Bài mẫu văn lớp 9: Suy ngẫm về triết lý cuộc sống trong truyện ngắn Bến quê Tài liệu ôn thi vào lớp 10 môn Ngữ văn

Dưới đây là Mytour giới thiệu đến các bạn học sinh lớp 9 dàn ý cụ thể kèm 4 bài văn mẫu Suy ngẫm về triết lý cuộc sống trong truyện ngắn Bến quê. Hy vọng tài liệu này sẽ giúp các bạn tự ôn tập kiến thức văn học phục vụ cho học tập và chuẩn bị cho các kì thi, kỳ thi vào lớp 10. Mời các bạn tham khảo và tải tài liệu tại đây.

Dàn ý phân tích triết lý sống trong truyện ngắn Bến quê

I. Khởi đầu

- Giới thiệu sơ lược về tác giả: Nguyễn Minh Châu là một trong những nhà văn xuất sắc nhất của văn học đương đại Việt Nam. Công trình văn học của ông đầy ấn tượng, nổi bật với nhiều tác phẩm như Bức tranh, Phiên chợ Giát, ...

- Giới thiệu về tác phẩm: Bến quê được coi là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất trong tập truyện ngắn cùng tên được xuất bản vào năm 1985, chỉ bốn năm trước khi nhà văn ra đi.

II. Nội dung chính

1. Tâm trạng và suy tư của nhân vật Nhĩ khi nằm trên giường bệnh

* Những cảm xúc của nhân vật Nhĩ đối với vẻ đẹp của thiên nhiên

- Sáng sớm thu từ cửa sổ phòng của mình.

- Cảnh vật được Nhĩ mô tả, từ gần đến xa, tạo ra một không gian sâu, rộng: Từ những bông hoa bằng lăng ở ngoài cửa sổ đến dòng sông Hồng với màu đỏ nhạt của mùa thu, vòm trời và cuối cùng là bãi bồi bên kia sông.

- Tất cả được cảm nhận qua những cảm xúc tinh tế. Không gian và những cảm xúc đó quen thuộc nhưng lại mới lạ với Nhĩ, như lần đầu anh cảm nhận vẻ đẹp và sự giàu có của chúng.

* Ấn tượng về Liên

- Nhĩ lần đầu 'chú ý đến Liên đang mặc áo vá', cảm nhận 'những ngón tay gầy guộc âu yếm vuốt ve bên vai' và nhận ra tình yêu, sự tận tâm và sự hi sinh thầm lặng của vợ.

- Trong những ngày cuối đời, Nhĩ thực sự cảm kích lòng biết ơn sâu sắc đối với vợ mình: 'Như bãi bồi đang nằm bên kia, tâm hồn Liên vẫn giữ nguyên những nét tầm thường và hy sinh từ xưa, và nhờ có điều đó mà sau những ngày tháng tìm kiếm...Nhĩ đã tìm thấy gia đình trong những ngày này'.

* Ấn tượng về bản thân

- Khát khao đặt chân lên bãi bồi bên kia sông

+ Buổi sáng đó, Nhĩ lần đầu nhận ra vẻ đẹp bình dị và gần gũi của cảnh vật xung quanh mình. Và trùng hợp, với người từng đi khắp nơi như Nhĩ, bờ bên kia sông Hồng ngay trước cửa nhà lại trở thành 'một phần xa lạ mà lại gần gũi'. Nhĩ khát khao đặt chân lên bãi bồi bên kia sông. Điều ấy là sự thức tỉnh về những giá trị bền vững, bình thường và sâu xa của cuộc sống - những giá trị thường bị lãng quên, nhất là khi còn trẻ, khi con người còn theo đuổi những ham muốn vô tận. Sự thức tỉnh này chỉ đến với người đã từng trải qua, đã cảm nhận những niềm vui và nỗi buồn; và thường đi kèm với sự thức tỉnh ấy là những ân hận ...

+ Điều trớ trêu hơn nữa khi Nhĩ yêu cầu con trai thực hiện ước nguyện của mình, nhưng con trai lại không hiểu được mong muốn của cha mình, nên làm một cách miễn cưỡng và cuối cùng bị cuốn vào trò chơi trên đường đi, để rồi có thể bị lỡ chuyến đò duy nhất trong ngày. Từ tình huống của mình, từ đứa con trai, Nhĩ đã hiểu được quy luật chung của cuộc đời: 'Con người trên đường đời thật khó tránh được những cám dỗ'. Anh không trách con trai vì giống như anh ngày trước, 'nó đã thấy có gì hấp dẫn bên kia sông đâu'.

