Ánh sáng

Lum, còn được biết đến ở Nhật Bản với tên gọi Urusei Yatsura (うる星やつら) là bộ manga của Takahashi Rumiko, ra mắt lần đầu vào năm 1978. Sau đó, tác phẩm đã được chuyển thể thành nhiều phiên bản anime khác nhau.

Bộ manga đã giành giải thưởng manga Shogakukan vào năm 1981 và được công nhận như một nguồn tài liệu quý giá về văn hóa và thần thoại Nhật Bản.

Tác phẩm lần đầu xuất hiện trên tạp chí Shonen Sunday vào năm 1978 dưới dạng các chương ngắn. Do sự yêu thích của độc giả, từ năm 1979, truyện được xuất bản hàng tháng và sau đó là hàng tuần cho đến năm 1987. Tổng cộng có 34 tập được xuất bản, với 366 chương. Nhà xuất bản Trẻ đã mua bản quyền và phát hành trọn bộ bằng tiếng Việt vào năm 2012 với tên gọi Lum.

Loạt anime dài nửa giờ, chuyển thể từ manga, được phát sóng trên Fuji TV từ 14 tháng 10 năm 1981 đến 19 tháng 3 năm 1986, gồm 195 tập và 218 chương (do các tập đầu gồm 2 phần 15 phút). Sau đó, anime được chiếu trên Animax ở Nhật Bản, TF1 ở Pháp từ năm 1988 và PBS ở Hoa Kỳ từ năm 1998. Một bản anime truyền hình mới dự kiến sẽ ra mắt vào tháng 10 năm 2022. Ngoài phim truyền hình, đã có nhiều phim điện ảnh và video được sản xuất đến năm 1993, bao gồm 6 phim điện ảnh, 11 OVA và 2 chương trình đặc biệt.

Urusei Yatsura là tác phẩm khởi đầu sự nghiệp của Takahashi, nhận được phản hồi tích cực từ người đọc và giới phê bình cả trong và ngoài Nhật Bản. Bộ manga này đã bán được hơn 35 triệu bản, đứng trong danh sách những manga bán chạy nhất mọi thời đại. Năm 1980, nó giành Giải thưởng Manga Shogakukan lần thứ 26 cho thể loại shōnen và Giải Seiun lần thứ 18 cho Truyện tranh hay nhất năm 1987.

Tóm tắt

Câu chuyện bắt đầu khi hành tinh Quỷ (tiếng Nhật: Oni, 鬼) dự định xâm lược Trái đất. Thay vì bắt buộc con người đầu hàng, bộ tộc Quỷ tổ chức một cuộc thi đuổi bắt để quyết định số phận. Thí sinh con người Ataru Moroboshi, một học sinh cấp 3 kém may mắn và ngờ nghệch, phải chạm vào sừng của thí sinh quỷ Lum Invader trong vòng 10 ngày. Lum là công chúa của bộ tộc Quỷ và là con gái của ông Invader.

Ataru bị thu hút bởi Lum vì cô mặc bikini da cọp, trang phục thường ngày của cư dân hành tinh Quỷ, điều này khiến bạn gái cũ của Ataru, Shinobu Miyake, ghen tị. Tin rằng việc chạm vào Lum là dễ dàng, Ataru thất vọng khi biết Lum có khả năng bay. Sau nhiều ngày thất bại, Ataru lừa Lum vào ngày cuối thi, chiếm được sừng của cô và chiến thắng. Toàn bộ khán giả hiểu lầm rằng Ataru muốn cưới Lum, dẫn đến sự ủng hộ từ mọi người, trong khi Shinobu giận dữ rời đi và Lum từ đó yêu Ataru.

Lum là một cô gái ngây thơ và tự nhiên, dù biết Ataru vẫn còn tình cảm với Shinobu, cô vẫn ôm anh trước mặt mọi người khiến Shinobu tức giận. Ataru vốn háo sắc nên thường xuyên bị Lum điện giật, có lần khiến anh ngất xỉu. Tuy vậy, Lum vẫn gọi Ataru là Darling và luôn quan tâm đến anh. Lum học cùng trường với Ataru và được nhiều nam sinh để ý, trong đó có Shutaro Mendo và nhóm bạn Megane, Perm, Chibi, Kakugari, thường ghen tị với Ataru nhưng đôi khi cũng là bạn tốt của anh.

