Buzz
Tố Hữu là một biểu tượng của văn nghệ Cách mạng Việt Nam, và bài thơ 'Việt Bắc' là một trong những tác phẩm đặc sắc của ông.
Mytour sẽ giới thiệu một số tài liệu về nhà thơ Tố Hữu và bài thơ 'Việt Bắc'. Mời quý độc giả đọc và tham khảo thông tin chi tiết.
Tóm tắt nội dung về bài thơ 'Việt Bắc' của Tố Hữu.
- Tóm tắt phần giới thiệu về bài thơ 'Việt Bắc' và nhà thơ Tố Hữu.
Trích đoạn từ bài thơ 'Việt Bắc' thể hiện sự nhớ nhung về quê hương.
Trích đoạn tiếp theo từ bài thơ 'Việt Bắc', tả cảm xúc của nhân vật khi xa quê.
Tiếp tục trích đoạn từ bài thơ 'Việt Bắc', mô tả cảm xúc của nhân vật khi đối mặt với sự chia xa.
Trích đoạn thơ về việc nhớ quê hương và quá khứ của nhân vật.
Trích đoạn thơ về sự đầy lòng quê hương và tình cảm với đất nước.
Trích đoạn thơ tả lại những kỷ niệm đẹp về quê hương và cuộc sống nơi quê nhà.
Trích đoạn thơ về sự nhớ nhung về quê hương và những người thân yêu.
Trích đoạn thơ về sự nhớ về thời kỳ kháng chiến và tình yêu với quê hương.
Trích đoạn thơ về những kỷ niệm và tình cảm với đất nước, với cuộc chiến tranh ở miền Bắc Việt Nam.
Trích đoạn thơ về niềm vui của dân tộc sau chiến thắng, về sự hân hoan từ mọi miền của đất nước.
Trích đoạn thơ về những hoạt động của nhà nước và quân đội trong việc xây dựng và bảo vệ đất nước.
Trích đoạn thơ về sự hy vọng và lòng tin vào lãnh tụ của dân tộc trong thời kỳ kháng chiến.
Trích đoạn thơ về sự ghi nhớ và tôn vinh quá khứ, về những di sản của cuộc cách mạng.
Tóm tắt về cuộc đời của nhà thơ Tố Hữu.
1. Một số thông tin về quá trình sống của ông.
- Sinh năm 1920 và qua đời vào năm 2002, tên thật của ông là Nguyễn Kim Thành.
- Xuất thân từ làng Phù Lai, nay thuộc xã Quảng Thọ, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên - Huế.
- Gia đình ông thuộc dòng họ lành lặn, và ông được nuôi dưỡng trong tình thương và lòng yêu văn hóa dân gian từ bà mẹ, cũng là con của một gia đình truyền thống nhà nho.
- 12 tuổi, mất mẹ và bắt đầu học tại trường Quốc học Huế, tham gia vào phong trào đấu tranh cách mạng.
- Trong tuổi thiếu niên, ông tham gia hoạt động cách mạng và trở thành người lãnh đạo chủ chốt của Đoàn thanh niên Dân chủ tại Huế.
- Cuối tháng 4 năm 1939, Tố Hữu bị thực dân Pháp bắt vào nhà tù ở Thừa Thiên.
- Tháng 3 năm 1942: Ông trốn khỏi nhà tù và tiếp tục hoạt động ở Thanh Hoá.
- Trong cách mạng tháng Tám 1945, ông đảm nhận vai trò Chủ tịch của Uỷ ban khởi nghĩa tại Huế.
- Tham gia công tác ở Trung ương Đảng, phụ trách văn hoá văn nghệ tại Việt Bắc trong thời kỳ kháng chiến toàn quốc bùng nổ.
- Tố Hữu có nhiều vai trò quan trọng trong hệ thống chính trị của Việt Nam.
- Ông là một nhà thơ đặc trưng của nền thơ ca cách mạng Việt Nam và là một cán bộ cách mạng lão thành của đất nước.
- Năm 1996: Ông được vinh danh bằng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.
