Bài văn mẫu lớp 12: Phản ánh về Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm qua 2 Dàn ý và 12 mẫu văn mẫu lớp 12

Cảm nhận sâu sắc về tác phẩm Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm với 12 mẫu văn mẫu CỰC KỲ CHẤT. Qua việc cảm nhận bài thơ Đất nước, các học sinh có thể chọn cho mình cách tiếp cận và phong cách văn phong phù hợp, từ đó nắm bắt được kiến thức sâu sắc hơn.

TOP 12 mẫu cảm nhận về Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm dưới đây được viết rất uyển chuyển, dễ hiểu, giúp việc tự học và tiếp cận kiến thức trở nên dễ dàng hơn, từ đó giúp cải thiện kỹ năng Ngữ văn và chuẩn bị tốt hơn cho kỳ thi. Hãy khám phá thêm các phân tích mới trong cảm nhận về Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm, cùng với việc phân tích bài thơ Đất nước và nhiều bài văn khác trong chuyên mục Văn 12.

Phân chia cấu trúc cảm nhận về bài thơ Đất nước

1. Mở đầu:

- Giới thiệu về nhà văn Nguyễn Khoa Điềm: Ông là một trong những nhà văn tiêu biểu của thế hệ thơ chống Mỹ cứu nước, tác phẩm của ông kết hợp tinh tế giữa cảm xúc mãnh liệt và triết lý sâu sắc, phản ánh suy tư về đất nước và con người của một trí thức.

- Giới thiệu về bài thơ Đất nước: Được lấy từ tập thơ Mặt đường khát vọng, bài thơ này thể hiện triết lí sâu sắc, tư tưởng về 'Đất nước của nhân dân'.

2. Nội dung chính

* Cảm nhận về Đất nước từ góc độ lịch sử, văn hóa, và chiều sâu của không gian và thời gian

* Bắt nguồn của Đất nước (diễn giải nguồn gốc của đất nước) (9 câu đầu)

- Tác giả nhấn mạnh rằng “Khi ta trưởng thành, đất nước đã có từ lâu”, điều này thúc đẩy mỗi người khao khát tìm hiểu về nguồn gốc của đất nước.

- Đất nước chính là kết quả của những phong tục, tập quán gần gũi trong cuộc sống của người Việt từ thời xa xưa: “ngày xửa ngày xưa” gợi lên hình ảnh của những câu chuyện dân gian, “miếng trầu” là biểu tượng của truyền thống ăn trầu của người Việt và câu chuyện trầu cau, “Tóc mẹ thì bới sau đầu” phản ánh thói quen làm tóc của phụ nữ Việt Nam, “Thương hau bằng gừng cay muối mặn” thể hiện tình thương của dân tộc.

- Đất nước phát triển qua quá trình lao động sản xuất “cái kèo cái cột thành tên”, “một nắng hai sương”, và trong cuộc chiến đấu chống lại kẻ thù ngoại xâm.

- Nhận định: Tác giả đưa ra cái nhìn mới mẻ về nguồn gốc của đất nước, cho rằng đất nước xuất phát từ sâu sắc của văn hóa, văn chương, lịch sử và truyền thống dân tộc.

* Định nghĩa về đất nước (28 dòng thơ tiếp theo)

Trong chiều không gian địa lý:

• Tác giả phân chia một cách sâu sắc giữa 'đất' và 'nước' để suy tư.
• Đất nước không chỉ là nơi sinh hoạt quen thuộc của mỗi người: 'nơi anh chơi bóng', 'nơi chú mua rau'; nó còn là ký ức về tình yêu: 'nơi chúng ta gặp nhau... trong dĩ vãng'.
• Đất nước là nơi mà cộng đồng sinh sống qua nhiều thế hệ: 'Nơi con người ta gặp gỡ... dân tộc sum họp'.

Nhìn vào đất nước, chúng ta nhìn thấy lịch sử từ quá khứ đến hiện tại và tương lai:

• Trong quá khứ, đất nước gắn liền với truyền thống, huyền thoại: 'Đất là nơi chim bền bỉ... trong tổ con'
• Trong hiện tại: mỗi người đều mang trong mình tấm lòng đất nước, và khi chúng ta cảm nhận được sự gắn kết này, đất nước sẽ trở nên mạnh mẽ, hòa mình với nhau. Đó là sự liên kết giữa cá nhân và cộng đồng.
• Trong tương lai: thế hệ trẻ sẽ 'mang đất nước đi xa' 'đến những ngày hạnh phúc', đất nước sẽ tồn tại mãi mãi.

Suy tư về trách nhiệm của mỗi người đối với đất nước: 'Phải biết quý trọng và chia sẻ', đóng góp và hy sinh để xây dựng đất nước.

