Buzz
Giải Kinh tế và pháp luật 10 Bài 20 trang 115→122 giúp học sinh hiểu được kiến thức về đặc điểm của bộ máy nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Đồng thời có thêm nhiều gợi ý, so sánh với kết quả mình đã làm, rèn luyện củng cố, bồi dưỡng và kiểm tra vốn kiến thức.
1. Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
Câu hỏi 1 trang 124 KTPL lớp 10: Theo bạn, Đảng lãnh đạo bộ máy nhà nước trên những phương diện nào? Hãy đưa ra ví dụ cụ thể.
Giải đáp:
- Sự lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước hiện rõ qua các phương diện sau:
+ Đảng đề ra chiến lược, chủ trương, và hướng đi cho Nhà nước:
+ Đảng chỉ đạo, hướng dẫn, và kiểm soát các hoạt động của Nhà nước;
+ Đảng đào tạo, huấn luyện các cán bộ, viên chức nhà nước, đưa nhân sự xuất sắc vào các vị trí chủ chốt trong bộ máy nhà nước,...
- Ví dụ: Đảng đề ra chiến lược, hướng đi phát triển đất nước từ năm 1986 đến nay.
Câu 2 trang 124 KTPL lớp 10: Nguyên tắc đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng trong tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước được thể hiện như thế nào trong thông tin 2?
Giải thích:
- Trong thông tin 2, Đảng đã đưa nhân sự giỏi vào các vị trí quan trọng trong bộ máy nhà nước,…
Câu 3 trang 124 KTPL lớp 10: Từ chương trình một phiên làm việc của một kỳ họp Quốc hội, em hãy mô tả cách mà Quốc hội thể hiện quyền lập pháp. Quốc hội kiểm soát các cơ quan hành pháp và tư pháp như thế nào?
Giải đáp:
- Quốc hội thực hiện quyền lập pháp:
+ Thông qua Nghị quyết về chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2021, điều chỉnh chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2020;
+ Ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giám định tư pháp
+ Phê chuẩn Nghị quyết về miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp
- Quốc hội thực hiện kiểm soát tối cao việc tuân thủ Hiến pháp, luật pháp, nghị quyết của Quốc hội và giám sát tối cao hoạt động của các cơ quan, cơ cấu chính trị do Quốc hội thành lập trong bộ máy nhà nước.
Câu hỏi 2 trang 124 KTPL lớp 10: Em hiểu thế nào về nguyên tắc quyền lực nhà nước là thống nhất nhưng có sự phân chia, phối hợp, kiểm soát? Thực hiện nguyên tắc này có ý nghĩa gì?
Đáp án:
- Tính thống nhất của quyền lực nhà nước Việt Nam được xác định bởi chính chủ thể duy nhất và cao nhất của quyền lực là nhân dân.
- Quyền lực nhà nước được phân chia thành quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp và được giao cho các cơ quan tương ứng thực hiện một cách độc lập nhưng có sự phối hợp, kiểm soát, giám sát lẫn nhau để thực hiện quyền lực nhà nước, đảm bảo mục tiêu chung phục vụ nhân dân và dân tộc.
Câu hỏi 1 trang 125 KTPL lớp 10: Luật Trưng cầu ý dân của Nhà nước Việt Nam thể hiện nguyên tắc quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân như thế nào? Em hãy nêu cách nhân dân thực hiện quyền lực nhà nước qua phương tiện và tổ chức nào?
Đáp án:
- Luật Trưng cầu ý dân của Nhà nước Việt Nam thể hiện nguyên tắc quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân. Luật này quy định về các vấn đề quan trọng như:
+ Toàn văn Hiến pháp hoặc một số nội dung quan trọng của Hiến pháp
+ Vấn đề đặc biệt quan trọng về chủ quyền, lãnh thổ quốc gia, về quốc phòng, an ninh, đối ngoại có ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích của quốc gia;
+ Vấn đề đặc biệt quan trọng về kinh tế - xã hội có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của đất nước;... phải được lắng nghe ý kiến của nhân dân.
- Đồng thời, luật này cũng quy định mọi công dân từ đủ 18 tuổi trở lên đều được quyền tham gia bỏ phiếu khi Nhà nước tổ chức trưng cầu ý dân.
- Nhân dân thực hiện quyền lực nhà nước thông qua dân chủ trực tiếp và gián tiếp, qua Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp và tất cả các cơ quan khác trong bộ máy nhà nước Việt Nam.
Câu hỏi 2 trang 125 KTPL lớp 10: Em hãy mô tả biểu hiện của nguyên tắc quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân trong tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước Việt Nam.
Đáp án:
- Dấu hiệu của nguyên lý quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân:
- Tất cả quyền lực nhà nước đều nằm trong tay nhân dân và bộ máy nhà nước được xem như công cụ để nhân dân thực thi những quyền lực đó.
