Bài văn mẫu: Khám phá Nét mới trong cảm nhận về Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm - sự lựa chọn tuyệt vời

Đề bài: Khám phá Nét mới trong cảm nhận về Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm.

Đàm phán về những điểm mới mẻ trong cảm nhận về quê hương của Nguyễn Khoa Điềm

Tips Bí quyết đánh giá một tác phẩm thơ, văn xuất sắc cho học sinh THPT

I. Bố cục Phân tích Nét mới trong cảm nhận về Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm ngắn gọn (Tiêu chuẩn)

1. Khai mạc

- Tình yêu quê hương, tình yêu nhân dân luôn là nguồn cảm hứng vô tận trong thơ ca Việt Nam, đặc biệt là trong sáng tác của Nguyễn Khoa Điềm.
- Trong bài thơ Mặt đường khát vọng, đoạn thơ về Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm đã mở ra những phát hiện mới mẻ về đất nước.

2. Phần chính

* Ngày sinh của Đất Nước:
- Đất nước tồn tại trước cả sự xuất hiện của mỗi cá nhân, mỗi thế hệ lớn lên, là một đất nước đã có từ ngàn xưa.
- Đất nước tồn tại từ thời kỳ mà những hành động như ăn trầu, việc phụ nữ buộc tóc phía sau đầu đã trở thành phong tục...(Tiếp theo)

>> Xem chi tiết Bố cục Nét mới trong cảm nhận về Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm tại đây.
 

II. Bài văn mẫu: Đánh giá Nét mới trong cảm nhận về Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm - tốt nhất (Tiêu chuẩn)

1. Bài văn phân tích Nét mới trong cảm nhận về Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm - ngắn hay số 1

1.1. Khung cảnh Cảm nhận mới mẻ về Đất nước:
1.1.1. Mở đầu:
- Giới thiệu về tác phẩm thơ 'Đất Nước' của Nguyễn Khoa Điềm. 
1.1.2. Nội dung chính:
a) Sinh ra của đất nước:
- Đất nước đã tồn tại từ lâu, xa xôi, trước cả khi con người chào đời. 
- Đất nước đã xuất hiện trước khi chúng ta thức dậy trong tiếng khóc đầu tiên.
- Truyền thuyết và huyền thoại kể về sự ra đời của đất nước. 
- Sự ra đời của đất nước liên quan đến nền văn hóa lâu dài, với những phong tục truyền thống của người Việt: ăn trầu, trồng tre chống giặc, mẹ bọc tóc sau đầu, cha mẹ yêu thương, từ khi có hạt gạo.
=> Nhà thơ muốn nhấn mạnh rằng đất nước tồn tại từ rất lâu, cùng với những nền văn hóa lâu dài. 
b) Định nghĩa độc đáo, mới lạ về đất nước:
- Đất nước được nhìn nhận từ góc độ địa lý:
+ 'Đất' và 'nước' là hai yếu tố được phân biệt. 
+ Đất nước liên quan đến không gian sinh hoạt hàng ngày: 'nơi tắm', 'nơi học'; kết nối với tình yêu hạnh phúc. 
+ Đất nước là không gian rộng lớn, là nơi sinh sống của cả cộng đồng qua nhiều thế hệ.
- Đất nước được hiểu thông qua chiều dài lịch sử:
+  Trong quá khứ: Xuất hiện trong truyền thuyết, huyền thoại.
+ Hiện tại: Đất nước tồn tại trong tấm lòng mỗi người. 
+ Tương lai: Đất nước tồn tại trong những thế hệ tương lai. 

=> Thể hiện mối liên kết sâu sắc giữa con người và đất nước. 
c) Tư tưởng 'Đất nước là của nhân dân':
- Mọi người dân đều đã đóng góp để xây dựng đất nước. 
- Nhân dân cống hiến và chiến đấu để bảo vệ Tổ quốc. Những địa danh nổi tiếng thường mang tên của những người có công với đất nước. 
- Chính nhân dân đã tạo ra văn hóa cho đất nước. Sự thay đổi của các triều đại trước đó chính là sự kế thừa từ thế hệ nhân dân. 
- Nhân dân là người xây dựng, đặt tên, để lại dấu ấn trên mỗi ngọn núi, con sông, trên khắp mọi miền đất nước. 
1.1.3. Kết luận:
- Tổng kết lại về cảm nhận mới mẻ về Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm. 

