1. Phương pháp luyện kỹ năng viết chính tả lớp 1 cho năm học 2023 - 2024
1.1. Cải thiện khả năng phát âm
Trước khi dạy học sinh lớp 1 viết chính tả chính xác, giáo viên nên tập trung vào việc nâng cao kỹ năng phát âm của trẻ. Bằng cách này, trẻ sẽ học cách phân biệt âm đầu, âm chính và âm cuối qua việc nghe và lặp lại giọng đọc của giáo viên. Giáo viên có thể sử dụng các buổi học đọc và hoạt động khác để cải thiện kỹ năng phát âm của học sinh.
Luyện phát âm chính xác là một bước quan trọng trong việc học ngôn ngữ. Điều này không chỉ giúp trẻ xây dựng từ vựng mà còn giúp trẻ hiểu và diễn đạt ý nghĩa của từ và câu. Khi trẻ phát âm đúng, việc học và viết chính tả sẽ trở nên dễ dàng hơn. Luyện phát âm có thể bắt đầu bằng cách mô phỏng giọng đọc chuẩn của giáo viên, như đọc từ, câu, hoặc đoạn văn mẫu và yêu cầu trẻ lặp lại. Qua việc lặp lại, trẻ sẽ tiếp thu âm thanh và cách phát âm chính xác.
1.2. Rèn luyện kỹ năng phân tích và so sánh
Phân tích và so sánh là những phương pháp hiệu quả trong việc dạy học sinh lớp 1 viết chính tả và nghe viết. Giáo viên nên hướng dẫn trẻ phân tích cấu trúc của từ và so sánh các âm dễ gây nhầm lẫn. Sau đó, trẻ có thể luyện viết trên bảng trước khi viết vào vở.
Ví dụ, khi dạy từ 'Muống', có thể gây nhầm lẫn với từ 'Muốn'. Giáo viên có thể yêu cầu trẻ phân tích cấu tạo và giải thích ý nghĩa của hai từ: 'Muống' = M + uông + thanh sắc (có thể là rau muống), còn 'Muốn' = M + uôn + thanh sắc (có thể mang nghĩa ước muốn).
Tương tự, từ 'Tay' và 'Tai' có sự khác biệt giữa y và i. Nếu là 'y' thì có thể là 'tay' (chiếc tay), còn nếu là 'i' thì có thể là 'tai' (chiếc tai).
1.3. Rèn luyện kỹ năng hiểu nghĩa từ phối hợp
Khi hướng dẫn học sinh lớp 1 viết chính tả, việc kết hợp phân tích và so sánh với việc hiểu nghĩa từ có thể được cải thiện bằng cách sử dụng các công cụ học tập trực quan. Giáo viên có thể tận dụng các vật liệu trong lớp để giúp học sinh hiểu ý nghĩa từ tốt hơn.
Ví dụ, giáo viên có thể chọn hai từ như 'L/n' để phân tích và so sánh chính tả. Đầu tiên, giáo viên đọc từng âm trong từ và giải thích ý nghĩa, chẳng hạn như: 'Là: Đây là' và 'Này: cái này'. Sau đó, giáo viên có thể dùng hình ảnh hoặc vật thể để minh họa ý nghĩa của từng âm, như vẽ một đối tượng và chỉ vào đó khi giải thích 'cái này'. Điều này giúp học sinh hình dung và hiểu rõ nghĩa của từng âm và từ.
1.4. Ghi nhớ các mẹo viết chính tả chính xác
Hệ thống tiếng Việt rất phức tạp với nhiều quy tắc sử dụng như ng, ngh, l, n, v.v. Do đó, giáo viên nên thiết lập hệ thống bài tập chính tả để học sinh nắm được quy tắc viết các âm tương tự như c/k, ng/ngh, g/gh. Bằng cách này, học sinh sẽ hiểu và nhớ quy tắc viết chính tả một cách hiệu quả hơn.
Ví dụ, giáo viên có thể thiết lập bài tập yêu cầu học sinh điền vào chỗ trống (...) với các từ có âm đầu là c hoặc k, ng hoặc ngh. Ví dụ: c hoặc k: tổ ...iến, ...iên nhẫn, cổ ...ính; ng hoặc ngh: ngạo ....ễ, ngốc ...ếch, ....iêng ...ã. Âm đầu k, gh, ngh thường đứng trước các nguyên âm như i, e, ê, ie, v.v.
Giáo viên cũng có thể tổ chức các hoạt động phân biệt âm đầu ch/tr bằng cách cho học sinh quan sát hình ảnh và gọi tên các con vật hoặc đồ vật bắt đầu bằng âm ch hoặc tr, như chó, chim sâu, châu chấu. Bên cạnh đó, để phân biệt âm đầu s/x, giáo viên có thể sử dụng từ như sò, xào, sáo, sói, sên, xinh,...
1.5. Kết hợp kỹ năng viết chính tả với trò chơi
Học sinh sẽ dễ tiếp thu kiến thức hơn khi kết hợp học với trò chơi và câu đố, giúp giờ học trở nên thú vị và bớt căng thẳng. Thay vì chỉ nghe giảng, học sinh có thể tham gia trò chơi nối âm với chữ 'g' đầu tiên hoặc thực hiện các hoạt động thi đua như tìm từ thích hợp để điền vào chỗ trống giữa các nhóm trong lớp.