Sau này, Shinobu dần chuyển hướng tình cảm từ Ataru sang Shutaro Mendou, bị lôi cuốn bởi vẻ đẹp và gia thế của anh. Quan hệ giữa Lum và Shinobu từ đối thủ trở thành bạn học, dù không quá thân thiết. Mặc dù Shutaro có nhiều người theo đuổi và tỏ ra thân thiện với Shinobu, nhưng anh vẫn đặc biệt yêu thích Lum vì sự quyến rũ đặc biệt của cô. Bộ tứ Lum - Ataru - Shinobu - Mendou thường tạo ra nhiều tình huống hài hước trong truyện, bên cạnh đó còn có các nhân vật phụ như Ryuunosuke, Sakura, Cherry, Ran, Benten, Oyuki, Rei, Ten, Ryoko, Tobimaro,...

Sản xuất

Vào năm 1977, Rumiko Takahashi sáng tác truyện ngắn Những người ngoài hành tinh ích kỷ (English: Those Selfish Aliens) và được đề cử giải Nghệ sĩ truyện tranh mới xuất sắc nhất của Shogakukan. Đây là nền tảng để tạo ra Urusei Yatsura, được xuất bản lần đầu vào năm 1978 khi Takahashi 21 tuổi. Đây là tác phẩm lớn đầu tiên của cô, kết hợp hài hước lãng mạn, khoa học viễn tưởng và truyện dân gian Nhật Bản. Tiêu đề Urusei Yatsura chơi chữ từ urusai (ồn ào) nhưng viết bằng ký tự Trung Quốc cho 'hành tinh'; có thể dịch là 'Những người ngoài hành tinh đáng ghét'. Truyện ra mắt trên Weekly Shonen Sunday của Shogakukan vào tháng 9 năm 1978, ban đầu chỉ dự định dài 5 chương, với Lum chỉ xuất hiện ở chương đầu tiên. Tuy nhiên, nhờ sự nổi tiếng ngày càng tăng, bộ truyện trở thành một tác phẩm thường xuyên từ giữa năm 1979.

Takahashi cho biết cô đã hình dung vũ trụ của Urusei Yatsura từ khi còn nhỏ. Cô yêu thích khoa học viễn tưởng vì tính linh hoạt của nó, và áp dụng phong cách này vào bộ truyện để tạo ra sự bất ngờ cho người đọc với những tình huống hài hước. Khi thiếu ý tưởng, cô tạo ra nhân vật mới. Takahashi sống trong một căn hộ nhỏ cùng các trợ lý, và ngủ trong tủ quần áo vì không đủ chỗ. Trong khi làm Urusei Yatsura, cô cũng bắt đầu làm việc tại Maison Ikkoku và sử dụng kinh nghiệm này cho bối cảnh của bộ truyện. Tên nhân vật thường có ý nghĩa biểu thị tính cách hoặc đặc điểm, như tên Ataru Moroboshi gợi ý việc bị sao băng đâm, hay Shinobu gợi tính kiên nhẫn nhưng trái ngược với thực tế. Bối cảnh 'Tomobiki' nghĩa là 'kết bạn' và là ngày mê tín ở Nhật Bản. Lum lấy tên từ Agnes Lum, người mẫu bikini năm 1970, và 'Darling' nhấn mạnh sự khác biệt của cô và chơi chữ với tên Darrin trong phim Bewitched.

Các nhân vật Megane, Perm, Kakugari và Chibi xuất hiện thường xuyên trong anime đầu tiên; tuy nhiên, trong manga, họ là fan của Lum và ít xuất hiện hơn sau khi Mendo gia nhập. Ngược lại, Kosuke Shirai đóng vai trò quan trọng trong manga nhưng không xuất hiện trong anime đầu tiên. Anh thường bị thay thế bởi Perm. Phần sau của anime gần gũi hơn với manga hơn so với phần đầu. Vào năm 2022, Takahashi cho biết Urusei Yatsura kết thúc vì cô thấy Shinobu hạnh phúc khi nhân vật Inaba xuất hiện, và tuyên bố sẽ không tiếp tục sản xuất nội dung mới cho bộ truyện.

