1. Lý thuyết và công thức chi tiết về vận tốc lớp 5
Vận tốc thể hiện mức độ nhanh hay chậm của một vật di chuyển qua một khoảng thời gian nhất định. Nói cách khác, vận tốc là quãng đường vật đi được trong một đơn vị thời gian. Đơn vị của vận tốc có thể là km/s, km/phút, km/h, hoặc m/phút, nhưng thường được sử dụng nhất là km/h và m/s.
Công thức tính vận tốc lớp 5: V = S/t
Chú ý: - Khi tính toán vận tốc, cần đảm bảo rằng đơn vị đo của quãng đường và thời gian phải tương thích. Ví dụ, nếu quãng đường được đo bằng km và thời gian bằng giờ, thì vận tốc sẽ có đơn vị là km/h.
- Các đơn vị của vận tốc, quãng đường và thời gian phải phù hợp với nhau. Nếu đề bài cho quãng đường đo bằng km và thời gian đo bằng giây, nhưng yêu cầu tính vận tốc với đơn vị m/s, thì cần phải chuyển đổi đơn vị sao cho đồng nhất trước khi áp dụng công thức.
Trong đó: - V: Vận tốc
- S: Quãng đường
- T: Thời gian
Các dạng bài tập về vận tốc lớp 5:
- Dạng 1: Tính vận tốc khi đã biết quãng đường và thời gian
Cách thực hiện: Để tìm vận tốc, chia quãng đường cho thời gian. Lưu ý: Các đơn vị của vận tốc, quãng đường và thời gian phải phù hợp; nếu không, cần phải chuyển đổi cho tương thích theo yêu cầu của bài toán.
- Dạng 2: Tính vận tốc khi biết quãng đường, thời gian khởi hành và thời gian nghỉ (nếu có)
Cách thực hiện: Tính thời gian đi bằng thời gian đến trừ thời gian khởi hành và thời gian nghỉ (nếu có); Sau đó, chia quãng đường cho thời gian để tính vận tốc.
- Dạng 3: So sánh hai vận tốc khi đã biết quãng đường và thời gian
Cách làm: Tính vận tốc của từng đối tượng theo công thức và sau đó so sánh các kết quả với nhau.
- Dạng 4: Tính vận tốc trung bình của một vật di chuyển qua nhiều quãng đường khác nhau
Cách làm: Vận tốc trung bình được tính bằng tổng quãng đường chia cho tổng thời gian.
2. Các bài tập ứng dụng về toán vận tốc
Bài 1: Quãng đường AB dài 25 km. Hòa đi bộ 5 km từ A đến B, sau đó tiếp tục di chuyển bằng xe máy trong 30 phút để hoàn thành quãng đường. Tính vận tốc của xe máy.
Hướng dẫn giải:
- Tính quãng đường Hòa di chuyển bằng xe máy = Tổng quãng đường AB trừ quãng đường đi bộ
- Vận tốc xe máy = quãng đường đi xe máy chia cho thời gian di chuyển bằng xe máy
Bài 2: Một ca nô khởi hành từ bến lúc 5 giờ 30 phút và đến nơi lúc 6 giờ 45 phút, với quãng đường di chuyển là 30 km. Tính vận tốc của ca nô.
Hướng dẫn giải:
- Tính thời gian mà ca nô hoàn thành quãng đường 30 km bằng cách trừ: 6 giờ 45 phút - 5 giờ 30 phút = 1 giờ 15 phút
- Áp dụng công thức chia quãng đường cho thời gian để tính vận tốc
Bài 3: Một người chạy được 450m trong thời gian 1 phút 15 giây. Tính vận tốc của người đó theo đơn vị m/giây
Hướng dẫn giải:
Vận tốc có đơn vị là m/giây, vì vậy quãng đường phải được đo bằng mét và thời gian bằng giây. Do đó, bạn cần chuyển đổi 1 phút 15 giây thành giây, sau đó tính vận tốc bằng cách chia quãng đường cho thời gian.
Bài 4: Lan đi xe máy trên quãng đường 102 km trong 2 giờ. Tính vận tốc di chuyển của Lan.
Hướng dẫn giải: Để tính vận tốc, chỉ cần áp dụng công thức chia quãng đường cho thời gian.
Bài 5: Một người đi bộ từ 7 giờ sáng tại tỉnh A và đến tỉnh B lúc 8 giờ 45 phút. Quãng đường từ A đến B là 7 km. Tính vận tốc đi bộ của người đó.
Hướng dẫn giải: Thời gian người đó đi bộ từ tỉnh A đến tỉnh B là:
8 giờ 45 phút - 7 giờ = 1 giờ 45 phút
Chuyển đổi: 1 giờ 15 phút = 1,75 giờ
Vận tốc của người đó là:
7 km chia cho 1,75 giờ = 4 km/h
3. Giải bài tập toán lớp 5 bài 136: Luyện tập tổng hợp
Bài 1: Một người đi bộ được 14,8 km trong 3 giờ 20 phút. Tính vận tốc của người đó với đơn vị m/phút.
