Bài văn mẫu lớp 11: Phân tích cái tôi đầy ấn tượng trong bài thơ Bài ca ngất ngưởng Dàn ý & 6 bài văn xuất sắc lớp 11

Phân tích cái tôi đầy ấn tượng trong bài thơ Bài ca ngất ngưởng bao gồm 6 mẫu siêu hấp dẫn trong bài viết dưới đây sẽ hỗ trợ các bạn học sinh lớp 11 có thêm nhiều ý tưởng tham khảo, nâng cao kiến thức, biết cách viết bài văn phân tích đặc sắc, đủ để đạt điểm cao trong các bài kiểm tra sắp tới.

Sự kiêng nhẫn và quyết tâm của Nguyễn Công Trứ được thể hiện qua việc luôn tin tưởng vào khả năng của bản thân, luôn ý thức về bản thân. Nguyễn Công Trứ đã khẳng định mình là con người trung thành, thực hiện trọn vẹn đạo lý vua chúa, điều này thêm phần mạnh mẽ quan điểm về lòng dũng cảm của tác giả tại phần đầu bài thơ. Để tìm hiểu rõ hơn về thái độ sống của Nguyễn Công Trứ, mời các bạn cùng tham khảo 6 bài văn mẫu dưới đây.

Dàn ý phân tích cái tôi đầy ấn tượng

I. Khởi đầu

- Một số thông tin về Nguyễn Công Trứ và tác phẩm Bài ca ngất ngưởng: Nguyễn Công Trứ là một nhà văn có bản lĩnh độc đáo, tài năng và tâm huyết với lý tưởng làm người hùng. Bài ca ngất ngưởng là một trong những tác phẩm nổi bật trong sự nghiệp sáng tác của ông

- Trong bài hát này, tác giả đã thể hiện rõ ràng cái tôi đầy ấn tượng

II. Phần thân

1. Đặc điểm của cái “tôi” ngất ngưởng là gì?

- Cái “tôi” : Tính cách, triết lý cá nhân của nhà văn trong tác phẩm

- “Ngất ngưởng”: tình trạng cao vút, không ổn định, lung lay.⇒ Tư duy, lối sống kiêu hãnh, vượt trội của con người.

⇒ Cái tôi kiêu hãnh: Tính cách của tác giả phản ánh trong tác phẩm: ý thức rõ ràng về khả năng và sự kiêu hãnh của bản thân, kể cả khi làm quan, tham gia vào cung điện và sau khi nghỉ hưu.

2. Cái tôi kiêu hãnh tại triều đình

- Sự hiện diện của con người có tài năng, lòng dũng cảm và tính cách độc lập

+ “Vũ trụ tưởng tượng bao la”: thái độ tự tin khẳng định mọi sự trên trái đất là của tác giả ⇒ Sự tuyên bố về tinh thần anh hùng của nhà thơ.

+ “Ông Hi Văn…vào lồng”: Việc nhập cuộc vào cõi thế có thể là sự ràng buộc nhưng cũng là cơ hội để thể hiện tài năng

- Cái tôi đầy ấn tượng được tác giả tự nhắc lại những thành tựu và tài năng của mình tại chốn quan trường:

+ Tài năng: Thông thạo văn chương (làm thủ khoa), Khéo léo chiến thuật (làm thao lược) ⇒ Tài năng vượt trội và độc đáo

+ Khoe danh hiệu, vị trí xã hội: Tham gia các cấp quan, giữ vị trí Tổng đốc, Đại tướng (đặt dưới quyền bình định Trấn Tây), Đại phủ Thừa Thiên

⇒ Xác nhận về tài năng và ý chí tự do, phóng khoáng vượt trội của một người có khả năng xuất sắc

3. Cái tôi đầy ấn tượng trong phong cách, lối sống

- Cái tôi đầy ấn tượng hiện diện qua cách sống theo ý chí và sở thích riêng

+ Điều khiển trâu bằng cách cưỡi ngựa.

+ Dành thời gian tham quan chùa với bước đi nhẹ nhàng như tiên.

⇒ Sở thích độc đáo, khác biệt, thậm chí có phần không chú ý và ấn tượng

+ Bụt cũng gượng cười: thể hiện hành động của tác giả là những hành động độc đáo, đi ngược lại với quan điểm của giới nhà nho phong kiến.

⇒ Tính cách của nghệ sĩ mong muốn sống theo cách độc lập

- Cái tôi đầy ấn tượng thể hiện trong triết lí tự nhiên, sống thoải mái tự do, tận hưởng niềm vui làm phương tiện tồn tại

+ “ Được mất ... gió đông phong”: Tự tin xem mình bằng “thái thượng”, tức sống thoải mái tự tại, không màng đến sự đánh giá của thế gian

+ “Khi ca… khi tùng”: tạo cảm giác cuộc sống phong phú, thú vị, từ “khi” lặp đi lặp lại tạo cảm giác vui vẻ tràn đầy .

