Bài giảng về tác phẩm Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ

Đề tài: Bài giảng về tác phẩm Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ

3 mẫu văn Bình giảng về tác phẩm Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ
 

1. Bình giảng về tác phẩm Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ, mẫu 1:

Mỗi con người có một cá tính riêng, và Nhà văn Nguyễn Công Trứ cũng không ngoại lệ. Ông nổi tiếng với tính cách mạnh mẽ, 'ngất ngưởng', làm cho ai cũng nhớ đến ông. Bài thơ Bài ca ngất ngưởng là một minh chứng rõ ràng cho điều này.

Bài thơ Bài ca ngất ngưởng như một tuyên ngôn về cuộc đời, tài năng và tính cách của Nguyễn Công Trứ. Với cái nhìn sâu sắc và chân thành, ông vượt qua mọi khó khăn, để lại dấu ấn không thể phai nhạt trong lòng người đọc.

Tác giả bắt đầu với năm câu thơ để tả lại cuộc đời làm quan của mình. Cuộc đời đó có những thăng trầm, vinh hoa và khốn khổ:

'Vũ trụ nội mạc phi phận sự
Ông Hi Văn tài bộ đã vào lồng.
Khi Thủ khoa, khi Tham tán, khi Tổng đốc Đông,
Gồm thao lược đã nên tay ngất ngưởng.
Lúc bình Tây, cờ đại tướng,
Có khi về Phủ doãn Thừa Thiên'

Chỉ với năm câu thơ, tác giả đã giới thiệu về phần cuộc đời làm quan của mình. Từ 'ngất ngưởng' được sử dụng để miêu tả một người luôn sống trong tư thế cao, không ổn định, dao động như trực ngã. Liệu đây có phải là sự ẩn ý của tác giả?

Câu thơ đầu tiên trong bài thể hiện quan niệm sống của Nguyễn Công Trứ. Nó là một tuyên ngôn về ý chí và quyết tâm 'chí làm trai nam bắc đông tây - cho phỉ sức vẫy vùng trong bốn bể'.

'Trong vũ trụ này, mọi sự đều là phận sự'

Tác giả chia sẻ quan điểm sống của mình, tôn vinh ý thức cá nhân và nhiệt huyết trong cuộc sống.

Sau đó, ông tóm tắt về cuộc đời làm quan của mình:

'Ông Hi Văn tài bộ đã vào lồng.
Khi Thủ khoa, khi Tham tán, khi Tổng đốc Đông,
Gồm thao lược đã nên tay ngất ngưởng.
Lúc bình Tây, cờ đại tướng,
Có khi về Phủ doãn Thừa Thiên'

Đối với ông, làm quan như 'bị nhốt vào lồng', câu thơ ấy ngụ ý rằng tác giả coi việc làm quan như một sự giam cầm. Với tính cách kiêu ngạo và ý chí mạnh mẽ 'vẫy vùng trong trời đất', các quy tắc và ràng buộc của xã hội trở thành gò bó với ông. Nguyễn Công Trứ sử dụng từ 'ông' để tự xưng, đây là một cách diễn đạt đầy sáng tạo. Mặc dù làm quan có thể là sự mất tự do, nhưng ông vẫn làm vì đó là cơ hội để thể hiện tài năng và hoài bão của mình. Nhờ điều đó, ông trở thành một giá trị không thể phủ nhận trong xã hội.

Các bài giảng về tác phẩm Bài ca ngất ngưởng được chọn lọc

Sau đó, liệt kê một loạt chức quan như 'thủ khoa', 'tham tán', 'tổng đốc đông', 'bình tây đại tướng', và sau đó là 'phủ doàn thừa thiên'. Cuộc đời làm quan của ông được thể hiện qua các chức vị cao quý. Dù đã từng bị giáng chức xuống làm một lính binh, nhưng ông vẫn giữ vững tinh thần cao thượng. Ông nổi tiếng với câu nói: 'Làm tổng đốc không tự hào, làm lính cũng không coi là sỉ nhục'. Vì vậy, với ông, chức vị không quan trọng, quan trọng nhất là đóng góp cho đất nước.

