Buzz
Bài học Tiếng Việt 5 VNEN Bài 20A: Người tiền nhiệm chiếu sáng
A. Hoạt động cơ bản
(Trang 3 Ngữ Văn 5 VNEN tập 2) 1. Quan sát tranh minh họa cho nội dung bài đọc Thái sư Trần Thủ Độ và trả lời câu hỏi:
(Trang 16 Ngữ Văn 5 VNEN tập 2) Bức tranh vẽ cảnh gì?
(Trang 16 Ngữ Văn 5 VNEN tập 2) Em biết gì về Trần Thủ Độ?
Trả lời
-Tranh vẽ hình một người mang tiền bạc và quà cáp để đút lót chức câu dương, nhưng bị Trần Thủ Độ từ chối.
-Thông tin về Trần Thủ Độ: Thái sư Trần Thủ Độ sinh năm 1194 và qua đời năm 1264. Ông đóng vai trò quan trọng trong việc thành lập nhà Trần và dẫn đầu cuộc kháng chiến chống lại quân Nguyên xâm lược Việt Nam vào năm 1258. Ông cũng là một tấm gương về đạo đức và cách ứng xử mẫu mực, nghiêm túc.
2-3-4: Đọc, giải nghĩa, luyện đọc (sách giáo khoa)
(Trang 18 Ngữ Văn 5 VNEN tập 2) 5. Thảo luận, trả lời câu hỏi:
(Trang 18 Ngữ Văn 5 VNEN tập 2) 1. Khi có người muốn xin chức câu đương, Trần Thủ Độ đã làm gì?
(Trang 18 Ngữ Văn 5 VNEN tập 2) 2. Tại sao Trần Thủ Độ lại thưởng vàng, lụa cho người quân hiệu?
(Trang 18 Ngữ Văn 5 VNEN tập 2) 3. Khi biết có viên quan tâu tới vua tự cho mình chuyên quyền, Trần Thủ Độ đã phản ứng như thế nào?
(Trang 18 Ngữ Văn 5 VNEN tập 2) 4. Những hành động và lời nói của Trần Thủ Độ thể hiện ông là người như thế nào?
Trả lời
1. Khi có người muốn xin chức câu đương, Trần Thủ Độ đồng ý nhưng yêu cầu người đó cắt một ngón chân để phân biệt với những người câu đương khác. => Trần Thủ Độ quyết không làm việc sai trái vì lợi ích cá nhân. Ông muốn răn đe những người không tuân thủ luật pháp của đất nước.
2. Ông Trần Thủ Độ thưởng vàng, lụa cho người quân hiệu vì: họ đang ở vị trí thấp nhưng biết giữ gìn đạo đức quốc gia.
3. Khi biết có viên quan tây với vua tỏ ý muốn thâu tóm quyền lực, Trần Thủ Độ nhận trách nhiệm và yêu cầu vua ban thưởng cho viên quan dám nói thẳng. Cách ứng xử của Trần Thủ Độ rất thẳng thắn và trung thực.
4. Qua những hành động và lời nói của mình, Trần Thủ Độ là biểu tượng của sự cư xử đúng mực, nghiêm túc, tận trung với nhiệm vụ, không làm trái pháp luật quốc gia vì lợi ích cá nhân.
B. Hoạt động thực hành
(Trang 18 Ngữ Văn 5 VNEN tập 2) 1. Câu nào sau đây diễn đạt đúng ý nghĩa của từ 'công dân'?
a. Người làm việc trong các cơ quan nhà nước.
b. Người dân của một quốc gia, có quyền lợi và nghĩa vụ đối với đất nước.
c. Người lao động làm việc để kiếm lương.
Trả lời
Đáp án b: Người dân của một quốc gia, có quyền lợi và nghĩa vụ đối với đất nước.
(Trang 18 Ngữ Văn 5 VNEN tập 2) 2. Sắp xếp các từ chứa 'công' dưới đây vào 3 nhóm nhanh chóng:
a. Từ 'công' mang ý nghĩa là “thuộc về cộng đồng, công cộng”
b. Từ 'công' có nghĩa là “không phân biệt, không thiên vị”
c. Từ 'công' có nghĩa là “người làm việc có kỹ năng, khéo tay”
(công nhân, công bằng, công cộng, công dân, công nghiệp, công chúng, công lí, công tâm)
Trả lời
Phân loại các từ vào các nhóm như sau:
a. Từ 'công' mang nghĩa là “thuộc về cộng đồng, công cộng”: công dân, công chúng, công cộng.
b. Từ 'công' mang nghĩa là “không phân biệt, không thiên vị”: công lí, công tâm, công bằng.
c. Từ 'công' có nghĩa là “người làm việc có kỹ năng, khéo tay”: công nhân, công nghiệp.
(Trang 19 Ngữ Văn 5 VNEN tập 2) 3. Chọn ba từ dưới đây đồng nghĩa với từ công dân và ghi vào vở: đồng bào, nhân dân, dân chúng, dân tộc, dân, nông dân, công chúng.
Trả lời
Ba từ đồng nghĩa với từ công dân là:
nhân dân
dân chúng
dân tộc
(Trang 19 Ngữ Văn 5 VNEN tập 2) 4. Vì sao không thể thay thế từ 'công dân' trong câu nói dưới đây của nhân vật Thành bằng các từ đồng nghĩa em đã tìm ở bài tập 3?
Làm thân nô lệ mà muốn xóa bỏ kiếp nô lệ thì sẽ thành công dân, còn yên phận nô lệ thì mải mãi là dầy tớ cho người ta...
