Buzz
Bài thơ Mẹ của Đỗ Trung Lai truyền đạt tình cảm một cách chân thành và sâu sắc. Hôm nay, Mytour muốn chia sẻ bài Soạn văn 7: Mẹ, từ sách Cánh Diều, tập 1.
Thông tin chi tiết của tài liệu dành cho các bạn học sinh lớp 7 sẽ giúp ích trong quá trình chuẩn bị bài trước khi đến lớp. Hãy tham khảo ngay dưới đây.
Kiến thức về Ngữ văn
1.1 Thể thơ bốn chữ và năm chữ
- Thể thơ bốn chữ: Loại thể thơ này có mỗi dòng đều chứa bốn chữ. Các dòng thơ trong bài thường tuân theo nhịp điệu 2/2 hoặc 1/3.
- Thể thơ năm chữ: Loại thể thơ này có mỗi dòng đều chứa năm chữ. Các dòng thơ trong bài thường tuân theo nhịp điệu 2/3 hoặc 3/2.
- Trong một khổ thơ, không nhất thiết các dòng thơ phải có cùng nhịp điệu.
- Bài thơ dùng bốn hoặc năm chữ có thể sử dụng nhiều loại vần như vần chân, vần lưng, vần liền, vần cách hoặc vần kết hợp.
1.2 Trải nghiệm trong cuộc sống và quá trình đọc hiểu thơ
Một bài thơ có thể được nhiều người đọc nhưng mỗi người lại có cảm nhận và trải nghiệm riêng biệt. Việc hiểu văn bản phụ thuộc vào trình độ, hoàn cảnh và đặc biệt là những điều mà người đọc đã trải qua và chứng kiến.
Soạn bài Mẹ - Mẫu 1
2.1 Chuẩn bị sẵn sàng
- Bài thơ được phân thành mấy khổ? Cách gieo vần trong bài thơ như thế nào? Các dòng thơ được ngắt nhịp ra sao?
Gợi ý:
- Bài thơ được chia thành năm khổ.
- Vần được gieo: vần chân (thẳng - trắng, già - xa)
- Nhịp thơ: 2/2 hoặc 1/3
- Bài thơ viết về ai và về điều gì? Ai là người thể hiện cảm xúc, tình cảm, suy nghĩ trong bài thơ?
Gợi ý: Bài thơ viết về người mẹ và về sự già đi của mẹ theo thời gian. Người con đang thể hiện cảm xúc, tình cảm, suy nghĩ trong bài thơ.
- Bài thơ có những từ ngữ và biện pháp nghệ thuật nào đặc biệt? Chúng có tác dụng gì?
Gợi ý:
- Hình ảnh “cau” và “mẹ”: Với hình ảnh cây cau gần gũi, nhà thơ tỏ ra đau lòng khi mẹ ngày càng già đi.
- Hình ảnh đối lập như “Lưng mẹ còng rồi - Cau thì vẫn thẳng”, “Cau - ngọn xanh rờn, Mẹ - đầu bạc trắng”: Kéo theo suy tưởng về tuổi già của mẹ.
- Biện pháp tu từ so sánh “Một miếng cau khô – Khô gầy như mẹ”: Mẹ già như miếng cau khô, vỡ vụn.
- Câu hỏi tu từ “Sao mẹ ta già?”: Hỏi để thể hiện nỗi lòng thương tiếc trước sự thật.
- Kể tên một số bài thơ bốn chữ mà em đã học hoặc đã đọc: Con chim chiền chiện (Huy Cận), Lượm (Tố Hữu), Hạt gạo làng ta (Trần Đăng Khoa)...
- Đỗ Trung Lai sinh năm 1950, quê ở Hà Nội.
- Mỗi khi suy nghĩ về mẹ, ta thường tỏ ra yêu mến, tôn trọng và biết ơn.
2.2 Hiểu
Câu 1. Lưu ý về vần và nhịp của bài thơ.
- Vần: chân vần (thẳng - trắng, già - xa)
- Nhịp thơ linh hoạt: 2/2 hoặc 1/3
Câu 2. Từ ngữ về “mẹ” và “cau” ở khổ 1 và 2 có mối liên hệ ý nghĩa như thế nào?
Từ ngữ liên quan đến “mẹ” và “cau” ở dòng 1 và 2 thể hiện sự đối lập về ý nghĩa:
Từ ngữ về “mẹ” và “cau” ở dòng 1 và 2 có mối quan hệ đối lập trong nghĩa.