Cuộc đời làm quan kết thúc với việc Nguyễn Công Trứ về hưu. Một con người khác biệt, khi dừng lại sau những năm làm quan, ông trở về quê hương không giống ai:

'Tạm biệt chốn quan trường, nhà thơ trở về quê hương như một cách 'ngất ngưởng'. Người ta rời bỏ quan trường trong sự linh đình và hoành tráng, hay có khi chỉ có một con ngựa gầy đâu đó. Nhưng với Nguyễn Công Trứ, mọi thứ lại khác. Ông không tiễn biệt, không tiệc nuối, không có sự hoành tráng của lễ rước ngựa. Chỉ là một mình với con bò vàng, nhưng cũng đủ làm cho cuộc rời bỏ trở nên đầy ý nghĩa. Con bò đeo đủng đỉnh ngựa - chỉ có Nguyễn Công Trứ mới làm được!

Trở về quê hương, nhà thơ tự do hòa mình vào cảnh đẹp và âm nhạc của quê nhà. Ông đến thăm chùa và tự cười nhạo bản thân mình, nhưng thực ra, phía sau có hai cô gái xinh đẹp.

Và rồi, một sự cố xảy ra. Mặc dù thất kinh, nhưng ông không tức giận mà lại phải bật cười trước tính cách ngạo mạn của mình.

'Chú thích: Câu chuyện này thực sự là một trò cười thú vị về sự kiêu ngạo của một quan lớn.'

'Những câu thơ còn lại tả lại cuộc đời hưu trí và sự vui thú của Nguyễn Công Trứ:'

'Vinh dự bước ra cuộc đời, người như vị thần thượng
Khen chê tự do giữa những cơn gió đông. Khi say, khi vui, khi hát, khi nhảy,
Không trụy lạc, không bói toán, không vướng phải. Chẳng trăm, chẳng nghìn cũng về hạ phong,Nghĩa vua, tôi giữ sạch lối sống.Trong đám đông, ai ngạo nghễ như ta!'

'Cuộc sống hưu trí của Nguyễn Công Trứ thực sự là một tràng tiếu lâm phong cách. Ông không quan tâm đến sự khen chê từ người khác, chỉ sống theo cách của mình. Cuộc sống này thật hạnh phúc khi được sống một cách tự do và thành thực. Ông thích thưởng thức những niềm vui tao nhã như ca trù, rượu nồng, và nhảy múa. Cuộc sống của ông không gò bó bởi truyền thống hay tôn giáo, mà luôn tuân theo chính mình. Đoạn thơ này là điển hình cho sự thanh thản và hạnh phúc khi về hưu của ông.'

'Nguyễn Công Trứ tự xưng mình như một vị thần thượng trong bài thơ, đề cao sự tự do và sự sống chân thật của bản thân.'

Trong tiết trời se lạnh, lá phong rụng vàng rơi,
Ước mơ làm việc bước chân trên con đường chông gai.
Nỗi lòng hằn sâu như vết thương ẩn dấu.

Những bước đi trong mơ của những chiến binh trẻ tuổi,
Đấu tranh, chiến đấu vì một ước mơ to lớn.
Không gì có thể cản bước họ trên con đường đích thực.

Nắng vàng chiếu rọi đầy sức sống,
Con đường phía trước là thử thách không lường trước.
Chỉ những ai kiên nhẫn và dũng cảm mới vượt qua được.

Một trang sách kết thúc nhưng câu chuyện vẫn tiếp tục,
Những trang mới được mở ra với những trải nghiệm mới mẻ.
Cuộc hành trình không bao giờ kết thúc, chỉ là một dấu phẩy trong câu chuyện lớn.

Dưới đây là phần Bình luận về bài thơ Bài ca ngất ngưởng đầy đủ, chi tiết. Bây giờ, các bạn sẽ tiếp tục làm bài tập trong sách giáo khoa, Bình luận về Bài ca ngất ngưởng cùng với Tìm hiểu về tác phẩm Bài ca ngất ngưởng để nắm vững kiến thức môn Ngữ Văn nhé.
 

2. Bình luận về bài thơ Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ, mẫu 2:

Nguyễn Công Trứ (1778-1858) là nhà văn nổi tiếng của dân tộc, ghi dấu trong lịch sử. Cuộc đời ông đa mưu đa vị, trải qua nhiều gian nan, nhưng luôn giữ vững tinh thần nam tính, không bao giờ khuất phục trước khó khăn, sống với một niềm tin cao cả:

Đã góp phần làm nên tên tuổi trên trời dưới đất,
Phải để lại dấu ấn vĩnh cửu trong lòng dân tộc.

