Ba Chẽ

Ba Chẽ là một huyện miền núi thuộc tỉnh Quảng Ninh, Việt Nam.

Vị trí địa lý

Huyện nằm ở trung tâm tỉnh Quảng Ninh, với thị trấn Ba Chẽ là trung tâm hành chính, cách thành phố Hạ Long khoảng 50 km về phía nam, và có vị trí địa lý:

• Phía bắc giáp huyện Đình Lập thuộc tỉnh Lạng Sơn
• Phía tây tiếp giáp huyện Sơn Động của tỉnh Bắc Giang
• Phía đông giáp huyện Tiên Yên
• Phía nam giáp thành phố Hạ Long và thành phố Cẩm Phả.

Huyện Ba Chẽ có diện tích 606,5 km².

Dân số huyện Ba Chẽ đứng ở vị trí thấp nhất trong tỉnh Quảng Ninh:

• Vào năm 2004 là 16.000 người.
• Đến ngày 01/4/2009, dân số là 18.424 người với 4.024 hộ gia đình, mật độ dân số thấp nhất tỉnh: 30 người/km².
• Đến năm 2019, huyện có hơn 5.300 hộ dân, trong đó dân tộc thiểu số chiếm trên 3.800 hộ với tổng dân số 27.430 người, bao gồm 10 dân tộc sinh sống (Dao, Tày, Kinh, Hoa, Sán Dìu, Sán Chỉ, Nùng, Cao Lan, Mường, Thái), phân bổ rải rác tại 75 thôn và khu phố; dân tộc thiểu số chiếm 80% dân số. Trong đó, dân tộc Dao chiếm 41%, dân tộc Kinh chiếm 21%, dân tộc Tày chiếm 16%, dân tộc Sán Chỉ chiếm 14%, các dân tộc khác chiếm số lượng còn lại. Mật độ dân số trung bình 45 người/km², trình độ dân trí không đồng đều. (Nguồn Cổng TTDT huyện Ba Chẽ Lưu trữ 2016-03-04 tại Wayback Machine).
• Đến năm 2019, dân số là 27.430 người với 5.300 hộ gia đình.
• Đến ngày 31/12/2021, toàn huyện có 23.207 người, trong đó nữ là 11.294 người chiếm 48,7% tổng dân số. Toàn huyện có 14 dân tộc anh em gồm Kinh, Tày, Thái, Hoa, Mường, Nùng, Mông, Dao, Ngái, Xơ Đăng, Sán Chay, Sán Dìu, Thổ, Co. Trong đó, dân tộc Kinh chiếm 18,99%, Tày chiếm 15,6%, Dao chiếm 45,2%, Sán Chay chiếm 18,33%, các dân tộc còn lại chiếm số lượng không đáng kể.

• Thị trấn Ba Chẽ là trung tâm hành chính huyện, nằm trên tỉnh lộ 329, cách thành phố Hạ Long khoảng 55 km về phía nam, và tỉnh lộ 330 đi về phía đông bắc đến huyện Tiên Yên.

Quản lý hành chính

Huyện Ba Chẽ bao gồm 8 đơn vị hành chính cấp xã, trong đó có thị trấn Ba Chẽ (trung tâm huyện) và 7 xã khác: Đạp Thanh, Đồn Đạc, Lương Mông, Minh Cầm, Nam Sơn, Thanh Lâm, và Thanh Sơn.

Đôi nét lịch sử

Vào năm 1946, chính quyền cách mạng đã thành lập châu Hải Chi thuộc tỉnh Hải Ninh bằng cách tách ra 6 xã: Thanh Lâm, Đồn Đạc, Nam Sơn, Tam Hỷ, Đồng Rui, Hà Gián từ tổng Thành Đạt, châu Cẩm Phả; 3 xã: Lương Mông, Minh Cầm, Đạp Thanh từ tổng Dương Huy, châu Hoành Bồ; 3 xã: Hữu Sản, Lâm Ca, Thái Bình từ huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang và xã Đồng Thắng từ châu Tiên Yên. Hải Chi là biệt danh của Trần Ngôn Chi (1919–1946), một nhà hoạt động cộng sản quê Hải Phòng, đã hoạt động cách mạng ở các tỉnh Kiến An, Quảng Yên, Hải Ninh.

Sau khi được thành lập, châu Hải Chi bao gồm tổng cộng 13 xã như đã nêu.

Từ tháng 3 năm 1948, các cấp hành chính như phủ, châu, quận đã được bãi bỏ, và châu Hải Chi được đổi tên thành huyện Hải Chi.

Vào đầu năm 1951, châu Hải Chi được sáp nhập với huyện Đình Lập để hình thành huyện Đình Hải. Tuy nhiên, đến năm 1954, huyện Đình Hải lại được chia thành hai huyện mới là Đình Lập và Ba Chẽ. Huyện Ba Chẽ bao gồm phần lớn diện tích của huyện Hải Chi trước đây.

Năm 1963, huyện Ba Chẽ thuộc tỉnh Quảng Ninh (khi đó đã hợp nhất khu Hồng Quảng và tỉnh Hải Ninh), bao gồm 6 xã: Đạp Thanh, Đồn Đạc, Lương Mông, Minh Cầm, Nam Sơn và Thanh Lâm.

Ngày 23 tháng 2 năm 1977, thị trấn Ba Chẽ được thành lập từ một phần diện tích và dân số của xã Nam Sơn.

Ngày 6 tháng 3 năm 1984, xã Thanh Lâm được chia thành hai xã mới: Thanh Lâm và Thanh Sơn.

Huyện Ba Chẽ hiện có 1 thị trấn và 7 xã.

Kinh tế và xã hội

Với truyền thống anh hùng của quê hương Ba Chẽ, dưới sự lãnh đạo của Ban Chấp hành Đảng bộ Tỉnh và sự hỗ trợ của Trung ương cùng các ban ngành chức năng, huyện đã có những đổi mới rõ rệt. Kinh tế phát triển theo hướng sản xuất hàng hóa, tận dụng lợi thế về rừng và đất rừng; hệ thống giao thông được cải thiện nối liền các xã và kết nối với các huyện bạn như Sơn Động (trước thuộc tỉnh Hà Bắc) và Tiên Yên qua tuyến đường nhựa 330. Cơ sở hạ tầng như trường lớp được nâng cấp; các công sở huyện và xã được đầu tư nâng cấp; tất cả các thôn bản đều có điện lưới quốc gia và truyền hình Trung ương; tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 12,5% (theo số liệu năm 2014); các hoạt động văn hóa, văn nghệ và thể dục thể thao được duy trì và phát triển. Đời sống kinh tế ngày càng cải thiện, khẳng định truyền thống anh hùng của Ba Chẽ, tiếp tục vững bước trên con đường đổi mới và hội nhập theo chủ trương của Đảng, xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp và văn minh.

Chú giải