Buzz
Đề bài
Hãy giới thiệu và chia sẻ ý kiến của bạn về một bài thơ có nội dung xoay quanh đề tài quê hương, đất nước.
Phương pháp giải - Xem chi tiết
- Tái hiện lại thông tin về bài thơ và áp dụng vào việc trình bày
- Thực hiện bài nói theo trình tự hợp lý
- Tổng kết ý nghĩa của bài thơ trong quá trình trình bày và mời người nghe tham gia trao đổi, thảo luận
Lời giải chi tiết
Dàn ý
1. Mở đầu
- Bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi được coi là một trong những tác phẩm hay nhất trong thơ ca kháng chiến chống Pháp.
- Đặc biệt, đoạn thơ mở đầu tác phẩm đã thu hút sự chú ý với cách biểu đạt cảm xúc mạnh mẽ về một mùa thu mới đang đến trên quê hương.
2. Nội dung chính
- Đoạn thơ ban đầu là một sự kết hợp của hai bài thơ khác nhau, được chỉnh sửa và điều chỉnh một chút.
- Tác giả mở đầu bằng việc tái hiện hình ảnh của một “mùa thu đã trôi” với không khí “xao xác” và hình ảnh “người ra đi” im lặng. Sự hoang mang và bất ổn là tâm trạng chính của dòng đầu này.
- Tiếp theo, nhà thơ thể hiện sự hòa quyện giữa tâm trạng của con người và cảm xúc của thiên nhiên khi chứng kiến “mùa thu này” đầy hứng khởi.
- Mùa thu của đất trời đã đến. Hai từ “vui nghe” không chỉ diễn đạt một trạng thái tinh thần mà còn là cách nhìn mới về cuộc sống của nhà thơ.
- Từ niềm hạnh phúc đã được nêu trên, đoạn thơ chuyển sang nhấn mạnh ý thức sự sở hữu của chúng ta đối với quê hương, đồng thời thể hiện sự tự hào và hạnh phúc của nhà thơ trước vẻ đẹp đắm say của Tổ quốc.
- Phần cuối của đoạn thơ dẫn dắt người đọc đến suy tư về truyền thống anh hùng của dân tộc, với một định nghĩa về Tổ quốc Việt Nam mang tính thơ mộng và rất đặc trưng của Nguyễn Đình Thi.
3. Tổng kết
Trong bài thơ Đất nước, cảm hứng của thời đại dường như hòa quện với cảm hứng lịch sử, tạo ra một tác phẩm thơ đẹp đẽ và xúc động như vậy.
Bài làm
Khi nhắc đến Nguyễn Đình Thi, chúng ta nhớ đến một người con Hà Nội tài năng với nhiều nét đặc sắc trong văn nghệ. Ông không chỉ làm nổi tiếng với bài hát Người Hà Nội mà còn làm việc về kịch, truyện và thơ. Trong số đó, bài thơ nổi tiếng Đất nước nổi bật. Bài thơ này là hình ảnh của đất nước Việt Nam trong mùa thu nhớ nhung, trong những ngày chiến tranh gay gắt và trong tưởng tượng về một tương lai tươi đẹp.
Bài thơ được viết trong khoảng thời gian từ 1949 đến 1955 và một số đoạn được sử dụng từ các tác phẩm trước của ông như Sáng mát trong như sáng năm xưa hoặc Đêm mitting,... Nhưng với tài năng của mình, Nguyễn Đình Thi đã tạo ra một tác phẩm thơ thống nhất và biến nó thành một trong những tác phẩm thơ viết về đất nước hay nhất trong văn học Việt Nam.