+ “ Không …tục”: Khẳng định phong cách sống riêng biệt của chính mình

⇒ Con người đầy ấn tượng ở đây là con người thoát ra khỏi những tư tưởng cổ hủ, hẹp hòi của xã hội phong kiến

4. Tuyên bố về bản lĩnh, tính cách, cái tôi đầy ấn tượng

- Tổng quan về cái tôi đầy ấn tượng được thể hiện trong con người với hai đặc điểm: lý lẽ thẳng thắn và tính cách vượt ra ngoài bậc thường:

+ “ Chẳng bằng Nhạc.. Nhất phong tôi phóng đãng đạo sơ chung”: Sử dụng thần thái, ví mình sánh bằng với những người có uy danh vang dội như Nhạc Tuấn, Hàn Kỳ, Phú Bật…

⇒ Tự khẳng định bản lĩnh, khẳng định tài năng đẳng cấp của một danh tướng. Tự tin khẳng định bản thân là người trung kiên.

+ “Trong triều ai ngất ngưởng như vị vua”: đồng thời đặt câu hỏi và khẳng định vị thế hàng đầu trong triều đình về cách sống “ngất ngưởng”

⇒ Lời tuyên bố của một cá nhân đầy ấn tượng không bị ràng buộc bởi quy chuẩn, tuân thủ triết lý riêng và tự tin, kiêu ngạo trước điều đó

III. Kết luận

- Tổng kết một số điểm đặc biệt về mặt nghệ thuật thể hiện thành công cái tôi đầy ấn tượng của Nguyễn Công Trứ

- Tư duy về bản thân về cái tôi đầy ấn tượng của tác giả

Thái độ sống đầy ấn tượng của Nguyễn Công Trứ - Mẫu 1

Nguyễn Công Trứ đã từng viết:

“Cuộc đời sau đây hãy đừng trở thành con người
Mà hãy trở thành cây thông đứng giữa bầu trời và vẫy gọi”

Ông mong ước trở thành cây thông để đứng giữa trời đất và đón nhận cơn gió từ tất cả các hướng, để vang lên tiếng hát ung dung, tự tại, thể hiện lối sống “đầy ấn tượng”. Lối sống ấy đã rõ ràng hiện diện trong tác phẩm sáng tạo của ông và đặc biệt trong bài thơ Bài ca ngất ngưởng, nơi cái tôi đầy ấn tượng được phô diễn một cách rõ ràng hơn bao giờ hết.

Trước hết, về từ “ngất ngưởng” đồng nghĩa với tư thế đứng cao, kiêu hãnh, không bị lung lay đối với thế gian. Đối với con người, nó thể hiện một cách sống, thái độ không bị ràng buộc bởi những quy tắc thông thường. Với Nguyễn Công Trứ, “ngất ngưởng” là phong cách sống kiên định của ông, được thể hiện liên tục từ khi ông bắt đầu sự nghiệp làm quan cho đến khi ông rút lui về quê hương nghỉ ngơi.

Trong tác phẩm, cái tôi ngất ngưởng đầu tiên thể hiện qua việc ông nhận thức được trách nhiệm của mình đối với cuộc đời: “Vũ trụ nội mạc phi phận sự/ Ông Hi Văn tài bộ đã vào lồng”. Chẳng ai như Nguyễn Công Trứ dám tự mình khẳng định vị trí của bản thân trong thế giới này. Trong khi những nhà thơ khác thường chỉ thể hiện lòng dũng cảm: “Sống trên đời phải khác biệt/ Để tự do mà cánh bay” (Phan Bội Châu), Nguyễn Công Trứ đã từng lập tức khẳng định trách nhiệm của mình đối với thế giới, với dân tộc. Điều này cũng là tuyên ngôn của nhà thơ về lòng dũng cảm, nó trở thành quan điểm sống nhất quán trong sự nghiệp sáng tác của ông: “Lòng dũng cảm Nam Bắc Đông Tây/ Cho phỉ sức vẫy vùng trong bốn bể” hay “Đã ghi tên vào lịch sử/ Phải có tiếng vang với núi sông” “Trên trời dưới đất, ngang dọc/ Nợ nần góp vay, trả nợ”. Điều này cũng thể hiện cái tôi “ngất ngưởng” nhất quán trong sáng tác của ông. Đối với ông, sống trên đời là phải “đầu đội trời, chân đạp đất”, phải làm những việc có ý nghĩa cho dân tộc, cho cuộc sống.

Để chứng minh tài năng của mình và đồng thời thể hiện sự kiêu ngạo, Nguyễn Công Trứ đã liệt kê những chức vụ ông từng đảm nhận khi làm quan:

Khi là Thủ khoa, khi là Tham tán, khi là Tổng đốc Đông
Tham gia các chiến trường đã biến tôi thành người “ngất ngưởng”
Lúc ở Bắc, làm vị Đại tướng
Có khi về Phủ doãn ở Thừa Thiên

Ông Hi Văn là một người có uy tín và danh tiếng thực sự. Ông sử dụng tri thức mà mình có để so tài với mọi người: “Cái nợ đã ghi trong sách phải trả hết”, đỗ Thủ khoa trường Nghệ An. Làm quan võ, giữ chức Tham tán đại thần tiêu diệt loạn ở Cao Bằng; làm quan văn, là Tổng đốc Đông (Hải Dương và Quảng Yên - Quảng Ninh). Những câu thơ ngắn gọn, vui vẻ, đầy hào hứng thể hiện lòng tự hào của ông, khẳng định bản thân là một người tài năng vượt trội.