Sự sáng tạo văn chương của Nguyễn Công Trứ rực rỡ, phản ánh cá tính độc đáo qua bài thơ Nôm Hàn nho phong vị phú và hơn 60 bài thơ độc đáo. Bài ca ngưởng là một trong những kiệt tác trong thơ ca dân tộc. Bài thơ này với hai khổ đôi, tổng cộng 19 câu thơ, mang đầy vẻ đẹp âm nhạc, kết hợp hài hòa giữa thơ ca và nhạc cụ.

Nguyễn Công Trứ trở thành nhà văn nổi tiếng vào năm 1848, sau hơn 30 năm phục vụ triều Nguyễn. Bài thơ Bài ca ngất ngưởng được ông sáng tác sau khi trở về quê nhà. Bài thơ như một bức tranh về cuộc đời, thể hiện niềm tự hào về tài năng và thành tựu của mình, thể hiện một phong cách sống tự do và phóng khoáng.

Ngất ngưởng đồng nghĩa với sự phi thường, sự khác biệt và sự không chấp nhận những giới hạn. Nguyễn Công Trứ đã biến ý tưởng này thành một bài thơ ca ngợi niềm tự hào và đam mê hiếm có.

Tiếng nói cao lên với sự tuyên bố của một người đàn ông, một người thực hiện trách nhiệm nam tính. Rất trang trọng và hùng vĩ: Mọi sự trong vũ trụ đều thuộc về ta - một tuyên bố phủ định để khẳng định tâm trạng của một nhà văn chân chính. Đó là tinh thần của một người tài năng đã nhiều lần thể hiện qua từng câu thơ.

Phần Bình giảng về bài thơ Bài ca ngất ngưởng toát lên sự chi tiết và đầy đủ.

Sau khi tôn vinh danh tiếng, nhà thơ khẳng định tài năng và lòng kiêu hãnh của mình, với sức mạnh lan tỏa khắp vũ trụ.

Ông Hi Văn không chỉ là một nhà văn tài năng, mà còn là một người có uy tín và danh tiếng thực sự. Với thành tích xuất sắc trong học tập và thi cử, ông đã đạt được vị trí cao trong xã hội. Câu thơ với nhịp điệu đặc trưng, tái hiện một bức tranh hùng vĩ của một con người vượt lên trên mọi khó khăn và thách thức.

Là Thủ khoa/ Tham tán/ và Tổng đốc Đông
Với trí thông minh và kế hoạch tinh tế
Ông đã trở thành biểu tượng của sự vĩ đại.

Bốn dòng thơ tiếp theo, mở rộng ý thơ, tác giả tự hào về bản thân, khẳng định tài năng và danh tiếng. Trong thời chiến loạn, ông dũng cảm chiến đấu, dưới quân lệnh của Bình Tây cờ Đại tướng. Trong thời bình, ông phụng sự vương quốc, giữ chức Phủ doãn Thừa Thiên. Vào năm 1847, Nguyễn Công Trứ đã đạt đến đỉnh cao danh tiếng, đánh dấu bước ngoặt trong sự nghiệp của mình.

Đồng hành với bò vàng vươn mình ngược dòng, thể hiện sự ngất ngưởng của tinh thần. Hình ảnh đặc trưng cho sự châm biếm với cuộc sống, làm cho mọi người phải cười nhạo. Bài thơ được truyền miệng từ đời này sang đời khác, giữ vẻ hài hước của người dân với tình cảnh của ông Hi Văn.

Trở lại cuộc sống bình thường, ông Thượng Trứ hành động một cách đầy sáng tạo, gần như làm trò cười với cuộc đời thông qua việc thể hiện sự ngất ngưởng. Người quan to từng xua xe ngựa giờ chỉ cưỡi bò vàng và cho bò đeo ngựa. Cả hình ảnh con người và con bò vàng đều đẹp đẽ và lạ lùng, như một thách thức với thế giới xung quanh. Cho đến ngày nay, bài thơ vẫn được truyền miệng, mang trong mình sự hài hước và sự đầy ý nghĩa của ông Hi Văn.

Xuống từ chiếc ngựa, lên từ chiếc xe, một hình ảnh tượng trưng cho sự phấn đấu và thay đổi của một người quan lại. Việc từ bỏ quyền lợi và chức vị để sống một cuộc sống đơn giản và bình dị hơn, được tóm gọn trong bốn dòng thơ đầy ý nghĩa này.

Tiếp theo là tám dòng thơ biểu đạt sự ngát ngưởng của ông đối với cuộc sống. Dù từng là một danh tướng vĩ đại, giờ ông sống một cuộc sống giản dị, hiền lành. Ông thích thăm các chùa, những danh thắng thiên nhiên, luôn có những người phụ nữ xinh đẹp bên cạnh.