Bắt đầu bài thơ, chúng ta được chiêm ngưỡng một khung cảnh thu rực rỡ với những hình ảnh đậm chất hoài niệm về mùa thu ở Hà Nội:
Sáng mát trong như sáng năm xưa
Gió thổi mùa thu hương cốm mới
Tôi nhớ những ngày thu đã qua
Sớm sớm lạnh trong lòng Hà Nội
Những con đường dài xao xác từng chút
Người ra đi không quay lại
Đằng sau cửa sổ, những tia nắng, những chiếc lá rơi trên đất
Viết bài thơ này, Nguyễn Đình Thi đứng giữa núi trời Việt Bắc, nhưng ông lại nhớ về Hà Nội xa xôi với hương vị của cốm. Nếu là người Việt Nam, ai cũng biết rằng Hà Nội đẹp nhất, thơm nhất vào mùa thu với bầu trời xanh và hương cốm thoang thoảng trong gió. Và Nguyễn Đình Thi - người con của Hà Nội, cũng không ngoại lệ khi ông nhớ về thành phố của mình.
Đứng giữa chiến khu Việt Bắc, giữa một buổi sáng thu trong lành, Nguyễn Đình Thi nhớ về Hà Nội xưa với hình ảnh mùa thu dịu dàng, nồng nàn mùi cốm.
Mùa thu của Hà Nội hiện lên trong tâm trí của ông, khiến ông nhớ về những con phố dài, cái se lạnh của mùa thu trên đất thủ đô. Hơi se lạnh trong lành của gió thu kích thích tâm trí, khiến ông nhớ về quá khứ và hiện tại hòa quyện trong từng câu thơ.
Bài thơ này kể về niềm nhớ về những ngày xưa ở Hà Nội, khi mùa thu về mang theo hương cốm thơm phức. Mỗi chi tiết trong bài thơ đều gợi lên hình ảnh của một Hà Nội yên bình, đẹp mắt.
Niềm nhớ của Nguyễn Đình Thi dành cho Hà Nội, nơi ông sống và trải qua những khoảnh khắc dịu dàng của mùa thu. Hình ảnh của những con phố dài, gió lạnh trong lành và hơi ấm của mùa thu đã vẽ nên bức tranh tuyệt vời trong tâm trí của ông.
Kết thúc bài thơ là hình ảnh của người lính ra đi với niềm tự hào và quyết tâm cao cả.
Người rời đi trước không quay đầu nhìn lại
Đằng sau bậc thềm, ánh nắng và lá rơi đầy
Rời đi với quyết tâm lớn, không hề nhìn lại, nhưng trong lòng người lính đó vẫn chứa đựng một tình yêu mãnh liệt đối với quê hương. Ánh nắng và lá rơi bao phủ bậc thềm, làm cho trái tim người lính trở nên trăn trở hơn bao giờ hết. Nỗi buồn hiện hữu khắp nơi trong tâm trí người lính, nhưng không làm rung chuyển ý chí quyết tâm của họ.
Khúc thơ đầu tiên là kỷ niệm về một Hà Nội bình yên trong lòng nhà thơ. Đó là Hà Nội thời bình dị trước khi chiến tranh bùng nổ!
Tiếp theo là những câu thơ về hiện tại, về mùa thu của đất trời trên chiến khu Việt Bắc, đồng thời thể hiện sự biến đổi tâm trạng của tác giả. Trong khi ở phần trên, Nguyễn Đình Thi miêu tả một mùa thu đầy nhớ nhung, hơi buồn thì ở phần này, ta lại cảm nhận được một niềm vui phơi phới trong từng dòng thơ:
Mùa thu nay đã khác rồi
...