- lưng mẹ “còng” - cau “thẳng”
- cau “ngọn xanh rờn” - mẹ “đầu bạc trắng”
- cau “ngày càng cao” - mẹ “ngày một thấp”
- cau “gần giời” - mẹ “gần đất”
Câu 3. Chú ý biểu cảm của từ “nâng” và từ “cầm”.
Hành động “nâng” thể hiện lòng trân trọng, quý trọng mẹ, “cầm” là cách biểu lộ cảm xúc sâu sắc của con.
Câu 4. Dòng 18 dùng để bộc lộ hay hỏi về cảm xúc?
Dòng 18 dùng để bộc lộ cảm xúc chân thành của nhân vật.
2.3 Trả lời câu hỏi
Câu 1. Trong bài thơ Mẹ, nhấn mạnh vào đặc điểm của thể thơ bốn chữ qua các yếu tố: số tiếng và nhịp của từng dòng thơ, cũng như vần của bài thơ.
- Số tiếng: 4
- Nhịp: 2/2 hoặc 1/3
- Vần: vần chân
Câu 2. Bài thơ Mẹ là lời của ai, biểu lộ cảm xúc gì? Em cảm nhận gì sau khi đọc bài thơ?
- Bài thơ Mẹ là tiếng nói của con, thể hiện cảm xúc sâu sắc khi nhìn thấy mẹ già đi.
- Cảm nhận sau khi đọc bài thơ: Bị xúc động bởi tình cảm chân thành của con, hiểu và yêu thương mẹ hơn.
Câu 3. Liệt kê các từ ngữ dùng để mô tả “mẹ” và “cây cau” trong bài thơ. Tác giả sử dụng những biện pháp tu từ nào để tạo hình ảnh về “mẹ” và “cây cau”? Hãy chỉ ra tác dụng của các biện pháp tu từ đó.
- Từ ngữ mô tả về “mẹ” và “cây cau” trong bài thơ:
- Lưng mẹ “còng” - cây cau “thẳng”
- Cây cau “ngọn xanh rợn” - mẹ “đầu bạc trắng”
- Cây cau “ngày càng cao” - mẹ “ngày một thấp”
- Cây cau “gần trời” - mẹ “gần đất”
- Một miếng cau khô/khô gầy như mẹ
- Để thể hiện hình ảnh về “mẹ” và “cây cau”, tác giả sử dụng các biện pháp tu từ và hiệu ứng sau:
- Phản biện đối lập: “Lưng mẹ còng rồi - Cây cau vẫn thẳng”, “Cây cau - ngọn xanh rợn, Mẹ - đầu bạc trắng”: Tạo ra sự gợi nhớ về tuổi già của mẹ.
- So sánh “Một miếng cau khô – Khô gầy như mẹ”: Mẹ già như miếng cau khô để thể hiện sự già nua héo hắt của mẹ.
- Câu hỏi tu từ “Sao mẹ ta già?”: Hỏi để thể hiện nỗi xót xa, đau lòng trước sự thật.
Câu 4. Phân tích các câu thơ thể hiện tình cảm của người con dành cho mẹ ở hai khổ thơ cuối bài.
“Một lát cau khô
Khô gầy như mẹ
Con nâng trên bàn tay
Không kìm nổi giọt lệ”
Khổ thơ thể hiện sự trân trọng, yêu mến dành cho người mẹ. Nhưng cũng là nỗi xót xa không thể kìm nén được khi mẹ ngày càng già đi.
Ngẩng đầu hỏi trời
Sao mẹ già vậy?
Không một từ trả lời
Mây bay về xa.
Câu hỏi tu từ không nhận được lời đáp, để lại sự cô đơn, trống vắng. Không ai trả lời được vì sao mẹ già, cũng không ai ngăn được guồng quay của thời gian tàn nhẫn. Hình ảnh “mây bay về xa” cũng giống như mái tóc mẹ bạc pha lẫn với mây trắng trên cao thể hiện một niềm xót xa, tiếc nuối.
Câu 5. Trong số những hình ảnh được tác giả dùng để miêu tả hình tượng người mẹ, em thích nhất hình ảnh nào? Tại sao?
- Hình tượng: Một mảnh cau khô/Khô gầy như mẹ.
