Ba trung tâm kinh tế - tài chính hàng đầu sau Thế chiến thứ hai là gì?

1. Tình hình toàn cầu sau Thế chiến thứ hai

Vào đầu năm 1945, Thế chiến thứ hai bước vào giai đoạn kết thúc. Các cường quốc Đồng minh đối mặt với nhiều thách thức quan trọng, bao gồm: (1) Đánh bại hoàn toàn các quốc gia phát xít; (2) Tái thiết thế giới sau chiến tranh; (3) Phân chia thành quả chiến thắng. Sự kết thúc của chiến tranh mở ra một giai đoạn mới với sự hình thành một trật tự thế giới mới, chia thế giới thành hai khối - tư bản chủ nghĩa và xã hội chủ nghĩa, dẫn đầu bởi Mĩ và Liên Xô. Liên hợp quốc được thành lập nhằm duy trì trật tự mới này.

2. Ba trung tâm kinh tế - tài chính hàng đầu sau Thế chiến thứ hai

Kết thúc Thế chiến thứ hai, ba trung tâm kinh tế - tài chính hàng đầu được xác định là: Mỹ, Tây Âu và Nhật Bản.

2.1. Mỹ

Sau khi Thế chiến thứ hai kết thúc, Mỹ bước vào một giai đoạn phát triển mạnh mẽ với nền kinh tế - tài chính và quân sự vượt trội. Chính phủ Mỹ đã tận dụng sức mạnh này để theo đuổi mục tiêu thống trị toàn cầu và ảnh hưởng đến các quốc gia khác.

Từ năm 1945 đến 1973, nền kinh tế Mỹ phát triển mạnh mẽ. Vào cuối những năm 1940, sản lượng công nghiệp của Mỹ chiếm hơn một nửa sản lượng công nghiệp toàn cầu (hơn 56% vào năm 1948). Đến năm 1949, sản lượng nông nghiệp của Mỹ gấp đôi tổng sản lượng của Anh, Pháp, Tây Đức, Italia và Nhật Bản cộng lại. Mỹ kiểm soát hơn 50% lượng tàu biển quốc tế, 3/4 dự trữ vàng toàn cầu, và nền kinh tế Mỹ chiếm gần 40% GDP toàn cầu. Khoảng hai thập kỷ sau chiến tranh, Mỹ đã trở thành trung tâm kinh tế - tài chính lớn nhất thế giới nhờ vào những yếu tố như:

- Diện tích lãnh thổ rộng lớn, tài nguyên thiên nhiên phong phú, nguồn nhân lực dồi dào, cùng trình độ kỹ thuật cao và sự sáng tạo, năng động.

- Mỹ đã tận dụng chiến tranh để gia tăng sự giàu có. Trong khi các quốc gia khác dồn sức vào chiến trường, Mỹ tập trung vào sản xuất và thu lợi từ việc buôn bán vũ khí cũng như thiết bị chiến tranh.

- Mỹ đã áp dụng hiệu quả các thành tựu của cuộc cách mạng khoa học - kỹ thuật để nâng cao năng suất lao động, giảm giá thành sản phẩm và tối ưu hóa cơ cấu sản xuất.

- Các tổ hợp công nghiệp - quân sự và các tập đoàn tư bản lớn tại Mỹ có khả năng sản xuất và cạnh tranh mạnh mẽ cả trong nước và quốc tế.

- Chính sách và biện pháp điều tiết của chính phủ Mỹ đã đóng góp quan trọng vào sự phát triển của nền kinh tế quốc gia.

Ngoài ra, Mỹ là quốc gia tiên phong trong cuộc cách mạng khoa học - kỹ thuật hiện đại với nhiều thành tựu đáng kể. Mỹ dẫn đầu trong việc chế tạo công cụ sản xuất mới (máy tính điện tử, máy tự động), phát triển vật liệu mới (polime, vật liệu tổng hợp), năng lượng mới (năng lượng nguyên tử, nhiệt hạch), và đổi mới trong nông nghiệp với 'cách mạng xanh'. Dù là trung tâm kinh tế - tài chính hàng đầu, xã hội Mỹ thời điểm đó vẫn tồn tại nhiều mâu thuẫn giữa các tầng lớp xã hội.

Từ năm 1973 đến 1982, mặc dù phải đối mặt với cuộc khủng hoảng năng lượng toàn cầu, nền kinh tế Mỹ gặp khó khăn và suy thoái kéo dài. Tuy nhiên, từ năm 1983, nền kinh tế Mỹ bắt đầu phục hồi và duy trì vị trí hàng đầu thế giới về sức mạnh kinh tế - tài chính. Đến năm 2000, GDP của Mỹ đạt 9765 tỷ USD, với GDP đầu người bình quân là 34600 USD. Mỹ đóng góp 25% giá trị tổng sản phẩm toàn cầu và có ảnh hưởng lớn trong các tổ chức kinh tế - tài chính quốc tế.