- Đánh giá: thông qua góc nhìn tổng quan của nhà thơ, đất nước hiện ra vừa thân thuộc mà lại uy nghi, kiêu hùng và bền vững qua hàng ngàn năm.

* Tư duy cốt lõi, cảm nhận về quê hương: quê hương của nhân dân

- Bản sắc địa lý của đất nước không chỉ là kết quả của sự tạo hoá mà còn là kết tinh của phẩm chất và số phận của mỗi con người, là một phần của tâm hồn, máu thịt con người:

• Nhờ vào tình cảm thân thiết, lòng trung thành mà có 'hòn Đảo Ngọc', 'hòn Đền Cả'
• Nhờ vào tinh thần kiên cường, anh hùng trong quá trình xây dựng và bảo vệ đất nước mà có những con đèo, di tích lịch sử về quá trình xây dựng quê hương.
• Nhờ vào truyền thống mạnh mẽ về sự hiếu học mà có những 'núi Cảnh Tiên Thanh'

- Dân tộc đã viết lên lịch sử 4000 năm:

• Họ là những người con trai, con gái bình dị nhưng luôn trung thành với tình yêu quê hương.
• Tác giả nhấn mạnh đến những cá nhân vô danh đã góp phần làm nên lịch sử, khẳng định vai trò của từng người trong lịch sử dân tộc.

- Dân tộc tạo ra và bảo tồn những giá trị về vật chất và tinh thần cho đất nước: văn hóa: “truyền bá hạt gạo”, “truyền ngọn lửa”, “truyền tiếng nói”, “mang theo tên xã, tên làng”,... nhằm xây dựng nền tảng cho sự phát triển bền vững của đất nước.

- Tư duy cốt lõi, cảm hứng thấm nhuần toả rộng khắp trong đoạn trích: “quê hương này là quê hương của nhân dân, quê hương của thơ ca huyền thoại”, quê hương ấy phản ánh qua tâm hồn con người: biết yêu thương, biết trân trọng tình bạn, lao động và biết đấu tranh vì quê hương.

- Đánh giá:

• Về nội dung: đoạn trích “Quê Hương” đã đem đến cái nhìn sâu sắc về quê hương qua nhiều khía cạnh: văn hóa, lịch sử, địa lý dựa trên tư duy cốt lõi: “quê hương của nhân dân”.
• Về nghệ thuật: sử dụng đa dạng và sáng tạo nguyên liệu văn hóa dân gian, ngôn từ giàu ý nghĩa, suy tư sâu sắc.

3. Kết luận:

- Tái khẳng định giá trị của đoạn trích: đã nhấn mạnh tư tưởng “đất nước của nhân dân”, thể hiện tinh thần yêu nước của tác giả, khơi dậy ý thức yêu nước trong mỗi con người.

- Phản ánh cảm nhận riêng về đoạn trích về đất nước và liên kết với trách nhiệm của thế hệ hiện nay đối với quê hương.

Cảm nhận Về Đất nước theo Nguyễn Khoa Điềm - Mẫu 1

Đất nước luôn là một lời gọi thiêng liêng vô cùng, từng đong đầy trong lòng mỗi con người. Đất nước xuất hiện trong cuộc sống của chúng ta qua những bài thơ mềm mại, qua những giai điệu dân ca êm đềm và qua những câu thơ sâu lắng, chân thành và rất kiêu hãnh từ nhiều thế hệ thi sĩ. Chúng ta gặp lại hình ảnh của đất nước đầy bi thương nhưng vẫn tỏa sáng ý chí chiến đấu trong những bài thơ của Nguyễn Đình Thi, đồng thời cũng thấy sự dịu dàng và ý nghĩa trong thơ của Hoàng Cầm. Tuy nhiên, với Nguyễn Khoa Điềm, ta gặp một cái nhìn toàn diện, tổng hợp từ nhiều khía cạnh khác nhau về một đất nước thuộc về nhân dân. Tư tưởng ấy đã kết hợp mọi góc nhìn và cảm nhận của Nguyễn Khoa Điềm về quê hương. Thông qua những bài thơ kết hợp giữa cảm xúc và suy tư, giữa lòng yêu thương và lý luận, nhà thơ muốn thức tỉnh ý thức, tinh thần dân tộc, lòng yêu nước của thế hệ trẻ Việt Nam trong những năm đấu tranh vì tự do dân tộc.

Bắt đầu đoạn trích là giọng thơ dịu dàng, lời thì thầm như những cảm xúc chân thành kết hợp với hình ảnh thơ gần gũi đưa ta về với nguồn cội của đất nước.

Khi ta trưởng thành Đất nước đã có rồi
Đất Nước có trong những ngày xưa
Ngày xưa mẹ thường kể
Đất Nước bắt đầu từ miếng trầu bây giờ bà ăn
Đất Nước lớn lên khi dân ta biết trồng tre để đánh giặc.