1.2. Bài mẫu: Đánh giá Nét mới trong cảm nhận về Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm - xuất sắc

Nguyễn Khoa Điềm là một nhà thơ nổi bật trong thể loại trường ca. Thể loại thơ này giúp ông thể hiện quan điểm về nhiều vấn đề trong cuộc sống. Trong bài thơ 'Đất Nước', ông đã khám phá cảm nhận đầy mới mẻ về sự hình thành của đất nước, về định nghĩa đặc biệt của 'Đất nước là của nhân dân'.

'Khi chúng ta trưởng thành, Đất Nước đã có từ lâu'

Đất Nước hiện hữu trong những câu chuyện 'ngày xưa xưa kia...' mà mẹ thường kể

…

Đất nước tồn tại từ thời kỳ ấy'

Bắt đầu bài thơ, chúng ta đã nhận thức rằng 'Đất Nước đã tồn tại từ khi ta lớn lên'. Câu thơ tiếp theo, tác giả đã tính tuổi của đất nước bằng 'những ngày xưa xửa kia'. Đây là thời kỳ trừu tượng, không xác định, nhưng đủ để ta biết rằng đất nước đã tồn tại từ rất lâu, từ xa xôi về trước, không thể xác định. Chỉ biết rằng khi chúng ta khóc chào đời, đất nước đã có mặt, sống động trong những câu chuyện cổ tích, những bản hát ru. Không chỉ vậy, nhà thơ còn miêu tả về quá trình hình thành và phát triển của đất nước. Có thể nói, bản nguyên tạo của đất nước chính là văn hóa được đúc kết từ tâm hồn và phẩm chất anh hùng của người Việt Nam. 'Miếng trầu' là biểu tượng gắn liền với văn hóa của chúng ta trong hơn 4000 năm. Mặc dù không chỉ ra thời gian cụ thể, tác giả cũng thể hiện sự xuất hiện và phát triển lâu dài của đất nước. Những câu chuyện cổ tích tồn tại từ thời xa xưa nhưng vẫn được truyền đạt cho đến bây giờ, truyền thống ăn trầu kéo dài từ thời cổ đại nhưng vẫn được duy trì. Quá khứ của đất nước là vô cùng dài và xa lạ, nhưng sẽ mãi mãi không bị lãng quên.

Tiếp theo, nhà thơ đã diễn đạt quan điểm mới lạ và độc đáo của mình về đất nước: 

'Đất là nơi anh đến trường

Nước là nơi em tắm'

Đất Nước là điểm hẹn của ta

Đất Nước là chốn em làm mất chiếc khăn trong nỗi nhớ âm thầm'

Sự sáng tạo mới được thể hiện khi nhà thơ phân chia hai yếu tố 'đất' và 'nước', giải thích từng phần một một cách chi tiết. Mặc dù đã được tách ra, nhưng 'Đất Nước' vẫn là một khái niệm đầy đủ ý nghĩa. Đất nước trở nên thân quen và gần gũi với từng cá nhân, là không gian của sự sinh hoạt, học tập, và những buổi hẹn hò của anh và em. Ngay cả không gian nhỏ của hai người cũng mang đậm tinh thần quê hương xinh đẹp.

