Buzz
Chiều Tối là bài thơ thể hiện tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống, và ý chí vượt qua hoàn cảnh khó khăn của người chiến sĩ cách mạng Hồ Chí Minh. Tác phẩm này được học trong chương trình Ngữ văn 11.
Hôm nay, Mytour sẽ giới thiệu tài liệu về tác giả Hồ Chí Minh và tác phẩm Chiều Tối. Mời bạn đọc tham khảo dưới đây.
Bài thơ Chiều Tối
- Chiều Tối
- I. Đôi nét về tác giả Hồ Chí Minh
- II. Giới thiệu về bài thơ Chiều Tối
- III. Dàn ý phân tích bài thơ Chiều Tối
Chiều Tối
Phiên âm
Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ,
Cô vân mạn mạn độ thiên không.
Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc,
Bao túc ma hoàn, lô dĩ hồng.
Dịch nghĩa
Chim mỏi cánh về rừng tìm chỗ nghỉ,
Chòm mây cô độc lững lờ trên bầu trời
Cô gái xóm núi đang xay ngô,
Khi xay xong, lò than cũng đỏ rực.
Dịch thơ
Chim mỏi cánh về rừng tìm chốn ngủ,
Chòm mây trôi nhẹ giữa không trung
Cô gái xóm núi xay ngô buổi tối,
Xay xong, lò than đã rực hồng.
I. Đôi nét về tác giả Hồ Chí Minh
- Ngoài vai trò là nhà cách mạng xuất sắc, Hồ Chí Minh còn được nhớ đến như một nhà văn và nhà thơ tài ba.
- UNESCO đã vinh danh Hồ Chí Minh là một Danh nhân văn hóa thế giới.
2. Con đường văn học
a. Nguyên tắc sáng tác
- Đối với Hồ Chí Minh, văn học là một công cụ đấu tranh mạnh mẽ, phục vụ cho cách mạng. Nhà văn cần có tinh thần tiên phong như các chiến sĩ trên chiến trường.
- Bác Hồ luôn đề cao sự chân thật và tính dân tộc trong văn học.
- Khi viết, Hồ Chí Minh luôn cân nhắc mục tiêu và đối tượng đọc giả để xác định nội dung và hình thức của tác phẩm. Ông luôn tự hỏi:
- Viết cho ai? (Đối tượng)
- Viết để đạt mục đích gì? (Mục đích)
- Viết về điều gì? (Nội dung)
- Viết như thế nào? (Hình thức)
b. Di sản văn học
- Tác phẩm chính luận
- Từ những năm đầu thế kỷ XX, các bài chính luận với bút danh Nguyễn Ái Quốc, viết bằng tiếng Pháp, xuất hiện trên các tờ báo như Người cùng khổ, Nhân đạo, và Đời sống thợ thuyền, thể hiện tinh thần đấu tranh mạnh mẽ.
- Một số tác phẩm như Tuyên ngôn Độc lập và Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến... được viết trong những thời điểm lịch sử quan trọng của dân tộc.
- Các tác phẩm truyện và kí hiện đại
- Một số truyện kí bằng tiếng Pháp như Pa-ri (1922), Lời than vãn của bà Trưng Trắc (1922), và Vi hành (1923)...
- Những tác phẩm này nhằm lên án tội ác tàn bạo và bản chất gian trá của thực dân phong kiến và tay sai...
- Thơ và ca
- Tên tuổi của nhà thơ Hồ Chí Minh gắn liền với tập thơ Ngục trung nhật kí (Nhật kí trong tù).
- Ông cũng có một số chùm thơ được sáng tác tại Việt Bắc (1941 - 1945) như Tức cảnh Pác Bó, Thướng sơn, và Đối nguyệt...
c. Phong cách nghệ thuật
- Văn chính luận: ngắn gọn và súc tích, lập luận rõ ràng với lý lẽ mạnh mẽ, bằng chứng thuyết phục, có tính chiến đấu cao. Phong cách linh hoạt, kết hợp mạch lý luận và cảm xúc, giọng điệu đa dạng.
- Truyện và kí hiện đại: mang tính chiến đấu, nghệ thuật trào phúng sắc bén, phong cách nhẹ nhàng nhưng chứa đựng sự hài hước tinh tế và sâu sắc.
- Thơ ca: Thơ tuyên truyền cách mạng mộc mạc, dễ thuộc, dễ nhớ; Thơ nghệ thuật kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, ngắn gọn và súc tích.
=> Phong cách nghệ thuật của Hồ Chí Minh trong văn chính luận, truyện, kí, và thơ ca rất đa dạng nhưng luôn giữ sự nhất quán.
