Anh Thơ (thi sĩ)

Anh Thơ (25 tháng 1 năm 1918 - 14 tháng 3 năm 2005), tên thật là Vương Kiều Ân, còn có các bút danh khác như: Hồng Anh, Tuyết Anh, Hồng Minh; là một nữ thi sĩ nổi tiếng của Việt Nam.

Tiểu sử

Anh Thơ sinh ra tại thị trấn Ninh Giang, huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương; quê quán tại thị xã Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang. Cha bà là một nhà nho đậu tú tài, làm công chức cho Pháp nên thường xuyên phải chuyển nơi công tác, do đó Anh Thơ đã phải thay đổi trường học từ Hải Dương sang Thái Bình rồi lại trở về Bắc Giang mà chưa hoàn thành bậc tiểu học. Ban đầu, bà sử dụng bút danh Hồng Anh, sau đó mới đổi thành Anh Thơ.

Anh Thơ bắt đầu sáng tác từ sớm, năm 17 tuổi với tập Bức tranh quê, bà đã nhận giải khuyến khích của Tự Lực Văn Đoàn. Sau đó, bà tích cực viết bài cho báo Đông Tây và một số tờ báo khác.

Mặc dù không được học nhiều ở trường, nhưng bà đã sớm đam mê văn học và chịu ảnh hưởng từ gia đình bên ngoại, một gia đình Nho giáo. Bên cạnh đó, cuộc sống của bà cũng khá tẻ nhạt, làm cho cuộc sống của một cô gái trong gia đình Nho phong trở nên khó khăn.

Khi phong trào 'Thơ mới' đang bùng nổ, Anh Thơ tìm đến thơ như một lối thoát và khẳng định giá trị của người phụ nữ trong xã hội thời bấy giờ. Từ năm 1931, thơ của bà đã được đăng trên báo. Tập thơ đầu tay - Bức tranh quê (in 1941) - gồm 45 bài, mô tả cảnh nông thôn qua bốn mùa với cái nhìn độc đáo và nhạy cảm. Đây được xem là tập thơ khởi đầu cho một xu hướng mới trong phong trào Thơ mới: tập trung vào vẻ đẹp của làng quê, làm sống dậy nét đẹp trường tồn của nông thôn Việt Nam. Những bức tranh thiên nhiên tưởng chừng như khách quan này lại chứa đựng khao khát sống và tình yêu của tâm hồn thiếu nữ, mong muốn thoát khỏi những ràng buộc nặng nề của xã hội. Trước năm 1945, bà cũng viết một tiểu thuyết về số phận người phụ nữ (Răng đen, 1943) và hai tập thơ cùng tác giả khác (Xưa - 1943 và Hương xuân - 1944).

Gần đến Cách mạng tháng Tám, Anh Thơ gia nhập Việt Minh vào năm 1945 và từng giữ chức Bí thư huyện Hội phụ nữ cho bốn huyện: Việt Yên, Lục Ngạn, Bắc Sơn, Hữu Lũng (tỉnh Bắc Giang). Bà cũng là ủy viên thường vụ Tỉnh hội phụ nữ hai tỉnh Bắc Giang và Lạng Sơn. Thơ của bà trong thời kỳ này thường nói về tâm tư và hình ảnh người phụ nữ nơi hậu phương, đặc biệt là những cán bộ nữ dũng cảm vượt qua nỗi đau, mất mát và xa cách, góp phần vào thắng lợi của dân tộc.

Trong những năm kháng chiến chống Mỹ, Anh Thơ đã mở rộng chủ đề và cảm xúc trong thơ, ca ngợi những nét đẹp của cuộc sống mới và tinh thần anh hùng của con người Việt Nam, đặc biệt là hình ảnh người phụ nữ giản dị.

Bà là một trong những hội viên đầu tiên của Hội Nhà văn Việt Nam (năm 1957) và từng là ủy viên Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam trong các khóa 1 và 2.

Từ năm 1971 đến 1975, bà đảm nhiệm vai trò biên tập viên cho tạp chí Tác phẩm mới và là ủy viên Thường vụ của Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Việt Nam.

Bà qua đời tại Hà Nội do bệnh ung thư phổi. Nhà thơ Anh Thơ đã được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật vào năm 2007.

Tác phẩm

• Bức tranh quê (thơ, 1939), 45 bài thơ
• Xưa (thơ, in chung, 1942)
• Răng đen (tiểu thuyết, 1943)
• Hương xuân (thơ, in chung, 1944)
• Kể chuyện Vũ Lăng (truyện thơ, 1957)
• Theo cánh chim câu (thơ, 1960)
• Đảo ngọc (thơ, 1964)
• Hoa dứa trắng (thơ, 1967)
• Sang Thu (thơ, 1977)
• Mùa xuân màu xanh (thơ, 1974), 39 bài thơ
• Quê chồng (thơ, 1979)
• Lệ sương (thơ, 1995)
• Cuối mùa hoa (thơ, 2000)
• Hồi ký Anh Thơ (hồi ký, 2002, gồm 3 tập: Từ bến sông Thương, Tiếng chim tu hú, Bên dòng sông chia cắt)
• Bến đò bên sông

Thành tựu nghệ thuật

Nhà thơ Vũ Quần Phương đã nhận định: 'Khi chị xuất hiện, phong trào Thơ mới đã có những tên tuổi vững chắc, nhưng chị vẫn mang đến những sắc thái riêng: những bức tranh làng quê xứ Bắc. Cùng với Nguyễn Bính, Đoàn Văn Cừ, Bàng Bá Lân, Anh Thơ đã góp phần làm phong phú thêm tình yêu quê hương của người Việt.' Những cảnh quê như:

'...Hoa mướp rụng từng cánh vàng rải rác

Lũ chuồn chuồn nhớ nắng, lơ đãng bay...'

(Sang thu)

hay

'...Quán tranh đứng lặng im giữa không gian tĩnh mịch

Bên chòm xoan hoa tím rụng rơi...'

(Chiều xuân)

sẽ luôn được yêu quý. Ngoài thơ ca, tập Hồi ký Anh Thơ của bà cũng được đánh giá cao trong thể loại hồi ký.