1. Chính sách về giáo dục và đào tạo
Chức năng của giáo dục và đào tạo:
- Nâng cao trình độ dân trí
- Đào tạo và phát triển nhân tài để nâng cao trí tuệ và khả năng
- Cung cấp nguồn lao động chất lượng cao cho đất nước
Định hướng chính để phát triển giáo dục và đào tạo:
- Cải thiện chất lượng và hiệu quả trong giáo dục và đào tạo
- Mở rộng quy mô hệ thống giáo dục
- Đầu tư ưu tiên cho lĩnh vực giáo dục
- Đảm bảo công bằng xã hội trong giáo dục
- Xã hội hóa công tác giáo dục
- Tăng cường hợp tác quốc tế trong giáo dục và đào tạo
2. Chính sách về khoa học và công nghệ
Vai trò của khoa học và công nghệ:
- Cung cấp các giải pháp kịp thời cho những vấn đề lý luận và thực tiễn mà cuộc sống đặt ra
- Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước.
- Đổi mới và nâng cao trình độ công nghệ trên toàn nền kinh tế quốc dân. Tăng cường hiệu quả quản lý và hoạt động khoa học công nghệ
Định hướng chính để phát triển khoa học và công nghệ:
- Cải cách cơ chế tổ chức và quản lý trong lĩnh vực khoa học và công nghệ
- Xây dựng thị trường cho các sản phẩm và dịch vụ khoa học và công nghệ
- Tăng cường nguồn lực và năng lực trong lĩnh vực khoa học và công nghệ
- Đặt ưu tiên vào những nhiệm vụ chính yếu.
3. Chính sách văn hóa
Vai trò của văn hóa:
- Xây dựng nền văn hóa hiện đại, đậm đà bản sắc dân tộc
- Phát triển con người Việt Nam toàn diện về chính trị, tư tưởng, trí tuệ, đạo đức, thể chất và khả năng sáng tạo.
Định hướng cơ bản để xây dựng nền văn hóa hiện đại và đậm đà bản sắc dân tộc:
- Đảm bảo chủ nghĩa Mác - Lê Nin và tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng chính trong đời sống tinh thần của nhân dân.
- Bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.
- Hấp thụ và ứng dụng những tinh hoa văn hóa của nhân loại.
- Tăng cường nhận thức và tận hưởng văn hóa, khai thác khả năng sáng tạo văn hóa của cộng đồng.
- Trách nhiệm công dân đối với chính sách trong giáo dục, đào tạo, khoa học công nghệ và văn hóa.
- Tin tưởng và tuân thủ nghiêm túc các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước trong lĩnh vực giáo dục, khoa học công nghệ và văn hóa.
- Liên tục nâng cao trình độ học vấn và coi trọng việc tiếp thu những giá trị văn hóa toàn cầu.
- Nỗ lực rèn luyện phẩm hạnh, nắm vững kiến thức khoa học và công nghệ hiện đại để hiện thực hóa ước mơ làm cho đất nước phát triển và thịnh vượng. Xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với mọi người, và biết chỉ trích các thói hư tật xấu trong xã hội.
5. Ôn tập lý thuyết GDCD lớp 11, Bài 13.
Câu 1: Trình bày nhiệm vụ của sự nghiệp giáo dục và đào tạo hiện nay ở nước ta. Hãy nêu một hoạt động cụ thể nhằm thực hiện chính sách giáo dục và đào tạo mà bạn biết hoặc đã tham gia.
Gợi ý trả lời: Nhiệm vụ của sự nghiệp giáo dục và đào tạo ở nước ta hiện nay bao gồm việc gìn giữ, phát triển và phổ biến văn minh nhân loại. Đây là động lực chính cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa và điều kiện để phát huy nguồn lực con người. Do đó, giáo dục và đào tạo được coi là quốc sách hàng đầu, với nhiệm vụ nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài để phát triển trí tuệ, cung cấp nguồn lao động chất lượng cao cho đất nước.
Các hoạt động thực hiện chính sách giáo dục bao gồm đảm bảo công bằng xã hội trong giáo dục, hỗ trợ học sinh có hoàn cảnh khó khăn như miễn giảm học phí cho con em thương binh, liệt sĩ, cấp học bổng cho học sinh nghèo vượt khó, và giúp đỡ con em vùng sâu, vùng xa, dân tộc thiểu số được đến trường.
Câu 2: Trình bày các phương hướng chính để phát triển giáo dục và đào tạo.
Gợi ý trả lời:
- Các phương hướng chủ yếu để phát triển giáo dục và đào tạo bao gồm nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục. Điều này đòi hỏi phải thực hiện giáo dục toàn diện, đổi mới nội dung và phương pháp giảng dạy, cải cách cơ cấu tổ chức, cơ chế quản lý, và có chính sách hợp lý trong việc phát hiện, đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng nhân tài.
+ Nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục và đào tạo là yêu cầu tất yếu của đất nước. Để đạt được điều này, cần thực hiện giáo dục toàn diện, đổi mới nội dung và phương pháp dạy học, cải cách cơ cấu tổ chức và cơ chế quản lý, đồng thời áp dụng chính sách phù hợp trong việc phát hiện, đào tạo, và sử dụng nhân tài.