2.2. Tây Âu

Sau khi phục hồi từ những tàn phá của chiến tranh, các quốc gia Tây Âu đã bước vào giai đoạn phát triển mới với những thay đổi lớn, đặc biệt là sự liên kết kinh tế - chính trị trong khu vực. Dù phải gánh chịu nhiều hậu quả nặng nề sau chiến tranh, nhờ sự hỗ trợ của Mỹ thông qua 'Kế hoạch Marshall', đến khoảng năm 1950, nền kinh tế Tây Âu đã phục hồi về mức trước chiến tranh. Trong giai đoạn từ thập kỷ 50 đến 70, nền kinh tế Tây Âu phát triển nhanh chóng, với Cộng hòa Liên bang Đức, Anh và Pháp lần lượt đứng thứ ba, thứ tư và thứ năm trong thế giới tư bản.

Tây Âu đã trở thành một trong ba trung tâm kinh tế - tài chính hàng đầu thế giới nhờ vào các yếu tố sau:

- Các quốc gia Tây Âu đã áp dụng thành công những tiến bộ của cuộc cách mạng khoa học - kỹ thuật hiện đại để nâng cao năng suất lao động, cải thiện chất lượng và giảm giá thành sản phẩm.

- Chính phủ đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý, điều tiết và thúc đẩy nền kinh tế;

- Tây Âu đã tận dụng triệt để các cơ hội từ bên ngoài như viện trợ của Mỹ, mua nguyên liệu giá rẻ từ các nước thế giới thứ ba, và hợp tác hiệu quả trong khuôn khổ của Cộng đồng châu Âu.

Đến năm 1973, Tây Âu cũng đối mặt với tình trạng suy thoái và phát triển không ổn định, kéo dài đến đầu thập kỷ 90. Nền kinh tế các nước Tây Âu gặp nhiều khó khăn, với sự phát triển xen kẽ khủng hoảng, suy thoái, lạm phát và thất nghiệp. Tuy nhiên, từ năm 1994 trở đi, sau một đợt suy thoái ngắn, kinh tế Tây Âu đã phục hồi và tiếp tục phát triển, duy trì vị trí là một trong ba trung tâm kinh tế - tài chính hàng đầu thế giới.

2.3. Nhật Bản

Dù là quốc gia bại trận trong Chiến tranh thế giới thứ hai, từ năm 1945, Nhật Bản đã bước vào thời kỳ phát triển mới với những thay đổi căn bản về chính trị - xã hội và đạt được những thành tựu kinh tế đáng kinh ngạc. Sau chiến tranh, Bộ Chỉ huy tối cao lực lượng Đồng minh (SCAP) đã thực hiện ba cuộc cải cách lớn:

- Một là, loại bỏ chế độ tập trung kinh tế bằng cách giải tán các tập đoàn, công ty tư bản lũng đoạn có tính chất gia đình như các 'Daibátxư'.

- Hai là, thực hiện cải cách ruộng đất, quy định rằng địa chủ chỉ được sở hữu tối đa 3 hécta đất, phần còn lại sẽ được Chính phủ bán cho nông dân.

- Ba là, thúc đẩy dân chủ hóa trong lao động qua việc áp dụng các luật lao động mới.

Nhờ vào nỗ lực tự thân và sự hỗ trợ của Mỹ, Nhật Bản đã phục hồi nền kinh tế về mức trước chiến tranh vào khoảng năm 1951. Từ năm 1952 đến 1960, kinh tế Nhật Bản phát triển nhanh chóng, đặc biệt là giai đoạn 1960 - 1973, được gọi là giai đoạn phát triển kinh tế thần kỳ. Tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm của Nhật Bản từ 1960 - 1969 đạt 10,8%, và từ 1970 - 1973 dù giảm xuống nhưng vẫn ở mức 7,8%, vượt trội so với nhiều quốc gia phát triển khác. Từ những năm 20 của thế kỷ 20, Nhật Bản đã trở thành một trong ba trung tâm kinh tế - tài chính hàng đầu thế giới cùng với Mỹ và Tây Âu.

Trên đây là những thông tin về ba trung tâm kinh tế - tài chính lớn nhất thế giới sau Chiến tranh thế giới thứ hai mà Mytour muốn chia sẻ. Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những kiến thức hữu ích. Cảm ơn bạn đã theo dõi!