1. Bệnh lupus ban đỏ là gì?
Đây là một loại bệnh tự miễn. Người mắc bệnh có hệ miễn dịch nhận nhầm tế bào khỏe mạnh là tác nhân lạ, từ đó sản xuất kháng thể tiêu diệt tế bào khỏe mạnh này, gây tổn thương và rối loạn hoạt động của cơ quan. Thường thì da là cơ quan chịu ảnh hưởng đầu tiên của lupus ban đỏ với tình trạng xuất hiện nốt phát ban dày đặc.
Bệnh lupus ban đỏ bắt nguồn từ sự rối loạn trong hệ miễn dịch bên trong cơ thể
Không giống như các trường hợp ban đỏ do bệnh lý da khác, triệu chứng da trong bệnh lupus ban đỏ thường không gây ngứa, đau hoặc gây khó chịu lớn. Khi bệnh gây tổn thương cho các cơ quan khác như thận, hệ tạo máu, hệ hô hấp, tiêu hóa,... người bệnh sẽ thấy các triệu chứng tương ứng.
Bệnh lupus ban đỏ thường phát triển kéo dài trong nhiều năm. Triệu chứng của bệnh thường bắt đầu theo cấp tính với mức độ nghiêm trọng tăng dần. Với sự kết hợp của điều trị và kiểm soát, hầu hết bệnh nhân bị lupus ban đỏ có thể duy trì cuộc sống và sức khỏe bình thường.
2. Nguyên nhân chính gây bệnh lupus ban đỏ
Việc tìm hiểu về nguyên nhân gây bệnh lupus ban đỏ luôn thu hút sự quan tâm của nhiều người, và đây cũng là một lĩnh vực mà các nhà khoa học đang tiếp tục nghiên cứu. Hiện tại, nguyên nhân chính gây ra bệnh lupus ban đỏ vẫn chưa được xác định rõ ràng. Vì vậy, y học hiện đại vẫn chưa thể chữa trị hoàn toàn bệnh này, và phương pháp điều trị chủ yếu tập trung vào việc kiểm soát hoạt động quá mức của hệ miễn dịch và phục hồi tổn thương.
Da thường là bộ phận đầu tiên bị ảnh hưởng trong trường hợp của lupus ban đỏ
2.1. Cơ chế hoạt động của bệnh lupus ban đỏ
Mặc dù nguyên nhân chính xác vẫn chưa được xác định, cơ chế gây ra bệnh lupus ban đỏ đã được nghiên cứu khá kỹ lưỡng. Cơ thể con người có thể bị tác động và gây bệnh từ nhiều tác nhân lạ trong môi trường, chủ yếu là vi khuẩn và virus. Hệ miễn dịch được xem như một hàng rào bảo vệ cơ thể chống lại các hoạt động gây hại từ những tác nhân này.
Quá trình hoạt động của hệ miễn dịch diễn ra như sau: Khi tác nhân lạ xâm nhập, các tế bào có nhiệm vụ nhận biết và gửi tín hiệu về việc tồn tại của tế bào lạ. Hệ miễn dịch tạo ra kháng thể đặc hiệu để chống lại tác nhân lạ này. Kháng thể đặc hiệu được sản xuất nhiều hơn, đáp ứng đúng mức và tiêu diệt tác nhân gây bệnh.
Cơ chế miễn dịch này là một cơ chế tuyệt vời giúp con người duy trì sức khỏe tốt. Tuy nhiên, ở những người mắc lupus ban đỏ, vấn đề phát sinh khi hệ miễn dịch nhầm lẫn tế bào của cơ thể với tác nhân lạ. Hệ miễn dịch tạo ra kháng thể để tiêu diệt tế bào, nhưng kháng thể này lại gây tổn thương cho tế bào và cơ quan, gây ra ảnh hưởng đến chức năng cơ quan và sức khỏe chung.
