Buzz
Mytour sẽ cung cấp tài liệu Soạn văn 12: Thực hành về hàm ý, hy vọng sẽ hỗ trợ học sinh trong việc chuẩn bị bài trước khi đến lớp.
Bài thực hành về hàm ý trong sách Soạn văn 12
Hướng dẫn thực hiện bài tập:
Bài 1: Đọc đoạn trích trong sách giáo khoa và trả lời câu hỏi
a. Dựa trên phản ứng của A Phủ đối với câu hỏi của Pá Tra, hãy xem xét:
(1) Lời đáp đó bị thiếu thông tin gì cần thiết cho yêu cầu của câu hỏi?
(2) Lời đáp đó có chứa thông tin dư thừa không cần thiết cho yêu cầu của câu hỏi không?
(3) Ý nghĩa và cách A Phủ đáp có đánh dấu điều gì và thể hiện sự khôn khéo ra sao?
b. Dựa vào việc phân tích trên, hãy nhớ lại kiến thức đã học ở trung học cơ sở: Hàm ý là gì? Dựa vào phương châm giao tiếp đã học ở trung học cơ sở, trong đoạn trích trên, A Phủ đã chủ ý vi phạm nguyên tắc về lượng tin khi trò chuyện như thế nào?
Gợi ý:
a. Nếu dựa vào ý nghĩa rõ ràng trong lời đáp của A Phủ thì:
(1) Lời đáp của A Phủ bị thiếu thông tin: số lượng bò bị mất (mất bao nhiêu con bò).
(2) Lời đáp có chứa thông tin thừa so với yêu cầu của câu hỏi: A Phủ nói về dự định và niềm tin của mình.
(3) Cách A Phủ trả lời khéo léo là: không trực tiếp thừa nhận việc mất bò mà thông qua cách gián tiếp, sau đó 'xin' được 'lấy công chuộc tội'.
b.
- Định nghĩa: Hàm ý là những ý nghĩ mà người nói không diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ, nhưng vẫn có ý định truyền đạt đến người nghe, người nghe cần dựa vào nghĩa rõ ràng của câu và tình huống giao tiếp để hiểu đúng, hiểu hết ý của người nói.
- A Phủ đã vi phạm nguyên tắc về lượng tin trong giao tiếp: thêm vào những thông tin không cần thiết cho câu hỏi trước đó.
Câu 2.
a. Bá Kiến phát biểu: “Tôi không phải là một kho hàng”, câu này chứa ý gì? Cách diễn đạt như vậy có tuân thủ nguyên tắc truyền đạt thông tin một cách rõ ràng, dễ hiểu không?
b. Trong hai lượt nói đầu tiên của Bá Kiến, anh ta đặt ra những câu hỏi. Những câu hỏi đó đang thực hiện chức năng gì khi nói? Chúng mang ý nghĩa gì?
c. Cả Bá Kiến và Chí Phèo đều không nói hết ý trong hai lượt nói đầu. Phần còn lại của ý được làm rõ (được nói chi tiết) ở lượt nói nào? Cách diễn đạt trong hai lượt nói đầu của Chí Phèo không tuân thủ nguyên tắc về sự chính xác và phong cách như thế nào?
Gợi ý:
a.
- Bá Kiến bày tỏ từ chối trước đề nghị xin tiền như thường lệ từ Chí Phèo.
- Cách diễn đạt trên không tuân thủ nguyên tắc về cách thức (không rõ ràng, không rành mạch).
b.
- Các loại câu hỏi:
- Lời nói đầu tiên: ' Chí Phèo đã đến rồi đấy à?'. Câu này không phải là câu hỏi. Bá Kiến dùng câu hỏi để chào hỏi. Ý nghĩa của câu hỏi đó là Chí Phèo có việc gì đặc biệt.
- Lời nói thứ hai: 'Rồi làm ăn chứ cứ bám theo người ta mãi à?'. Câu này có mục đích thúc giục, Bá Kiến có ý muốn ra lệnh cho Chí Phèo: 'Hãy tự làm việc và tự lo cho bản thân'.
c.
- Ý này được làm rõ, diễn đạt ở lời cuối cùng: 'Tao muốn trở thành người có phẩm chất cao đẹp'.
- Hai lượt nói vi phạm nguyên tắc về sự chính xác, về cách diễn đạt: thiếu ý và diễn đạt không rõ ràng.
Câu 3. Đọc truyện cười trong sách giáo khoa và trả lời câu hỏi dưới đây:
a. Lời đầu tiên của bà đồ có hình thức là câu hỏi nhưng thực ra là hành động gì (ngăn cản, khuyến khích, đề nghị, khen ngợi...)? Trong lời đó, bà đồ bày tỏ việc “khen ngợi tài văn chương” của ông đồ hay thực sự đánh giá thế nào về văn chương của ông?
b. Tại sao bà đồ không trực tiếp nói ý của mình mà lại chọn cách diễn đạt như trong truyện?
Gợi ý:
a.
- Lời đầu tiên của bà đồ dạng câu hỏi nhưng thực ra là hành động gợi ý.
- Trong lời này, bà đồ thực ra đánh giá không tốt về tài năng văn chương của ông đồ. Bà muốn khuyên ông nên sử dụng giấy cho có ích, cho rằng ông viết văn kém, việc ông sử dụng giấy để viết văn chỉ là lãng phí, hay bỏ phí giấy, vứt giấy đi một cách không cần thiết.
b. Bà đồ lựa chọn cách diễn đạt như trong truyện để thể hiện sự tế nhị, tránh vi phạm nguyên tắc về lịch sự.
Câu 4. Thường thì để truyền đạt một ý định sâu sắc, người ta thường sử dụng các hình thức diễn đạt như thế nào? Chọn câu trả lời phù hợp.
Câu trả lời đúng: D. Tùy thuộc vào bối cảnh mà sử dụng một hoặc kết hợp nhiều cách thức trên.
