Buzz
Bài giải Bài 4: Cơ chế thị trường trên trang 21→26 hỗ trợ học sinh nhận biết khái niệm và ưu nhược điểm của cơ chế thị trường. Ngoài ra, bài giải còn cung cấp tài liệu tham khảo, so sánh kết quả làm bài của học sinh, giúp họ củng cố và kiểm tra kiến thức.
Trả lời câu hỏi ở Phần Mở đầu
Hiện nay, hầu hết các quốc gia thường áp dụng cơ chế thị trường trong hoạt động kinh tế của mình. Thông tin về thị trường thường xuất hiện hàng ngày trên nhiều phương tiện truyền thông khác nhau. Hãy quan sát một bản tin về biến động thị trường hàng hóa và mô tả tình hình sản xuất, nhu cầu tiêu dùng, và giá cả thị trường của một mặt hàng cụ thể trong bản tin.
Phương án giải đáp
* Biến động giá xăng - dầu trong bối cảnh căng thẳng giữa Nga - Ukraine
Trả lời câu hỏi phần Ôn tập
Bài tập Ôn tập 1
Xin vui lòng xác định xem các nhận xét dưới đây là đúng hay sai và giải thích nguyên nhân?
A. Cơ chế thị trường hoạt động theo sự điều chỉnh của Nhà nước.
B. Cơ chế thị trường hoạt động dựa trên các quy luật kinh tế khách quan.
C. Không chỉ người sản xuất quan tâm đến giá cả thị trường.
D. Cơ chế thị trường là sự tương tác giữa các chủ thể kinh tế.
Phương án giải đáp
- Đánh giá A: Không chính xác. Cơ chế thị trường là phương thức hoạt động của nền kinh tế, trong đó các chủ thể kinh tế tương tác để phân phối tài nguyên, xác định giá cả, và quyết định sản xuất, tiêu thụ theo yêu cầu của các quy luật kinh tế.
- Đánh giá B: Đúng. Cơ chế thị trường là cách thức hoạt động của nền kinh tế, trong đó các chủ thể kinh tế tương tác để phân phối tài nguyên, xác định giá cả, và quyết định sản xuất, tiêu thụ theo yêu cầu của các quy luật kinh tế; đồng thời, chính phủ thường can thiệp để khắc phục các hạn chế của cơ chế thị trường.
- Đánh giá C: Sai. Giá cả là mối quan tâm của các chủ thể kinh tế khi tham gia thị trường. Thông qua việc giá cả biến động, các chủ thể kinh tế nhận biết sự khan hiếm hoặc dư thừa của hàng hoá và điều chỉnh hành vi của mình tương ứng.
- Đánh giá D: Không chính xác. Cơ chế thị trường là cách thức hoạt động của nền kinh tế, trong đó các chủ thể kinh tế tương tác lẫn nhau.
Luyện tập 2
Kết nối ví dụ với ưu điểm của cơ chế thị trường
A. Nhà sản xuất A tận dụng cơ hội thị trường để tối ưu hóa lợi nhuận.
B. Nhà sản xuất X đầu tư vào nâng cao chất lượng sản phẩm và năng suất lao động.
C. Nông dân Nam Trung Bộ thích ứng với yêu cầu thị trường và tối ưu hóa sử dụng tài nguyên địa phương.
D. Vùng Tây Bắc khai thác tiềm năng du lịch dựa trên giá trị văn hoá địa phương, tăng cường thu hút du khách.
Gợi ý cho các câu trả lời
- Nhà sản xuất A điều tiết lưu thông hàng hóa một cách linh hoạt và nhanh chóng để tối ưu hóa lợi nhuận.
- Nhà sản xuất X tập trung vào cải thiện công nghệ và kỹ thuật sản xuất để nâng cao chất lượng sản phẩm và hiệu suất lao động.
- Nông dân ở Nam Trung Bộ chuyển từ trồng lúa sang trồng cây ăn quả để tận dụng điều kiện tự nhiên và phát triển nền kinh tế địa phương.
- Vùng Tây Bắc phát triển ngành du lịch dựa trên các giá trị văn hóa dân tộc địa phương để thu hút khách du lịch và phát triển kinh tế địa phương.
Thực hành 3
Cùng nhau thảo luận và trả lời các câu hỏi sau:
a) Quê hương của bạn có những sản phẩm đặc sản nổi tiếng nào? Những sản phẩm này đã được phân phối ở những vùng nào trong cả nước chưa?
b) Theo bạn, tại sao các sản phẩm đặc sản từ các địa phương có thể tìm thấy ở nhiều nơi khác nhau trên toàn quốc?
c) Bạn nhận thấy điều gì về sự khác biệt về giá của các sản phẩm đặc sản tại nơi sản xuất so với nơi khác? Tại sao lại có sự khác biệt này?
Đề xuất câu trả lời
Yêu cầu a)
- Ở quê hương của tôi, món đặc sản nổi tiếng là bún bò Huế.
- Món này hiện có mặt tại nhiều vùng miền trong cả nước như: Hà Nội, Sài Gòn, …
Yêu cầu b) Theo tôi, các sản phẩm đặc sản từ các địa phương có thể mua được ở nhiều nơi trong cả nước bởi nhu cầu sử dụng ngày càng gia tăng ở mọi vùng miền. Thông tin thị trường cũng giúp điều tiết sản xuất để đáp ứng nhu cầu này.
Yêu cầu c)
- Sự khác biệt về giá cả của các sản phẩm đặc sản giữa địa phương sản xuất và các vùng khác phụ thuộc vào mức độ khan hiếm hoặc dư thừa của hàng hóa.
