Buzz
Soạn bài Bếp lửa. 5. Cảm nhận của em về mối quan hệ giữa bà và cháu được thể hiện trong bài thơ Bếp lửa. Liên kết tình cảm ấy với những cảm xúc khác.
ND chính
| Bài thơ "bếp lửa" gợi lại những kỉ niệm đầy xúc động về người bà và tình bà cháu, đồng thời thể hiện lòng kính yêu, trân trọng và biết ơn của người cháu đối với bà cũng là đối với gia đình, quê hương, đất nước. |
Câu 1
Câu 1 (trang 145 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)
Bài thơ do ai sáng tác, nói về ai và về điều gì?
Dựa vào tâm trạng của nhân vật trữ tình, hãy mô tả cấu trúc của bài thơ.
Lời giải chi tiết:
- Bài thơ là lời của người cháu về bà, về tình yêu thương sâu sắc mà bà dành cho cháu trong những ngày khó khăn.
- Cấu trúc:
+ Ba dòng thơ đầu: Hình ảnh bếp lửa gợi lên những kỷ niệm, cảm xúc về bà.
+ Bốn khổ thơ tiếp theo (từ Lên bốn tuổi đến Chứa niềm tin dai dẳng): Hồi tưởng những kỷ niệm tuổi thơ sống bên bà và bức tranh bà liên kết với hình ảnh bếp lửa.
+ Hai khổ thơ tiếp theo (từ Lận đận đời bà đến thiêng liên – bếp lửa): Suy ngẫm về bà và cuộc đời bà.
+ Khổ cuối: Dù đã trưởng thành và đi xa, nhưng cháu vẫn nhớ về bà.
Câu 2
Câu 2 (trang 145 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)
Trong hồi tưởng của người cháu, những kỷ niệm nào về bà và tình yêu bà dành cho cháu đã được kể lại? Hãy chỉ ra cách tác giả kết hợp giữa mô tả, kể chuyện, phê phán trong bài thơ và tác dụng của việc kết hợp đó?
Lời giải chi tiết:
Trong hồi tưởng của người cháu, đã có nhiều kỷ niệm đặc biệt về bà và mối quan hệ bà cháu:
- Năm cháu lên bốn tuổi, năm đói kém, gian nan (1945). Nạn đói đã trở thành nỗi ám ảnh kinh hoàng cho cháu.
- Cháu ở cùng bà tám năm, khi cha mẹ bận việc, bà dạy cháu học, dạy cháu nấu ăn, kể chuyện cho cháu nghe, chia sẻ với cháu nỗi nhớ mẹ, cố gắng hết mình để nuôi nấng cháu.
- Khi giặc đốt làng, đốt nhà, bà vẫn kiên cường dặn cháu giữ bí mật để cha mẹ yên tâm công việc, bà luôn sớm tối nuôi lửa ấm lòng cháu. Mỗi kỷ niệm về bà đều chứa đựng tình yêu thương sâu sắc.
Bài thơ kết hợp giữa việc kể chuyện và mô tả sinh động về bếp lửa, hình ảnh bếp lửa trong sương sớm, cảnh đói khổ, làng cháy, đặc biệt là sự cố gắng bền bỉ, chăm chỉ của bà... Tất cả đều chứa đựng tình cảm, lòng biết ơn của người cháu với bà.
Câu 3
Câu 3 (trang 145 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)
Phân tích hình ảnh bếp lửa trong bài thơ. Bếp lửa được nhắc đến bao nhiêu lần? Tại sao khi nhắc đến bếp lửa, người cháu lại nhớ về bà, và ngược lại, khi nhớ về bà lại nhớ ngay đến hình ảnh bếp lửa? Hình ảnh đó mang ý nghĩa gì trong bài thơ? Vì sao tác giả viết 'Ôi kỳ lạ và thiêng liêng bếp lửa'?
Lời giải chi tiết:
- Hình ảnh bếp lửa xuất hiện liên tục trong bài thơ, được nhắc đến 10 lần.
- Bởi vì bếp lửa đã trở thành biểu tượng của tình yêu thương, mỗi sáng bà luôn nhóm lửa để nấu ăn. Bà là người đã thắp sáng tình thân, tình yêu thương mỗi khi bếp lửa bùng cháy, và tác giả đã sử dụng hình ảnh này để truyền tải cảm xúc và tình cảm của mình là tình yêu thương sâu sắc giữa bà và cháu.
