Buzz
1. Khám phá về tình trạng vàng da sơ sinh
Vàng da (hoặc hoàng đản) là tình trạng khi trẻ có mức Bilirubin trong máu vượt quá 17mmol/l, gây ra sự nghi ngờ vàng da ở niêm mạc mắt và da. Thông thường, vàng da sơ sinh thường bắt đầu khi trẻ được 2 ngày tuổi và kéo dài từ 1 đến 2 tuần sau.
Vàng da sơ sinh là một hiện tượng phổ biến
Tình trạng này ban đầu thường bắt đầu với việc niêm mạc mắt và khuôn mặt của bé trở nên màu vàng, sau đó lan tỏa xuống ngực, bụng và có thể cả tay chân tùy thuộc vào mức độ của bệnh. Cuối cùng, nó có thể lan đến lòng bàn chân và lòng bàn tay.
2. Phân biệt vàng da sơ sinh sinh lý và vàng da do bệnh lý
Dựa vào nguyên nhân gây ra, vàng da sơ sinh được phân thành 2 loại: vàng da sinh lý và vàng da do bệnh lý. Vàng da sinh lý thường tự biến mất sau một thời gian ngắn và không gây nguy hiểm đến sức khỏe của trẻ. Tuy nhiên, vàng da do bệnh lý có thể gây nguy hiểm, gây co giật và mất ý thức cho trẻ. Đây là lý do mà cha mẹ cần hiểu biết rõ để phân biệt 2 loại vàng da sơ sinh này.
2.1. Vàng da sơ sinh sinh lý
Vàng da sinh lý thường xuất hiện sau 24 giờ kể từ khi trẻ mới sinh và sẽ tự lành trong khoảng thời gian ngắn, phụ thuộc vào sức khỏe và cơ địa của trẻ (thường ít hơn 1 tuần đối với trẻ đủ tháng hoặc thường ít hơn 2 tuần đối với trẻ thiếu tháng).
Trẻ mắc vàng da sinh lý chỉ có biểu hiện là da vàng mà không có bất kỳ triệu chứng bất thường nào khác (như lừ đừ, thiếu máu, từ chối ăn, gan lách to,...). Ngoài ra, nước tiểu của trẻ cũng có thể có màu sắc vàng hoặc sẫm màu.
Vàng da sinh lý có thể tự lành và không gây ra nguy hiểm cho trẻ
Nồng độ Bilirubin trong máu của trẻ sơ sinh được quy định dưới 14mg đối với trẻ thiếu tháng và dưới 12mg đối với trẻ sinh đủ tháng. Ngoài ra, tốc độ tăng Bilirubin trong máu không được vượt quá 5mg/24 giờ.
Khi các tế bào hồng cầu trong máu bị vỡ, Bilirubin sẽ được tạo ra. Trong giai đoạn đầu của cuộc sống, khi gan của trẻ chưa phát triển hoàn thiện, gan không loại bỏ hết lượng Bilirubin dư thừa, dẫn đến tình trạng vàng da sinh lý.
Tuy nhiên, khi gan của trẻ đã phát triển hơn (khoảng 2 tuần tuổi) và hoạt động lọc thải tốt hơn, tình trạng này sẽ nhanh chóng biến mất.
Ngoài ra, còn có các nguyên nhân khác gây ra tình trạng vàng da, như là vận chuyển Bilirubin vào gan giảm, quá trình kết hợp Bilirubin tại gan bị hạn chế và giảm bài tiết Bilirubin.
2.2. Vàng da sơ sinh do bệnh lý
Trong vòng 24 giờ đầu sau khi sinh, đối với một số trường hợp, vàng da sơ sinh có thể là dấu hiệu ban đầu của nhiều bệnh lý nguy hiểm khác.
Tình trạng vàng da ở trẻ được cho là liên quan đến các yếu tố bệnh lý và cần được chú ý đặc biệt nếu có các biểu hiện sau:
- Vàng da xuất hiện sớm và không biến mất sau 1 - 2 tuần.
- Vàng da lan từ lòng bàn tay, lòng bàn chân đến cả mắt.
- Trẻ có các triệu chứng như co giật, lừ đừ, bỏ bú,...
- Nồng độ Bilirubin khi xét nghiệm tăng cao bất thường.
Khác với vàng da sinh lý có thể tự khỏi, vàng da bệnh lý có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Đặc biệt, trẻ có thể bị tổn thương não suốt đời, thậm chí tử vong nếu phát sinh biến chứng nhiễm độc thần kinh do Bilirubin không được loại bỏ khỏi cơ thể và thấm vào não.
Vàng da bệnh lý cần được điều trị kịp thời để tránh gây ra các biến chứng nghiêm trọng
Một số bệnh lý có thể gây ra biểu hiện vàng da như bệnh lý gan mật bẩm sinh (teo/ giãn đường mật), bệnh lý tan máu (nhiễm trùng, thiếu men G6PD, hồng cầu hình liềm), nhiễm virus bào thai, bất đồng nhóm máu giữa mẹ và bé, xuất huyết dưới da,...
Để bảo vệ tốt nhất cho sức khỏe của trẻ, cha mẹ không nên lơ là khi phát hiện biểu hiện vàng da sơ sinh ở con sau khi sinh.
3. Vàng da sơ sinh thường xuất hiện trong những tình huống nào?
3.1. Trẻ sinh non
Theo số liệu thống kê, tỷ lệ mắc bệnh vàng da sinh lý ở trẻ sinh non (<37 tuần) cao hơn so với trẻ sinh đủ tháng. Lí do là do trẻ sinh non chưa phát triển đầy đủ về chức năng của các cơ quan, đặc biệt là gan. Do đó, lượng Bilirubin không được loại bỏ khỏi cơ thể, gây ra tình trạng vàng da sinh lý.
Trẻ sinh non có nguy cơ mắc bệnh vàng da cao hơn so với trẻ sinh đủ tháng
3.2. Trẻ có dị ứng với sữa mẹ
Dị ứng với sữa mẹ hoặc sữa mẹ chứa nhiều vitamin A cũng có thể là nguyên nhân gây vàng da ở trẻ sơ sinh. Tuy nhiên, điều này chỉ xảy ra ở một số trường hợp ít ỏi. Lợi ích của việc cho con bú sữa mẹ rất lớn và vượt trội hơn nhiều so với những rủi ro có thể xảy ra. Vì vậy, việc cho con bú sữa mẹ từ lúc mới sinh là rất quan trọng.
4. Cách xử lý vàng da ở trẻ sơ sinh như thế nào?
Để giải quyết vấn đề vàng da sinh lý nhẹ ở trẻ, chỉ cần cho trẻ tắm nắng mỗi ngày từ 7 giờ đến 7 giờ 30 sáng. Thời gian này rất tốt để trẻ hấp thụ vitamin D, giúp phòng tránh còi xương và giúp tình trạng vàng da giảm đi nhanh chóng.
Tắm nắng hàng ngày để cung cấp vitamin D và giúp trẻ nhanh chóng hết vàng da
Tuy nhiên, đối với trường hợp vàng da ở mức độ nghiêm trọng hơn, việc can thiệp của bác sĩ chuyên khoa là cần thiết. Thông thường, bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp điều trị bằng ánh sáng như điều trị đèn thông thường hoặc sợi quang để giúp trẻ vượt qua tình trạng vàng da này.
Tóm lại, khi phát hiện bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ nào về vàng da sơ sinh ở trẻ, việc đưa trẻ đi khám bác sĩ ngay lập tức để được chẩn đoán và điều trị kịp thời là rất quan trọng.