- Trong phần kết của câu chuyện, khi con đò chỉ còn một bước nữa để chạm vào bờ phía đây của sông, Nhĩ đã sử dụng hết sức mạnh cuối cùng của mình vào một cử chỉ có vẻ lạ lùng: 'Anh cố gắng dùng sức cuối cùng của mình để nhấc người ra khỏi giường, giơ tay mảnh khảnh ra khỏi cửa sổ mở toang - như đang gửi tín hiệu cho ai đó'. Anh đang rất lo lắng và thúc giục con trai nhanh chóng lên đừng để lỡ chuyến đò duy nhất trong ngày. Anh muốn cậu tránh xa những bẫy rủi ro, những trở ngại trên con đường, hướng tới những giá trị đích thực, giản dị, gần gũi, và bền vững. Sự lo lắng của anh thể hiện rõ nét trong việc thúc giục con trai lên nhanh chóng để không phải bỏ lỡ chuyến đò quan trọng.

2. Nghệ thuật truyện

- Xây dựng tính cách nhân vật:

+ Nhân vật Nhĩ được xây dựng là một nhân vật có tính cách sâu sắc, một loại nhân vật xuất hiện nhiều trong tác phẩm của Nguyễn Minh Châu sau năm 1975. Tác giả đã truyền đạt thông qua nhân vật nhiều quan sát, suy ngẫm, và triết lý về cuộc sống và con người. Nhân vật không chỉ là một công cụ để tác giả truyền đạt ý kiến. Những trải nghiệm và triết lý đã được thể hiện trong cuộc sống tâm hồn của nhân vật, qua những biến đổi trong tâm trạng của họ.

- Sử dụng hình ảnh biểu tượng sâu sắc

Một điểm đặc biệt nổi bật trong nghệ thuật truyện: Sáng tạo hình ảnh giàu ý nghĩa biểu tượng. Trong câu chuyện “Bến quê”, hầu hết mọi hình ảnh đều chứa đựng hai lớp ý nghĩa: ý nghĩa hiển nhiên và ý nghĩa biểu tượng.

+ Bãi bồi, bến sông, cảnh quan tự nhiên: là vẻ đẹp của cuộc sống trong những điều gần gũi, bình dị, quen thuộc.

+ Bông hoa bằng lăng vào cuối mùa; tiếng đất lở bên bờ sông phía này, khi dòng lũ từ nguồn đổ về, đổ vào giấc ngủ của Nhĩ vào gần sáng: Sự sống của nhân vật Nhĩ tới gần hồi cuối cuộc đời.

+ Con trai của Nhĩ bị cuốn vào một trò chơi phá cờ trên vỉa hè: Sự chùng chình, giao cấu mà trên con đường cuộc sống con người thường gặp phải.

+ Hành động và cử chỉ của Nhĩ: Khiến cho con người tỉnh thức.

- Miêu tả tâm trạng một cách tinh tế

- Xây dựng tình huống nghịch lý một cách khắp nơi trên thế giới, mô tả việc bị liệt toàn thân, không thể di chuyển được.

- Truyền đạt tâm trạng của nhân vật thông qua lối kể chuyện chân thực.

III. Kết luận

- Nguyễn Minh Châu được coi là nhà văn có sức ảnh hưởng sâu rộng nhất trên con đường đổi mới văn học.

- Tác phẩm hiện đại, sâu sắc về nhân văn.

Phân tích triết lý sống trong truyện ngắn Bến quê - Mẫu 1

Nhà văn Nguyễn Minh Châu (1930 - 1989), một người viết với tinh thần biểu tượng sâu sắc. Mỗi tác phẩm của ông mang một triết lý, một ý nghĩa nhân sinh. Ông ảnh hưởng đến văn học Việt Nam trong thời chiến và đổi mới. 'Bến quê' là một trong số những tác phẩm đó, truyện muốn truyền đạt triết lý 'con người trên đường đời khó tránh khỏi vòng vèo và chùng chình'.

Nhân vật Nhĩ, trung tâm của 'Bến quê', nhận ra triết lý này khi đối diện với những khó khăn cuối đời. Điều này có thể là lý do mà tác giả đúc kết, tổng kết cho cuộc đời.

Câu chuyện dựa trên quan điểm và tâm trạng của Nhĩ, trong một hoàn cảnh đặc biệt. Nhĩ, một người đi khắp mọi nơi, nhưng lại không từng đặt chân sang bãi bồi bên kia sông Hồng, nơi thân quen nhất với anh. Điều này tạo nên một nghịch lý đáng suy ngẫm, một câu chuyện đầy tiếc nuối và suy tư.