- Các cơ quan quyền lực nhà nước như Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp phải được bầu cử bởi nhân dân theo nguyên tắc dân chủ, bình đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu kín dưới hình thức dân chủ.
- Những người đại diện nhân dân thực thi quyền lực nhà nước phải luôn giữ mối liên hệ chặt chẽ với nhân dân, lắng nghe tiếng nói và nguyện vọng của nhân dân, chịu sự giám sát nghiêm ngặt từ nhân dân. Trường hợp mất lòng tin của nhân dân, họ có thể bị thay thế.
- Trước những vấn đề quan trọng của đất nước, quyết định phải được lấy ý kiến của nhân dân hoặc nhân dân trực tiếp quyết định thông qua việc trưng cầu ý kiến.
- Nhân dân tiến hành giám sát các hoạt động của các cơ quan nhà nước, được phép khiếu nại, tố cáo, đóng góp ý kiến,... khi phát hiện có sai phạm.
Câu hỏi 1 trang 126 KTPL lớp 10: Thông qua lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh, tập trung dân chủ được hiểu là gì?
Lời giải:
- Tập trung dân chủ là sự kết hợp giữa dân chủ tập thể và trách nhiệm cá nhân. Các quyết định quan trọng thường được thảo luận và quyết định bởi tập thể. Khi các quyết định đã được đưa ra, chúng sẽ được cá nhân phụ trách thực thi để đảm bảo tính hiệu quả.
Câu hỏi 2 trang 126 KTPL lớp 10: Trong tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, nguyên tắc tập trung dân chủ được thể hiện như thế nào?
Lời giải:
- Trong tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, mặt một cần phải đảm bảo sự chỉ đạo, lãnh đạo tập trung, thống nhất giữa trung ương và địa phương, giữa cấp cao và cấp thấp, nhưng mặt khác cũng cần mở rộng dân chủ, khuyến khích tính sáng tạo, tích cực, và chủ động từ địa phương và cấp dưới; cần tôn trọng vai trò của tập thể nhưng cũng cần đề cao vai trò, trách nhiệm cá nhân của người lãnh đạo.
- Các cơ quan, tổ chức ở cấp dưới phải thực hiện những chính sách, quy định của cơ quan, tổ chức ở cấp trên.
- Trong quá trình hoạt động, những vấn đề quan trọng của đất nước, của địa phương sẽ được quyết định thông qua việc thu thập ý kiến từ tập thể.
Câu hỏi 1 trang 127 KTPL lớp 10: Theo em, nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa trong tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được biểu hiện như thế nào?
Lời giải:
- Nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa trong tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được thể hiện:
+ Bộ máy nhà nước được tổ chức và hoạt động theo Hiến pháp và pháp luật.
+ Pháp luật quy định rõ ràng, cụ thể, minh bạch về việc thành lập, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu, hình thức hoạt động của các cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức nhà nước và việc tổ chức bộ máy nhà nước phải tuân theo những quy định đó.
- Các cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức, viên chức nhà nước phải tuân thủ pháp luật một cách nghiêm ngặt, mọi hành vi vi phạm pháp luật sẽ bị xử lý.
2. Đặc điểm của bộ máy nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
Câu hỏi 1 trang 127 KTPL lớp 10: Việc thực hiện chủ trương xây dựng và hoàn thiện nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa được thể hiện như thế nào trong bộ máy nhà nước Việt Nam?
Lời giải:
- Việc thực hiện chủ trương xây dựng và hoàn thiện nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa được phản ánh trong bộ máy nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam:
+ Đảng đề ra đường lối, chủ trương phát triển nền kinh tế.
+ Các cơ quan trong bộ máy nhà nước thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng bằng cách phối hợp chặt chẽ trong xây dựng, ban hành, triển khai các chính sách, chương trình, kế hoạch, công việc cụ thể trên nhiều mặt để phát triển toàn diện nền kinh tế.
Câu hỏi 2 trang 127 KTPL lớp 10: Theo em, tính thống nhất của bộ máy nhà nước Việt Nam được thể hiện như thế nào?
Lời giải:
- Tính thống nhất của bộ máy nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được biểu lộ:
+ Tất cả các cơ quan trong bộ máy nhà nước đều dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, được tổ chức và hoạt động theo những nguyên tắc chung, tạo thành một thể thống nhất từ trung ương xuống địa phương.
+ Các cơ quan này đều hoạt động với mục tiêu chung là xây dựng nước Việt Nam theo hình thức xã hội chủ nghĩa, thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
Câu hỏi 1 trang 128 KTPL lớp 10: Việc thúc đẩy cải cách hành chính phản ánh sự dân chủ của bộ máy hành chính nhà nước ta như thế nào? Nhân dân thực hiện quyền gì để tham gia hình thành bộ máy nhà nước?
