Buzz
Tố Hữu là một trong những nhà thơ đặc trưng của văn học cách mạng Việt Nam. Trong số các tác phẩm của ông, bài thơ Lượm là một trong những tác phẩm nổi bật nhất, với hình ảnh cậu bé Lượm để lại dấu ấn sâu sắc trong tâm trí của người đọc.
Mytour cung cấp thông tin về nhà thơ Tố Hữu và bài thơ Lượm. Hãy cùng khám phá ngay bây giờ.
Bài thơ Lượm: Khám Phá Tác Phẩm
1. Lượm: Bắt Đầu Cuộc Hành Trình
Trong khói chiều chi chít máu đỏ Huế,
Chú Hà Nội xa lạ về đến kề,
Tình cờ cùng nhau, chú bé và cháu,
Gặp nhau trên phố Hàng Bè đông người.
Chú bé với bao bí ẩn, lưng đeo xác cảm giác khôn lanh,
Bước chân nhỏ nhắn, dễ thương xinh xinh,
Bước đi nhẹ nhàng, tinh tế đều đặn,
Đầu ngoằn ngèo, biểu cảm tinh nghịch cười khúc khích.
Chiếc xe ca-lô bên lề,
Mồm huýt sáo nhịp nhàng rộn ràng,
Như con chim líu lo đùa vui,
Bay lượn trên con đường rực rỡ…
- “Cháu ra đi viếng thăm,
Vui lắm, chú ạ.
Ở trại Mang Cá,
Thú vị hơn ở nhà!”
Cháu cười lắm, đôi mắt rạng ngời,
Má đỏ bừng tỏa sức sống:
- “Tạm biệt, chú ơi!”
Cháu bước ra đi rồi…
Cháu trên đường cháu đi,
Chú sẵn sàng lên đường theo,
Nay tháng sáu đã đến,
Đột ngột tin từ nhà.
Người ơi,
Lượm ơi!
Một ngày nọ,
Như hàng ngày khác,
Chú bé lên đồng,
Gửi thư vào bao,
Chói sáng qua chiến trường,
Đạn rơi rơi xiết xiết,
Thư ghi “Khẩn cấp”,
Lo lắng điều gì đây!
Đường quê êm đềm,
Đồng lúa xanh mướt,
Chiếc xe ca-lô nhỏ,
Đi lững thững giữa đồng…
Ánh sáng chói lọi đỏ rực,
Kết thúc rồi, Lượm ơi!
Chú bé trên cánh đồng,
Một dòng máu sôi trào!
Cháu nằm giữa đám lúa,
Nắm chặt búi lúa,
Hương thơm của lúa,
Lòng hồn bay lượn giữa cánh đồng.
Lượm ơi, còn chưa về?
Chú bé loắt choắt,
Cầm xắc xinh xinh,
Bước chân thoăn thoắt,
Đầu nở nụ cười.
Xe ca-lô lạc lõng,
Âm nhạc vang rộn,
Giống như con chim chích,
Bay trên con đường vàng...
2. Giới Thiệu Về Tác Giả Tố Hữu
2.1 Một Chút Về Tiểu Sử
- Tố Hữu (1920 - 2002) sinh ra với tên Nguyễn Kim Thành.
- Quê quán tại làng Phù Lai, nay là xã Quảng Thọ, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên - Huế.
- Xuất thân từ gia đình nhà nho nghèo, cả bố và mẹ đều là con của nhà nho, đã truyền đạt đam mê văn học dân gian cho con cái.
- Lúc 12 tuổi, mất mẹ. Sau đó một năm theo học tại Trường Quốc học Huế và tham gia vào cuộc chiến đấu cách mạng.
- Trong tuổi trẻ, tham gia vào phong trào cách mạng và trở thành một lãnh đạo quan trọng của Đoàn thanh niên Dân chủ tại Huế.
- Vào cuối tháng 4 năm 1939, Tố Hữu bị thực dân Pháp bắt giữ và giam vào nhà tù Thừa Thiên.
- Tháng 3 năm 1942: Ông trốn thoát khỏi nhà tù và ra Thanh Hoá tiếp tục hoạt động cách mạng.
- Trong Cách mạng tháng Tám 1945: Ông đảm nhiệm vai trò Chủ tịch Uỷ ban Khởi nghĩa tại Huế.
- Khi kháng chiến lan rộng, ông rời Thanh Hoá, di chuyển lên Việt Bắc và tham gia vào cơ quan Trung ương của Đảng, đảm nhiệm trách nhiệm về văn hoá và văn nghệ.
- Ngoài ra, Tố Hữu còn từng đảm nhận nhiều vị trí quan trọng trong hệ thống chính trị của Việt Nam.
- Ông là một trong những nhà thơ đặc trưng của thơ ca cách mạng Việt Nam và cũng là một cán bộ cách mạng có kinh nghiệm của đất nước.