Truyền thông

Manga

Bộ manga được phát hành từ tuần san số 39 của Shonen Sunday (Shogakukan) vào năm 1978 và kết thúc trong ấn bản số 8 của tạp chí vào năm 1987, tổng cộng 374 chương và hơn 6000 trang. Từ năm 1980 đến tháng 3 năm 1987, 34 tập với 11 phụ trương được phát hành dưới dạng đơn hành bản. Sau 10 năm phát hành, từ tháng 7 năm 1989 đến tháng 8 năm 1990, manga được in lại thành 15 tập khổ rộng, mỗi tập chứa khoảng 25 chương và giấy chất lượng cao. Từ tháng 8 năm 1998 đến tháng 12 năm 1999, manga được tái bản thành 17 tập dài hơn với lời tựa của các tác giả manga nổi tiếng. Lần tái bản tiếp theo từ tháng 7 năm 2000 đến tháng 9 năm 2004, dưới tên My First Big, dùng giấy chất lượng thấp và giá rẻ. Từ 17 tháng 11 năm 2006 đến 18 tháng 3 năm 2008, manga lại được tái bản thành 34 tập shinsoban, với bìa mới và phần đặc biệt gồm hình vẽ của các tác giả nổi tiếng.

Sau yêu cầu từ người hâm mộ, Viz Media phát hành phiên bản tiếng Anh của bộ truyện tại Bắc Mỹ với tiêu đề Lum * Urusei Yatsura. Dù khởi đầu thuận lợi, nhưng doanh số giảm sau 7 tập đầu. Bộ truyện sau đó được giới thiệu lại trong nguyệt san Animerica của Viz với tên gọi 'Sự trở lại của Lum'. Phiên bản tiếng Anh kết thúc vào năm 1998 và không còn được phát hành nữa. Mười một tập đầu của phiên bản tiếng Nhật bị kiểm duyệt, một số chương bị cắt bỏ, và tổng cộng 9 tập đã được phát hành.

Anime

Bộ truyện đã được Kitty Films chuyển thể thành một series hoạt hình phát sóng trên Fuji TV từ ngày 14 tháng 10 năm 1981 đến 19 tháng 3 năm 1986. Mùa đầu tiên bao gồm các tập với hai câu chuyện dài 15 phút mỗi tập, tạo nên tổng cộng 194 tập và 213 câu chuyện. Mamoru Oshii đạo diễn 106 tập đầu, trong khi Kazuo Yamazaki phụ trách phần còn lại. Tổng cộng sáu bài hát mở đầu và chín bài hát kết thúc được sử dụng trong toàn bộ loạt phim.

Vào ngày 10 tháng 12 năm 1983, bản phát hành VHS đầu tiên của bộ truyện đã ra mắt tại Nhật Bản. Bộ phim cũng được phát hành trên 50 đĩa Laser. Một bản phát hành VHS khác trên 50 băng cassette bắt đầu vào ngày 17 tháng 3 năm 1998 và kết thúc vào ngày 19 tháng 4 năm 2000. Hai bộ hộp DVD của loạt phim được phát hành từ ngày 8 tháng 12 năm 2000 đến 9 tháng 3 năm 2001, tiếp theo là 50 tập riêng lẻ từ 24 tháng 8 năm 2001 đến 23 tháng 8 năm 2002. Để kỷ niệm 35 năm anime, phiên bản HD mới được phát hành trên Blu-ray tại Nhật Bản. Bộ hộp Blu-ray đầu tiên phát hành vào 27 tháng 3 năm 2013, và bộ hộp thứ tư vào 26 tháng 3 năm 2014. Anime cũng được phát sóng lại với độ phân giải cao trên kênh Kids Station.