Trên núi kia, mây trắng bao phủ,
Dù từng cầm kiếm và cung, giờ ông là một người hiền lành và nhân từ,
Cùng với những người phụ nữ xinh đẹp bên cạnh,
Thậm chí cả phật cũng không kìm nén được sự hài hước của ông...

Ông sống và vui vẻ hết mình. Câu thơ 'Thậm chí cả phật cũng không kìm nén được sự hài hước của ông ngất ngưởng' mang tính hài hước và phê phán. Ông không quan tâm đến ý kiến của người khác và sống một cách tự do, hồn nhiên. Ông được đào luyện từ nhỏ và có một cá tính độc lập và sáng tạo.

Khi say rượu/ khi cắm trại/ khi lang thang
Không thờ phật/ không gặp tiên/ không bị ràng buộc bởi thói tục.

Việc sắp xếp nhịp điệu, sự kết hợp hòa âm (bằng, trắc), cùng với cách diễn đạt đồng nhất (khi ... không...) đã tạo nên một dòng thơ phong phú, thể hiện tinh thần vui vẻ, ham sống, và cao quý không bị ảnh hưởng bởi thế trần. Chỉ khi đọc to và hát lên, nghe âm nhạc của những câu thơ, cùng với tiếng đàn đáy, nhịp phách, và tiếng trống chầu, chúng ta mới cảm nhận được vẻ đẹp của thơ và âm nhạc hoà quyện trong nhau! Đây thật sự là biểu hiện của sự ngất ngưởng và tài năng!

Bốn dòng thơ trong bài chỉ cần ba câu. Câu kết thúc, còn được gọi là câu 'keo', chỉ gồm sáu từ. Đây là cách ghi chính xác theo tài liệu Tuyển tập thơ ca trù - NXB Văn học 1987:

Như là trời, âm nhạc cũng đổ về khu phố Hàn, Phú.
Nghĩa vua, tôi vẫn giữ vững nguyên lý sơ chung,
Không ai có cuộc sống ngất ngưởng như ông!

Nguyễn Công Trứ tự hào tuyên bố rằng ông là một vị thần thủy chung, trung thành với nguyên lý của vua tôi - điều ông đã miêu tả trong bài thơ Nợ tang bồng.

Bề dày tâm hồn, ước hẹn với những ngọn núi cao,
Đường đạo hiếu hạnh, lòng trung thành là ta phóng trên vai.

Tài năng, thành tựu mà Nguyễn Công Trứ để lại cho quê hương và nhân dân không thua kém các danh tướng lừng danh như Trái Tuân, Nhạc Phi, Hàn Kì, Phú Bật - những người anh hùng thời Hán, thời Tống ở Trung Quốc. So sánh xa gần, phương Bắc và phương Nam, tác giả kết thúc bằng một tiếng kêu rừng rực: 'Có ai ngất ngưởng như ông!'. Bản tính phi thường của nhà thơ được thể hiện rõ.

Tóm lại, để trở thành người ngất ngưởng như Nguyễn Công Trứ, phải có thực lực, uy danh, và trung thành với nguyên tắc của vua chúa mới có thể trở thành người vĩ đại. Cách sống cao quý, không phô trương, không bị ràng buộc bởi thế tục, cũng không bỏ rơi trách nhiệm. Đó mới thực sự là sự sang trọng. Bài thơ Bài ca ngất ngưởng của ông Hi Văn là một tác phẩm độc đáo, thể hiện rõ bản tính của nhà thơ. Một thế kỷ sau, thi sĩ Tản Đà cũng viết nhiều bài thơ hát nói, thể hiện sự kiêu hãnh. Một phần người ngẩng cao đầu với sự ngất ngưởng, trong khi khác lại cảm thấy mệt mỏi và buồn chán.

Thơ hát nói của Nguyễn Công Trứ đạt đến đỉnh cao nghệ thuật. Sự phối hợp giữa chữ Hán mang lại sự uy nghiêm, hùng vĩ. Sự kết hợp giữa thơ và nhạc tạo nên một tác phẩm cuốn hút, lôi cuốn.