2.2. Yếu tố nguy cơ
Mặc dù chưa có sự chứng minh chính thức, nhưng một số giả thuyết được chấp nhận rộng rãi, trong đó có các yếu tố tiềm ẩn có thể dẫn đến việc phát triển hoặc nặng hơn của bệnh lupus ban đỏ, bao gồm:
Có đến 90% trường hợp bệnh nhân lupus ban đỏ là phụ nữ
Tính di truyền
Những người sinh ra trong gia đình có tiền sử mắc bệnh có nguy cơ cao hơn so với người bình thường khác.
Thay đổi hormone
Sự biến đổi hormone trong cơ thể, đặc biệt là hormone của phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, cũng là một yếu tố nguy cơ gây ra bệnh lupus ban đỏ. Do đó, phụ nữ trong và sau khi mang thai dễ mắc bệnh tự miễn này hơn.
Giới tính
Có tới 90% trường hợp mắc bệnh lupus ban đỏ là phụ nữ, thường là ở độ tuổi từ 15 - 40 tuổi.
Tác động của môi trường sống
Có nhiều yếu tố môi trường ảnh hưởng đến hoạt động của hệ miễn dịch và có thể gây ra sự phát triển của lupus ban đỏ, bao gồm:
-
Tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời.
-
Sử dụng thuốc làm tăng nhạy cảm của cơ thể với ánh nắng mặt trời.
-
Khói bụi, đặc biệt là tiếp xúc thường xuyên với bụi silic.
Với những yếu tố nguy cơ này, việc phòng ngừa bệnh lupus ban đỏ vẫn gặp nhiều khó khăn do cơ chế và nguyên nhân chính xác chưa được làm sáng tỏ. Do đó, những người có nguy cơ cao, đặc biệt là có các triệu chứng nghi ngờ, nên đi khám và thực hiện các xét nghiệm sàng lọc để phát hiện bệnh sớm. Hầu hết những bệnh nhân phát hiện và điều trị lupus ban đỏ sớm thường có tình trạng sức khỏe tốt và kiểm soát bệnh hiệu quả trong thời gian dài.
Hiện tại, vẫn chưa có phương pháp điều trị lupus ban đỏ một cách hoàn toàn
3. Có cách nào để điều trị lupus ban đỏ không?
Hiện nay không có phương pháp nào có thể chữa khỏi lupus ban đỏ hoàn toàn, nhưng vẫn có thể kiểm soát bệnh và giúp bệnh nhân duy trì cuộc sống bình thường thông qua điều trị kiểm soát. Bệnh lupus ban đỏ có thể gây ra các triệu chứng nghiêm trọng ở tim, phổi, thận,... do đó, việc điều trị cũng tập trung vào phòng ngừa và giảm nhẹ tổn thương ở những cơ quan này.
3.1. Sử dụng thuốc kháng viêm không steroid
Khi lupus đi kèm viêm và đau ở khớp, sốt nhẹ mà không gây tổn thương ở các cơ quan lớn, có thể sử dụng thuốc kháng viêm không steroid.
Nên tránh sử dụng loại thuốc này đối với những bệnh nhân đang mắc viêm thận đang trong giai đoạn hoạt động.
3.2. Điều trị bằng liệu pháp glucocorticoid
Liệu pháp này được sử dụng trên toàn cơ thể và chỉ đặc biệt dành cho các trường hợp bệnh có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của bệnh nhân, như giảm tiểu cầu, tổn thương thần kinh, thiếu máu tổng hợp hoặc không phản ứng với các phương pháp điều trị khác.
Điều trị lupus ban đỏ chủ yếu dựa vào việc sử dụng thuốc để kiểm soát các triệu chứng
3.3. Sử dụng các phương pháp điều trị khác nhau bằng các loại thuốc ức chế miễn dịch
Phương pháp này thường được áp dụng khi tình trạng bệnh nặng, có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của bệnh nhân như viêm thận cấp, giảm tiểu cầu,... hoặc khi bệnh không phản ứng với corticoid hoặc khi xuất hiện các tác dụng phụ của corticoid.