Bằng cách kể lại chân thành và tự hào, Nguyễn Công Trứ đã khẳng định tài năng, phẩm chất và năng lực của mình một cách trung thực và tự tin. Dù trong chốn quan trường có nhiều khó khăn, nhưng lối sống phóng khoáng, tài tử, và cái tôi ngạo nghễ, ngất ngưởng của ông vẫn được thể hiện một cách toàn diện. Đó là thái độ sống của một người quân tử đầy lý tưởng, bản lĩnh, tự tin và kiên cường.

Sau nhiều năm cống hiến cho nước, cho đời, Nguyễn Công Trứ rút lui về ẩn dật, lúc này cái tôi ngất ngưởng của ông bộc lộ rõ hơn bao giờ hết. Lối sống theo ý thích, sở nguyện của cá nhân: cười bò đeo đạc ngựa; đi chùa nhưng có gót tiên theo sau; thích vui vẻ, hưởng thú nhưng không màng đến lời khen chê của thế gian: “Được mất dương dương người thái thượng/ Khen chê phơi phới ngọn đông phong” ông tự so sánh mình với các danh tướng và tự khẳng định lòng trung với vua:

Chẳng Trái, Nhạc cũng vào phường Hàn, Phú
Nghĩa vua tôi cho vẹn đạo sơ chung
Trong triều ai ngất ngưởng như ông

Cái ngất ngưởng của lối sống tự do của Nguyễn Công Trứ không ngần ngại tự khẳng định tài năng và nhân cách của mình. Thái độ sống ngất ngưởng đầy thách thức ấy cũng là sự thách thức với những tôn ti, trật tự với xã hội phong kiến hiện tại.

Cái tôi ngất ngưởng, ngông ngạo của Nguyễn Công Trứ đã được thể hiện một cách trọn vẹn, đầy đủ nhất thông qua cách ông sống và nói rất tự do, không ràng buộc, góp phần làm bật lên cái tôi vượt ra ngoài khuôn khổ của tác giả. Đó cũng là cái tôi mà ông hiến dâng hết mình cho cuộc sống và đất nước.

Thái độ sống cao quý của Nguyễn Công Trứ - Mẫu 2

Đặc điểm của con người trong thơ văn thời trung đại là sự nhất quán, bản ngã riêng và cái tôi cá nhân không được đề cao, thường không thấy tác giả tự xưng trực tiếp vì họ không coi bản thân là trung tâm mà chỉ là một phần của sự tồn tại lớn hơn. Tuy nhiên, trong thơ của Nguyễn Công Trứ, ông đã đem đến những cách tiếp cận mới. Đặc biệt là trong tác phẩm 'Bài ca ngất ngưởng”, ông thể hiện cái tôi 'ngất ngưởng', mong muốn vượt ra khỏi giới hạn của truyền thống khi ông đã nhận ra giá trị của bản thân.

Để hiểu rõ hơn về cái tôi 'ngất ngưởng” của Nguyễn Công Trứ, trước hết chúng ta cần hiểu ý nghĩa của cụm từ này. Theo từ điển, 'ngất ngưởng” có nghĩa là không ổn định, dao động như sắp ngã. Trong ngữ cảnh của bài thơ, cụm từ này thể hiện một tư thế, một thái độ, một tinh thần, một con người vượt lên trên thực tế, sống giữa mọi người mà dường như không quan tâm tới ai, đi giữa cuộc sống mà dường như chỉ biết về mình, một con người đặc biệt và không quan tâm tới những người khác.

Thứ nhất, ông sống 'ngất ngưởng” không phải là một kẻ không tài năng, ông đã có một quá khứ đáng kinh ngạc, là một người tài hoa, đã có nhiều đóng góp, từng nắm giữ các vị trí cao trong triều đại. Ông là một người dám tự xưng về chí làm trai, thể hiện triết lý sống của mình 'Mọi việc trong trời đất đều là phận sự của ta”. Tinh thần lạc quan, sự chịu trách nhiệm với cuộc đời và tư tưởng này đã được kế thừa từ những nhà văn trước đó như Phạm Ngũ Lão, Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm và Phan Bội Châu. Ông đã tự nhận mình là 'Ông Hi Văn tài bộ” - một người tài hoa, và đã liệt kê các thành tựu của mình 'Khi thủ khoa, khi Tham tán, khi Tổng đốc Đông”, 'Lúc Bình Tây, cờ đại tướng” sau đó khi 'về phủ doãn Thừa Thiên”, ông tỏ ra tự hào về mình nhưng đồng thời cũng cho thấy sự gò bó ở chốn quan trường với tâm hồn tự do và phóng khoáng.