2. Con đường cách mạng, con đường thơ
- Tố Hữu ghi dấu ấn của mình trong lịch sử văn nghệ Cách mạng Việt Nam như một biểu tượng quan trọng.
- Chặng đường thơ của Tố Hữu phản ánh chân thực và chân thành cuộc đấu tranh cách mạng của dân tộc Việt Nam, từ những gian khổ hy sinh đến những thắng lợi vinh quang, đồng thời là sự phát triển của tư tưởng và nghệ thuật.
- Các giai đoạn thơ:
- Thời kỳ đầu (1937 - 1946): Kỷ niệm về những năm thanh niên quyết tâm theo đuổi đường lối cách mạng, bao gồm Máu lửa - Xiềng xích - Giải phóng.
- Thơ Việt Bắc (1947 - 1954): Tình ca về cuộc chiến chống Pháp và lòng dũng cảm của những người lính chiến đấu.
- Thời kỳ Gió lộng (1955 - 1961): Dòng chảy sáng tạo bùng nổ.
- Thời kỳ Ra trận (1962 - 1971); Máu và hoa (1972 - 1977): Sức mạnh và niềm vui của cuộc chiến chống Mỹ cứu nước.
- Thời kỳ Một tiếng đờn (1978 -1992), Ta với ta (1992 - 1999): Sự phản ánh sống động của cuộc sống hàng ngày với những niềm vui, nỗi buồn, hy vọng và khó khăn.
3. Phong cách thơ của Tố Hữu
a. Về phần nội dung, thơ của Tố Hữu thể hiện sâu sắc tinh thần trữ tình chính trị.
- Thơ của Tố Hữu nhấn mạnh vào giá trị lớn lao của cuộc sống, tình cảm sâu nặng của con người theo đường lối cách mạng, của dân tộc. Thơ của ông không chỉ tập trung vào cảm xúc cá nhân mà còn thể hiện tinh thần cao quý, phổ biến của con người theo đường lối cách mạng: tình yêu tổ quốc (Từ ấy), tình đoàn kết giữa quân dân (Cá nước), tình thương quốc tế vô sản (Em bé Triều Tiên).
- Thơ của Tố Hữu mang dấu ấn của sử thi, thường nhấn mạnh vào những sự kiện lịch sử, chính trị của quốc gia, luôn đề cập đến các vấn đề mang tính lịch sử và toàn dân: Khung cảnh xây dựng đất nước vĩ đại (Bài ca mùa xuân năm 1961), khung cảnh cả nước sẵn sàng ra trận (Chào xuân 67)...
b. Về mặt nghệ thuật, thơ của Tố Hữu rất gần gũi với bản sắc dân tộc.
- Thể loại thơ: Tố Hữu đặc biệt thành công trong việc sử dụng các hình thức thơ truyền thống của dân tộc. Các bài thơ lục bát như Khi con tú hú, Việt Bắc, Bầm ơi...; và các bài thơ theo thể thất ngôn như Quê mẹ, Mẹ Tơm, Bác ơi!...
- Về ngôn từ: không chỉ tạo ra những từ ngữ mới sáng tạo, cách diễn đạt mới mẻ, mà thường sử dụng những từ ngữ và cách diễn đạt phổ biến trong dân tộc. Đặc biệt, thơ của Tố Hữu phát huy tối đa vẻ đẹp âm nhạc đa dạng của tiếng Việt.
II. Giới thiệu về bài thơ Việt Bắc
1. Bối cảnh sáng tác
- Sau chiến thắng tại Điện Biên Phủ, Hiệp định Geneva về Đông Dương được ký kết vào tháng 7 năm 1954. Bình minh hòa bình, miền Bắc bắt đầu một giai đoạn mới trong việc xây dựng cuộc sống mới. Một trang sử mới của dân tộc Việt Nam được mở ra.
- Trong tháng 10 năm 1954, các chiến binh từ vùng miền núi trở về vùng đồng bằng, Trung ương Đảng và Chính phủ di chuyển từ khu vực chiến trường ở Việt Bắc về thủ đô. Nhân dịp sự kiện quan trọng này, Tố Hữu đã sáng tác bài thơ.