Những con sông màu đỏ chất đầy phù sa
Ngay từ những dòng thơ đầu tiên của đoạn này, ta đã cảm nhận được niềm vui lan tỏa trong mỗi từ ngữ. Nguyễn Đình Thi khẳng định rằng 'Mùa thu nay đã thay đổi', lời tuyên bố mạnh mẽ, chứa đựng niềm vui sảng khoái, hạnh phúc và phấn khích. Phần thơ trước đó là sự hoài niệm, là nỗi buồn nhẹ nhàng nhưng ở phần này, niềm vui như được khuếch đại lên nhiều lần. Cuộc sống mới giữa núi rừng Việt Bắc đã mang lại cho nhà thơ nguồn cảm hứng phong phú. Ông viết:
Tôi đứng mỉm cười giữa cảnh đất trời
Gió thổi qua rừng tre nhẹ nhàng
Trong tiếng cười chân thành
Một câu thơ với ba động từ liên tiếp, thể hiện sự tập trung cao độ của nhà thơ đối với đất nước, Tổ quốc của mình. Ngoài ra, ông sử dụng hình ảnh của 'rừng tre' - biểu tượng của dân tộc Việt Nam. 'Rừng tre' đang 'nhẹ nhàng' trong làn gió mát của mùa thu, trong niềm vui phấn khởi. Một 'rừng tre' lớn lao nhưng Nguyễn Đình Thi lại sử dụng từ 'nhẹ nhàng', biểu hiện niềm vui dễ chịu trong tâm hồn nhà thơ và trong lòng người Việt Nam.
Tiếp theo, Nguyễn Đình Thi mô tả hình ảnh của trời thu, của gam màu thu. Mặc dù vẫn là màu xanh, nhưng trong mùa thu này, 'trong tiếng cười ngọt ngào', nó trở thành màu xanh của hy vọng, của hạnh phúc tràn đầy trong những người dân chủ động cai quản đất nước.
Trời thu thay chiếc áo mới
Trong tiếng cười đắm say
Niềm vui càng trở nên mãnh liệt hơn với niềm tự hào về một đất nước giàu có, tươi đẹp:
Trời xanh kia là của chúng ta
Núi rừng này là của chúng ta
Những cánh đồng thơm ngát
Những con đường trải rộng
Những dòng sông màu đỏ nặng phù sa
Mỗi câu thơ là một lời tự giới thiệu, một niềm tự hào to lớn về Tổ quốc. Chẳng có lý do gì khiến nhà thơ không khẳng định 'đây là của chúng ta', lời tuyên bố vững chắc về sự chủ quyền của đất nước. Và những dòng thơ tiếp theo như một sự giới thiệu tự hào về non sông Tổ quốc với vẻ đẹp và sự giàu có.
Đoạn thơ thể hiện sự hân hoan, kết hợp với tinh thần anh hùng - cảm hứng sử thi rộng lớn. Ở đó, chúng ta thấy một mùa thu mới, mùa thu của niềm vui khi dân tộc ta làm chủ quê hương của mình.
Những dòng thơ tiếp theo mô tả hình ảnh của một đất nước trong cuộc chiến tranh với biết bao đau khổ, mất mát, nhưng cũng đầy niềm tự hào về truyền thống chống giặc của cha ông.
Việt Nam đã trải qua nhiều cuộc chiến đấu chống lại các quốc gia xâm lược, gần đây nhất là hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ. Dù đối mặt với bao nhiêu quân giặc mạnh mẽ, dân tộc ta vẫn chiến thắng, tạo ra những chiến công vĩ đại. Truyền thống chống giặc không chỉ mới mẻ mà còn được kế thừa và gìn giữ từ các thế hệ trước, từ trận Bạch Đằng đánh quân Nam Hán, đến hai cuộc chiến chống quân Mông - Nguyên, chúng ta không bao giờ khuất phục trước bất kỳ kẻ thù nào! Nói về truyền thống chống giặc là nói về niềm tự hào của dân tộc Việt Nam, những lớp người Việt Nam luôn đứng lên bảo vệ độc lập dân tộc bằng bất kỳ giá nào, dù có phải chịu đựng đau thương và mất mát. Mỗi câu thơ của tác giả như một lời nhắc nhở về đạo lý 'uống nước nhớ nguồn' của cha ông.