Lời giải:
- Việc thúc đẩy cải cách hành chính tạo điều kiện thuận lợi, giúp nhân dân tiết kiệm thời gian, công sức, tiền bạc khi thực hiện các thủ tục hành chính.
- Nhân dân thực hiện quyền bầu cử, ứng cử để tham gia hình thành bộ máy nhà nước.
Câu hỏi 2 trang 128 KTPL lớp 10: Em vui lòng đề cập đến những biểu hiện của tính nhân dân trong bộ máy nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Lời giải:
- Biểu hiện của tính nhân dân trong bộ máy nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam:
- Các cơ quan, tổ chức trong bộ máy nhà nước được tạo ra và hoạt động vì lợi ích của nhân dân.
- Người dân có quyền tham gia vào quản lí nhà nước. Nếu các cơ quan, cá nhân trong bộ máy nhà nước không hoạt động hiệu quả, người dân có quyền khiếu nại, tố cáo.
- Mục tiêu của bộ máy nhà nước là chăm sóc, bảo vệ lợi ích của nhân dân.
- Tất cả cán bộ, nhân viên nhà nước đều phục vụ nhân dân và phải duy trì mối quan hệ gần gũi, lắng nghe nhân dân. Họ chịu sự giám sát của nhân dân và có thể bị miễn nhiệm nếu không được tín nhiệm.
Câu hỏi 1 trang 129 KTPL lớp 10: Việc Chính phủ phải báo cáo và chịu sự giám sát của Quốc hội về các công việc của mình thể hiện điều gì?
Lời giải:
- Việc Chính phủ phải báo cáo và chịu sự giám sát của Quốc hội về các công việc của mình thể hiện vai trò của Quốc hội là cơ quan cao nhất trong bộ máy nhà nước. Chính phủ phải báo cáo và chịu sự giám sát của Quốc hội như một biểu hiện của sự chia sẻ quyền lực và trách nhiệm.
Câu hỏi 2 trang 129 KTPL lớp 10: Theo bạn, tại sao các cơ quan trong bộ máy nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được phân công quyền lực để thực hiện nhiệm vụ riêng nhưng vẫn phải có sự phối hợp, quan sát lẫn nhau?
Lời giải:
- Các cơ quan trong bộ máy nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam được phân chia quyền lực để thực hiện các nhiệm vụ riêng nhưng vẫn phải có sự phối hợp, giám sát lẫn nhau vì bộ máy nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là một thể thống nhất, được tổ chức và hoạt động theo những nguyên tắc chung và hướng đến những mục tiêu giống nhau.
- Các cơ quan phải có sự phối hợp, giám sát lẫn nhau để đảm bảo tất cả các lĩnh vực hoạt động của bộ máy nhà nước đều được thực hiện đúng, tránh các sai phạm làm ảnh hưởng đến hiệu quả chung trong hoạt động của bộ máy nhà nước.
Câu hỏi 3 trang 129 KTPL lớp 10: Tính quyền lực của bộ máy nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam được biểu hiện như thế nào?
Lời giải:
- Biểu hiện của tính quyền lực của bộ máy nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam:
+ Tất cả các cơ quan trong hệ thống bộ máy nhà nước đều được Nhà nước trao các quyền cụ thể để thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của mình.
+ Các cơ quan sử dụng quyền lực nhà nước để thực hiện các nhiệm vụ riêng, tuy nhiên giữa các cơ quan luôn có mối quan hệ, hỗ trợ nhau trong việc giải quyết công việc, cơ quan này giảm sát cơ quan khác.
+ Các cơ quan cấp dưới phải phục tùng, thực hiện các quyết định của cơ quan cấp trên.
Câu hỏi 1 trang 129 KTPL lớp 10: Trong thông tin 2, tại sao các cơ quan, tổ chức, hộ gia đình và cá nhân sinh sống trên lãnh thổ Việt Nam đều cần tuân thủ các quy định của Luật Phòng cháy và chữa cháy?
Lời giải:
- Các cơ quan, tổ chức, hộ gia đình và cá nhân sinh sống trên lãnh thổ Việt Nam đều phải tuân thủ Luật Phòng cháy, chữa cháy vì tất cả mọi người sinh sống, làm việc trên lãnh thổ Việt Nam đều có nghĩa vụ tuân thủ pháp luật.
Câu hỏi 2 trang 129 KTPL lớp 10: Tính pháp quyền xã hội chủ nghĩa được thể hiện như thế nào trong toàn bộ nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam?
Lời giải:
- Tính pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong bộ máy nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam được thể hiện như sau:
- Tất cả các cơ quan trong hệ thống bộ máy nhà nước đều tuân theo Hiến pháp và pháp luật;
- Các cơ quan nhà nước sử dụng pháp luật để thực thi nhiệm vụ quản lý nhà nước và xã hội.