'Đất là nơi 'chim phượng hoàng vút cao về đỉnh núi bạc'

Nước là lẽ sống của 'con cá ngư ông chạy sóng biển khơi'

Thời gian trôi đi như dòng sông bền vững

Không gian bao la như bức tranh vô tận

Đất Nước là nơi mọi người dân đoàn kết đoàn tụ'

Nhà thơ đã sử dụng những câu ca dao quen thuộc để đưa người đọc hòa mình vào không gian đất nước thân thương. Hai từ 'núi bạc', 'biển xa' đã mở ra hình ảnh mênh mông và quyến rũ. Đất nước chúng ta bình dị, gần gũi nhưng cũng rộng lớn, tráng lệ vô cùng. Điều này không phải là ngẫu nhiên, mà là kết quả của một quãng thời gian dài, đầy chông gai. Nhân dân Việt Nam đã đổ rất nhiều mồ hôi và cống hiến để xây dựng và bảo vệ miền đất hình chữ S, để cùng nhau đoàn kết và tự hào. Nguyễn Khoa Điềm đã sáng tạo hình tượng đất nước liên quan đến văn hóa dân gian, tạo ra những câu thơ vừa quen thuộc vừa mới lạ, độc đáo trong cách diễn đạt về lãnh thổ và biển cả của Việt Nam.

Ngoài ra, đất nước còn là nơi sinh sống, nơi nuôi dưỡng cho nhiều thế hệ người Việt:

'Đất là nơi Chim về

Nước là nơi Rồng ẩn mình'

...

Hàng năm, nơi ăn chốn ở

Biết cúi đầu tưởng nhớ ngày giỗ Tổ'

Không gian cội nguồn xuất hiện trong những biểu tượng quen thuộc. Điều này đã thức tỉnh sự tưởng tượng của nhà thơ, đưa ra ý thơ với tầm nhìn rộng lớn: Dân tộc chúng ta là dòng Rồng, hậu duệ của Tiên, tài năng và xinh đẹp. Đất nước của chúng ta là nơi mà lẽ sống của chim và vẻ thánh thiêng của Rồng hiện hữu. Dân tộc Việt Nam là một gia đình, sinh ra từ 19 trứng của cha Lạc Long Quân và mẹ Âu Cơ. Một đất nước với cội nguồn văn hóa, truyền thống lâu dài, vô cùng thân thương và đầy tự hào, chính là Đất Nước của Nhân Dân. Đất nước trong cách nhìn của Nguyễn Khoa Điềm không chỉ khô khan và trừu tượng, mà còn tươi sáng, liên quan chặt chẽ đến cuộc sống và số phận của từng người dân ở mọi khía cạnh: lịch sử, địa lý, văn hóa.

Đất nước là nơi hòa quyện sự sống sót, là sự kết tinh, thống nhất từ những giá trị tinh thần truyền thống. Đó là ngôi nhà to lớn của gia đình Việt qua nhiều thế hệ, với những tâm hồn đã ra đi, bất kể ở đâu cũng biết cúi đầu nhớ đến ngày giỗ Tổ. 'Những ai đã ra đi', hiện tại 'những ai đang sống', và tương lai 'yêu nhau' và 'sinh con đẻ cái', từng thế hệ, từng cá nhân đều liên kết với Đất Nước. Trách nhiệm của thế hệ hiện tại nặng nề nhưng vinh quang. Chúng ta không chỉ chịu trách nhiệm với công việc khó khăn và nặng nề được truyền lại từ ông cha, mà còn phải chăm sóc cho con cháu một cách chu đáo, để các thế hệ sau có thể đưa đất nước đi xa, đến một chân trời hòa bình, hạnh phúc, ấm no, và phồn thịnh.

Đó là ước mơ, là khát vọng của thời đại nhà thơ, nhưng cũng là hiện thực tất yếu của tương lai. Ước mơ đó ngày nay đã trở thành hiện thực. Lời thơ trong trắng, chứa đựng niềm tin giữa những ngày chiến tranh của nhà thơ, của ông cha chúng ta. Bằng những trải nghiệm sâu sắc và lời thơ dịu dàng, nhẹ nhàng, gần gũi, Nguyễn Khoa Điềm đã làm cho người đọc cảm nhận được những điều mới mẻ trong quan điểm của ông về đất nước.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - HẾT - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Nguyễn Khoa Điềm đã tạo ra một hình ảnh đất nước vừa mới lạ vừa quen thuộc trong đoạn trích 'Trường ca mặt đường khát vọng'. Bạn có thể xem thêm các bài văn mẫu khác như: Phân tích bài thơ Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm; So sánh hình tượng đất nước trong bài thơ Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi; Cảm nhận về bài thơ Đất Nước của Nguyễn Đình Thi.