II. Giới thiệu về bài thơ Chiều tối
1. Hoàn cảnh sáng tác
- Tháng 8 năm 1942, Hồ Chí Minh, với tư cách là đại diện của Việt Nam độc lập đồng minh hội và Phân bộ quốc tế phản xâm lược của Việt Nam, đã sang Trung Quốc để tìm kiếm sự ủng hộ từ quốc tế.
- Sau nửa tháng đi bộ, khi vừa đến Túc Vĩnh, tỉnh Quảng Tây, ông bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giữ vô cớ.
- Trong suốt mười ba tháng bị giam cầm, dù phải chịu nhiều khổ cực, Hồ Chí Minh vẫn tiếp tục sáng tác thơ.
- Ông đã sáng tác 134 bài thơ bằng chữ Hán, ghi trong một cuốn sổ tay và đặt tên là Ngục trung nhật ký (Nhật ký trong tù).
- Tập thơ đã được dịch sang tiếng Việt và xuất bản vào năm 1960.
- Bài thơ “Mộ” là bài thơ thứ 31 trong tập Ngục trung nhật ký.
- Bài thơ được lấy cảm hứng từ cuộc chuyển lao của Hồ Chí Minh từ Tĩnh Tây đến Thiên Bảo vào cuối mùa thu năm 1942.
2. Bố cục
Gồm 2 phần:
- Phần 1. Hai câu đầu: Bức tranh thiên nhiên vào lúc chiều tối.
- Phần 2. Hai câu cuối: Bức tranh về lao động của con người.
3. Thể thơ
Bài thơ “Chiều tối” được viết theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt.
4. Nội dung
Bài thơ “Chiều tối” thể hiện tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống, và ý chí vượt qua hoàn cảnh khắc nghiệt của người chiến sĩ cách mạng Hồ Chí Minh.
5. Nghệ thuật
Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật, kết hợp bút pháp cổ điển và hiện đại...
III. Dàn ý phân tích bài thơ Chiều tối
(1) Mở bài
Dẫn dắt và giới thiệu bài thơ Chiều tối của Hồ Chí Minh.
(2) Thân bài
a. Bức tranh thiên nhiên lúc chiều tối
* Không gian: núi rừng mênh mông, tạo cảm giác lẻ loi, cô đơn cho con người và cảnh vật.
* Thời gian: chiều tối là lúc kết thúc một ngày, khi mọi người bắt đầu nghỉ ngơi sau một ngày lao động vất vả.
* Góc nhìn: từ trên cao hướng xuống thấp.
* Hình ảnh thiên nhiên:
- “Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ”
- Cánh chim là một hình ảnh quen thuộc trong thơ cổ điển.
- “Quyện điểu” (chim mỏi): cánh chim trở về rừng sau một ngày bay lượn, gợi lên sự đoàn tụ và an lành.
- “Cô vân mạn mạn độ thiên không”:
- “Cô vân”: đám mây cô đơn
- “Mạn mạn”: chầm chậm, lững lờ.
- “Độ thiên không”: gợi không gian rộng lớn bao la.
=> Bức tranh thiên nhiên mang nét đẹp cổ điển nhưng gần gũi và thân thuộc. Hai câu thơ thể hiện tình yêu thiên nhiên và phong thái điềm tĩnh của Hồ Chí Minh dù trong hoàn cảnh khó khăn.
b. Bức tranh lao động của con người
- Thời gian: tuy là ban đêm nhưng ánh lửa hồng đã bừng sáng.
- Không gian: xóm nhỏ trong núi.
- Hình ảnh lao động: “thiếu nữ ma bao túc” thể hiện sự trẻ trung, khỏe khoắn và đầy sức sống.
- Điệp ngữ vòng: “ma bao túc”- “bao túc ma”:
- Tạo nên nhịp điệu liên tục, kết nối trong lời thơ.
- Mô tả vòng quay không ngừng của cối xay ngô.
- Diễn tả sự vất vả trong lao động.
- Có ý nghĩa ẩn dụ về sự chuyển động của thời gian.
- Từ “hồng”:
- Biểu thị sự chuyển đổi từ nỗi buồn sang niềm vui, từ bóng tối đến ánh sáng.
- Làm giảm bớt sự cô đơn, vất vả và mang lại niềm vui, sức mạnh cho người tù.
- Tạo cảm giác ấm cúng của cảnh sum họp và thể hiện sự lạc quan cách mạng trong tâm hồn Bác Hồ.
=> Bài thơ thể hiện tấm lòng nhân đạo sâu sắc khi Bác Hồ dù trong hoàn cảnh đau khổ vẫn quan tâm, chia sẻ với cuộc sống nhọc nhằn của người lao động.
(3) Kết bài
Khẳng định lại giá trị về nội dung và nghệ thuật của bài thơ Chiều tối.
