Bài chòi ở Hội An - Một phần không thể bỏ lỡ của văn hóa khi đến thăm khu phố cổ

Bài chòi ở Hội An là một trò chơi dân gian đặc trưng của miền Trung. Sau này, bài chòi đã trở thành một dạng nghệ thuật độc đáo trên sân khấu ca kịch. Hãy cùng khám phá về bài chòi ở Hội An ngay!

Trải nghiệm bài chòi ở Hội An là một trải nghiệm mới lạ, hấp dẫn trong hành trình khám phá du lịch Hội An. Nếu ở miền Bắc có dân ca quan họ, miền Nam có đờn ca tài tử, thì miền Trung lại có hát bài chòi. Đến thăm khu phố cổ và lắng nghe âm nhạc bài chòi ngân nga chắc chắn sẽ làm bạn không quên được.

1. Giới thiệu về bài chòi ở Hội An

Bài chòi là một trò chơi bài được thực hiện trên chòi. Tại phố cổ Hội An, bài chòi được tổ chức tại các khu vực trống rộng rãi ven sông Hoài lãng mạn. Trước đây, bài chòi thường chỉ diễn ra trong các dịp lễ, tết hay trong các lễ hội lớn, nhưng hiện nay lại diễn ra hàng đêm tại phố cổ Hội An.

Bài chòi là một trò chơi dân gian thể hiện cuộc sống và bảo tồn bản sắc văn hóa của người dân ở các tỉnh miền Trung, từ Quảng Bình đến Bình Thuận. UNESCO đã công nhận bài chòi là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

2. Bài chòi ở Hội An được tổ chức như thế nào?

2.1. Cách thức chơi bài chòi ở xứ Quảng

• Người hô bài chòi ở Hội An:

Người hô bài chòi là anh Hiệu, chị Hiệu. Người chơi cần chú ý đặc biệt đến lời hô của họ, bởi họ sẽ hô lên tên của lá bài.

• Người chơi bài chòi tại phố cổ Hội An:

Đối với du khách nước ngoài: sẽ có đội ngũ hướng dẫn viên thông thạo ngoại ngữ để giải thích nội dung, ý nghĩa và cách chơi.

Du khách trong nước và người dân địa phương.

• Cách thức chơi bài chòi ở Hội An:

Để tham gia trò chơi bài chòi, người ta sẽ lập 1 chiếc chòi ở trung tâm, được gọi là chòi cái, và xung quanh là 10 chiếc chòi con. Người chơi sẽ ngồi trên các chòi con. Anh Hiệu, chị Hiệu đứng ở chòi cái. Tuy nhiên, tại khu phố cổ Hội An chỉ được lập khoảng 4 - 5 chòi.

Ở một số địa phương khác ở miền Trung, người dân chỉ cần trải chiếu, lắp cây nêu, treo ống bài, sắp xếp ghế để chơi bài chòi mà không cần dựng chòi.

• Quy định khi chơi bài chòi: 

Khi trò chơi bài chòi bắt đầu, tiếng trống rộn rã được vang lên. Anh Hiệu, chị Hiệu sẽ hô lên những lời mời gọi để mở đầu, thu hút sự chú ý của tất cả mọi người.

Sau khi kết thúc phần hát mở màn, anh Hiệu, chị Hiệu sẽ giới thiệu tên của các quân bài. Người chơi sẽ chọn 3 quân bài khác nhau và giữ trong tay.

Tiếp theo, anh Hiệu, chị Hiệu sẽ ra trước chòi, lắc ống thẻ và rút từng quân bài ra, đồng thời hô lên câu hát của từng quân bài. Nếu chòi nào có quân bài đó, người chơi sẽ gõ lên mõ 3 tiếng hoặc hô “có đây”. Mỗi lần như vậy, người chơi sẽ được nhận một cây cờ đuôi nheo.

Trò chơi tiếp tục cho đến khi một chòi nhận đủ 3 cây cờ đuôi nheo. Người chơi sẽ hét to lên 'tới” và gõ mõ một cách dai dẳng. Ngay khi đó, trống cán và trống tum ở chòi cái sẽ vang lên để báo hiệu có người chiến thắng. Người chiến thắng sẽ được nhận một chiếc đèn lồng Hội An.