Đất nước chúng ta
Nước của những người không bao giờ khuất phục
Đêm đêm vẫn vang vọng trong tiếng rì rầm của đất
Những ngày xưa vẫn truyền tai nhau về
Cảm nhận sâu sắc trong lòng mỗi người đọc là niềm tự hào dân tộc vô cùng hùng hồn, vì đất nước của chúng ta là 'nước của những người không bao giờ khuất phục', chúng ta luôn chiến đấu mạnh mẽ trước mọi thách thức. Những lời thề 'quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh' vẫn vang vọng trong đêm, nhắc nhở về tinh thần quyết tâm của cha ông.
Tự hào về truyền thống của chúng ta không phải là điều dễ dàng, vì chúng ta đã phải trải qua nhiều cuộc chiến tranh bảo vệ quốc gia, đánh đổi bằng cả mất mát và hy sinh đau đớn:
Ôi, những cánh đồng quê chảy máu
Dây thép gai đâm xuyên bầu trời chiều
...
Khiến cho những tiếng căm phẫn vang vọng
Nguyễn Đình Thi đã sử dụng một loạt hình ảnh đau thương mà chiến tranh mang lại cho dân tộc, như 'dây thép gai đâm xuyên bầu trời chiều', 'những cánh đồng quê chảy máu'... Tất cả đều là những cảnh tượng bình dị ở quê hương, nhưng chúng đã trở nên kinh hoàng khi bị quân thù phá hủy, biến chúng thành biển máu, biển lệ. Hình ảnh nhân hóa 'cánh đồng quê chảy máu' hay 'dây thép gai đâm xuyên bầu trời chiều' nhấn mạnh sự đau thương và cảm giác bi phẫn, đau đớn đến nghẹn ngào của tác giả. Chiến tranh đã cướp đi tất cả những gì yên bình và hồn hậu của quê hương! Đã khiến cho những 'gốc tre hồn hậu' nhất cũng phải 'bất chợt vang lên những tiếng căm phẫn'!
Tuy vậy, xen lẫn trong đau thương, vẫn hiện hữu một nét duyên dáng, lãng mạn của người chiến sĩ. Trong những đêm dài hành quân giữa rừng sâu, người lính trẻ không thể không nhớ về người con gái yêu dấu đang ở quê nhà. Và đột nhiên, những đêm hành quân ấy trở nên thêm phần đặc biệt:
Những đêm dài hành quân trở nên ấm áp
Khiến lòng bồi hồi nhớ về mắt người yêu
Có gì lãng mạn, thi vị hơn khi tình yêu đôi lứa hòa cùng tình yêu đất nước, thể hiện trong tình yêu lớn của người con Việt? Đó đã là động lực giúp những người chiến sĩ mạnh mẽ hơn, để họ chiến đấu, giành lại độc lập và trở về bên gia đình. Hình ảnh này, ta cũng thấy trong thơ Quang Dũng, khi ông mô tả những người lính trẻ Hà thành đang hành quân 'Tây Tiến':
Ánh mắt trừng trực gửi mộng về phía biên giới
Đêm nào Hà Nội cũng hiện ra dáng kiều thơm
Chúng ta - những người Việt Nam hiền lành, trung hậu, nhưng không bao giờ chịu khuất phục trước kẻ thù dù có mạnh mẽ, có vũ khí tối tân như thế nào! Vì thế, sự tàn bạo của chúng làm cho nhân dân ta càng đau đớn và kinh hoàng, bởi chúng muốn đàn áp, muốn chôn vùi những ước mơ hòa bình của dân tộc ta. Trong khổ thơ tiếp theo này, nhà thơ đã mô tả sự dã man của quân thù, những tội ác mà chúng đã gây ra:
Bát cơm ướt đẫm nước mắt
Bay ra khỏi miệng ta vẫn đầy nước mắt
Kẻ thù phương Tây, kẻ áp bức đất
Đứa ép cổ, đứa bóc da
Những hình ảnh đau đớn ấy thật kinh khủng, làm ta hiểu được sự tàn ác của bọn kẻ thù. Và từ những đau thương đó, sự khắc nghiệt đó, ta phải rèn luyện ý chí, sức mạnh, phẩm chất để trở thành những anh hùng Việt Nam.