Bệnh nặng khiến anh không thể làm gì, ngay cả việc nhích người đến cửa sổ cũng khó khăn, Nhĩ phải nhờ đến đám trẻ con hàng xóm. Buổi sáng hôm đó, khi Nhĩ phát hiện vẻ đẹp lạ lùng của bãi bồi bên kia sông, anh biết rằng mình sẽ không bao giờ đặt chân lên mảnh đất ấy, dù nó ở trước mắt. Điều này tạo ra một nghịch lý đáng suy ngẫm. Nhĩ nhận ra sự vô tâm với vợ thân thuộc, và cảm thấy biết ơn vợ của mình. Có những điều bình thường trong cuộc sống, nhưng thường bị lãng quên để tìm đến những ham muốn xa vời hơn.

Nằm trên giường bệnh, Nhĩ mới nhận ra giá trị thực sự của việc trải nghiệm. Anh khao khát được đặt chân đến bãi bồi bên kia sông Hồng, nhưng không thể. Nhờ con trai thực hiện ước vọng của mình, nhưng cậu bé lại bị cám dỗ bởi những thứ tầm thường. Nhìn con trai, Nhĩ nhận ra sự nghịch lý của cuộc sống.

Nhìn con trai qua cửa sổ, Nhĩ cố dùng sức cuối cùng để cảnh báo. Nhưng có vẻ đã muộn, Nhĩ không còn thời gian.

Bến Quê đặt ra nhiều băn khoăn và suy tư sâu sắc. Với triết lý 'con người trên đường đời khó tránh khỏi những vòng vèo hay chùng chình', chúng ta cần tỉnh táo để vượt qua cám dỗ. Những vòng vèo, chùng chình có thể rèn luyện, nhưng cũng có thể làm bỏ lỡ những điều tốt đẹp trong cuộc sống.

Phân tích triết lý sống trong truyện ngắn Bến quê - Mẫu 2

Nguyễn Minh Châu được coi là một tác giả có phong cách viết độc đáo, mỗi tác phẩm của ông đều mang một triết lý sống sâu sắc.

Tác phẩm “Bến quê” gợi lại câu chuyện sâu sắc về triết lý sống “Con người trên đời thật khó tránh khỏi những vòng vèo hay chùng chình”, được nhân vật Nhĩ trong truyện rút ra khi gặp khó khăn về sức khỏe. Đây là triết lý mà Nguyễn Minh Châu muốn truyền đạt cho độc giả.

Câu này thể hiện sự tinh tế, trải nghiệm của Nguyễn Minh Châu với cuộc sống, thể hiện sự thấu hiểu về vạn vật xung quanh. Đồng thời, nó cũng là lời nuối tiếc về những điều chưa làm được, những cơ hội đã trôi qua.

Trong truyện “Bến quê”, nhân vật Nhĩ trải qua những thăng trầm, đưa ra những triết lý sống sâu sắc. Tác giả tạo ra những tình huống nghịch lý, từ đó truyền đạt thông điệp sâu sắc nhất cho câu chuyện.

Nhân vật Nhĩ, dù đã đi khắp nơi, nhưng chỉ khi nằm liệt trên giường vì bệnh tật, anh mới nhận ra rằng chưa từng đặt chân lên bãi bồi bên kia sông Hồng của làng mình. Sự trớ trêu của số phận tạo ra sự ân hận trong lòng Nhĩ cho tới ngày cuối đời.

Nhĩ mong mỏi được đến bãi bồi bên kia sông để chiêm ngưỡng vẻ đẹp của nó, nhưng vì bị liệt, Nhĩ không thể tự đi. Thay vào đó, anh nhờ con trai đến và miêu tả cảnh vật cho mình.

Mặc dù con trai nghe lời cha, nhưng trên đường đi, cậu bé bị cuốn vào trò chơi và quên lời nhắc nhở của cha. Khi nhớ ra, đã muộn, chuyến đò đã đi. Điều này khiến Nhĩ nhận ra nghịch lý của cuộc sống.

Nghịch lý thứ hai mà Nhĩ gặp là với người vợ thân yêu của mình. Khi còn khỏe mạnh, Nhĩ thường xuyên làm khổ vợ nhưng khi ốm liệt giường, anh mới thấu hiểu tình cảm sâu sắc của vợ.

Vợ Nhĩ luôn lo lắng và chăm sóc anh mỗi ngày mà không tiếc công sức. Những hành động đó khiến Nhĩ cảm thấy mình nợ vợ rất nhiều.

