Axetat natri

Axetat natri, (hay natri etanoat) là muối natri của axit axetic có công thức hóa học CH₃COONa. Đây là một loại hóa chất được sản xuất hàng loạt và có rất nhiều ứng dụng.

Ứng dụng

Công nghiệp

Axetat natri được sử dụng trong công nghiệp dệt để trung hòa nước thải chứa axit sunfuric và là chất cản màu khi sử dụng thuốc nhuộm anilin. Ngoài ra, nó còn được sử dụng như chất tẩy trong sản xuất da và hỗ trợ quá trình lưu hoá chloropren trong sản xuất cao su tổng hợp.

Thực phẩm

Natri acetat có thể được thêm vào thực phẩm như một gia vị. Ngoài ra, nó cũng có thể được sử dụng dưới dạng natri điacetat — một hợp chất tỉ lệ 1:1 của natri acetat và axit axetic, được đánh số E E262. Loại này thường được sử dụng trong các gói khoai tây chiên tại Mỹ. Nhiều nhãn hàng Mỹ, bao gồm cả Frito Lay, bán các gói khoai tây chiên chứa thành phần này, cùng với lactose và một tỷ lệ nhỏ các chất khác, thay vì muối và giấm thực sự.

Dung dịch đệm

Là một base liên hợp của một axit yếu, dung dịch natri acetat và axit axetic có thể hoạt động như một chất đệm để duy trì độ pH ổn định một cách tương đối. Điều này đặc biệt hữu ích trong các ứng dụng hóa sinh nơi mà các phản ứng phụ thuộc vào độ pH.

Miếng sưởi (heating pad)

Natri acetat cũng được sử dụng trong các ứng dụng như sưởi tay (hand warmer) và trong băng nóng (hot ice). Tinh thể natri acetat ngậm 3 phân tử nước (CH₃COONa·3H₂O) tan chảy ở 58 ℃ và hòa tan trong nước khi kết tinh. Khi đun nóng lên 100 ℃ và làm lạnh, dung dịch trở nên quá bão hòa. Dung dịch này có khả năng làm chậm đông ở nhiệt độ phòng mà không kết tinh. Bằng cách đặt hai đĩa kim loại chạm vào nhau trong dung dịch đun nóng, một hạt nhân được hình thành tạo ra tinh thể natri acetat ngậm 3 nước dạng rắn một lần nữa. Quá trình này phát nhiệt trong khi kết tinh, sau đó nhiệt này được tỏa ra. Năng lượng tỏa ra khi nấu chảy dao động từ 264 đến 289 kJ/kg. Khác với các chất giữ nhiệt khác dựa trên các phản ứng một chiều, natri acetat có thể tái chế nhiệt bằng cách đun nóng cho đến khi tất cả các tinh thể tan chảy. Do đó, nó có thể tái sử dụng.

Điều chế

Natri acetat không đắt, vì vậy thường được mua từ các nhà cung cấp hóa chất thay vì tổng hợp trong phòng thí nghiệm. Đôi khi nó được sản xuất trong các thử nghiệm bằng cách phản ứng axit acetic với natri carbonat, natri bicarbonat hoặc natri hydroxide. Các phản ứng này tạo ra natri acetat cùng với nước và CO₂ thoát ra như một khí (với điều kiện áp suất ổn định).

CH₃–COOH + Na[HCO₃] → CH₃–COO Na + H₂O + CO₂↑

Phản ứng này cũng được gọi là 'phản ứng phun núi lửa' giữa bột nở và giấm.

Các phản ứng

Natri acetat có thể được sử dụng để tổng hợp este với một alkyl halide như brometan:

H₃C–COO Na + Br–CH₂–CH₃ → H₃C–COO–CH₂–CH₃ + NaBr

Trong quá trình này, natri acetat được thêm vào với caesi để tăng tính ưa hạt nhân của gốc carboxylat.

Natri acetat có thể được sử dụng để tạo 'phản ứng băng nóng', khi dung dịch siêu bão hòa của natri acetat với nước được làm lạnh dưới nhiệt độ nóng chảy của natri acetat và đông cứng khi thêm một tinh thể natri acetat vào dung dịch.

Liên kết bên ngoài

• Hot Ice – Hướng dẫn, Hình ảnh và Video Lưu trữ 2010-11-04 tại Wayback Machine
• Thí nghiệm Natri Acetat tạo ra tinh thể ngay lập tức