhau, đặc biệt là trong nhiếp ảnh macro. Softbox mang lại sự khác biệt đáng kể so với việc không sử dụng. Nó cũng có khả năng điều chỉnh hướng sáng, giúp tập trung ánh đèn vào một điểm nhất định.
Softbox macro thường gặp
Tản tự chế với diện tích phản chiếu lớn hơn, tạo ra ánh sáng mềm hơn
- Chất lượng ánh sáng: Tùy thuộc vào kích thước, nhưng thường là tốt.
- Tỷ lệ sáng: Hướng sáng tốt hơn đáng kể so với tản Sto-Fen.
- Độ dễ sử dụng: Phù hợp với hầu hết loại đèn flash, cả khi gắn trên máy và cầm tay.
- Độ lớn: Đa dạng về kích thước, càng lớn thì chất lượng càng tốt nhưng cũng càng không tiện dụng.
Flash không được trang bị tản sáng
Sử dụng thêm softbox
Bạn có thể tự chế softbox riêng của mình bằng các bước sau:
Tạo ra một chiếc phễu từ giấy bạc cứng
Sau đó sử dụng băng dính để dán chúng lại với nhau.
Bức ảnh dưới đây được chụp bằng softbox tự chế như trên, tạo ra một hình ảnh mềm mại. Nếu sử dụng flash không có tản sáng, vùng bên ngoài của ong sẽ xuất hiện vùng sáng chói, không thể chỉnh sửa bằng phần mềm sau khi chụp.
Ánh sáng mềm giúp cho cả chủ thể và phông nền đều được chiếu sáng đồng đều, không có vùng tối quá sâu.
#3. Tản sáng bắn trực tiếp
Một loại tản sáng bắn trực tiếp mà mọi người đều biết đó là ô, ta sẽ gắn flash lên đó để tạo ra một vùng sáng lớn hơn. Tuy nhiên, ô chỉ có thể sử dụng trong điều kiện phòng studio, còn ra ngoài trời thì ta sẽ cần các biện pháp nhỏ gọn hơn.
Bất cứ bề mặt lớn, trong suốt nào cũng có thể tản ánh sáng ra lớn hơn, giúp nó chiếu sáng chủ thể từ mọi hướng.
Flash không có tản
Có tản sáng trực tiếp
- Chất lượng ánh sáng: Tạo ra ánh sáng rất mềm mại, vượt trội so với các giải pháp khác
- Tỷ lệ sáng:Cần tăng khoảng 1/2 bước sáng để có được hình ảnh tương tự khi không sử dụng tản
- Độ dễ dùng: Chỉ có thể sử dụng khi gắn đèn flash vào thân máy, vì hầu hết các loại tản sáng bắn trực tiếp đều gắn vào ống kính ở phía trước
- Độ lớn: Kích thước rất nhỏ, có thể gấp gọn và mang theo khắp mọi nơi.
Ảnh sử dụng tản sáng bắn trực tiếp với khoảng cách lấy nét nửa inch
#4. Ống đựng khoai tây chiên
Tùy thuộc vào bạn: Ống đựng khoai tây chiên của Pringle cũng có thể được sử dụng làm một tản sáng hiệu quả. Đa phần mọi người sẽ cắt một hình chữ nhật ở đáy của hộp và sau đó gắn đèn flash như thế này:
Hoặc bạn cũng có thể cắt ở dưới đáy để tạo ra ống dài hơn, phù hợp với các ống kính có kích thước lớn hơn:
Và nếu vẫn chưa thấy hài lòng, bạn có thể biến ống này thành một tản sáng góc như dưới đây:
Tản sáng góc
Tản sáng dạng đĩa (Beauty Dish) được tạo ra bằng cách gắn thêm vật liệu vào tản sáng góc
Dưới đây là so sánh chất lượng hình ảnh của các loại tản sáng:
Flash không được tản
Sử dụng thêm tản sáng góc
Tản sáng dạng đĩa
Để tạo ra một tản sáng góc với ống khoai tây chiên, bạn có thể thực hiện các bước sau:
Cắt đáy của hộp
Bẻ cong phần đáy thành hình chữ nhật tương tự như đèn
Cắt một khe nhỏ ở giữa thân
Gập cong lại, ta đã có một tản sáng góc
Sử dụng thêm băng dính để cố định
Sử dụng hộp mỳ hoặc hộp kem để tạo phễu
Gắn chúng lại với nhau bằng keo
Bỏ giấy bạc vào bên trong để làm vật liệu tản sáng
Thêm một lớp giấy để làm cho ánh sáng mềm hơn
Với nhiều lớp tản sáng, ánh sáng sẽ trở nên mềm mại hơn bao giờ hết
Đây là kết quả cuối cùng
Một bức hình chụp với tản sáng góc:
#5. Hộp ánh sáng (Lightbox)
Hộp ánh sáng là một biến thể của softbox, cũng được sử dụng để tản ánh sáng ra một không gian rộng hơn:
Nhưng hộp ánh sáng cho phép ta đặt vật phẩm bên trong, và cũng có thể sử dụng các vật liệu khác nhau làm nền ở phía sau.
#6. Kính lọc
Có 2 loại kính lọc có thể sử dụng làm vật liệu tản sáng đó là CPL và kính lọc chỉ cho tia UV qua.
Kính lọc CPL có khả năng xoay để điều chỉnh ánh sáng, chỉ cho nó đi qua 1 hướng nhất định. CPL cũng giảm lượng chói (flare) nhưng vẫn giữ được cường độ sáng chung, giúp chụp những vật dễ bị bóng.
Cả 2 loại kính CPL đều xoay về cùng một hướng nên không tạo ra hiệu ứng gì
Thay đổi góc độ xoay giúp giảm ánh sáng phản chiếu, làm ảnh trở nên 'mềm' hơn
Kính lọc UV cắt toàn bộ vùng ánh sáng nhìn thấy được và tia hồng ngoại, giảm lượng sáng đi qua. Thường được sử dụng để chụp các con côn trùng nhiều màu sắc như chuồn chuồn.
Một con chuồn chuồn, được chụp dưới ánh sáng tia cực tím
Về tác giả: Maximilian Simson là một nhiếp ảnh gia tại London, chuyên chụp chân dung và sự kiện, hiện đang nghiên cứu ảnh mỹ thuật (fine art) và chụp cận cảnh (macro). Bài viết này là chia sẻ của anh trên trang Petapixel.
