Bagan (tiếng Myanmar: ပုဂံမြို့; MLCT: pu. gam mrui.
Bagan, trước đây gọi là Pagan, từng là thủ đô của vương quốc Pagan từ thế kỷ 9 đến thế kỷ 13 ở miền trung Myanmar ngày nay
Ngày nay, thành phố Bagan nằm ở một vùng đất khô cằn tại trung tâm Myanmar, ở bờ đông sông Ayeyarwady, cách Mandalay 145 km về phía Tây Nam, thuộc vùng Mandalay. Diện tích khoảng 25 dặm vuông với hàng trăm ngôi đền, chùa và tự viện được xây dựng từ giữa thế kỷ 11 đến cuối thế kỷ 13. Những công trình này đánh dấu giai đoạn chuyển tiếp từ Phật giáo Đại thừa sang Phật giáo Theravada và là nền tảng của các truyền thống Phật giáo mới tại Myanmar.
Lịch sử
Vương triều Pagan đạt đỉnh cao vào năm 1057 sau khi vua Anawrahta thôn tính vương quốc Thaton và kết thúc vào năm 1287 khi Kublai Khan xâm lược. Anawrahta đã mang nhiều di tích và kinh điển Phật giáo từ Thaton về Bagan cùng với các nghệ sĩ và kiến trúc sư, xây dựng hàng loạt đền chùa và bảo tháp trong gần 200 năm. Các cung điện và công trình hoàng gia khác cũng được xây dựng, nhưng vì làm bằng gỗ nên đã bị hủy hoại theo thời gian.
Kiến trúc
Đền Ananda là một trong những ngôi đền lớn nhất và được bảo tồn tốt nhất tại Bagan. Xây dựng vào năm 1105, đền thể hiện trí tuệ vô biên của Phật. Được làm từ đá, đền có hình dạng thập tự với một khối lập phương ở trung tâm và các tượng Phật đứng ở mỗi mặt. Kiến trúc vươn cao với các đỉnh nhọn, gọi là shikhara. Mặt ngoài của tường được trang trí bằng các bức tranh ghép gạch men bóng, mô tả các cảnh trong cuốn Bản sinh kinh.
Đền Thatbinnyu, được xây dựng vào giữa thế kỷ 12, là ngôi đền cao nhất ở Bagan và có thể được nhìn thấy từ bất kỳ điểm nào trong khu vực.
Tại Bagan còn có các ngôi chùa bằng gạch được phủ vàng sau đó.
Ngày 6 tháng 7 năm 2019, Bagan đã chính thức được UNESCO công nhận là Di sản thế giới.