Trong hai khổ thơ này, nhà thơ đã dùng sự đối lập giữa tội ác của kẻ thù và sức sống của dân tộc để tôn vinh phẩm chất anh hùng, niềm tin và lòng yêu nước của chúng ta:
Xiềng xích không còn khóa kín
Trời tràn chim, đất rộng hoa đua nở
Súng đạn không còn chấn chướng
Dân ta yêu nước, thương nhà
Cuối cùng, để kết thúc bài thơ về đề tài quê hương, Nguyễn Đình Thi đã mô tả một đất nước đang mừng vui xây dựng Tổ quốc và hướng tới tương lai:
Sau chiến tranh, công việc quan trọng đầu tiên là xây dựng lại Tổ quốc bằng công nghiệp và lao động. Hình ảnh tiếng kẻng gọi quân cùng khói của nhà máy bay lên giữa bầu trời thu là biểu tượng của sức mạnh và nỗ lực xây dựng Tổ quốc của dân tộc ta. Động từ 'ôm đất nước' như là cái ôm sâu lắng của tác giả, bao gồm tình yêu cho tất cả con người Việt Nam, ôm trọn những đau thương để họ trở thành anh hùng bất khuất. Phía sau là niềm tự hào mạnh mẽ của chúng ta - một quốc gia nhỏ bé đã vượt qua những gian khổ và tiến lên xây dựng tương lai tươi sáng cho dân tộc.
Cuối cùng, những hình ảnh tươi sáng, đẹp như 'trời đất mới, bình minh rực rỡ' được Nguyễn Đình Thi dùng để tưởng tượng về một ngày mai tươi sáng của dân tộc. Những người Việt Nam, sau chiến tranh, đi lên 'như nước tràn bờ', mạnh mẽ, quyết liệt, cố gắng hết sức để giành lại tự do cho bản thân mình.
Kết thúc bài thơ là một bức tranh vĩ đại, hùng vĩ, tươi đẹp:
Dòng máu lửa của dân tộc Việt Nam
Rửa sạch bùn đất, tỏa sáng rực rỡ
Dù chỉ là hai câu thơ, nhưng chúng đều tạo ra hai hình ảnh đối lập: 'bùn, máu' so với ánh sáng 'chói lọi', vinh danh ý chí và tinh thần không khuất phục của dân tộc Việt Nam.
Đất nước, theo Nguyễn Đình Thi, là một bài thơ ca ngợi về Tổ quốc và con người Việt Nam. Ông miêu tả quê hương trong quá trình vượt qua những đau thương chiến tranh đến khao khát một tương lai rạng rỡ, khi mà người Việt Nam trở thành chủ nhân của quê hương, cùng nhau phát triển đất nước. Trong từng câu chữ là niềm tự hào của tác giả về truyền thống của cha ông qua nhiều thế hệ và một lời nhắc nhở về truyền thống 'uống nước nhớ nguồn'. Bài thơ sử dụng nhiều hình ảnh sâu sắc, phong phú và giàu thơ mộng, thể hiện tình yêu nước sâu sắc. Ngôn từ đơn giản, đậm chất thơ, tràn đầy yêu thương và tự hào dân tộc. Bên cạnh đó, bài thơ còn sử dụng các biện pháp nghệ thuật linh hoạt và tinh tế.
Bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi là một trong những tác phẩm hay nhất về đề tài quê hương trong nền thơ ca Việt Nam. Bài thơ đã củng cố vị thế của Nguyễn Đình Thi, xác định ông là một trong những nhà thơ nổi tiếng nhất của văn học thơ dân tộc.