Thứ hai, cái tôi 'ngất ngưởng” được thể hiện rõ nhất khi tác giả đã quyết định 'đô môn giải tố”, rời bỏ cuộc sống xô bồ để thể hiện ý chí của mình. Phong cách sống độc đáo của ông được thể hiện qua các hình ảnh:

'Người ngựa bò, ông ngựa bò vàng ngất ngưởng
Kìa núi nọ phủ mây trắng
Tay cầm kiếm trở nên từ bi
Gót tiên theo sau như một đôi dì
Bụt cười hoặc ông ngất ngưởng”

Người ta thường cưỡi ngựa, nhưng ông lại cưỡi bò và đeo cho nó một chiếc bò vàng. Có lời đồn rằng ông còn đeo mo cau vào đuôi bò và nói rằng đó là để che giấu mặt trước thế gian, cả ông và con bò đều ngất ngưởng như thách thức cuộc sống. Chỉ có Nguyễn Công Trứ mới dám làm điều đó, một cái tôi ngạo lạ thường. Khi nói về việc cầm kiếm, người ta thường nghĩ đến việc sử dụng kiếm để giết người, nhưng với ông lại là 'nên dạng từ bi'. Khi đi vào chùa, chiêm ngắm “núi nọ phủ mây trắng”, tìm kiếm sự giải thoát khỏi cuộc sống thường nhật và 'Gót tiên đuôi theo như một đôi dì' cùng với những thiếu nữ xinh đẹp đi theo. Việc bụt xuất hiện khiến cho bốn câu thơ trở nên sống động, mơ mộng giữa cuộc sống. Đó có thể là bụt cười, hoặc là mọi người cười, hoặc có thể chính tác giả đang cười với chính mình. Sự tương phản mạnh mẽ trong các dòng thơ cho thấy tính cách độc đáo của “Ông ngất ngưởng”.

Thứ ba, Nguyễn Công Trứ đã chọn cách sống 'ngất ngưởng' sau khi đã có nhiều đóng góp và công lao cho đất nước. Sau khi trả xong 'nợ tang bồng', 'vẹn đạo sơ chung', ông cho phép bản thân mình thư giãn với niềm vui tự do. Ông tin rằng 'Cuộc đời hành lạc chơi đâu cũng là lời lãi', vì vậy ông không quan tâm đến lời khen chê của người khác, ông cho rằng việc mất mát là điều không thể tránh khỏi, vì vậy 'điều này là tất yếu', 'tôi thái thượng dương dương', 'phơi phới ngọn đông phong'. Đó là một cách sống bình an, ung dung, tự do mang đến cho ông niềm vui riêng với tính cách ngạo nghễ của tác giả trước đời.

Thứ tư, tác giả liệt kê các niềm vui 'ngất ngưởng' của mình là

“Khi ca, khi uống rượu, khi đánh bài, khi dạo chơi
Không tu sĩ, không tiên tử, không bị ràng buộc bởi truyền thống”.

Nhịp thơ 2/2/2/2, 2/2/3 tạo ra sự phát triển rõ ràng của ngôn từ, đồng thời làm cho tính chủ thể của văn chương trở nên nhất quán và phản ánh mạnh mẽ, quyết liệt. Ba từ “không” lặp lại liên tục thể hiện sự tự do không bị ràng buộc, con người tài ấy đã “thoát khỏi vòng xoáy xã hội, thoát khỏi sự quan tâm đến danh vọng và lợi ích, tận hưởng khoảnh khắc hiện tại”.

Nguyễn Công Trứ, một học trò được giáo dục trong triết lý Nho, đã tự đánh bóng bản thân tại cửa Khổng sàn Trình, tự tin xem mình ngang hàng với “Chẳng Trái, Nhạc cũng vào phường Hàn, Phú”. Ông tự nhận mình là người mà:

“Tự trọng danh của vua, tôi gắn chặt đạo làm con người
Trong triều ai tự hào như ông”.

Kết thúc bài thơ, tác giả tự hào tự xưng mình là một “ông” hùng mạnh. Tính cách cá nhân được thể hiện mạnh mẽ, tự tin khẳng định rằng không ai trong triều có thể sánh kịp mình. Câu thơ vừa khẳng định vừa ca ngợi sự tự hào của tác giả.

Với các cách tiếp cận mới trong việc sử dụng nhịp thơ linh hoạt, kỹ thuật đối ngẫu, và việc sử dụng từ ngữ và cấu trúc ngôn từ, hình ảnh của Nguyễn Công Trứ với tính cách tự tin và kiêu hãnh trong cuộc sống được mô tả rõ nét.

Tinh thần sống đầy kiêu hãnh của Nguyễn Công Trứ - Mẫu 3

Thơ từ xưa đến nay luôn phản ánh tâm hồn và tình cảm của nhà thơ, là bức tranh chân dung của họ. Nguyễn Công Trứ cũng không ngoại lệ. Thông qua tác phẩm 'Bài ca ngất ngưởng', chúng ta có thể rõ ràng nhìn thấy hình ảnh Nguyễn Công Trứ tự vẽ cho mình.

Bài thơ tạo dựng hình ảnh một con người 'ngất ngưởng' nhưng không phải là một người tự cao tự đại. Đó là sự kiêu hãnh của một người tự tin và kiên cường, người có nhận thức rõ về giá trị của bản thân. Thái độ sống của Nguyễn Công Trứ không phải là bình thường mà là sự phóng túng độc đáo, một vẻ đẹp đầy độc lập và tự tin.