- Nguyên do: Hình ảnh so sánh đã thể hiện được sự héo hắt, già nua của mẹ trước sự tàn nhẫn của thời gian.
Câu 6. Quan sát người thân trong gia đình của mình qua năm tháng, em thấy họ có những thay đổi như thế nào? Em cảm thấy thế nào khi nhận ra những thay đổi đó?
- Quan sát người thân trong gia đình của mình qua năm tháng, em thấy họ có những thay đổi: ngày càng già đi, sức khỏe không còn như xưa.
- Cảm xúc: xót xa, nhưng cũng tăng thêm tình yêu, sự trân trọng đối với những người thân trong gia đình.
Soạn bài Mẹ - Mẫu 2
3.1 Tác giả
Tác giả Đỗ Trung Lai sinh năm 1950, quê ở Hà Nội.
3.2 Đọc - hiểu văn bản
a. Hình ảnh người mẹ
- Mô tả về mẹ được so sánh với hình ảnh của cây cau - một loài cây phổ biến ở vùng quê Việt Nam.
- Các hình ảnh về “mẹ” và “cau” trong bài thơ:
- Lưng của mẹ “còng” - cau “thẳng”
- Cau “ngọn xanh rờn” - mẹ “đầu bạc trắng”
- Cau “ngày càng cao” - mẹ “ngày một thấp”
- Cau “gần giời” - mẹ “gần đất”
=> Người mẹ trở nên già đi theo năm tháng, thời gian trôi.
b. Tình cảm của con dành cho mẹ
- Hình ảnh so sánh “một miếng cau khô/khô gầy như mẹ”: Cảm thấy xót xa, đau đớn khi thấy mẹ ngày càng già nua, sức khỏe suy giảm.
- “Con sẵn sàng nâng lên”: Thái độ trân trọng, ân cần của người con dành cho mẹ.
- “Không kìm nổi lệ”: Nỗi đau xót, cảm xúc cay đắng không thể kìm nén.
- Câu hỏi nhẹ nhàng “Tại sao mẹ lại già đi?”: Câu hỏi nhẹ nhàng nhưng không nhận được câu trả lời, tạo ra sự cô đơn, trống trải.
- Hình ảnh “mây trắng bay xa” cũng giống như mái tóc mẹ bạc phơ hòa lẫn với những đám mây trắng trên cao thể hiện một cảm xúc xót xa, tiếc nuối.
=> Tình thương, nỗi xót xa và lòng trân trọng dành cho người mẹ.
Viết bài Mẹ - Mẫu 3
(1) Khai mạc
Tổng quan về tác giả Đỗ Trung Lai và bài thơ Mẹ.
(2) Nội dung chính
a. Hình tượng người mẹ
- So sánh hình ảnh của mẹ với hình ảnh của cây cau - một loài cây quen thuộc trong làng quê Việt Nam.
- Các hình ảnh về “mẹ” và “cau”:
- Lưng của mẹ “còng” - Cây cau “thẳng”
- Cây cau “ngọn xanh rờn” - Mẹ “đầu bạc trắng”
- Cây cau “ngày càng cao” - Mẹ “ngày một thấp”
- Cây cau “gần giời” - Mẹ “gần đất”
=> Người mẹ dần già đi theo năm tháng, theo thời gian.
b. Tình cảm của con dành cho mẹ
- Một miếng cau khô/khô gầy như mẹ: Cảm thấy xót xa, đau đớn khi thấy mẹ ngày càng già đi, sức khỏe ngày càng suy yếu.
- “Con nâng trên tay”: Thái độ trân trọng, chu đáo của người con dành cho mẹ.
- “Không cầm được lệ”: Cảm thấy xót xa, cay đắng vì không thể kìm nén nỗi đau trong lòng.
- Câu hỏi tu từ “Sao mẹ ta già?”: Một câu hỏi tu từ mà không nhận được câu trả lời, khiến người hỏi cảm thấy cô đơn và trống vắng.
- Hình ảnh “mây bay về xa” cùng với mái tóc mẹ bạc phơ phới giống như mây trắng trên cao, thể hiện sự xót xa và tiếc nuối.
=> Tình cảm yêu thương, xót xa và lòng biết ơn dành cho người mẹ.
(3) Kết bài
Khẳng định ý nghĩa về nội dung và nghệ thuật của bài thơ Mẹ.