- Bài thơ được chia thành 2 phần: phần đầu tái hiện lại những kí ức về cuộc kháng chiến cách mạng, phần sau mở ra hình ảnh tươi sáng của đất nước và ca ngợi công ơn của Đảng, của Bác Hồ đối với dân tộc.
2. Cấu trúc
Bao gồm 3 phần:
- Phần 1: 8 câu thơ đầu: Khung cảnh chia tay đầy xúc động.
- Phần 2. Từ “Mình đi có nhớ những ngày” đến “Tân Trào, Hồng Thái, mái đình, cây đa”: Lời của những người ở lại.
- Phần 3. Phần còn lại: Lời của những người ra đi.
3. Ý nghĩa của tiêu đề
- Đầu tiên, Việt Bắc là tên của một địa danh mang tính cách mạng. Nơi này được biết đến như nguồn cội của cách mạng Việt Nam trước thời kỳ khởi nghĩa, là trung tâm lãnh đạo của cách mạng trong cuộc chiến chống Pháp.
- Ngoài ra, Việt Bắc còn là nơi ghi nhận nhiều kỷ niệm quý giá của các nhà cách mạng và nhân dân tại đây.
=> Tiêu đề đã phản ánh được tư tưởng, lòng trung thành của nhà thơ Tố Hữu.
4. Nội dung
Việt Bắc là bài ca hùng tráng và đồng thời cũng là tình khúc về cách mạng, về cuộc đấu tranh và những người tham gia kháng chiến.
5. Nghệ thuật
- Thể thơ lục bát, kết cấu đối đáp giao duyên.
- Ngôn ngữ đậm sắc dân gian, giọng điệu thiết tha sâu lắng…
7. Mở bài và kết bài
- Mở đầu: Tố Hữu, một trong những tượng đài của văn nghệ Cách mạng Việt Nam. Thơ ông đích thực là phản ánh chân thành cuộc hành trình cách mạng, từ gian khổ đến vinh quang của dân tộc. Trong số các tác phẩm tiêu biểu của ông, không thể không kể đến bài thơ Việt Bắc. Nó nằm trong tập thơ mang tên Việt Bắc - một tràng ca hùng tráng, sâu sắc về cuộc chiến chống Pháp và những người chiến đấu.
- Kết thúc: Xuân Diệu đã nói: “Thơ là cuộc sống, thơ là hiện thực, và thơ cũng chính là thơ”. Tố Hữu đã thể hiện hiện thực ấy một cách tự nhiên trong tác phẩm của mình. Văn học thực sự không bao giờ bị lãng quên theo dòng thời gian, và bài thơ Việt Bắc vẫn tồn tại mãi mãi. Đó là một khúc hùng ca và cũng là một khúc tình ca về cách mạng, về cuộc chiến đấu và về những người chiến đấu.
III. Cấu trúc phân tích bài thơ Việt Bắc
(1). Mở đầu
- Tổng quan về nhà thơ Tố Hữu và bài thơ Việt Bắc.
- Tóm tắt nội dung và nghệ thuật của bài thơ Việt Bắc.
(2). Nội dung chính
a. Cảnh chia biệt
* Tâm sự của người ở lại:
- Bốn câu thơ đầu là lời của người ở lại hỏi người ra đi có còn nhớ “ta”, hỏi nhớ “núi, suối” là nhớ mảnh đất đã từng chung sống, gắn bó mười lăm năm tình thâm. Câu hỏi tử tế mượn cớ nhưng thực chất là nhắc nhở, gợi nhớ người đi đừng quên quê hương, tình thân.
=> Sự hiểu biết, tình cảm chân thành. Hiệu quả của nghệ thuật câu hỏi tử tế để lộ cảm xúc của người nói, người ở lại trầm mặc thể hiện lòng nhớ và tình thương dành cho người ra đi không phai phớt, trân trọng.
* Lời của người ra đi:
- Cảnh chia biệt: Tại bên dòng sông, tiếng hát vang vọng. Người đi và người ở đều xúc động, tay nắm chặt không buông, lòng rối bời, thổn thức mà không lời nào diễn tả được.