- Vào năm 1996: Được vinh danh bằng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.
2.2 Hành Trình Cách Mạng, Hành Trình Thơ
- Tố Hữu được xem như một biểu tượng trong văn nghệ cách mạng của Việt Nam.
- Bài thơ của Tố Hữu luôn ghi nhận và phản ánh chân thực các giai đoạn cách mạng đầy gian khổ và hy sinh, nhưng cũng đầy những chiến thắng và hào hùng của dân tộc, đồng thời là hành trình khơi gợi tư duy và tài năng nghệ thuật của nhà thơ.
- Hành Trình Thơ:
- Phần Thời Niên Thiếu (1937 - 1946): là giai đoạn đầu tiên của sự nghiệp thơ của Tố Hữu, đánh dấu sự trưởng thành của một người thanh niên quyết tâm theo đuổi lý tưởng cách mạng, bao gồm ba phần: Máu Lửa - Xiềng Xích - Giải Phóng.
- Thời Kỳ Việt Bắc (1947 - 1954): là tiếng ca hùng tráng, chân thành về cuộc chiến đấu chống Pháp và những người anh hùng chiến đấu.
- Thời Kỳ Gió Lộng (1955 - 1961): đánh bại sự phong ba bão táp của nguồn cảm hứng.
- Thời Kỳ Ra Trận (1962 - 1971); Thời Kỳ Máu Và Hoa (1972 - 1977): thể hiện sức mạnh và quyết tâm kiên cường của cuộc chiến chống Mĩ giải phóng dân tộc và niềm vui của chiến thắng.
- Thời Kỳ Một Tiếng Đờn (1978 -1992), Thời Kỳ Ta Với Ta (1992 - 1999): hai tập thơ đánh dấu bước chuyển mới trong sự nghiệp thơ của Tố Hữu, thể hiện sự phong phú và đa dạng của cuộc sống hàng ngày với niềm vui, nỗi buồn, sự mất mát, sự sung sướng…
3. Giới Thiệu Về Bài Thơ Lượm
3.1 Bối Cảnh Sáng Tác
Bài thơ được sáng tác vào năm 1949, trong giai đoạn đầu của cuộc chiến đấu chống Pháp.
3.2 Hình Thức Thơ
- Bài thơ được viết theo thể thơ bốn chữ.
- Sử dụng ngôn ngữ tự nhiên, tươi sáng.
- Mạch thơ nhanh, sôi động.
- Hình ảnh đơn giản, gần gũi.
3.3 Cấu Trúc
Bao gồm 3 phần:
- Phần 1: Từ đầu đến “Cháu đi xa dần”. Sự gặp gỡ giữa hai người và giới thiệu về cuộc sống của Lượm.
- Phần 2: Tiếp theo đến “Hồn bay giữa đồng”. Hành động hy sinh của Lượm.
- Phần 3: Còn lại. Hình ảnh của Lượm vẫn sống mãi trong lòng người.
3.4 Ý Nghĩa
Bài thơ vẽ lên hình ảnh của Lượm - một cậu bé ngây thơ, vui vẻ, dũng cảm và hăng hái trong cuộc sống. Dù đã hy sinh, nhưng hình ảnh của Lượm vẫn sống mãi trong lòng quê hương và trong tâm trí mọi người.
3.5 Mỹ Thuật
Sử dụng thể thơ bốn chữ, với từ ngữ sắc nét gợi lên hình ảnh sinh động và âm điệu phong phú, thể hiện bản năng hồn nhiên của thơ.
3.6 Khởi Điểm và Kết Thúc
- Mở Đầu:
Tố Hữu, một nhà thơ cách mạng nổi tiếng, đã sáng tác bài thơ Lượm vào năm 1949, nói về Lượm - một chiến sĩ liên lạc nhỏ tuổi, đầy tinh thần và can đảm. Bài thơ xuất hiện trong tập thơ Việt Bắc.
- Kết Thúc:
Bài thơ Lượm của Tố Hữu đã vẽ nên hình ảnh anh hùng nhí Lượm - một cậu bé liên lạc tuổi thơ đầy dũng cảm và kiên cường. Tinh thần của Lượm toát lên sự hồn nhiên, lạc quan và yêu đời, song cũng chứa đựng nỗi đau và xót xa.
5. Phân Tích Chi Tiết Bài Thơ Lượm
(1). Bắt Đầu
- Bài thơ “Lượm” của nhà thơ Tố Hữu là một trong những tác phẩm xuất sắc về đề tài thiếu nhi gửi thư. Được viết vào năm 1949, trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, bài thơ đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc.
- Hình ảnh nhân vật Lượm với sự hồn nhiên, ngây thơ và lòng hy sinh anh dũng đã gợi lại nhiều cảm xúc trong tâm hồn của người đọc, khi anh ta giao thư “thượng khẩn” một cách dũng cảm.