Ngay từ câu đầu tiên của bài thơ, Nguyễn Công Trứ đã xác định rằng mọi việc trên trần gian đều phải chấp nhận sự điều khiển của mình 'Vũ trụ nội mạc phi phận sự'. Câu thơ toát lên vẻ trang nghiêm, thiêng liêng, biểu thị một tinh thần tự tin, kiêu hãnh và ý thức sâu sắc về trách nhiệm của bản thân. Thái độ này được thể hiện rõ qua cách gọi bản thân là 'Ông Hi Văn', tự xưng là người có tài lớn và coi việc làm quan như 'đã vào lồng'.

Thái độ kiêu hãnh của Nguyễn Công Trứ không chỉ thể hiện khi ông đang làm quan vụ trách như 'Khi Thủ khoa, khi Tham tán, khi Tổng đốc Đông'. Sau khi về hưu, ông không còn phụ trách công việc, thái độ này càng trở nên rõ ràng hơn, tính cách 'ngất ngưởng' của ông ngày càng ổn định. Tháo cũi, sổ lồng ra, không bị ràng buộc nào, ông trở nên 'ngất ngưởng' hơn. Ông sống một cách khác biệt, ngược lại với thế gian: Thế gian thường cưỡi ngựa, Nguyễn Công Trứ cưỡi bò, đeo nhạc ngựa và thảnh thơi trong tư thế:

“Vẫy kiếm nhưng tu hành từ bi
Chân tiên theo dấu vết người dì
Bụt cười thốt lên ông phóng khoáng”

Không chỉ qua cách sống, thái độ 'ngất ngưởng' của ông còn thể hiện rõ trong quan niệm về sự mất mát và tinh thần lạc quan, bình thản trước cuộc sống:

“Thấu được mất là chuyện tự nhiên
Khen chê thản nhiên như gió đông”.

Giống như câu chuyện về ông già mất ngựa, Nguyễn Công Trứ coi việc mất mát là điều không thể tránh khỏi trong cuộc sống; vận may và bất hạnh đều là phần bình thường của cuộc sống, vì vậy không cần phải lo lắng quá mức. Khen chê cũng chỉ là phản ứng tự nhiên, không có gì để buồn phiền, hãy thản nhiên như gió đông; hãy “bỏ qua nỗi lo mà sống vui vẻ”.

“Ca hát, uống rượu, chơi bài, uống rượu”
Không nơi cho Phật, Tiên, không bị vướng vào thế tục”.

Trong thời xã hội phong kiến, nơi mà những quy tắc, truyền thống và luật lệ được coi trọng, thái độ 'ngất ngưởng', 'ngông nghênh' của Nguyễn Công Trứ thật sự là một thách thức, một sự 'chống lại' cuộc sống. Thực tế, cách sống và tinh thần của ông phản ánh bản lĩnh và ý thức cá nhân độc đáo của mình. Ông muốn đối đầu với sự chật chội và bóp nghẹt bản thân của xã hội phong kiến. Đồng thời, cách sống và quan điểm của ông cũng phản ánh sự tự tin vào tài năng và giá trị bản thân. Không có gì ngẫu nhiên khi ông so sánh mình với các danh tướng từ thời Hán đến thời Tống của Trung Quốc: “Không Trái, không Nhạc cũng đến phường Hàn, Phú”. Ông cũng tỏ lòng trung thành với lời hứa với vị vua: “Nghĩa vua tôi thề trọn vẹn nhất”. Những dòng thơ rưng rức làm rõ lòng biết ơn và cam kết của ông. Sinh ra và lớn lên trong giai đoạn cuối thời Lê và đầu thời Nguyễn, ông trở thành một phần của lịch sử và văn hóa Việt Nam. Khát vọng vươn lên trong thời kỳ mới khi đất nước đang hồi sinh cũng là nguồn động viên cho ông. Với tên tuổi đã được khắc sâu trong lòng dân, Nguyễn Công Trứ vẫn là tượng đài về phong cách và tinh thần của mình.

“Sinh ra ở thế gian này
Phải để lại dấu ấn với núi sông”

Ông đã vượt xa mong đợi của mình. Tên tuổi của ông vẫn tồn tại mãi. Tác phẩm và phong cách của Nguyễn Công Trứ vẫn hiện hữu trong mỗi dòng thơ của ông.

Kết thúc bài thơ, Nguyễn Công Trứ viết: “Trong triều ai có thể 'ngất ngưởng' như ông!”. Câu thơ này rất đa chiều: vừa như một câu hỏi, vừa như một khẳng định; vừa tự hào, kính trọng, vừa tự trêu chọc bản thân một cách sâu sắc; vừa là lời thú nhận của ông, vừa là nhận xét của người khác. Thật như câu thơ và toàn bài thơ cũng 'ngất ngưởng' như ông vậy. Cái tinh thần 'ngất ngưởng' từ bài thơ và cuộc đời của Nguyễn Công Trứ đã trở thành một mô hình sống, một ước mơ trong lòng những người sau.