Ngày 1 tháng 1 năm 2022, bộ phim truyền hình chuyển thể thứ hai được công bố và ra mắt trên khối lập trình Noitamina của Fuji TV từ ngày 14 tháng 10 năm 2022. Bộ phim do David Production sản xuất, với Takahiro Komei, Hideya Takahashi, và Yasuhiro Kimura chỉ đạo, và kịch bản do Yūko Kakihara viết. Các thiết kế nhân vật và chỉ đạo hoạt hình chính do Naoyuki Asano thực hiện, với Masaru Yokoyama soạn nhạc. Bộ phim bao gồm 46 tập, chia thành bốn phần, với hai phần đầu phát sóng từ tháng 10 năm 2022 đến tháng 3 năm 2023, và hai phần còn lại sẽ được công chiếu vào tháng 1 năm 2024. Sentai Filmworks đã cấp phép cho bộ phim ở Bắc Mỹ, Châu Âu, Châu Đại Dương, và một số khu vực ở Châu Mỹ Latinh và Châu Á.

Phim

Trong thời gian phát sóng loạt phim đầu tiên trên truyền hình, bốn bộ phim điện ảnh đã được sản xuất. Urusei Yatsura: Only You, do Mamoru Oshii đạo diễn, được công chiếu tại Nhật Bản vào ngày 11 tháng 3 năm 1983. Urusei Yatsura 2: Beautiful Dreamer, cũng do Mamoru Oshii đạo diễn, phát hành vào ngày 11 tháng 2 năm 1984. Urusei Yatsura 3: Remember My Love, dưới sự đạo diễn của Kazuo Yamazaki, ra mắt vào ngày 26 tháng 1 năm 1985. Urusei Yatsura 4: Lum the Forever, do Kazuo Yamazaki đạo diễn, được phát hành vào ngày 22 tháng 2 năm 1986.

Sau khi kết thúc loạt phim truyền hình đầu tiên, hai bộ phim điện ảnh tiếp theo đã được sản xuất. Một năm sau khi kết thúc series truyền hình, Urusei Yatsura: The Final Chapter do Satoshi Dezaki đạo diễn, được công chiếu vào ngày 6 tháng 2 năm 1988, đánh dấu kỷ niệm 10 năm của loạt phim. Phim được chiếu kèm với Maison Ikkoku. Bộ phim cuối cùng, Urusei Yatsura: Always My Darling, đạo diễn bởi Katsuhisa Yamada, ra mắt vào ngày 18 tháng 8 năm 1991.

OVA

Vào ngày 24 tháng 9 năm 1985, Tiệc trà tháng 9 đặc biệt của Ryoko được phát hành, kết hợp các cảnh đã phát sóng với 15 phút nội dung mới. Một năm sau, vào ngày 15 tháng 9 năm 1986, Album tưởng niệm xuất hiện, bao gồm những thước phim mới và cũ. Ngày 18 tháng 7 năm 1987, chương trình truyền hình đặc biệt Inaba the Dreammaker được phát sóng và sau đó phát hành dưới dạng video. Tiếp theo là Raging Sherbet vào ngày 2 tháng 12 năm 1988 và Chồng sắp cưới của Nagisa vào ngày 8 tháng 12 cùng năm. The Electric Appliance Guard phát hành ngày 21 tháng 8 năm 1989, tiếp theo là I Howl at the Moon vào ngày 1 tháng 9. Goat and Cheese phát hành ngày 21 tháng 12 và Catch the Heart vào ngày 27 tháng 12 năm 1989. Cuối cùng, Terror of Girly-Eyes Measles và Date with a Spirit ra mắt vào ngày 21 tháng 6 năm 1991.

Vào ngày 23 tháng 12 năm 2008, một tác phẩm đặc biệt được trình chiếu tại triển lãm It's a Rumic World về các tác phẩm của Rumiko Takahashi. Tựa đề Cuộc gặp gỡ bơi vượt chướng ngại vật đánh dấu nội dung hoạt hình đầu tiên của loạt phim sau 17 năm. Vào ngày 29 tháng 1 năm 2010, bộ đóng hộp mang tên Đó là một thế giới Rumic được phát hành, bao gồm các sản phẩm đặc biệt gần đây của Rumiko Takahashi từ triển lãm Rumic World, với The Obstacle Course Swim và hình ảnh của Lum.