- Sự khác biệt này xuất phát từ khả năng điều chỉnh hành vi của các chủ thể kinh tế dựa trên thông tin về giá cả, nhằm tối ưu hóa lợi ích của họ.
Luyện tập 4
Em hãy phân tích quan điểm của các bạn về giá cả thị trường trong cuộc thảo luận dưới đây. Nếu tham gia, em sẽ giải thích rõ hơn về vai trò của giá cả thị trường?
Nhóm Lan thảo luận về vai trò và chức năng của giá cả thị trường. Dưới đây là một số quan điểm từ các thành viên trong nhóm:
- Lan: Tớ thấy giá cả thị trường thay đổi thường xuyên và khác nhau tùy địa phương.
- Mai: Theo tớ, giá cả thị trường được quyết định bởi người sản xuất.
- Hưng: Giá cả thị trường giúp chúng ta hiểu rõ về tình hình hàng hoá trên thị trường và điều chỉnh chi tiêu phù hợp. Ví dụ, khi giá thịt lợn tăng, nhà tớ chuyển sang ăn thịt bò, cá, gà,...
Gợi ý đáp án
- Đánh giá ý kiến của các bạn về giá cả thị trường trong cuộc trò chuyện:
+ Ý kiến của Lan: Tớ thấy giá cả thị trường thay đổi liên tục, ở mỗi nơi lại khác nhau => giá cả thị trường biến đổi liên tục tùy địa phương.
+ Ý kiến của Mai: Tớ nghĩ rằng giá cả thị trường được quyết định bởi người sản xuất => giá cả được hình thành bởi người sản xuất, không phụ thuộc vào thị trường.
+ Ý kiến của Hưng: Giá cả thị trường giúp chúng ta nhận biết được tình hình hàng hóa trên thị trường để điều chỉnh chi tiêu. Như những lúc thịt lợn tăng giá, nhà tớ chuyển sang ăn thịt bò, cá, gà,.. => Thông qua biến động giá cả, các chủ thể kinh tế nhận biết được sự khan hiếm hoặc dư thừa tương đối của hàng hoá, từ đó điều chỉnh hành vi của mình. Giá cả thị trường giúp thị trường điều tiết và phân bố lại các nguồn lực giữa các ngành sản xuất theo hướng có lợi nhất cho các chủ thể kinh tế.
- Nếu em tham gia cuộc tranh luận đó, em sẽ làm rõ hơn về chức năng của giá cả thị trường như sau:
+ Giá cả chiếm vị trí quan trọng trên thị trường, là điểm chú ý của các chủ thể kinh tế khi tham gia thị trường.
+ Thông qua biến động của giá cả, các chủ thể kinh tế nhận biết được tình trạng khan hiếm hoặc dư thừa tương đối của hàng hoá, từ đó điều chỉnh hành vi của mình.
Trả lời câu hỏi phần Vận dụng
Vận dụng 1
Em hãy khám phá tình hình thị trường một số mặt hàng tiêu dùng tại địa phương trong dịp Tết Nguyên đán và viết đánh giá về giá cả thị trường của các loại hàng hoá đó.
Hướng dẫn giải
- Tình hình thị trường một số mặt hàng tiêu dùng tại địa phương em vào dịp Tết Nguyên Đán:
+ Theo Bộ Công Thương, dự kiến sức mua trong những tháng giáp Tết sẽ không tăng so với năm trước và tập trung chủ yếu vào các mặt hàng lương thực, thực phẩm, và hàng hóa thiết yếu phục vụ nhu cầu tiêu dùng hàng ngày cũng như trong dịp Tết Nguyên Đán Nhâm Dần 2022.
+ Ở phía nam, mặc dù gặp khó khăn do dịch COVID-19 nhưng nguồn cung hàng hóa cần thiết cho Tết đã được chuẩn bị tương đối tốt.
+ Tuy nhiên, do ảnh hưởng của dịch bệnh, nhu cầu mua sắm của người dân giảm nên lượng hàng dự trữ tăng ít (khoảng 2-3%) và có một số mặt hàng không tăng so với năm trước. Các doanh nghiệp chủ yếu tập trung vào việc dự trữ hàng hóa thiết yếu.
- Đánh giá về giá cả thị trường của các mặt hàng đó:
+ Do ảnh hưởng của đại dịch, các doanh nghiệp cắt giảm chi phí, giảm giá thành sản phẩm và thực hiện việc giảm giá bán theo mức giảm của các nhà cung cấp, đồng thời thích nghi với thị trường để đảm bảo cung ứng hàng hóa với giá cả hợp lý...
Vận dụng 2
Em hãy tìm hiểu và thu thập thông tin (ảnh, số liệu, video clip,...) về các hành vi không đúng trong tham gia thị trường và viết bài phê phán về những hành vi đó.
Hướng dẫn giải
* Các hành vi không đúng khi tham gia thị trường:
+ Các doanh nghiệp không tuân thủ quy định về việc nộp thuế.
+ Tham gia vào việc bán các mặt hàng bị cấm.
+ Lừa đảo khách hàng trên các trang web thương mại điện tử hoặc ứng dụng di động.
* Viết bài chỉ trích những hành vi đó:
- Bắt đầu: Tóm tắt tình hình chung của các hành vi
- Phần chính:
+ Miêu tả rõ các hành vi
+ Đề cập đến những người thực hiện hành vi
+ Phân tích các hậu quả của những hành vi đó
+ Phản biện
- Phần kết: Diễn đạt quan điểm cá nhân.
