ATR 72

ATR 72 là một loại máy bay vận tải hành khách cấp vùng sử dụng hai động cơ turboprop, được phát triển và sản xuất tại Pháp và Ý bởi ATR, một liên doanh giữa Airbus (trước đây là Aérospatiale của Pháp) và Aeritalia (hiện nay là Leonardo S.p.A). Tên gọi '72' xuất phát từ khả năng chở từ 72 đến 78 hành khách với một hạng.

Vào những năm 80, Aérospatiale và Aeritalia hợp tác phát triển thế hệ máy bay vận tải hành khách mới. Kết quả là thành lập ATR, nhằm phát triển và sản xuất dòng máy bay đầu tiên của họ, sau đó được gọi là ATR 42. Vào ngày 16 tháng 8 năm 1984, chiếc ATR 42-300 đã thực hiện chuyến bay đầu tiên của nó. ATR 72 là một biến thể kéo dài của ATR 42 và vào ngày 27 tháng 10 năm 1989, Finnair của Phần Lan là hãng hàng không đầu tiên sử dụng dịch vụ thương mại của nó.

Đến nay, toàn bộ dòng máy bay ATR được lắp ráp tại Toulouse, Pháp. ATR hưởng lợi từ việc chia sẻ công nghệ với Airbus SE và tiếp tục duy trì 50% cổ phần trong công ty. Các phiên bản ATR 72 tiếp theo đã được phát triển với các cập nhật điển hình bao gồm hệ thống điện tử tiên tiến và các động cơ mang lại hiệu suất tốt hơn và chi phí hoạt động thấp hơn.

Lịch sử phát triển

ATR 72 (Avion de Transport Régional) là phiên bản nâng cấp từ ATR 42 với thân dài thêm 4,5 m, sải cánh rộng hơn, động cơ mạnh hơn và bình nhiên liệu lớn hơn khoảng 10%. Chiếc ATR 72 được giới thiệu năm 1986 và bay lần đầu ngày 27 tháng 10 năm 1988. Một năm sau, ngày 27 tháng 10 năm 1989, Finnair trở thành hãng hàng không đầu tiên sử dụng loại máy bay này.

Tính đến tháng 12 năm 2007, tổng cộng 361 chiếc ATR 72 đã được bàn giao trên toàn cầu, với 177 chiếc đang được đặt hàng.

Các biến thể

ATR 72 đã chế tạo ba biến thể chính.

ATR 72-200

ATR 72-200 là phiên bản đầu tiên, sử dụng động cơ Pratt & Whitney Canada PW124B với công suất 2400 shp.

ATR 72-210 (212)

ATR 72-210, được American Eagle gọi là ATR 72-212, là phiên bản của ATR 72-200 với động cơ PW127 có công suất 2750 shp mỗi chiếc, được tối ưu hóa để hoạt động tốt trong điều kiện thời tiết nóng và độ cao lớn.

ATR 72-500 (210A/212A)

Ban đầu được gọi là ATR 72-210A và được American Eagle đổi thành ATR 72-212A, phiên bản ATR 72-500 là sự cải tiến của ATR 72-210 sử dụng động cơ PW127F với cánh quạt sáu lá. Các cải tiến bao gồm trọng lượng tối đa lớn hơn và khả năng bay tốt hơn, cùng với tính năng tự động hóa tăng cường giảm tải công việc cho phi công.

Các biến thể khác

ATR đã giới thiệu phiên bản có cửa hàng hóa cho ATR 72 tại triển lãm Farnborough 2002, bao gồm một phiên bản chuyên chở hàng hóa. FedEx, DHL và UPS đều sử dụng phiên bản này.

Một phiên bản ATR 72-500 được trang bị nội thất sang trọng dành cho chuyến bay VIP cũng có mặt trên thị trường.

Một phiên bản chống tàu ngầm của ATR 72-500 được sản xuất, là lựa chọn của Hải quân Thổ Nhĩ Kỳ cho nhiệm vụ chống tàu ngầm và ASW. Dự kiến sẽ chuyển giao tổng cộng 10 chiếc cho Hải quân Thổ Nhĩ Kỳ trước năm 2010. Các máy bay sẽ được trang bị tên lửa chống tàu ngầm và hệ thống điện tử chiến tranh, cũng như dùng cho nhiệm vụ tìm kiếm cứu hộ trên biển.

Hãng vận hành chính

Danh sách các hãng hàng không bao gồm: Aer Arann (9), Aero Airlines (7), Air New Zealand (3) (8 cho thuê), Air Dolomiti (8), Airlinair (7), Air Nostrum (7), Alitalia Express (10), American Eagle Airlines (39), Arkia (4), Atlantic Southeast Airlines (12), Bangkok Airways (9), Binter Canarias (13), Czech Airlines (4), Eurolot (8), Finncomm Airlines (4), Jat Airways (4), Jet Airways (8), Kingfisher Airlines (10), Mount Cook Airline (11), Olympic Airlines (7), TransAsia Airways (10), Trip Linhas Aéreas (6), Vietnam Airlines (16 ATR72-500 (2 đang cho Công ty bay dịch vụ hàng không thuê), Avianca.

Có khoảng 47 hãng hàng không khác cũng sử dụng số lượng nhỏ hơn.