Bài văn mẫu Khám Phá Mới trong Cảm Nhận về Đất Nước từ Bài Thơ Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm

2. Bài văn phân tích Mới Mẻ trong Quan Điểm về Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm phiên bản số 2

Một lần trong buổi gặp với cộng đồng Nga, tổng thống Nga Vladimir Vladimirovich Putin thể hiện lòng yêu nước sâu sắc thông qua những bài thơ cảm động của nhà thơ làng quê Sergei Aleksandrovich Yesenin: 'Nếu thiên thần kêu gọi/Bỏ Nước Nga lên thiên đàng!/Tôi sẽ nói: 'Thiên đàng, giữ nó/Để tôi ở với Tổ Quốc yêu thương'. Tình yêu đất nước, tình yêu nhân dân là nguồn cảm hứng vô tận trong thơ ca Việt Nam, đặc biệt là trong sáng tác của Nguyễn Khoa Điềm. Nhưng với tình cảm đó, ông đã đưa ra những quan điểm mới lạ và cảm nhận độc đáo trong thơ của mình. Trong bài 'Trường ca Mặt đường khát vọng', đoạn thơ về Đất Nước đã mở ra những khám phá mới về quê hương của nhân dân, đất nước của truyền thuyết cùng với sự thấu hiểu sâu sắc về tình cảm của ông đối với đất nước và nhân dân.

Đất nước là nguồn cảm hứng chung của nhiều nhà thơ và nhà văn. Chúng ta đã biết đến đất nước như giọt đàn bầu thanh khiết trong sáng tác của nhà thơ Tạ Hữu Yên, một đất nước nhìn từ xa, nhìn từ biển của Nguyễn Việt Chiến,... Riêng Nguyễn Khoa Điềm mang đến cảm nhận mới khi tập trung vào quá trình hình thành, lớn lên và tồn tại của Đất Nước. Ông là nhà thơ đầu tiên và duy nhất nói về thời điểm Đất Nước ra đời, với những dòng thơ mở đầu đầy triết lý: '

'Khi chúng ta bước vào lịch sử, Đất Nước đã nở rộ
Đất Nước tựa như câu chuyện 'xưa kia đâu đâu...' mà mẹ thường kể
Đất Nước mở đầu bằng hạt lúa giờ đây là nguồn sống của bà già
Đất Nước trở nên to lớn khi nhân dân biết cấy trồng và đánh bại kẻ thù'

Với từ ngữ 'chúng ta' ở đây, đây không chỉ là lời tự nhận của nhà thơ mà còn là biểu tượng cho một thế hệ, nơi có cả 'anh' và 'em'. Theo tác giả, Đất Nước đã tồn tại từ khi mỗi con người, mỗi thế hệ bắt đầu lớn lên, như một vẻ đẹp đã kéo dài qua hàng ngàn năm. Tác phẩm còn nhấn mạnh rằng Đất Nước không chỉ là nơi mà còn là một tập tục truyền thống, bắt đầu từ 'hạt lúa giờ đây là nguồn sống của bà già', khéo léo gợi lên hình ảnh truyền thống của người Việt xưa là việc trồng lúa, lễ cúng, và tình đoàn kết. Đất Nước đã tồn tại từ trước khi chúng ta biết đến truyền thống này, từ khi mỗi gia đình, mỗi cộng đồng, gắn bó với nhau.

Trong bối cảnh của sự ra đời của Đất Nước, Nguyễn Khoa Điềm khẳng định:

'Tóc mẹ được bày sau đầu
Cha mẹ yêu thương nhau qua gừng cay, muối mặn
Cái kèo, cái cột trở thành biểu tượng
Hạt gạo trải qua một nắng hai sương, được xay, giã, giần, sàng
Đất Nước đã có từ những ngày ấy...'