2. Bài tập luyện viết chính tả lớp 1 chọn lọc cho năm học 2023 - 2024
2.1. Bài tập điền chính tả
Điền vào chỗ trống để hoàn thành từ đúng:
* ch hay tr:
đi ...ợ …ả cá cây ...è …è đỗ đen ...e chở bắn ...úng đích …ung tâm …úng gió …úng bạn …ên nhà | ...ai rượu cắm.... ại ...iều đình ….ỗ quẹo nước…on …ông mong vị... úa tể mổ ...âu ...iến thắng ...uyện…ò ....ăm năm | bàn ...ân tắm ...ong hồ lưu …uyền ...e ô hiệu ...ưởng luyện ...ữ ....àng ....ai ....ồng rau bức ....anh ...ò chơi |
* l hay n:
cơm ...ếp ...ổi tiếng Số ...ăm số mười ....ăm buông ...ỏng tiền ...ương con ....ươn dải ....ụa ...ước ....ọc nơm ....ớp | ….ồi cơm thơm …ừng anh chàng ...ọ cái …ọ hoa …ỗi ....òng …ước sôi …ệm mút ….ịch sử ...ung linh ....uyện tập | Đà .....ạt sữa đậu …ành …òng đỏ ....òng cốt ...òng dạ việc ai …ấy làm ...ặng ...ẽ hiền …ành …ếch thếch ...ời khuyên |
* s hay x:
vé ..e thuê …e ...e đạp phố ...á …a nhà quả ….u ….u cái ..oong …anh biếc ....ễ vật | cặp ...ách buổi ...áng …ung ..ướng ...ạch …ẽ làng …óm ….áo trúc nước chảy …iết …ào rau tấm ...òng | cây ...ung quả …ấu ….ấu hổ xoen ...oét ...inh con học …inh ...ô ...át …ờ tai ….uôi ngược |
* gh hay g:
con ...à nhà ...a …óc sân …õ cửa …é chơi . ..ọn …..ẽ ...i nhớ ...ồ ...ề ...en tị | …ớm ….iếc ...ửi thư dì ….ẻ khúc ….ỗ …áo nước bàn ...ế ...a tàu cơm ….ạo …ạo nếp | ….ỡ rối ...i nhớ …ối ôm bếp …a ...ấp quần áo ...ang tay con …ẹ ...ấp khúc cái ...ương |
2.2. Bài tập nghe viết chính tả
Giáo viên có thể lựa chọn bất kỳ đoạn văn, bài thơ nào từ sách hoặc tự soạn một đoạn văn, bài thơ bên ngoài chương trình học.
Bài 1: Mô-da
Có một lần, một nhà quý tộc đã đưa con mình đến nhờ Mô-da giúp đỡ:
- Thưa thầy, làm ơn chỉ giúp tôi cách sáng tác như thế nào?
Sau khi nghe chàng trai đó chơi nhạc, Mô-da đã khuyên rằng:
- Hãy đợi một chút, còn quá sớm!
- Tại sao lại sớm? Chính thầy đã sáng tác nhạc khi mới bốn tuổi mà?
- Đúng vậy, nhưng chú bé Mô-da khi bốn tuổi đã tự mình sáng tác, chứ không có ai chỉ bảo cách làm như thế nào.
Bài 2: Nghe và viết chính tả bài 'Đầm sen' từ 'Lá sen ... xanh thẫm' - sách giáo khoa Tiếng Việt Trang 91
Bài 3: Nghe và viết chính tả bài thơ 'Lũy tre' trang 121 sách giáo khoa Tiếng Việt Tập 2
2.3. Bài tập viết chính tả chính xác
Trong bài tập này, giáo viên có thể yêu cầu học sinh viết chính tả chính xác từ các bài học trong sách giáo khoa, hoặc sao chép chính tả từ văn bản mẫu trên bảng, hoặc từ các đoạn văn/ thơ đã được chuẩn bị trước như:
Bài 1: Cô Tấm của mẹ
Như thể từ quả thị hiện ra
Bé hóa thân thành cô Tấm giúp bà xâu chỉ.
Nấu cơm, chuẩn bị nước, chăm em,
Mẹ khen bé: “Giống như nàng tiên giáng trần”.
Bao nhiêu công việc âm thầm
Bàn tay của bé hỗ trợ cha mẹ.
Bé học hành xuất sắc, bé hiền lành
Bé là cô Tấm, bé là đứa con hiếu thảo
Lê Hồng Thiện
Bài 2: Xinh đẹp nhưng không hoàn hảo
Khi thấy bác Thành đi qua, Hùng gọi ngay:
- Bác Thành ơi, bác có thể xem giúp bức tranh ngựa của cháu có đẹp không?
Trên tường trắng, hình một chú ngựa đang trèo núi được vẽ bằng than đen hiện lên.
Bác Thành nhìn vào bức tranh và đáp lại:
- Bức tranh của cháu rất đẹp, nhưng vẫn có chỗ chưa hoàn hảo.
Hùng nhanh chóng hỏi:
- Cái nào không được đẹp hả bác? Bác Thành đáp:
- Cái không đẹp là bức tường của trường học đã bị vẽ bẩn đó cháu!
Bài 3: Tập viết chính tả bài 'Hồ Gươm' từ đầu đến 'cổ kính' trong sách giáo khoa trang 118
2.4. Bài tập tạo câu về một sự vật, hiện tượng
Bài 1: Dựa vào các gợi ý dưới đây, hãy viết câu trả lời phù hợp
- Gia đình em có bao nhiêu thành viên? Bao gồm những ai?
- Ai là người đưa em đến trường hàng ngày?
- Tên cô giáo lớp em là gì? Cô dạy các em những môn học nào mỗi ngày?
- Hình dạng của đất nước Việt Nam là gì? Hãy miêu tả về đất nước Việt Nam.
- Ước mơ nghề nghiệp của em là gì? Vì sao em lại chọn nghề đó?
Bài 2: Viết hai câu mô tả về cây phượng ở trường em
Bài 3: Dùng hai câu để miêu tả một con vật mà em yêu thích