Thái độ sống 'ngất ngưởng' của Nguyễn Công Trứ - Mẫu 4

Nguyễn Công Trứ (1778 – 1859) là một quan văn võ tài năng dưới triều Nguyễn. Ông nổi tiếng với công lao khai hoang, lấn biển và thành lập hai xã Kim Sơn (Ninh Bình) và Tiền Hải (Thái Bình). Ông cũng là một nhà thơ tài ba với những bài thơ sôi động về lòng yêu nước và tinh thần cao quý. Bài ca 'Ngất ngưởng' là một tổng kết vĩ đại về cuộc đời và tư duy sâu sắc của ông.

Để thể hiện tinh thần cao cả của mình, Nguyễn Công Trứ chọn sử dụng thể thơ Nôm, một thể loại thơ tự do và giàu cảm xúc của dân tộc. Bài thơ được viết để được hát lên, ngâm nga. Vì vậy, nó chứa đựng nhiều âm điệu và lối diễn đạt sáng tạo.

Từ 'ngất ngưởng' được lặp lại năm lần trong bài thơ, mỗi lần đều đặt ở cuối đoạn để nhấn mạnh tính cách kiêu hãnh, tự tin của người viết. Đây là biểu hiện của một tinh thần mạnh mẽ, tự phong cách.

Bài thơ bắt đầu bằng một cách tự giới thiệu độc đáo:

Vũ trụ nội mạc phi phận sự.

Câu thơ chữ Hán có thể hiểu đơn giản như sau: Mọi việc trong cuộc sống này đều là trách nhiệm của chúng ta. Sau đó, tác giả liệt kê các vị trí quan trọng mà mình đã từng đảm nhận: Khi Thủ khoa, khi Tham tán, khi Tổng đốc Đông…/ Lúc bình Tây, cờ đại tướng/ Có khi về Phủ doãn Thừa Thiên… Đoạn thơ trầm bổng, nhấn nhá của lối ca trù nghe như dòng sông mùa xuân êm đềm. Đây là sự khẳng định về tài năng và kiêu ngạo của Nguyễn Công Trứ, không ngần ngại. Ông đã làm tan vỡ cái hình mẫu của văn hóa trung đại và không chịu chấp nhận sự đồng nhất của xã hội.

Sự ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ còn thể hiện qua cách sống của ông, khác biệt so với người khác. Ông biết cách tận hưởng cuộc sống. Khi trẻ, ông chấp nhận sự tận tụy của mình với triết lý tích cực của đạo đức nhà nho, và khi già, ông sống thong thả, thưởng thức niềm vui. Một trong những sở thích của ông là nghe ca trù. Trong khi mọi người di chuyển bằng xe ngựa, ông thích du ngoạn thiên nhiên, thăm viếng chùa chiền bằng xe bò. Ông giải thích:

Điền viên dạo chiếc xe bò cái
Sẵn chiếc mo che miệng thế gian

Sự kiêu căng này ông cũng nhận thấy: Bụt cũng nực cười. Nguyễn Công Trứ đã vượt ra khỏi những giới hạn thông thường của cuộc sống:

Được mất dương dương người tái thượng
Khen chê phơi phới ngọn đông phong
Khi cơ, khi tửu, khi cắc khi tùng
Không phật, không tiên, không vướng tục

Như đã đề cập ở trên, Nguyễn Công Trứ tự đặt mình ngoài vòng trật tự xã hội nhếch nhác, hào nhoáng, bẩn thỉu, nhiều kẻ tự cao là quân tử nhưng thực chất chỉ là cỏ dại: Tuổi già trở nên yếu đuối hơn/ Ruột gan không còn, chỉ còn là gai và chông (Vịnh cây cỏ dại).

Mặc dù kiêu căng, nhưng trong hai bài thơ này, Nguyễn Công Trứ không rơi vào tình thế bi quan hay phá phách bất cần đời như một số nhà văn lãng mạn sau này. Mục tiêu sống của ông rất rõ ràng: Phục vụ vương quốc:

Nghĩa vua tôi xứng đáng tôn trọng sơ chung
Hoặc như một lần ông phản đối ý kiến của một nhà sư một cách hài hước:
Hoặc là tám vạn nghìn tồi tệ nhưng ông vẫn phớt lờ
Không phải thần phụ tử mà không trở thành con người.

Nói một cách khác, sự kiêu căng của ông là để phá vỡ cái trật tự xã hội phong kiến thời đại, mà dường như yên bình và bằng phẳng nhưng thực sự là hỏng hóc, rỗng không đến cùng cực. Ông không muốn bị 'đồng nhất' với đám đông không có tinh thần trách nhiệm.

Vì vậy, tiếng cười tự do của Nguyễn Công Trứ mang một chút kiêu hãnh nhưng không kiêu căng, lịch lãm, đặc sắc và biểu tượng, phản ánh triết lý sống của nhà thơ.