- Từ “bâng khuâng, bồn chồn” mô tả tâm trạng rối bời, xao xuyến vì tình cảm bị trói buộc lại. Diễn đạt nỗi lòng thương mến của người ở lại dành cho vùng đất, Việt Bắc.
- “Áo chàm” là biểu tượng của Việt Bắc. Nó tượng trưng cho tâm hồn chân thành, chất phác, sâu sắc của người dân ở đây.
- Hồi tưởng về những ngày gian khổ ở chiến khu:
- “Mưa nguồn suối lũ”: Đất trời hòa quyện, chìm trong cơn mưa gió dữ dội, sự khắc nghiệt của mùa mưa Việt Bắc khiến cuộc sống trong rừng thêm phần khó khăn.
- “Những mây cùng mù”: Sự kết hợp này nhấn mạnh bầu trời u ám, gian khổ đè nặng, ẩn dụ những ngày đầu khó khăn của cuộc kháng chiến.
- “Miếng cơm chấm muối”: Tả thực tế cùng ước ao về những thiếu thốn mọi mặt ở chiến khu.
- Khi gian khổ đồng hành, từ niềm vui đến nỗi buồn của người đi và người ở, khoảnh khắc chia ly khiến lòng người ở lại rối bời vì tiếc nuối và nhớ mong. Sự ám chỉ đến “rừng núi” chỉ người Việt Bắc, nỗi nhớ trở nên kín đáo hơn, từ đại từ “ai” phong cách dân gian mộc mạc.
- Người Việt Bắc kể lại những ký ức lịch sử khó quên, tự hào về mảnh đất anh hùng.
=> Hình thức giao tiếp, đoạn thơ diễn đạt tình cảm sâu nặng của người Việt Bắc dành cho đồng đội với sự ấm áp và mặn mà.
b. Nỗi nhớ từ người ra đi
- “Ta với mình, mình với ta… Nguồn bao nhiêu nước nghĩa tình bấy nhiêu”: Khẳng định lòng trung thành, sự quyến luyến đồng lòng của người rời bỏ và người ở lại.
- Nỗi nhớ từ người ra đi được so sánh với nỗi nhớ người yêu: Tình quân dân trở nên ấm áp như tình yêu đôi lứa.
- Người ra đi tràn đầy tiếc nuối nhớ mong về thiên nhiên: nhớ về ánh trăng buổi chiều, nắng chiều lụy lặc, rừng bên bờ tre, các địa danh thân quen như Ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê…
- Hồi tưởng về nhân dân Việt Bắc: cùng nhau trải qua những khoảnh khắc ngọt ngào giữa cơn khát khao và lạnh giá, những kỷ niệm ấm áp bên quân đội và đồng bào, với hình ảnh giản dị của “cô em gái” lao động…
=> Tình cảm của người lính dành cho con người và quê hương Việt Bắc cũng là tình cảm của nhà thơ dành cho nhân dân, đất nước, và tình yêu cuộc sống kháng chiến.
c. Bức tranh tình yêu
- Hai dòng thơ đầu tiên:
- “Hoa và người”: nỗi nhớ hướng về một đối tượng cụ thể
- Việc sử dụng các từ như “mình - ta” thể hiện mối quan hệ yêu thương sâu đậm giữa người đi và người ở lại
- Điều chỉnh từ ngữ “ta về” ở đầu dòng thơ để thể hiện sự hoài niệm, lòng trích nhớ trong thời khắc chia ly, gợi lên quá khứ tươi đẹp.
- Hình ảnh mùa đông
- Bằng cách sử dụng kỹ thuật điểm phá cổ điển, tạo cảm giác hấp dẫn thay vì miêu tả, màu xanh sâu của rừng núi gợi lên sự u buồn, lạnh lẽo và một chút khắc nghiệt.
- Màu đỏ tươi của hoa chuối và ánh nắng vàng nhẹ nhàng chói sáng trên nền xanh sâu của rừng núi đã phần nào làm tan chảy cái lạnh, thay vào đó là một chút ấm áp, tạo ra bức tranh về vẻ đẹp tươi mới của Tây Bắc, không chỉ khắc nghiệt mà còn đầy sự an ấm, để khích lệ tinh thần chiến đấu của nhân dân ta.