Câu 4
Câu 4 (trang 146 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)
Rồi sớm rồi chiều lại ngọn lửa bà nhen
Một ngọn lửa, lòng bà luôn ủ sẵn
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng…
Vì sao ở hai câu dưới tác giả dùng từ 'ngọn lửa' mà không nhắc lại 'bếp lửa'? 'Ngọn lửa' ở đây có ý nghĩa gì? Em hiểu những câu thơ trên như thế nào?
Lời giải chi tiết:
- Ở hai câu dưới, tác giả dùng từ “ngọn lửa” mà không nhắc lại “bếp lửa”. Vì nói đến “bếp lửa” là nói đến một vật hữu hình, cụ thể của mỗi gia đình. Còn hình ảnh “ngọn lửa” mang ý nghĩa khái quát, rộng lớn hơn.
- Mỗi lần nhóm bếp lửa, ngọn lửa cháy sáng lên mang nhiều ý nghĩa tượng trưng. Đó là ngọn lửa được nhóm từ lòng bà – ngọn lửa của sức sống, yêu thương, niềm tin, tình yêu của bà với kháng chiến, với Đảng. Bà không chỉ là người nhóm lửa, giữ lửa mà còn là người truyền lửa – truyền cho cháu những kỉ niệm ấm lòng, những niềm tin thiêng liêng, kì diệu nâng bước cháu trên suốt hành trình dài rộng của cuộc đời.
Câu 5
Câu 5 (trang 146 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)
Cảm nhận của em về tình cảm bà cháu được thể hiện trong bài thơ. Tình cảm ấy được gắn liền với những tình cảm nào khác.
Lời giải chi tiết:
- Tình cảm bà cháu trong bài thơ rất sâu nặng. Đây là lời yêu thương tha thiết của người cháu nơi xa đối với bà:
'Giờ cháu đã đi xa. Có ngọn khói trăm tàu
Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả
Nhưng vẫn chẳng lức nào quên nhắc nhở:
- Sớm mai này, bà nhóm lửa lên chưa?...'
=> Tình cảm ấy vượt qua chiều dài của thời gian, chiều rộng của không gian, neo đậu mãi trong trái tim cháu. Tuổi thơ của cháu đã đi qua theo năm tháng, khoảng cách giữa bà và cháu cũng đã xa vời vợi nhưng cháu chẳng lúc nào quên nhắc nhở về bà. Tình yêu, lòng biết ơn của cháu đối với người bà cũng chính là lòng biết ơn đối với gia đình, quê hương, đất nước.
Luyện tập
Viết đoạn văn ngắn nêu cảm nghĩ của em về hình ảnh bếp lửa trong bài thơ.
Lời giải chi tiết:
Gợi ý trả lời:
- Giới thiệu tác giả, tác phẩm, hình ảnh bếp lửa.
- Số lần xuất hiện: 10 lần.
- Ý nghĩa: Bếp lửa là biểu hiện cụ thể và đầy gợi cảm về sự tảo tần, chăm sóc và tình yêu thương của bà dành cho cháu và những người thân. Bếp lửa là tình bà ấm áp, bếp lửa là tay bà chăm chút. Bếp lửa gắn với những gian khó đời bà. Ngày ngày bà nhóm bếp lửa cũng là nhóm lên niều vui, sự sống, niềm yêu thương chi chút dành cho con cháu và mọi người.
Bài tham khảo:
Hình ảnh bếp lửa trong bài thơ gắn với sự tần tảo hi sinh của bà. Bởi thế mà mọi suy ngẫm của người cháu về bà đều gắn liền với hình ảnh bếp lửa. Bếp lửa tượng trưng cho đức hi sinh, sự chở che từ hơi ấm của bà. Bếp lửa gắn liền với niềm vui được sưởi ấm và lớn lên của người cháu. Vì thế mà khi tuổi thơ đã lùi xa, người cháu đã trưởng thành nhưng bếp lửa của người bà thân yêu thì không bao giờ tắt. Nhà thơ đã giữ ngọn lửa thiêng ấy như giữ tài sản quý giá nhất của mình, như cất giữ tuổi thơ nồng đượm tình bà cháu thân thương. Chính ngọn lửa thiêng này đã sưởi ấm cho tác giả suốt cả cuộc đời dẫu có đi khắp chân trời góc bể. Bài thơ sẽ sống mãi trong lòng người đọc bởi hình ảnh thân thương ấy gắn với tình yêu quê hương đất nước.