Văn chương của Nguyễn Công Trứ luôn phản ánh tính cách tự do, không ràng buộc như bản tính của ông. Bài thơ 'Bài ca ngất ngưởng' được nhiều người nhắc đến với sự khen ngợi và thú vị. Một phần là do bài thơ có giai điệu tốt, nhưng chủ yếu là do sự mạnh mẽ và kiên định của con người tài năng này. Nguyễn Công Trứ đã mang đến sự mới mẻ cho văn chương hiện đại, đưa yếu tố cá nhân, bản thân cần được thể hiện một cách trực tiếp trong văn học. Điều này đã đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển văn học Việt Nam trong thế kỷ XX, khi văn học đã bước ra khỏi cái chung, giải phóng yếu tố cá nhân, tiến vào thời kỳ văn chương hiện đại không chỉ ở Việt Nam mà còn trên toàn thế giới.

Thái độ sống ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ - Mẫu 5

Trong rừng hoa văn học Việt Nam, có nhiều loài hoa với sắc hoa đa dạng. Giữa rừng hoa thơm nức ấy, Nguyễn Công Trứ hiện lên như một bông hoa đặc biệt với một phong cách độc đáo. Đặc biệt, tính cách tự tin và ngạo nghễ của Nguyễn Công Trứ được thể hiện rõ qua bài thơ 'Bài ca ngất ngưởng'.

Đặc điểm tự hào và kiêu căng của Nguyễn Công Trứ được thể hiện rõ trong việc ông mô tả về danh tiếng và thành tựu của mình với một thái độ tự tin và phấn khích.

Vũ trụ nội mạc phi nhân sự
Ông Hi Văn tài bộ đã vào lồng
Khi Thủ khoa, khi Tham tán, khi Tổng Đốc đông
Gồm thao lược đã nên tay ngất ngưởng
Lúc Bình Tây cờ đại tướng
Có khi về Phủ Diễm Thừa Thiên

Nguyễn Công Trứ đã tự hào khoe hết mọi danh vị, thành tựu của bản thân, khoe hết tài năng văn võ đồ sộ của mình với thái độ đầy kiêu hãnh của một người tự nhận thức được tài năng, danh vọng của mình. Những tài năng mà ông khoe ra cho mọi người mang ý nghĩa sâu sắc, liên quan đến cuộc sống xã hội. Những điều mà ông kể, từ chức 'Hi Văn tài bộ' cho đến 'Thủ khoa', 'Tham tán', 'Tổng Đốc đông',... đều là những danh hiệu, vị trí, thành tích mà ông đã từng đạt được và để lại dấu ấn lớn trong lòng người sau. Những gì mà ông khoe không phải là lời nói trống rỗng mà chúng đều là sự thật vì ông là một người thực tài, thực danh trong suốt cuộc đời. Và vì vậy, việc ông tự hào khoe tài không chỉ là cách ông thể hiện sự kiêu căng, tự phụ của mình mà còn là cách thể hiện tài năng, hiện diện của một người tự nhận thức rõ ràng về tài năng và những đóng góp, nỗ lực của bản thân.

Đồng thời, cái tôi kiêu hãnh của Nguyễn Công Trứ còn thể hiện qua phong cách sống độc đáo, khác biệt khi ông chọn 'gác gươm rửa kiếm' để trở về với cuộc sống bình dị, tự do, thoải mái giữa xã hội - một phong cách sống khác thường nhưng tự do, phóng túng.

Gót tiên theo đủng đỉnh một đôi gì
Bụt cũng nực cười ông ngất ngưởng

Nguyễn Công Trứ đã lựa chọn một lối sống đối lập, phi truyền thống với những tiêu chuẩn thông thường của xã hội. Từng là một vị quan lớn, một danh tướng, một người được biết đến như 'tay kiếm cung' nhưng bây giờ, Nguyễn Công Trứ chọn sống cuộc sống giản dị, thậm chí là 'nên dạng từ bi'. Dù đi khắp nơi thăm thú những danh lam thắng cảnh, ông vẫn mang theo 'một đôi dì' - những người phụ nữ xinh đẹp với 'gót tiên đủng đỉnh' - một hình ảnh chưa từng xuất hiện trước đây, một hành động khác biệt khiến cả Bụt cũng phải 'nực cười ông ngất ngưởng'. Một hành động phản truyền thống, ngược lại với những tiêu chuẩn đạo đức thông thường nhưng với Nguyễn Công Trứ, điều đó không gây ra bất kỳ vấn đề gì, thậm chí còn khiến Bụt phải mỉm cười qua đi.

Ngoài ra, cái tôi tự hào của Nguyễn Công Trứ còn được thể hiện rõ trong bản lĩnh sống của một người tài năng, không quan tâm đến việc được - mất, được khen ngợi - chỉ trích.

Mất dương dương người đi thượng đài
Phơi phới khen chê gió đông phong

Với hai câu thơ này, Nguyễn Công Trứ rõ ràng thể hiện bản lĩnh sống của mình. Dù có lối sống khác biệt, ông không quan tâm đến việc người khác sẽ đánh giá mình thế nào hay mất điều gì. Thái độ này cho thấy sự vững vàng, không mơ hồ của ông. Hơn nữa, ông là một nhà nho chân chính, luôn theo đuổi tư tưởng trung quân ái quốc:

Trái, Nhạc cùng vào phường Hàn, Phú,
Nghĩa vua tôi cho vẹn đạo sơ chung.