(Theo HÀ VĂN CẦU - VŨ ĐÌNH PHONG)
Trong câu trên, từ 'công dân' có ý nghĩa là người dân của một quốc gia tự do, hòa bình. Ngoài ra, từ 'công dân' trái nghĩa với từ 'nô lệ'.
Trong các từ ở bài tập 3 (nhân dân, dân chúng, dân tộc) lại không có ý nghĩa trái nghĩa với 'nô lệ', do đó việc thay thế sẽ làm mất đi ý nghĩa của câu và không thể hiện đúng ý của người nói.
(Trang 19 Ngữ Văn 5 VNEN tập 2) 5. Nghe thầy cô đọc và viết vào vở: 'Cánh cam lạc mẹ'
Trả lời
Cành cam trôi lạc mẹ
Gió thổi vào vườn hoang
Giữa muôn vàn gai góc
Lũ ve sầu rền vang.
Bọ dừa ngừng nấu cơm
Cào cào nhưng giã gạo
Cắt tóc, tháo áo ra
Cùng nhau hỏi nhau đi tìm.
Chiều nhạt, nắng trắng sương
Bầu trời xanh rộng như biển
Tiếng cam kêu gọi mẹ
Dầy đặc trên con đường nhỏ.
Khu vườn hoang lặng lẽ
Râm ran đầy lối
Mọi người đều nói như thế
- Cánh cam về nhà thôi
(Trang 19 Ngữ Văn 5 VNEN tập 2) 6. Chọn bài a hoặc b:
(Trang 19 Ngữ Văn 5 VNEN tập 2) a. Chọn r, d hoặc gi phù hợp với mỗi chỗ trống trong câu chuyện sau:
Giữa thời kỳ khó khăn
Một chiếc thuyền (1) ...r..a đến (2)...ữa (3)...ộ sông thì bị (4)...ò. Chỉ trong nháy mắt, thuyền đã ngập nước.
Hành khách rối bời, hoảng loạn, ai cũng (5)...n tay tát nước, cứu thuyền. (6)...ng chỉ có một anh chàng vẫn bình thản, coi như không có chuyện gì xảy (7)...a. Một người hành khách thấy vậy, không (8)...ài nổi tức (9)...ức bảo:
- Thuyền sắp chìm xuống đáy sông (10)...ời, sao anh vẫn bình thản vậy?
Anh chàng đó đáp:
- Lo gì chứ? Thuyền này không phải là của tôi đâu!
(TRUYỆN CƯỜI DÂN GIAN)
(Trang 20 Ngữ Văn 5 VNEN tập 2) b. Chọn o hoặc ô (thêm dấu thanh thích hợp):
Phong cảnh rừng mùa đông
Cánh rừng mùa (1) đông lạnh buốt. Những thân cây khô héo vươn nhánh cành (2) khoe xương trần truồng trên bầu trời xám xịt. Trong (3) hang cây, mấy gia đình chim họa mi, chim (4) quạ kiến ẩn náu. Con nào con nấy gầy xơ xác, (5) liếc đầu ra nhìn trời bằng những cặp mắt ngơ ngác buồn. Bác gấu đen nằm co quắp (6) trong hang. (7) Hồi cuối thu, bác ta béo núng nính, lông mượt, da căng (8) tròn như (9) một trái sim chín, vậy mà bây giờ teo tóp, lông lởm chởm trông thật tội nghiệp.
(Theo TRẦN HOÀI DƯƠNG)
Trả lời
Giữa thời kỳ khó khăn
Một chiếc thuyền ra đến giữa dòng sông thì bị rò. Chỉ trong nháy mắt, thuyền đã ngập nước.
Hành khách rối bời, hoảng hốt, ai nấy ra sức tát nước cứu thuyền. Duy chỉ có một anh chàng vẫn bình thản, coi như không có chuyện gì xảy ra. Một người hành khách thấy vậy, không giấu nổi tức giận, bảo:
- Thuyền sắp chìm xuống đáy sông rồi, sao anh vẫn bình thản vậy?
Anh chàng đó đáp:
- Lo gì nhỉ? Thuyền này không phải của tôi mà!
Cảnh rừng mùa đông
Cảnh rừng mùa đông trơ trụi. Những thân cây khẳng khiu vươn nhánh cành khô xác trên nền trời xám xịt. Trong hang cây, mấy gia đình chim họa mi, chim gõ kiến ẩn náu. Con nào con nấy gầy xơ xác, lơ đầu ra nhìn trời bằng những cặp mắt ngơ ngác buồn. Bác gấu đen nằm co quắp trong hang. Hoi cuối mùa thu, bác ta to béo núng nính, lông mượt, da căng tròn như một trái sim chín, vậy mà bây giờ teo tóp, lông lởm chởm trông thật tội nghiệp.
C. Hoạt động ứng dụng
(Trang 20 Ngữ Văn 5 VNEN tập 2) Kể cho người thân nghe câu chuyện về Thái sư Trần Thủ Độ. Trao đổi với người thân về ý nghĩa của câu chuyện?
Trả lời
Câu chuyện: Truyền thống về Thái sư Trần Thủ Độ
Ý nghĩa của câu chuyện: Qua các hành động và lời nói của Trần Thủ Độ, cho thấy ông là một người rất nghiêm túc, thẳng thắn, trung thực, và không bao giờ hy sinh lợi ích cá nhân để làm trái phép nước. Vì vậy, ông được xem là một nhân vật quan trọng, có vai trò đặc biệt trong việc quyết định sự sống còn của đất nước, với tầm nhìn chiến lược và trí tuệ vượt trội.
Các chủ đề khác nhiều người quan tâm