• Đặc điểm của bộ bài để chơi bài chòi: 

Bộ bài dùng để chơi bài chòi được cải tiến từ bộ bài Tam cúc. Bộ bài bao gồm 33 lá như nhứt nọc, nhì nghèo, thằng bí, lá liễu… được in trên giấy và dán vào thẻ tre. Mỗi thẻ tre có 3 quân bài khác nhau.

Bộ bài chơi bài chòi bao gồm 3 phơ (phơ sách, phơ vạn, phơ văn), mỗi phơ có 10 lá và 3 lá lẻ (lá cửu điều đen, lá ông ầm đen, lá tử cẳng đen). Các quân bài được làm khá lớn để người chơi có thể nhìn rõ hoa văn và tên của từng quân bài.

2.2. Ca hát bài chòi ở Hội An

• Đặc điểm của lời hát bài chòi 

Trong trò chơi bài chòi, có hai hoạt động chính là chơi bài chòi và hát bài chòi. Lời hát bài chòi ở Hội An Quảng Nam bao gồm 4 điệu cơ bản là xàng xê, hồ quảng, xuân nữ và cổ bản. Lời hát bài chòi là sự pha trộn giữa các điệu dân ca Nam Bộ với phong cách nói và hát của tuồng. Các nghệ sĩ hát bài chòi đã sáng tạo ra nhiều điệu lý câu hò khác như hò Chèo thuyền, hò Khoan, hát Ru con, vè Quảng.

• Người nào hát bài chòi?

Người dẫn chương trình của trò chơi dân gian bài chòi ở Hội An là anh và chị Hiệu. Họ phải tập trung để biết được quân bài nào được rút ra, hát những gì và phải có ý tưởng cho câu hát. Họ cũng phải biết cách hô hát một cách thành thạo, diễn xuất hài hước, dễ thương và có khả năng ứng biến linh hoạt. Những người này thực sự là những người 'giữ hồn' cho trò chơi bài chòi Hội An.

3. Thời gian biểu diễn trò chơi dân gian bài chòi ở Hội An

• Địa điểm: vườn tượng An Hội, TP. Hội An, tỉnh Quảng Nam
• Thời gian: 19h các ngày trong tuần
• Giá thẻ bài: 20.000 VNĐ/thẻ bài

4. Ý nghĩa văn hóa của bài chòi ở Hội An

Lời hát trong bài chòi phản ánh tư duy, thẩm mỹ của cư dân miền Trung qua nhiều thế hệ. Câu ca dao, tục ngữ trong bài chòi mang tính giáo dục, tôn trọng đạo lý, làm người được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác của dân tộc Việt Nam. 

Dân ca bài chòi cũng giữ hơi thở của truyền thống và thúc đẩy nét đẹp văn hóa đang đối diện với nguy cơ suy tàn của dân tộc. Lời hát trong bài chòi còn mang ý nghĩa hiện đại khi là công cụ để truyền đạt chủ trương, chính sách của Nhà nước đến với cộng đồng, góp phần làm cho xã hội trở nên tốt đẹp hơn ngày càng.

Muốn khám phá thêm vẻ đẹp văn hóa, con người, và ẩm thực ở Hội An, hãy tham khảo ngay những kinh nghiệm du lịch Hội An cực kỳ hữu ích để trải nghiệm chuyến đi đến với miền di sản này trở nên thú vị và đáng nhớ nhất. Để trải nghiệm thú vị tại Hội An, việc chọn nơi nghỉ dưỡng là rất quan trọng. Vinpearl Nam Hội An là một lựa chọn tuyệt vời dành cho mọi du khách.

Các khách sạn và resort tại Vinpearl Nam Hội An đều nằm sát bờ biển xinh đẹp. Tại Vinpearl Nam Hội An, bạn sẽ được trải nghiệm không gian mới mẻ, phòng nghỉ cao cấp 5 sao và các dịch vụ, tiện ích hàng đầu.

Bài chòi Hội An là trò chơi dân gian giúp du khách như được “gần gũi” hơn với văn hóa địa phương. Bài chòi đã trở thành một phần không thể thiếu trong tâm hồn của người dân xứ Quảng. Dạo chơi trong khu phố cổ, thưởng thức ẩm thực đặc trưng Hội An và trải nghiệm nghệ thuật độc đáo, mới mẻ của bài chòi chắc chắn sẽ khiến bạn say mê mãi mãi.