Trong dòng thơ cổ điển của Việt Nam, Nguyễn Công Trứ, Cao Bá Quát.. Dương Khuê, Nguyễn Khuyến, Tản Đà, là những danh nhân để lại những bài hát nói vĩ đại. Nguyễn Công Trứ đã sáng tạo ra một giọng điệu mạnh mẽ, hùng vĩ, kết hợp với tinh thần anh hùng, tài cao của bài thơ như Chí anh hùng, Nợ tang bồng, Chí nam nhi. Đó chính là phong cách nghệ thuật, là tinh thần, là bản sắc của thơ hát nói Nguyễn Công Trứ. Bài ca ngất ngưởng thật sự là một tác phẩm sâu sắc từ trái tim của ông Hi Văn mang lại nhiều trải nghiệm thú vị.

3. Phân tích bài thơ Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ, mẫu 3:

Từng danh tiếng lan tỏa trên trời đất
Chưa thể phủ nhận giá trị với non sông.

Theo quan điểm của Nguyễn Công Trứ, một người đàn ông chỉ xứng đáng với danh vọng và tôn vinh khi hành động có ích cho đất nước. Ông luôn quan tâm đến vấn đề này suốt cuộc đời của mình. Vì thế, ông sáng tác bài thơ: 'Bài ca ngất ngưởng'.

Phân tích: Bình luận về Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ

Bài ca ngất ngưởng ở đây thể hiện lối sống tự do của một người luôn duy trì tư thế cao ca không bị dao động, vững vàng, không lệch lạc như một cây cối vững chãi, và luôn nhớ về trách nhiệm của mình và sự chân thật trong cuộc sống. Bài ca này rõ ràng phản ánh cuộc đời, tài năng và tính cách của Nguyễn Công Trứ. Một con người có tính cách lớn vượt qua những hạn chế của thời đại.

Bắt đầu bài ca, tác giả viết:

'Không gian vũ trụ rộng lớn bao la
Nguyễn Công Trứ, tài năng hiện hữu trong trời đất.
Khi là Thủ khoa, khi giữ chức Tham tán, khi làm Tổng đốc Đông,
Với tài nghệ lão luyện đã trở thành một tay ngất ngưởng.
Khi phục vụ ở Bình Tây, dưới quyền cờ Đại tướng,
Thậm chí khi đảm nhiệm vị trí Phủ doãn ở Thừa Thiên'.

Đầu tiên, tác giả đã thể hiện quan niệm sống của mình về trí làm quan trong xã hội và truyền tải điều này ra cả vũ trụ. Điều này cho thấy Nguyễn Công Trứ đang tôn trọng tư tưởng của một nhà nho đích thực và đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của bản thân và sự nhiệt huyết trong cuộc sống.

Hướng dẫn bình luận về bài thơ Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ

Tiếp theo, ông nói về cuộc đời làm quan của mình. Mặc dù ông cảm thấy bị hạn chế trong vai trò làm quan nhưng ông vẫn tận dụng cơ hội này để thể hiện tài năng và hoài bão của mình. Ông liệt kê các vị trí quan trọng mà mình đã từng đảm nhận và tỏ ra hài lòng với mọi vị trí, cho dù làm tổng đốc hay làm lính quèn.

Vì ông là một người đặc biệt, việc ông nghỉ hưu không làm quan nữa đã khiến người đọc cảm thấy khá bất ngờ và hấp dẫn.

Khi rời bỏ thế vị quan trọng trên đường trở về quê hương, ông là một biểu tượng thực sự của sự bình thản, chính là cái 'ngất ngưởng' mà ông nhấn mạnh ở đầu bài thơ. Thường thì, khi ai đó rời khỏi chốn quan trường, họ sẽ tổ chức tiệc linh đình hoặc có người tiễn đưa. Nhưng ông không cần điều đó, chỉ cần một mình cùng con bò vàng của mình. Đặc biệt hơn, con bò của ông thậm chí còn được trang hoàng như một con ngựa bằng vàng.

Mở rộng thông tin và cảm nhận từ bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ, bạn có thể hiểu thêm về tinh thần phóng khoáng và sự độc lập của tác giả trong cuộc sống.

"""-- HẾT """---

Thông qua việc tham khảo bài thơ Bình giảng bài ca ngất ngưởng, bạn có thể cảm nhận được sự tự tin, phóng khoáng trong lối sống của Nguyễn Công Trứ. Để so sánh thêm với các nhà thơ khác, bạn có thể tham khảo bài Phân tích Câu cá mùa thu, Phân tích Thương Vợ của Tú Xương, Phân tích Tự tình 2,... Thường xuyên sử dụng các tài liệu hữu ích như danh sách các bài văn hay lớp 11 của Mytour để học tập và chuẩn bị cho các bài kiểm tra, bài thi môn Ngữ văn trên lớp.