Những triết lý nhân văn sâu sắc mà Nguyễn Minh Châu muốn truyền đạt khiến người đọc phải suy ngẫm. Đó như là thử thách mà mỗi người phải đối mặt, cần có đủ dũng cảm và ý chí để vượt qua những cám dỗ, mê hoặc trong cuộc sống.

Phân tích triết học trong truyện ngắn Bến quê - Mẫu 3

Nguyễn Minh Châu được coi là một biểu tượng văn học, vì mỗi nhân vật, mỗi sự kiện trong mỗi trang sách của ông đều mang theo một triết lý, một ý nghĩa về cuộc sống nào đó. Người đọc cần phải đọc với tâm hồn để nhận ra giá trị đó. Truyện ngắn “Bến quê” luôn khiến độc giả cảm thấy ám ảnh mỗi khi đọc. Ở đó, Nguyễn Minh Châu đã truyền đạt triết lý sống “Con người trên đường đời thật khó tránh khỏi những vòng vèo hay chùng chình”.

Triết lý sống trong truyện ngắn Bến quê được nhân vật Nhĩ nhận ra khi anh đứng trên bề mặt khó khăn của cuộc đời. Đây cũng có thể là triết lý mà Nguyễn Minh Châu muốn truyền đạt, vừa từ trải nghiệm, vừa từ tổng kết cuộc sống. Chỉ có sự tinh tế, thấu hiểu và trải nghiệm mới giúp tác giả nhận ra chân lý tự nhiên nhưng cay đắng như vậy.

“Bến quê” là câu chuyện được kể qua góc nhìn, trải nghiệm của nhân vật Nhĩ, người đặt ở trung tâm của tác phẩm. Nguyễn Minh Châu đã tạo ra những tình huống phức tạp, tạo ra những nghịch lý và truyền đạt triết lý cuộc sống sâu sắc nhất. Nhân vật Nhĩ được đặt vào một hoàn cảnh rất trớ trêu “Nhĩ suốt đời đi khắp nơi trên trái đất” nhưng đến cuối đời bị căn bệnh quái ác hành hạ, Nhĩ lại chưa từng đặt chân sang bãi bồi bên kia sông Hồng, nơi gần gũi và thân quen nhất. Điều này làm cho Nhĩ hối tiếc và đầy lòng day dứt.

Một buổi sáng, Nhĩ nhận ra vẻ đẹp của bãi bồi bên kia sông qua cửa sổ và muốn được đặt chân đến đó trước khi qua đời. Tuy nhiên, số phận khắc nghiệt, cuộc sống trớ trêu, Nhĩ lại không thể tự mình làm được điều đó. Đây là một ví dụ khác về nghịch lý mà độc giả cảm nhận được.

Cuối cùng, Nhĩ đã nhờ đứa con trai sang bên kia giúp mình, để ngắm nhìn cảnh bãi bồi màu mỡ, phù sa. Tuy nhiên, đứa con trai không hiểu điều mà cha mong muốn nên thực hiện một cách miễn cưỡng nhất. Trên hành trình đi, đứa con trai đã không vượt qua được sự cám dỗ của những người chơi cờ, cậu đã mê mải và rơi vào đó, quên mất lời cha, có thể sẽ lỡ mất chuyến đò ngang duy nhất trong ngày. Lúc này, Nhĩ mới đau đớn nhận ra “Con người trên đường đời khó tránh khỏi những cái vòng vèo hay chùng chình”. Sự “vòng vèo hay chùng chình” đó chính là cám dỗ mà con người khó có thể vượt qua được. Nếu không đủ mạnh mẽ, không biết tỉnh táo thì rất dễ bị cuốn vào vòng xoáy đó. Nhĩ bất lực nhìn con trai và cố vươn tới cửa sổ lấy tay vẫy vẫy, Nhĩ cố dồn chút sức lực cuối cùng để bảo đứa con trai hãy đi đi, đừng để những thứ tầm thường xung quanh mình cám dỗ. Đây chính là triết lí mà đi hết một đời Nhĩ mới nhận ra và thấu hiểu. Nhưng tất cả đã quá muộn, cuộc đời Nhĩ sắp không gượng được bao nhiêu nữa.

Với triết lý sống trong truyện ngắn Bến quê sâu sắc và đầy sức ám ảnh đó. Nguyễn Minh Châu đã gieo vào lòng người đọc nhiều băn khoăn, nhiều trăn trở khi đang bước đi trên chặng đường đời. Liệu rẳng chúng ta có đủ bản lĩnh để vượt qua được những cám dỗ ngọt ngào ở bên ngoài kia hay không. Sự vòng vèo, chùng chình đó có cuốn chúng ta vào, và chúng ta có bỏ lỡ những điều bình dị nhưng tốt đẹp ở trong cuộc đời hay không.