- Hình ảnh của con người thể hiện sức mạnh, tính chủ động và tự tin trong lao động, sẵn sàng khám phá vẻ đẹp của thiên nhiên núi rừng Tây Bắc.
- Phác họa mùa xuân
- Màu trắng của hoa mơ làm nổi bật bức tranh về mùa xuân tươi mới, trong lành, trong sáng và tràn đầy hy vọng.
- Hình ảnh của con người trong công việc lao động nhẹ nhàng, nhưng lại phản ánh sự tài năng, khéo léo và sự chăm chỉ.
- Bức tranh mùa hạ
- Mùa hè hiện lên qua sự kết hợp giữa màu vàng và tiếng ve, tạo nên bức tranh thiên nhiên sôi động, nhộn nhịp và sặc sỡ.
- Từ “đổ” thể hiện sự chuyển mùa nhanh chóng và đồng đều của rừng núi Tây Bắc.
- Hình ảnh của “cô em gái hái măng một mình” là biểu tượng của sự im lặng trong lao động, sự hy sinh cho kháng chiến và tình cảm gần gũi, yêu thương của Tố Hữu dành cho con người Việt Bắc.
- Phác họa mùa thu
- Hình ảnh vầng trăng gợi lên nhiều ý nghĩa, từ những đêm thức trắng cùng trăng chờ đợi giặc đến biểu tượng của sự ấm no, sự thân thiết, và sự trung thành.
- Hình ảnh của con người Việt Bắc không chỉ là hình ảnh lao động mà còn thông qua âm nhạc để diễn đạt nỗi buồn, tình thân thiết và lòng trung thành trong những khoảnh khắc chia ly.
d. Khung cảnh ra trận
- Bằng bút pháp của sử thi, tác giả miêu tả đoàn quân hào hùng, tràn đầy khí thế trên đường ra trận.
- Thể hiện thời gian dài qua điệp từ “đêm đêm”, âm thanh “rầm rập” kết hợp với nhịp thơ 2/2 miêu tả bước chân hành quân đều đặn, mạnh mẽ.
- Biểu hiện sức mạnh phi thường của đoàn quân qua việc nói quá “đất rung”.
- Mô tả chân dung đoàn quân là biểu tượng cho dân tộc anh hùng.
- Đường hành quân gian nan, nguy hiểm nhưng chiến sĩ vẫn cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên, mây trời, niềm vui trong việc ngắm cảnh: thể hiện lòng yêu đời, lạc quan, tin vào tương lai.
- Hoán dụ “mũ nan”: người chiến sĩ ra chiến trường mang theo tình thân với quân dân để tăng thêm động lực cho cuộc chiến.
- Hình ảnh súng và sao được sử dụng như biểu tượng, đầu súng tượng trưng cho chiến tranh, sao thể hiện khung cảnh thanh bình, tương lai tươi sáng hoặc là ánh sáng trong đôi mắt người yêu.
- Hình ảnh đoàn dân lao động
- Ánh đuốc sáng tỏa không khí lao động hăng hái, phá đá mở đường. Ánh sáng đó phản ánh sức mạnh, khí thế và truyền đạt niềm tin tươi sáng.
- Hình ảnh “bước chân nát đá” thể hiện sức mạnh vĩ đại của đoàn dân lao động.
- Đoàn dân lao động mang vẻ đẹp của anh hùng ra trận, sức mạnh của cuộc chiến tranh nhân dân.
Khi quân đội ra trận, hễ chiến công vang dội, đều gửi về vang danh, làm rung chuyển cả thế giới:
- Danh sách các địa danh, chứng kiến sự thắng lợi dồn dập, phấn khởi
- Tin vui truyền đi, diễn tả niềm vui sướng, hào hứng không giới hạn trong chiến thắng
=> Đoạn thơ tái hiện bức tranh của Việt Bắc trong những ngày ra trận, qua đó khen ngợi anh hùng Việt Bắc, đất nước anh hùng.
(3). Kết luận
Xác nhận giá trị về nội dung và nghệ thuật của bài thơ Việt Bắc.