+ Mở rộng quy mô giáo dục để phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Nhà nước sẽ mở rộng từ giáo dục mầm non đến đại học, tăng cường dạy nghề và trung cấp chuyên nghiệp, đồng thời đầu tư mạnh mẽ vào cơ sở vật chất và hiện đại hóa các trường học.
+ Đảm bảo công bằng xã hội trong giáo dục, bảo vệ quyền học tập của công dân và tạo điều kiện cho người nghèo và người tài năng. Xã hội hóa giáo dục để mở rộng cơ hội học tập cho mọi người.
+ Phát triển giáo dục là trách nhiệm của nhà nước và toàn xã hội. Cần đa dạng hóa các loại hình trường học và hình thức giáo dục để xây dựng một xã hội học tập, đáp ứng nhu cầu học tập suốt đời của nhân dân.
+ Tăng cường hợp tác quốc tế trong giáo dục và đào tạo, tiếp cận các chuẩn mực giáo dục tiên tiến, và tham gia vào việc đào tạo nhân lực khu vực và toàn cầu.
Câu 3: Khoa học và công nghệ có vai trò quan trọng như thế nào? Hãy cho ví dụ về việc ứng dụng thành tựu khoa học và công nghệ vào sản xuất hoặc sáng kiến khoa học - kỹ thuật mà bạn biết.
Gợi ý trả lời: Trong bối cảnh nền kinh tế đang chuyển mình từ kém phát triển sang công nghiệp hóa và hiện đại hóa, với vai trò ngày càng quan trọng của nền kinh tế tri thức, nước ta xem khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu, là động lực chính cho sự phát triển đất nước.
Để thành công trong công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước, khoa học và công nghệ cần thực hiện các nhiệm vụ: giải quyết nhanh chóng các vấn đề lý luận và thực tiễn từ cuộc sống; cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng chính sách và quyết định của Đảng và Nhà nước; đổi mới và nâng cao trình độ công nghệ trong toàn nền kinh tế quốc dân, và nâng cao hiệu quả hoạt động khoa học và công nghệ.
Ví dụ: Công nghệ khoa học trong nông nghiệp đã phát minh ra máy gặt, máy cấy để thay thế lao động thủ công.
Câu 4: Các phương hướng chủ yếu để phát triển khoa học và công nghệ là gì?
Gợi ý trả lời: Cần đổi mới cơ chế quản lý khoa học và công nghệ để khai thác toàn bộ tiềm năng sáng tạo trong nghiên cứu. Nhà nước nên đầu tư vào các chương trình nghiên cứu quốc gia đạt tiêu chuẩn khu vực và quốc tế, huy động các nguồn lực để phát triển các lĩnh vực công nghệ cao và tiên tiến, đồng thời tạo ra thị trường cho khoa học và công nghệ.
Để thiết lập thị trường khoa học và công nghệ, nước ta cần tạo ra một môi trường cạnh tranh công bằng, khuyến khích áp dụng các tiến bộ khoa học và công nghệ, đổi mới công nghệ, hoàn thiện cơ sở pháp lý và nâng cao hiệu lực thi hành pháp luật về sở hữu trí tuệ. Cần chú trọng xây dựng và phát triển nguồn nhân lực khoa học, tăng cường cơ sở vật chất - kỹ thuật, và đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong nghiên cứu. Đồng thời, tập trung vào các nhiệm vụ trọng tâm như nghiên cứu khoa học xã hội, chuyển giao công nghệ phục vụ nông nghiệp, công nghệ thông tin, công nghệ sinh học, và vật liệu mới.
Câu 5: Văn hóa có vai trò gì trong xã hội? Theo bạn, nền văn hóa tiên tiến và đậm đà bản sắc dân tộc là gì?
Gợi ý trả lời: Dựa trên yêu cầu cách mạng của đất nước, nhiệm vụ văn hóa là xây dựng một nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; phát triển con người Việt Nam toàn diện về chính trị, tư tưởng, trí tuệ, đạo đức, thể chất và năng lực sáng tạo. Nền văn hóa tiên tiến cần thể hiện tinh thần yêu nước và tiến bộ, với cốt lõi là lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội theo tư tưởng Mác - Lê-nin và Hồ Chí Minh, hướng tới mục tiêu tất cả vì con người, vì sự phát triển toàn diện và hài hòa của con người trong mối quan hệ với cộng đồng và tự nhiên.
Nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc bao gồm các yếu tố tạo nên sức sống và bản lĩnh dân tộc, chứa đựng giá trị bền vững và tinh hoa của dân tộc Việt Nam được hình thành qua hàng nghìn năm lịch sử. Điều này bao gồm lòng yêu nước, ý chí tự cường, tinh thần đoàn kết, và ý thức cộng đồng. Nó cũng thể hiện qua lòng nhân ái, khoan dung, đạo lý, đức tính cần cù, sáng tạo trong lao động, sự tinh tế trong ứng xử và sự giản dị trong lối sống.