Đó là điều gì và cách nó có thể ảnh hưởng đến hành tinh của chúng ta như thế nào?
Sau khi tham khảo báo cáo từ các nhà khoa học về sự kiện tháng 7/2023, khi tháng này trở thành tháng nóng nhất từ trước đến nay, Tổng thư ký Liên Hợp Quốc António Guterres đã tuyên bố trước báo giới tại trụ sở Liên Hợp Quốc (New York, Mỹ): 'Kỷ nguyên nóng lên toàn cầu đã kết thúc; Kỷ nguyên sôi sục toàn cầu đã đến'.
Người đứng đầu Liên Hợp Quốc chỉ ra rằng sự phát thải khí nhà kính từ hoạt động của con người đã góp phần quan trọng vào sự nóng lên toàn cầu và biến đổi khí hậu.
Dù hậu quả của sự nóng lên toàn cầu thể hiện rõ qua những cơn bão mạnh mẽ hơn, cơn nắng nóng gay gắt hơn và những đám cháy rừng tàn phá hơn, nhưng đối với các nhà khoa học Trái Đất, nó cũng có khả năng 'kích hoạt' những mầm bệnh nguy hiểm đã ngủ quên trong băng từ lâu.
ĐÃ ĐẾN LÚC THỰC HIỆN NHỮNG DỰ ĐOÁN CỦA BÀ VANGA?
Theo New York Post, sự nóng lên toàn cầu đang dẫn đến sự tan chảy của những vùng băng vĩnh cửu rộng lớn - những mảng băng này từng bao phủ một phần lớn Bắc bán cầu - và việc này đang giải phóng ra các chất hữu cơ đã bị đóng băng hàng triệu năm, bao gồm cả các mầm bệnh có thể đe dọa con người và hành tinh.
Trong năm 2022, Economic Times (Ấn Độ) đăng tin về Baba Vanga, người tiên tri mù người Bulgaria, dự đoán về biến đổi khí hậu. Theo Economic Times, được biết đến với biệt danh 'Nostradamus của vùng Balkan', Baba Vanga đã tiên đoán rằng một đại dịch sẽ xuất hiện do một loại virus đáng sợ bị giải phóng từ băng tan vì biến đổi khí hậu.
Trong tháng 7 năm 2021, một nhóm nghiên cứu đã phát hiện 2 mẫu băng từ dòng sông băng trên Cao nguyên Tây Tạng đang tan chảy chứa các loại virus cổ đại chưa từng thấy trước đây. Theo các nhà nghiên cứu, lõi băng đã tồn tại ít nhất 14.400 năm trước đây.
Trong quá trình nghiên cứu sâu hơn, các nhà khoa học đã phát hiện ra khoảng 33 mã di truyền virus trong lõi băng, trong đó có 4 mã di truyền thuộc về các loại virus thường tấn công vi khuẩn. Các nhà khoa học còn tiếp tục khám phá 28 mã di truyền virus mới chưa từng được biết đến trước đây!
Quay về các phát hiện trước đó, Phys.org đưa tin:
Năm 2003, vi khuẩn đã được tái tạo từ các mẫu lấy từ đáy lõi băng ở cao nguyên Thanh Hải-Tây Tạng. Lớp băng ở độ sâu đó đã hơn 750.000 năm tuổi.
Vào năm 2014, một loại virus Pithovirus sibericum khổng lồ đã được tái tạo từ lớp băng vĩnh cửu 30.000 năm tuổi ở Siberia.
Vào năm 2016, một đợt bùng phát bệnh than (do vi khuẩn Bacillus anthracis gây ra) ở phía Tây Siberia được cho là do sự tan chảy nhanh chóng của các bào tử B. anthracis trong lớp băng vĩnh cửu. Đợt bùng phát đã gây ra nhiều tổn thương, giết chết hàng ngàn con tuần lộc và ảnh hưởng đến hàng chục người.
Bacillus anthracis là một loại vi khuẩn đất gây ra bệnh than. Ảnh: William A. Clark/USCDCP
Mới đây, trong năm 2023, các nhà khoa học phát hiện khả năng tương thích di truyền đáng chú ý giữa các loại virus từ trầm tích hồ ở Bắc Cực và các vật chủ sống tiềm năng.
Khí hậu Trái Đất đang nóng lên với tốc độ ngoạn mục, nhanh hơn gấp 4 lần ở các vùng lạnh như Bắc Cực. Ước tính cho thấy mỗi năm có thể có 4.000.000.000.000.000.000.000 vi sinh vật được giải phóng từ băng tan. Số này tương đương với số lượng ước tính của các ngôi sao trong vũ trụ.
Mặc dù không thể đếm được số lượng lớn vi sinh vật từ băng tan (bao gồm cả mầm bệnh lây nhiễm cho các loài hiện đại), không ai có thể ước tính rủi ro mà chúng gây ra cho hệ sinh thái hiện đại.