Nguyễn Khoa Điềm một lần nữa tinh tế khai thác những phong tục độc đáo của dân tộc, phụ nữ xưa thường ưa kiểu búi tóc thấp sau gáy và cố định bằng trâm, lược. Thơ vẫn giữ nguyên tình cảm vợ chồng thủy chung, son sắt của cha, mẹ và nhiều đôi tình nhân trên Đất Nước, được biểu tượng bằng 'gừng cay muối mặn', hình ảnh thường xuất hiện trong ca dao Việt Nam. 'Cái kèo cái cột thành tên' là tập tục tâm linh độc đáo, cha mẹ đặt tên con sao cho xấu, tầm thường, nhằm tránh ma quỷ, thần thánh, thể hiện tình cảm thiêng liêng của cha mẹ với con cái, những người sẽ xây dựng Đất Nước. Câu thơ 'Hạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàng' thể hiện sự thấu hiểu về đời sống vật chất, gợi nhớ nền văn minh lúa nước từ thời vua Hùng. Như miếng trầu, hạt thóc, hạt lúa cũng đồng hành với Đất Nước hàng ngàn năm. Đất Nước có từ khi dân ta biết ăn trầu, phụ nữ ta búi tóc, con người ta yêu thương thủy chung, đặt tên con là 'cái kèo', 'cái cột', và trồng lúa nuôi sống bản thân. Nguyễn Khoa Điềm cố gắng xóa mờ khái niệm thời gian lịch sử cụ thể, tạo ra hình ảnh Đất Nước có từ xa xưa, lâu đời.

Không chỉ đề cập đến thời gian Đất Nước ra đời, Nguyễn Khoa Điềm còn có nhận thức sâu sắc về phạm vi tồn tại của Đất Nước, như thể hiện rõ trong dòng thơ thứ 2: 'Đất Nước có trong những cái 'ngày xửa ngày xưa...' mẹ thường hay kể'. Lời thơ hồi sinh không khí Đất Nước qua câu chuyện cổ độc đáo, như truyện cổ tích, những câu chuyện thân quen từ thuở ấu thơ, qua lời kể thiết tha, ngọt ngào của mẹ. Cách cảm nhận về Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm khác biệt so với Lý Thường Kiệt, Đất Nước không chỉ là cái thiêng liêng trong sách trời, mà là sự gắn bó thân thiết từ những thứ gần gũi nhất, như câu chuyện mẹ kể, miếng trầu bà ăn, hạt gạo ta trồng, tên của con người. Đất Nước không chỉ là không gian sống mà còn hiện diện trong từng cá nhân, 'Đất Nước là máu xương của mình'.

'Trong anh và em hôm nay
Đều chứa đựng một phần của Đất Nước
Khi đôi ta cùng nắm tay
Đất Nước trong chúng ta hòa mình hài hòa nồng thắm
Khi tất cả chúng ta nắm tay
Đất Nước trở nên tròn đầy, to lớn'

Đất Nước tồn tại trong anh, em, mỗi người, khi ta yêu thương nhau, Đất Nước trở nên hài hòa, nồng thắm. Khi chúng ta đồng lòng, chung sức, Đất Nước trở nên tròn đầy, to lớn. Tác giả khẳng định Đất Nước không chỉ là nơi sống mà còn hiện diện trong từng cá nhân, 'Đất Nước là máu xương của mình'.

Nguyễn Khoa Điềm nói về quá trình phát triển của Đất Nước chỉ trong một câu thơ rất sâu sắc 'Đất Nước trở nên mạnh mẽ khi dân ta biết trồng tre để đánh bại kẻ thù', với tác giả, cuộc chiến tranh không ngừng nghỉ chống lại giặc ngoại xâm đã làm cho Đất Nước trở nên mạnh mẽ, kiên cường hơn. Câu thơ này nhắc nhở về truyền thuyết về Thánh Gióng, anh hùng của dân tộc với cây tre diệt giặc, và trong những cuộc kháng chiến sau này, tre luôn đóng vai trò quan trọng, trở thành biểu tượng của sức mạnh và ý chí bất khuất như loài tre xanh, làm nổi bật tinh thần kiêu hùng, mạnh mẽ của dân tộc.