(2) Nội Dung Chi Tiết
a. Lượm - hình tượng của sự hồn nhiên, ngây thơ và vui tươi
- Lượm nhỏ bé, với chiếc mũ ca lô luôn đội lệch, tạo nên hình ảnh đáng yêu và nhanh nhẹn. Dòng miêu tả về “cái chân thoăn thoắt” thực sự thể hiện được sự nhanh nhẹn của Lượm.
- Lượm hiện ra trước mắt ta với vẻ ngộ nghĩnh và đáng yêu:
“Chú bé loắt choắt,
Cái xắc xinh xinh,
Cái chân thoăn thoắt,
Cái đầu nghênh nghênh.
Ca lô đội lệch,
Mồm huýt sáo vang,
Như con chim chích,
Nhảy trên đường vàng.”
- Sử dụng những từ như “loắt choắt”, “xinh xinh”, “thoăn thoắt”, “nghênh nghênh” kết hợp với từ “cái” tạo ra bức tranh vô cùng đặc sắc và đáng yêu về hình ảnh của Lượm, bé nhỏ nhưng nhanh nhẹn, hoạt bát.
- Tinh thần hồn nhiên, ngây thơ của Lượm hiện lên rõ qua niềm vui khi tham gia công việc liên lạc. Cuộc trò chuyện của Lượm với tác giả cho thấy Lượm rất hạnh phúc khi được làm người chiến sĩ nhỏ:
“Cháu đi liên lạc,
Vui lắm chú ạ.
Ở đồn Mang Cá,
Thích hơn ở nhà.”
Cháu cười híp mí,
Má đỏ bồ quân,
Thôi, chào đồng chí,
Cháu đi xa dần.”
- Bằng cách diễn đạt trực tiếp các cảm xúc như “vui”, “thích”, “cười”, “má đỏ”..., tác giả tái hiện lại sự vui mừng của thế hệ trẻ Việt Nam khi được tham gia vào cuộc chiến chống kẻ thù bảo vệ tổ quốc.
b. Lượm là một người có tinh thần dũng cảm, sẵn sàng hy sinh cho nhiệm vụ được giao.
- Lượm thể hiện sự dũng cảm khi thực hiện nhiệm vụ:
“Vụt qua mặt trận,
Ðạn bay vèo vèo,
Thư đề Thượng khẩn,
Sợ chi hiểm nghèo.”
- Để gửi thư “Thượng khẩn” đến người nhận, Lượm không ngại nguy hiểm. - Từ “sợ chi” thể hiện quyết tâm của người liên lạc nhỏ trong cuộc chiến.
- Hình ảnh chiếc mũ ca lô nhấp nhô trên cánh đồng lúa rất đẹp:
- Trên đường quê vắng vẻ, cánh đồng lúa trổ bông đong đưa, chú bé với chiếc mũ ca lô nhấp nhô trên đồng.
- Tuy nhiên, Lượm đã ngã xuống trên cánh đồng quê khi đang thực hiện nhiệm vụ đưa thư “Thượng khẩn”:
“Bỗng lòe chớp đỏ
Thôi rồi, Lượm ơi!
Chú đồng chí nhỏ
Một dòng máu tươi!”
- Lời thơ rất cảm động vì sự hy sinh của Lượm. Dù Lượm đã ngã xuống, nhưng hồn Lượm vẫn bay giữa cánh đồng lúa thơm phức mùi sữa:
“Cháu nằm trên lúa
Tay nắm chặt bông
Lúa thơm mùi sữa
Hồn bay giữa đồng”
- Đây là đoạn thơ đẹp nhất nói về sự hi sinh của những chiến sĩ. Mùi hương của cánh đồng lúa bao phủ, ôm trọn hồn của những người chiến sĩ trẻ tuổi. Không gian thanh bình và thiêng liêng với bầu không khí trong lành của cánh đồng quê, cùng với hương thơm ngọt ngào của lúa đang chín... Tất cả đều đón chào Lượm trở về với mẹ đất.
(3) Kết bài
- Bằng cách miêu tả nhân vật kết hợp với biểu hiện cảm xúc, tác giả đã thành công trong việc khắc họa nhân vật Lượm. Lượm là một người hồn nhiên, ngây thơ nhưng lại rất dũng cảm. Anh đã hy sinh anh dũng khi tham gia vào hoạt động liên lạc. Anh là tấm gương sáng ngời mà tất cả chúng em đều ngưỡng mộ và noi theo.
- Tuy tác phẩm đã kết thúc nhưng hình ảnh của Lượm mãi mãi sẽ sống đọng trong trái tim của em. Em yêu quý và ngưỡng mộ người anh hùng thiếu niên đã hy sinh vui vẻ vì đất nước và quê hương.