Nghiên cứu của một tiến sĩ tại Đại học Helsinki, Phần Lan, đã có câu trả lời.
CHỈ 1% MẦM BỆNH ĐÔNG LẠNH CŨNG CÓ THỂ GÂY HẠI HÀNH TINH
Gần đây nhất, tạp chí PLoS Computational Biology đăng nghiên cứu của Tiến sĩ Giovanni Strona (Đại học Helsinki, Phần Lan) cảnh báo: Việc giải phóng chỉ 1% mầm bệnh mắc kẹt trong lớp băng bị tan chảy của hành tinh có thể gây ra nguy cơ thiệt hại thực sự cho hệ sinh thái của Trái Đất và có thể đe dọa sức khỏe con người.
Các nhà nghiên cứu, bao gồm các chuyên gia từ Đại học Helsinki và Đại học Flinders ở Úc, đã phát hiện rằng việc giải phóng một số mầm bệnh 'du hành thời gian' từ băng của hành tinh trong hàng ngàn năm có thể làm tăng nguy cơ đối với môi trường toàn cầu và thậm chí cả con người.
Trong nghiên cứu mới, các nhà khoa học đã ước tính các rủi ro sinh thái từ việc giải phóng các vi khuẩn cổ đại khó đoán này.
Hình ảnh các nhà khoa học lấy các mẫu băng để nghiên cứu. Ảnh: AFP via Getty Images
Các nhà khoa học đã sử dụng mô phỏng số để biết được cách mầm bệnh từ quá khứ tác động lên các cộng đồng vật chủ giống như vi khuẩn. Sau đó, họ so sánh tác động của các mầm bệnh này đối với sự đa dạng của vi khuẩn chủ - so với các cộng đồng không bị ảnh hưởng.
Các mô phỏng đã cho thấy mầm bệnh từ quá khứ thường có khả năng tồn tại và phát triển trong thế giới hiện đại, và khoảng 3% có thể trở nên thống trị trong môi trường mới của chúng. Hơn nữa, khoảng 1% mầm bệnh từ quá khứ không thể đoán trước kết quả.
Một số mầm bệnh khiến 1/3 số loài vật chủ bị tiêu diệt, trong khi những mầm bệnh khác làm tăng tính đa dạng lên đến 12% so với các mô phỏng. Mặc dù rủi ro từ 1% mầm bệnh được giải phóng có vẻ nhỏ, nhưng các nhà nghiên cứu cho biết những đợt bùng phát này thể hiện 'mối nguy hiểm đáng kể'.
Tiến sĩ Giovanni Strona, tác giả chính của nghiên cứu, nói: 'Lần đầu tiên, chúng tôi cung cấp một phân tích sâu rộng về rủi ro đối với các cộng đồng sinh thái hiện đại do các mầm bệnh 'du hành thời gian' này gây ra thông qua các mô phỏng máy tính tiên tiến. Chúng tôi phát hiện rằng các mầm bệnh từ quá khứ thường có khả năng tồn tại, phát triển và trong một số trường hợp trở nên đặc biệt dai dẳng và chiếm ưu thế trong cộng đồng, gây ra tổn thất đáng kể hoặc thay đổi số lượng loài sinh sống'.
Sự nóng lên toàn cầu đang dẫn đến việc tan chảy băng ở nhiều khu vực trên thế giới một cách không kiểm soát. Ảnh: iStock.
Theo các nhà nghiên cứu, những phát hiện này cho thấy rằng những nguy cơ không thể dự đoán từ các vi khuẩn cổ đại bị mắc kẹt như vậy có thể tạo ra 'nguy cơ nghiêm trọng' cho Trái Đất hiện đại.
Tiến sĩ Corey Bradshaw, một trong các tác giả của nghiên cứu, nói: 'Kết quả của chúng tôi rất đáng lo ngại, vì chúng chỉ ra rằng nguy cơ thực sự bắt nguồn từ những sự kiện hiếm gặp khi mầm bệnh cổ đại bị kẹt trong băng vĩnh cửu và băng tạo ra với hệ sinh thái hiện đại. Trong trường hợp tồi tệ nhất, nhưng vẫn hoàn toàn có thể xảy ra, sự xâm lấn của một loại mầm bệnh cổ xưa duy nhất có thể làm giảm 30% quy mô cộng đồng vật chủ của nó'.
Các nhà nghiên cứu kêu gọi các nhà khoa học nỗ lực nhiều hơn để hiểu rõ hơn về nguy cơ tiềm ẩn do những vi khuẩn cổ đại này gây ra để chuẩn bị cho những hậu quả không lường trước được khi chúng bị giải phóng do băng tan vì sự nóng lên toàn cầu.
Tiến sĩ Corey Bradshaw cho biết: 'Kết quả này cảnh báo rằng nguy cơ không còn đơn giản như một điều tưởng tượng nữa'.
Nguồn: Independent, Economic Times, Phys