Bên cạnh khám phá về quá trình hình thành và tồn tại của Đất Nước, Nguyễn Khoa Điềm cũng đưa ra định nghĩa độc đáo và sâu sắc về Đất Nước. Đầu tiên, Đất Nước là sự kết hợp hài hòa giữa chiều rộng của không gian địa lý, chiều sâu của thời gian lịch sử và vẻ đẹp văn hóa.

'Đất là nơi ta học hành
Nước là nơi ta tắm gội
Đất Nước là nơi mọi người hòa mình
Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm
Đất là nơi 'con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc'
Nước là nơi 'con cá ngư ông móng nước biển khơi'
Thời gian trôi qua
Không gian bao la
Đất Nước là nơi tình yêu thương gắn bó
Đất là nơi chim trở về
Nước là nơi Rồng yên nghỉ
Lạc Long Quân và Âu Cơ

Đất Nước với chiều rộng của không gian địa lý từ sinh hoạt cá nhân 'nơi ta học hành', 'nơi ta tắm gội', đến những không gian cộng đồng rộng lớn như 'nơi mọi người hòa mình', và từ thực tế đến truyền thuyết thần thoại như 'nơi chim trở về', 'nơi Rồng yên nghỉ'... Những không gian này làm nổi bật tầm quan trọng của không gian địa lý trong lịch sử của Đất Nước. Gắn với những không gian này là ca dao, truyền thuyết về Lạc Long Quân và Âu Cơ, tạo nên một chuỗi liên kết từ thời xa xưa đến 'anh và em hôm nay' và thậm chí là 'mai sau con ta lớn lên'. Khái niệm thứ hai, Đất Nước chính là sự hòa quyện giữa cái riêng và cái chung, trong cảm nhận của nhà thơ, Đất Nước không chỉ là nơi học hành, là bến nước, bờ sông là nơi tình yêu hòa quyện giữa anh và em cũng như hàng ngàn đôi lứa khác, nhưng Đất Nước còn là nơi 'mọi người hòa mình' là nơi hoạt động cộng đồng được diễn ra.

'Em ơi, Đất Nước là huyết mạch của chúng ta
Cần biết đoàn kết chia sẻ
Cần biến hóa để trở thành hình ảnh của quê hương
Tạo nên Đất Nước mãi mãi...'

Từ những định nghĩa như vậy, Nguyễn Khoa Điềm đã đặt ra định nghĩa cốt lõi về Đất Nước, xem nó như dòng máu chảy trong huyết quản, là xương thịt cơ thể, là sự sống của con người không chỉ quý giá mà còn thiêng liêng, gần gũi thân thiết. Lời thơ như lời tâm huyết, giảng giải đầy tâm huyết đã đánh thức ý thức trách nhiệm của mỗi con người đối với Đất Nước. Ngay từ phần một của đoạn thơ, tư tưởng về Đất Nước của nhân dân đã hiện lên rõ ràng, làm nền cho những phần tiếp theo.

'Những người phụ nữ nhớ người chồng làm nên những đỉnh núi Vọng Phu
Cặp vợ chồng hạnh phúc tạo nên hòn Trống Mái
Đôi bàn tay của Thánh Gióng đã để lại trăm ao đầm
Chín mươi chín con voi của vua Hùng làm nên Đất tổ Hùng Vương
Những con rồng yên bình đóng góp cho dòng sông xanh thẳm
Người học trò nghèo giúp Đất Nước có núi Bút, non Nghiên.
Con cóc, con gà quê hương góp phần làm nên Hạ Long tuyệt vời
Những người dân không tên không tuổi
Chẳng mang một hình dáng, một ước mơ, một lối sống của cha ông
Ôi, Đất Nước qua bao năm thăng trầm
Những cuộc sống đã hóa thành núi sông ta...'

