Bác sĩ hướng dẫn cách sơ cứu gãy xương theo từng trường hợp cụ thể

1. Sơ cứu nghi ngờ chấn thương cột sống cổ

Hầu hết chấn thương cột sống cổ xảy ra do tai nạn giao thông hoặc lao động, sơ cứu không đúng cách có thể gây nguy hiểm đến tính mạng hoặc để lại hậu quả nặng nề cho sức khỏe. Thông tin thống kê cho thấy có đến 70% tai nạn giao thông liên quan đến chấn thương cột sống và cổ với các mức độ khác nhau, trong đó gãy xương được xem là tổn thương nặng.

Gãy xương là một loại chấn thương nguy hiểm thường gặp

Các bước sơ cứu cho chấn thương cột sống cổ bao gồm:

• Hướng dẫn nạn nhân giữ nguyên tư thế, không di chuyển, hỗ trợ đầu và cổ bằng tay để giữ vị trí ổn định và tránh gây thêm tổn thương.

• Gọi điện đến số cấp cứu 115 hoặc đến cơ sở y tế gần nhất, cần phải có nhân viên có kinh nghiệm để thực hiện các biện pháp sơ cứu hoặc di chuyển bệnh nhân.

• Loại bỏ các vật cản trên cơ thể nạn nhân như mũ, xe đạp, và nới lỏng áo cổ, sử dụng vòng đệm cổ khi chờ xe cứu thương.

• Cẩn thận giúp nạn nhân nằm phẳng trên lưng, đôi tay và chân phải duỗi thẳng, cổ không được uốn cong, kiểm tra dấu hiệu sống và tình trạng sức khỏe để chuẩn bị cho việc tiếp nhận và cấp cứu của bác sĩ một cách nhanh chóng.

Chấn thương gãy xương cổ là một tình huống nguy hiểm có thể dẫn đến tử vong

• Để cố định cột sống cổ: Sử dụng 2 bao cát hoặc viên gạch để đặt hai bên tai, giữ cổ nạn nhân thẳng khi nằm.

• Để kiểm soát vết thương chảy máu: Sử dụng băng ép sạch để kìm máu, đặc biệt là vết thương ở đầu; quấn băng quanh đầu để kìm máu. Trong quá trình này, cần giữ đầu ổn định.

• Nếu xảy ra gãy xương kèm theo gãy xương ở các vùng khác như đùi, cẳng tay,… thì sử dụng nẹp để giữ cố định và giảm đau.

Khi xe cấp cứu đến, thông báo tình trạng chấn thương của nạn nhân cho y tá và bác sĩ; riêng nạn nhân gãy xương cổ cần được chuyển đến bằng ô tô, đảm bảo đầu nạn nhân giữ thẳng với trục cơ thể, không chuyển đến bằng xe máy.

Nhiều khi, người chứng kiến tai nạn không kiểm tra kỹ lưỡng, nếu nạn nhân gãy xương cột sống cổ được chuyển đi cấp cứu bằng xe máy, có thể làm nghiêm trọng hơn vết thương. Hậu quả có thể là tử vong, chèn ép vào thần kinh, dẫn đến tình trạng bại liệt sau này.

2. Sơ cứu chấn thương ở cột sống lưng hoặc thắt lưng

Đốt sống đóng vai trò quan trọng trong hệ xương và cơ thể con người. Mặc dù mỏng manh, song cột sống có thể gãy, nứt, dây chằng bị đứt hoặc rách khi bị lực tác động mạnh. Gãy xương ở cột sống lưng là một chấn thương phức tạp và nguy hiểm, thường đi kèm với tổn thương ở vùng thắt lưng, bụng như: tổn thương niệu quản, thủng ruột, chảy máu ở bụng, tổn thương gan, lá lách, bàng quang,…

Gãy xương ở vùng lưng có thể gây tổn thương đến hệ thần kinh

Cách sơ cứu cho nạn nhân chấn thương ở xương cột sống lưng như sau:

• Đặt nạn nhân nằm thẳng trên tấm ván cứng, có độ dài bằng khoảng chiều cao của cơ thể. Trong quá trình di chuyển, hãy chú ý không làm cột sống gập góc hoặc xoắn.

• Cố định nạn nhân trên cáng bằng cách buộc thân và cố định cột sống cổ, sau đó vận chuyển đến cơ sở y tế.

• Chăm sóc vết thương bên ngoài để xử lý ngay lập tức cho chấn thương gãy xương cột sống, đồng thời giảm đau, chống sốc và tránh biến chứng nguy hiểm như mất máu gây sốc, liệt tứ chi do xương cột sống gãy chèn ép vào tủy.

• Sử dụng thuốc giảm đau, oxy hít, truyền dung dịch tùy thuộc vào tình trạng của bệnh nhân.

Gãy xương ở cột sống lưng có thể gây nguy hiểm đến tính mạng hoặc để lại biến chứng sau này nếu không được cấp cứu kịp thời hoặc cấp cứu không đúng cách.

3. Sơ cứu cho nạn nhân gãy xương ở chân, tay

Gãy xương ở chân, tay không chỉ gây đau đớn mà còn đe dọa đến khả năng hoạt động sau này, vì vậy cần sơ cứu đúng cách. Sơ cứu với trường hợp này thường đơn giản hơn so với gãy xương ở cột sống lưng hay cổ, cụ thể như sau:

• Sử dụng băng vải đã được tẩy trùng, mảnh vải sạch hoặc quần áo sạch làm băng ép chặt lên vết thương để cầm máu.

• Cố định vùng xương gãy ở tay, chân bằng cách: sử dụng nẹp qua 2 khớp hoặc băng vải đeo trước ngực để cố định.

Chườm lạnh giúp giảm đau do gãy xương ở chân

4. Cách sơ cứu khi bị gãy xương ở khung chậu

Xương khung chậu là một hệ xương tương đối mạnh mẽ, hình dạng giống như cái chậu thắt giữa cơ thể, nhưng vẫn có thể gãy khi gặp chấn thương mạnh. Xương ở vùng chậu thường khá mềm, nếu gãy có thể gây ra chảy máu nặng, tổn thương nội tạng và sốc. Nếu không điều trị biến chứng một cách kịp thời, người bệnh có thể tử vong trước khi được đưa đến bệnh viện.

Cách sơ cứu chấn thương gãy xương khung chậu như sau:

• Đặt nạn nhân nằm ngửa, duỗi chân thẳng, dùng chăn, gối hoặc tấm mỏng dưới gối.

• Buộc băng rộng xung quanh khung chậu, băng quanh vùng đầu gối, mắt cá chân và bàn chân.

• Giữ nạn nhân ổn định, giảm đau, chống sốc và chuyển đến bệnh viện bằng tấm ván cứng để giảm gãy xương và nguy cơ biến chứng.

Gãy xương ở khung chậu có thể gây sốc do chảy máu

Sơ cứu khi bị gãy xương không đúng cách có thể gây tổn thương nghiêm trọng hơn, thậm chí làm giảm khả năng phục hồi và gây ra biến chứng sau này. Do đó, dựa vào chấn thương và tình trạng của người bệnh, người sơ cứu cần xác định vùng xương bị gãy và thực hiện sơ cứu đúng cách.