Cuối cùng, ông tổng kết cuộc đời mình bằng một câu thơ đầy ngạo nghễ, thách thức:

Trong triều ai ngạo nghễ như ông

Tóm lại, qua bài thơ 'Bài ca ngất ngưởng', Nguyễn Công Trứ đã thể hiện một cái tôi ngất ngưởng - một thái độ sống, một cách ứng xử có phần khác biệt, thậm chí là thách thức với các chuẩn mực thông thường nhưng vẫn được mọi người chấp nhận.

Thái độ sống ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ - Mẫu 6

Khi đã nghỉ hưu ở quê nhà, Nguyễn Công Trứ viết 'Bài ca ngất ngưởng' để thể hiện phong cách sống của mình. Đây là triết lí sống trong suốt cuộc đời, khi còn là thư sinh, khi ra chính trị hoặc lúc đã về hưu của ông. 'Ngất ngưởng' ở đây là từ tượng hình có giá trị biểu đạt, diễn tả vị trí cao chênh vênh, không ổn định liên quan đến con người, một lối sống khác người: ngạo nghễ, thách thức với mọi người, vượt ra ngoài thế tục bình thường! Mở đầu bằng câu thơ chữ Hán thể hiện lí tưởng nhà Nho: Phận sự của kẻ sĩ là phải coi việc gánh vác trong vũ trụ là bổn phận của mình. Nhà thơ tự xưng mình là ông Hi Văn và đã từng làm nhiều việc như: thi đỗ Thủ khoa, làm Tham Tẩn Quán vụ Bộ hình, Tổng Đốc An Hải, Đại Tướng Bình Tây, Phủ Doãn Thừa Thiên. Sự nghiệp của ông không hổ thẹn với chí lớn kẻ làm trai: Mặc dầu trên đường công danh có những thăng trầm, nhưng cuối cùng ông cũng được ở ở phẩm tước khá cao dù xã hội ấy ông gọi là cái “lồng'. Cuộc đời lập nghiệp kéo dài từ năm 1820-1848, ông đã tự chứng tỏ cái tài song toàn về văn võ một cách hiển hách lừng danh, đến nỗi ông không che giấu khi tự thuật về mình: Một tay ngất ngưởng trên hoạn lộ.

Gồm thao lược đã nên tay ngất ngưởng!

Sau khi hoàn thành sứ mệnh, ông không ngần ngại rời bỏ công danh để về hưu. Cuộc sống sau này của Nguyễn Công Trứ là cuộc sống không quan tâm đến danh lợi, hoàn toàn tận hưởng theo sở thích cá nhân. Với một tâm hồn tự do và cuộc sống độc lập, ông đã tha hồ ngất ngưởng cưỡi bò vàng, đeo nhạc ngựa tiêu dao khắp nơi. Cách hưởng nhàn hạ của ông thật đến nỗi đặc biệt, có lẽ làm mọi người phải ngạc nhiên:

Bụt cũng bật cười trước ông ngất ngưởng!

Lối thưởng lạc này mang một sinh khí và bản chất độc đáo, đó là lối thưởng lạc theo cách tự do cá nhân, không giống ai, không phải là thiên, không phải là tiên, cũng không phải là tục, nhưng vẫn bám trọn nghĩa vua tôi:

Khi ca, khi tửu, khi cắc, khi tùng
Không phải là Phật, không phải là Tiên, không vướng mắc tục

Thời kỳ hưởng thụ này chỉ đến sau khi ông đã hoàn thành sứ mệnh. Ông muốn mọi người hiểu rằng cuộc đời là trung thành. Dù đã trải qua biết bao thăng trầm, vì ghen ghét, vì sự ganh đua, thế nhưng vẫn giữ vững đức trung quân, ái quốc mà không bao giờ bất mãn. Vì vậy, khi ở tuổi già, ông sống với tâm hồn an nhàn, không làm hại vua trên trời, cũng không bỏ rơi dân chúng dưới đất. Do đó, khi Pháp, Tây Ban Nha tấn công Đà Nẵng, ông, dù đã già nua, vẫn đến triều đình cầu xin vua cho phép cầm quân chống giặc. Nhưng vua từ chối vì ông đã quá già. Tự nhận biết mình như vậy, ông tự hào viết về bản thân:

Chẳng Trái, Nhạc cũng vào phường Hàn, Phú,
Nghĩa vua tôi cho vẹn đạo sơ chung
Trong triều ai ngất ngưởng được như ông!

Có thể đó là lối sống đậm chất 'ngất ngưởng'. Ông không chỉ không sợ bị ai chế nhạo mà còn tự hào về cách 'ngất ngưởng' ấy. Tóm lại, có bốn điều 'ngất ngưởng' nổi bật trong cuộc đời ông:

Gồm thao lược đã nên tay ngất ngưởng!
Đạc ngựa bò vàng đeo ngất ngưởng!
Bụt cũng bật cười trước ông ngất ngưởng!
Trong triều ai ngất ngưởng như ông!