Trong phần thứ hai, Nguyễn Khoa Điềm tập trung làm nổi bật tư tưởng về Đất Nước của nhân dân, bằng cách liệt kê những dấu vết của họ trong lịch sử. Những con người ấy không tên, không tuổi, hiện diện qua hình ảnh 'những người phụ nữ nhớ người chồng', 'cặp vợ chồng hạnh phúc', 'người học trò nghèo' và 'những người dân không tên không tuổi'. Ngoài ra, những hình ảnh của các loài vật như ngựa của Thánh Gióng, 99 con voi của vua Hùng, con cóc, con gà quê hương cũng được đề cập. Điều này nhấn mạnh rằng bất kể cao quý hay gần gũi, chỉ cần hóa thân vào Đất Nước, mọi người đều xứng đáng được trân trọng và yêu quý. Những ý thơ này gây ấn tượng mạnh mẽ, thức tỉnh ý thức trách nhiệm vì Đất Nước của từng cá nhân.

'Em ơi, hãy nhìn xa xăm
Về quãng thời gian bốn ngàn năm của Đất Nước
Mỗi đời đời người, tất bật lao động
Con gái, con trai, đồng lòng khát khao
Khi giặc xâm lấn, người con trai ra trận đánh đuổi
Người con gái trở về, nuôi dưỡng hòa bình
Khi giặc đến, đàn bà cũng giành ngôi'

Lời thơ dịu dàng, thấu hiểu của Nguyễn Khoa Điềm khẳng định rằng nhân dân lao động đã đóng góp hết mình, chiến đấu một cách kiên trì để bảo vệ Đất Nước. Đồng thời, hai câu thơ 'Nhiều người trở thành anh hùng/Nhiều anh hùng mà anh và em đều ghi nhớ' là sự tôn vinh cho nhân dân, những con người không tên, không tuổi, những người đã làm nên Đất Nước.

Không chỉ xây dựng Đất Nước, nhân dân còn là người tạo nên truyền thống văn hóa lịch sử của Đất Nước.

'Những em hãy cảm nhận
Bao người con gái, con trai
Trong bốn ngàn năm lịch sử
Cùng tuổi em đang sống
Họ đã sống và mất đi
Giản dị và bình tâm
Không ai ghi nhớ tên họ
Nhưng họ là những người làm nên Đất Nước'

'Bốn ngàn năm người dân' là hành trình lịch sử của Đất Nước, những thế hệ đã đan xen nhau tạo nên dấu ấn không phải từ những triều đại hay vị vua, mà là từ những con người vô danh, không tên, sống giản dị, chết bình tâm, hy sinh cho Đất Nước.

'Họ gìn giữ lúa mà chúng ta gieo
Họ truyền lửa qua hòn than, con còi
Họ nhắc nhở con học nói lưu loát
Họ đặt tên cho xã, cho làng trên đường di cư
Họ xây đập, bờ nhằm cho thế hệ sau hái trái cây
Khi có kẻ xâm lược, họ chống lại
Khi có mâu thuẫn nội bộ, họ đoàn kết vượt qua
Vì Đất Nước này thuộc về Nhân dân
Là Đất Nước của ca dao thần thoại'

Cuối cùng, nhân dân là người sáng tạo nên dòng chảy văn hóa suốt 4000 năm cho dân tộc, giữ gìn và truyền đạt giá trị vật chất và tinh thần cho thế hệ sau, làm nền tảng cho sự phồn thịnh văn hiến của dân tộc.

Tổng kết, tư duy tiến bộ của Nguyễn Khoa Điềm thể hiện qua tư tưởng Đất Nước thuộc về dân, được dân tạo ra và vì dân, mang lại những cảm xúc chân thành và sâu sắc, kết hợp với sử dụng chất liệu văn hóa dân gian một cách tinh tế, đã làm cho bài thơ trở thành tác phẩm đặc sắc về đề tài đất nước trong văn học Việt Nam hiện đại.