Hướng dẫn giải:
- Chuyển đổi quãng đường sang mét
- Chuyển đổi thời gian sang phút
- Tính vận tốc bằng cách chia quãng đường cho thời gian.
Chi tiết giải:
Tóm tắt:
Quãng đường di chuyển: 14,8 km
Thời gian di chuyển: 3 giờ 20 phút
Vận tốc tính được: ...m/phút
Giải pháp
Chuyển đổi: 3 giờ 20 phút = 200 phút
14,8 km = 14800 mét
Vận tốc của người đi bộ là:
14800 mét chia cho 200 phút = 74 (m/phút)
Kết quả: 74 m/phút
Bài 2: Một ô tô và một xe máy khởi hành cùng lúc từ hai đầu của một quãng đường và di chuyển về phía nhau. Sau 2 giờ 15 phút, hai phương tiện gặp nhau. Ô tô có vận tốc 54 km/giờ và xe máy có vận tốc 38 km/giờ. Tính quãng đường giữa hai điểm xuất phát.
Hướng dẫn giải:
- Chuyển đổi: 2 giờ 15 phút = 2,25 giờ
- Tính quãng đường ô tô đã đi được = Vận tốc của ô tô × Thời gian
- Để tính quãng đường của xe máy, dùng công thức: vận tốc xe máy nhân với thời gian
- Độ dài quãng đường = quãng đường ô tô đã đi cộng với quãng đường xe máy đã đi (do hai xe di chuyển theo hướng ngược nhau)
Lời giải chi tiết:
Tóm tắt
Hai xe di chuyển theo hướng ngược nhau
Ô tô di chuyển với tốc độ 54 km/h
Xe máy di chuyển với tốc độ 38 km/h
Thời gian hai xe gặp nhau là 2 giờ 15 phút
Quãng đường đã đi được là bao nhiêu km?
Bài giải
Chuyển đổi: 2 giờ 15 phút = 2.25 giờ
Tổng vận tốc của ô tô và xe máy là:
54 + 38 = 92 (km/h)
Độ dài quãng đường là:
92 x 2.25 = 207 (km)
Kết quả: 207 km
Bài 3: Một người đi bộ từ A đến B trong 2 giờ 30 phút với tốc độ 4,2 km/h. Nếu người đó đi xe đạp với tốc độ gấp 5/2 lần tốc độ đi bộ, thì thời gian cần để hoàn thành quãng đường là bao lâu?
Phương pháp giải:
- Chuyển đổi: 2 giờ 30 phút = 2,5 giờ
- Để tính độ dài quãng đường AB = tốc độ đi bộ x thời gian
- Tốc độ của người đi xe đạp = tốc độ đi bộ x 5/2
- Thời gian để người đi xe đạp hoàn thành quãng đường AB = quãng đường AB chia cho tốc độ của người đi xe đạp
Giải chi tiết:
Chuyển đổi: 2 giờ 30 phút = 2,5 giờ
Quãng đường AB dài bằng:
4,2 x 2,5 = 10,5 (km)
Tốc độ của người đi xe đạp là:
4,2 x 5/2 = 10,5 (km/h)
Thời gian người đi xe đạp cần để hoàn thành quãng đường AB là:
10,5 / 10,5 = 1 giờ
Kết quả: 1 giờ
Bài 4: Một ô tô khởi hành từ thành phố A lúc 10 giờ 35 phút và đến thành phố B lúc 15 giờ 57 phút. Trong hành trình, tài xế nghỉ trưa 1 giờ 22 phút. Biết khoảng cách giữa hai thành phố là 180 km, hãy tính tốc độ của ô tô.
Phương pháp giải:
- Xác định tổng thời gian ô tô di chuyển từ A đến B bao gồm cả thời gian nghỉ = 15 giờ 57 phút - 10 giờ 35 phút
- Tính thời gian thực sự ô tô di chuyển = tổng thời gian ô tô di chuyển - thời gian nghỉ trưa.
- Tốc độ của ô tô = quãng đường chia cho thời gian thực tế ô tô di chuyển
Giải chi tiết:
Tóm tắt:
Thời gian di chuyển: từ 10 giờ 35 phút đến 15 giờ 57 phút
Thời gian nghỉ: 1 giờ 22 phút
Thời gian di chuyển: 180 phút
Tốc độ: ...?
Chi tiết bài giải
Thời gian xe ô tô từ thành phố A đến thành phố B là:
15 giờ 57 phút - 10 giờ 35 phút - 1 giờ 22 phút = 4 giờ
Tốc độ của xe ô tô là:
180 chia cho 4 = 45 (km/giờ)
Kết quả: 45 km/giờ