Như vậy, với triết lí sống đó, mỗi khi nghĩ đến nhân vật Nhĩ, nghĩ đến cái khoát tay ở cuối truyện; người đọc càng thêm thấm thía hơn, càng trân trọng cuộc sống hiện tại. Những thứ tưởng chừng như rất đỗi bình dị nhưng lại có sức ám ảnh lớn với mỗi người.

Phân tích triết lý sống trong truyện ngắn Bến quê - Mẫu 4

Nguyễn Minh Châu là cây bút xuất sắc nhất của văn học Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Ông đã để lại cho văn học nước nhà một sự nghiệp thơ văn khá đồ sộ như: Bức tranh, Dấu chân người lính, Mảnh trăng cuối rừng… Đây là thời kỳ nhà văn đang “đi tìm những hạt ngọc ẩn dấu trong bề sâu tâm hồn của con người” thời kỳ mà con người Việt Nam dường như chỉ sống trong lý tưởng và sống bằng lý tưởng. Nhưng khi đất nước hòa bình, ông đã rất nhạy cảm và nhìn ra được những thay đổi của con người, những cuộc đời trĩu nặng đau thương nhưng nồng nàn khắc khoải với cuộc sống. “Bến quê” của Nguyễn Minh Châu đã để lại cho người đọc những ấn tượng sâu đậm.

Tác phẩm được tạo ra từ cốt truyện đơn giản nhưng đặc biệt. Tác giả đặt nhân vật của mình vào tình huống bị liệt toàn thân, không thể di chuyển, và anh ta làm một công việc để có điều kiện đi khắp nơi trên thế giới. Sự xây dựng này rất tinh tế, ngay từ đầu câu chuyện đã thu hút sự tò mò của độc giả về những chi tiết tiếp theo.

Nhà văn không dừng lại ở tình huống trớ trêu đó, mà còn tạo ra những tình huống khác cũng đầy nghịch lý. Nhĩ khao khát thấy bãi bồi bên kia sông qua cửa sổ nhà, nhưng ông biết rằng mình sẽ không bao giờ đặt chân lên đó. Nhĩ nhờ con trai thực hiện điều ước ấy, nhưng cậu ta lại mê mải chơi cờ và làm lỡ chuyến đò duy nhất trong ngày. Tác giả muốn nhấn mạnh cuộc đời chứa đựng nhiều bất thường và nghịch lý, không ai có thể tránh khỏi.

Câu chuyện bắt đầu với Nhĩ nhìn ra cảnh đẹp ngoài cửa sổ, nhưng cái nhìn này khác biệt do anh bị bệnh. Tác phẩm muốn diễn đạt triết lý cuộc sống và tạo ra một không gian sâu rộng. Quê hương là trái tim của chúng ta, và chúng ta cần phải trân trọng nó.

Gia đình là chỗ dựa quan trọng nhất trong cuộc sống. Vợ của Nhĩ là người quan trọng nhất đối với anh, và Nhĩ thấu hiểu sự hy sinh của cô ấy. Cuối đời, Nhĩ mới thực sự hiểu được giá trị của người vợ.

Sự thực hiện ước mơ của Nhĩ qua đứa con trai là cả một quá trình suy ngẫm về cuộc đời. Nhĩ không trách con trai mình, và từ đó anh cũng nhận ra tình thân là điều quan trọng nhất trong cuộc sống.

Miền đất bãi bồi bên kia sông gợi lên trong Nhĩ nhiều suy ngẫm về cuộc đời. Cuộc sống cần sự giản dị để hiểu rõ ý nghĩa của nó, và chỉ khi có 'con mắt xanh' và nhìn xa mới thấy được sự phong phú của cuộc sống. Nhưng mọi thứ không thể được giải thích bằng lời, và cuộc đời của mỗi người là một cuộc chạy đua tiếp sức từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Truyện ngắn 'Bến quê' của Nguyễn Minh Châu chứa đựng những suy ngẫm sâu sắc về cuộc sống. Con người cần phải tự ý thức và trân trọng những vẻ đẹp bình dị của cuộc sống và quê hương. Tác giả đã tạo ra những nhân vật và tình huống rất đặc sắc, và di sản văn học của ông là một nguồn cảm hứng đáng tự hào cho chúng ta.