Truyền thông khác

Ngay sau khi bộ phim bắt đầu phát sóng, nhiều album LP đã được phát hành. Album nhạc phim đầu tiên, Music Capsule, ra mắt vào ngày 21 tháng 4 năm 1982, và album tiếp theo là Music Capsule 2, được phát hành vào ngày 21 tháng 9 năm 1983. Tháng 7 năm 1983, The Hit Parade được phát hành, tiếp theo là The Hit Parade 2 vào ngày 25 tháng 5 năm 1985. Album Yuko Matsutani Songbook của Yuko Matsutani phát hành vào ngày 21 tháng 5 năm 1984. Nữ diễn viên lồng ghép cho Lum, Fumi Hirano, cũng phát hành album Fumi no Lum Song vào ngày 21 tháng 5 năm 1985.

Hai cuốn sách sưu tầm toàn bộ tác phẩm nghệ thuật màu của Takahashi trong bộ truyện, với tên Urusei Yatsura: Perfect Color Edition, được phát hành vào ngày 18 tháng 1 năm 2016, kèm theo một cuộc phỏng vấn mới với Takahashi.

Đón nhận

Takahashi cho biết đa số người hâm mộ Urusei Yatsura tại Nhật Bản là học sinh trung học và sinh viên đại học. Độc giả nhỏ nhất là 15 tuổi, nhưng phần lớn là nam giới trưởng thành hơn. Bà chia sẻ rằng việc độc giả gần tuổi mình giúp bà dễ dàng hơn trong việc sáng tác, và cảm thấy vui khi những người cùng thế hệ cũng yêu thích bộ manga này. Tuy nhiên, Takahashi cảm thấy thất vọng khi bộ truyện không được nhiều trẻ em yêu thích, cho rằng có thể bộ truyện quá phức tạp với trẻ nhỏ. Bà tin rằng 'manga cơ bản dành cho trẻ em, và có lẽ Urusei Yatsura thiếu những yếu tố cần thiết để thu hút trẻ em'.

Vào năm 1981, manga này đã nhận giải thưởng manga Shogakukan. Bộ manga còn được coi là một tài liệu tham khảo quý giá về văn hóa và thần thoại Nhật Bản.

Trong cuốn 'Hướng dẫn toàn thư về manga' của Jason Thompson, manga được mô tả là 'sự kết hợp thú vị giữa khoa học viễn tưởng, cổ tích, chuyện ma và những cô gái đáng yêu'. Ông cũng cho rằng Lum là 'cô gái lý tưởng của các otaku đích thực' và đánh giá bộ manga này 4/4 sao. Christina Carpenter của tờ 'THEM Anime' ca ngợi nhân vật và sự hài hước của bộ anime, đồng thời nhấn mạnh ảnh hưởng của nó đến nhiều sản phẩm anime khác. Bà kết luận đây là một 'tác phẩm kinh điển độc đáo của Nhật Bản' và đánh giá 5/5 sao. Trong một cuộc phỏng vấn với 'Ex.org', Fred Schodt bày tỏ sự ngạc nhiên về sự phổ biến của phiên bản Urusei Yatsura tiếng Anh, vì ông từng nghĩ sự khác biệt văn hóa sẽ là một trở ngại.

Theo 'Bách khoa thư về anime', Jonathan Clements và Helen McCarthy nhận xét bộ phim là 'một phiên bản Nhật Bản của The Simpsons' với cách sử dụng hài hước và sự chú ý của AnimEigo đối với người xem không quen thuộc với văn hóa Nhật Bản. Họ kết luận rằng bộ anime mang lại 'sự thích thú từ đầu đến cuối' và 'hoàn toàn xứng đáng với sở thích của người hâm mộ hiện nay'.

Liên kết ngoài

• Trang anime của TOKYO MX Lưu trữ 2007-12-22 tại Wayback Machine (tiếng Nhật)
• Lum (manga) tại từ điển bách khoa của Anime News Network
• Tomobiki-cho - Trang thông tin người hâm mộ Urusei Yatsura (tiếng Anh)
• Lum-Chan - Trang thông tin và diễn đàn người hâm mộ Urusei Yatsura (tiếng Anh)