Danh sách các công ty đặt hàng chính bao gồm:

• Aer Arann (10)
• Air Deccan (27)
• Finncomm Airlines (7)
• Kingfisher Airlines (31)

Tai nạn và sự cố

• Chuyến bay 4184 của American Eagle đâm xuống đất tại Roselawn, Indiana vào ngày 31 tháng 10 năm 1994 do điều kiện thời tiết lạnh gây ra, gây ra những vấn đề nghiêm trọng về đóng băng khi bay và sử dụng máy bay cánh quạt của American Eagle ở những vùng địa lý đặc biệt.
• Chuyến bay 5401 của American Eagle rơi tại San Juan, Puerto Rico trong một cuộc cố gắng hạ cánh khẩn cấp không thành công vào ngày 9 tháng 5 năm 2004. Mười bảy người bị thương nhưng không ai thiệt mạng.
• Vào ngày 6 tháng 8 năm 2005, một chiếc ATR 72 của hãng Tuninter đi từ Bari, Italy đến Djerba, Tunisia đã rơi xuống Địa Trung Hải 18 dặm ngoài bờ Palermo. Mười sáu trong số 39 hành khách trên khoang thiệt mạng. Tai nạn xảy ra do thiếu nhiên liệu khi hệ thống báo nhiên liệu trên ATR 42 bị lắp sai trên ATR 72.
• Ngày 4 tháng 8 năm 2009, chuyến bay 266 của Bangkok Airways với 72 hành khách gặp tai nạn tại đảo Ko Samui, Thái Lan khiến một phi công thiệt mạng và 41 hành khách bị thương trên tổng số 71 hành khách.
• Ngày 16 tháng 10 năm 2013, chuyến bay 301 của Lao Airlines từ Vietiane đến Pakse rơi xuống sông Mekong khi đang hạ cánh xuống sân bay Pakse. Toàn bộ hành khách và phi hành đoàn thiệt mạng.
• Ngày 21 tháng 10 năm 2013, một chiếc ATR 72 của Vietnam Airlines từ Hải Phòng đến Đà Nẵng bị rơi lốp. Toàn bộ phi hành đoàn và 41 hành khách đã sơ tán an toàn. Chiếc máy bay này có số đăng ký B 219, được sản xuất năm 2009 và sử dụng bởi Vietnam Airlines tại Việt Nam từ ngày 13/10/2009. Kiểm tra kỹ thuật gần đây nhất của máy bay này được thực hiện vào ngày 21/9/2013.
• Ngày 23 tháng 7 năm 2014, chiếc ATR 72 có số hiệu GE222 của hãng hàng không TransAsia Airways Đài Loan sau khi thử hạ cánh khẩn cấp tại sân bay Magong trên đảo Penghu, Đài Loan đã gặp tai nạn, làm 51 người thiệt mạng.
• Ngày 4 tháng 2 năm 2015, máy bay ATR 72 có số hiệu GE 235 chở 58 người rơi xuống sông Cơ Long, Đài Loan.
• Ngày 18 tháng 2 năm 2018, máy bay ATR 72-500 chở 66 người rơi xuống vùng núi hoang sơ ở miền Trung Iran.
• Ngày 15 tháng 1 năm 2023, chuyến bay 691 của Yeti Airlines đã rơi khi hạ cánh xuống Pokhara, làm tất cả 72 người trên máy bay thiệt mạng. Đây là vụ tai nạn chết người nhất liên quan đến ATR 72.

Đặc điểm kỹ thuật

• Đội bay: 2 (phi công + phi công chính)
• Số chỗ ngồi: 72-90
• Tốc độ tối đa: 275 knots (509 km/h)
• Tầm bay: 910 dặm (1.685 km)
• Sải cánh: 27,1 m (88 ft 9 in)
• Chiều dài: 27,2 m (89 ft 2 in)
• Chiều cao: 7,7 m (25 ft 2 in)
• Dung tích hàng/hành lý: 10,6 m³ (375 ft³)
• Trọng lượng cất cánh tối đa: 22.500 kg
• Động cơ:
  • ATR 72-210: Pratt & Whitney Canada PW127 (1.850 kW) × 2

Thông tin Bổ sung

• Hành khách lên cửa sau (một sự kiện hiếm khi máy bay chở khách) vì cửa trước được dùng để chất hàng. Cửa hành khách và cửa buồng hàng trước thường nằm ở phía bên trái. Cửa buồng hàng sau nằm ở phía bên phải.
• Một thanh chống đuôi (tail strut) phải được sử dụng khi máy bay đậu trên mặt đất để phòng trường hợp máy bay bị chổng mũi lên (tuy là rất hiếm gặp). Thanh chống đuôi chỉ được rút khi tất cả hành khách đã lên máy bay và sẽ được giữ trên máy bay suốt chuyến bay.
• Máy bay ATR không có Động cơ phụ (APU), nhưng có một phanh cánh quạt thường được gắn ở động cơ bên phải. Phanh này được dùng trong chế độ gọi là 'Chế độ Hotel'. Ở chế độ Hotel, động cơ bên phải (động cơ số 2) hoạt động nhưng cánh quạt lại không quay. Mục đích của chế độ này là cung cấp điện cho hệ thống điều hòa cho hành khách và phi hành đoàn khi hệ thống điện và điều hòa mặt đất đã được ngừng. Thông thường, khi hành khách đã lên gần hết, hệ thống mặt đất sẽ bị ngừng và máy bay sẽ chuyển sang chế độ Hotel. Lưu ý, trong chế độ này, động cơ hầu như không tạo ra lực đẩy vì cánh quạt không hoạt động.

Điều này giúp giảm thiểu trọng lượng và chi phí cho một APU. Động cơ được khởi động định kỳ khi bảo dưỡng nhằm đảm bảo hao mòn đồng đều.