Đất nước trước hết không chỉ là một khái niệm trừu tượng mà là những gì rất gần gũi, thân thiết trong cuộc sống bình dị của mỗi con người. Đất Nước hiện hữu trong câu chuyện cổ tích ngày xưa mẹ kể, trong miếng trầu của bà, cây tre trước ngõ... gợi lên một Đất nước Việt Nam bao dung hiền hậu, thủy chung và sắt son tình nghĩa anh em, nhưng cũng vô cùng kiên cường trong cuộc chiến chống quân xâm lược. Mỗi quả cau, miếng trầu, cây tre đều gợi lên một vẻ đẹp tinh thần của Đất nước, đều chứa đựng nguồn lịch sử dân tộc.

Đất nước cũng là biểu hiện của những phong tục tập quán lâu đời, chứng nhận cho một dân tộc sâu sắc văn hóa, giàu lòng yêu thương gia đình. Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn. Gừng cay và muối mặn là chân lí tự nhiên của tình cha mẹ. Hình ảnh thơ khiến ta nhớ lại lời nhắc nhở về tình thương của ai đó: Tay bưng dĩa muối chén gừng, Gừng cay muối mặn xin đừng quên nhau.

Đất nước cũng là thành quả của công cuộc lao động vất vả để sinh tồn, để xây dựng nhà cửa:

Cột kèo thành tên
Hạt gạo phải trải qua một nắng hai sương xay, giã, giần, sàng
Đất Nước đã tồn tại từ ngày đó.

Ở đây Đất nước không còn là một khái niệm trừu tượng nữa mà trở thành một thực thể cụ thể, quen thuộc và giản dị biết bao. Tác giả sử dụng các nguyên liệu dân gian để thể hiện quan điểm của mình về đất nước với tư duy 'Đất nước của nhân dân'.

Tiếp tục bằng lời trò chuyện tình cảm với mỗi nhân vật đối thoại tưởng tượng, Nguyễn Khoa Điềm đã giải thích ý niệm về đất nước theo cách riêng của mình:

Đất là nơi tôi đến trường
Nước là nơi bạn tắm
Đất Nước là nơi chúng ta hẹn hò
Đất Nước là nơi bạn đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thương.

Đất nước không chỉ được cảm nhận qua không gian địa lí mênh mông từ rừng đến biển mà còn qua không gian sinh hoạt hàng ngày của mỗi người, không gian của tình yêu lứa đôi, không gian của nỗi nhớ thương. Ý niệm về đất nước được phát triển từ việc phân chia hai yếu tố chính là đất và nước với những liên tưởng tương ứng. Sử dụng lối viết tự nhiên mà vẫn lôi cuốn, mềm mại và sâu sắc, có thể hiện một quan niệm đặc trưng của dân tộc về khái niệm đất nước, mà nghệ thuật thơ có thể thể hiện một cách đặc biệt.

Đất cho anh biết đến chân trời tri thức, nước làm sạch tâm hồn em trong sáng dịu dàng. Cùng với thời gian trưởng thành, đất nước trở thành nơi hẹn hò của chúng ta. Đất nước là người bạn đồng hành, chia sẻ những kí ức đẹp của những người đang yêu nhau. Đất và nước tách rời khi chúng ta là hai cá thể riêng biệt, nhưng lại hòa hợp khi chúng ta hợp lại thành một. Chiếc khăn - biểu tượng của tình yêu và nhớ nhung - từng làm xao xuyến bao trái tim trẻ thơ: 'Khăn thương nhớ ai, Khăn rơi xuống đất...', một lần nữa làm lòng người xúc động, bồi hồi trước tình yêu sâu đậm của những trái tim say đắm.

Đất nước còn là nơi trở về của những tâm hồn mối mơ ước với quê hương. Hình ảnh con chim phượng hoàng về hòn núi bạc, con cá ngư ông đi qua biển khơi với hình ảnh dân ca miền Trung, đọng lòng yêu quê hương của cả tác giả. Đất nước của chúng ta bình dị, quen thuộc nhưng đôi khi cũng rộng lớn, tráng lệ và kỳ vĩ, đặc biệt đối với những người ở xa. Dù chim bay xa tìm trái ngọt, nhưng luôn nhớ về gốc cây đa. Gia đình Việt Nam như thế, luôn hướng về quê hương, hướng về nguồn cội.

Đất nước tồn tại trong không gian và thời gian: Thời gian trôi chậm rãi, không gian mênh mông mãi mãi là nơi dân tộc sum họp, là không gian sinh tồn của cộng đồng Việt Nam qua nhiều thế hệ. Nguyễn Khoa Điềm tái hiện truyền thuyết về Lạc Long Quân và Âu Cơ, về truyền thuyết Hùng Vương và ngày giỗ tổ. Nhắc lại câu chuyện cũ như để khẳng định, cũng như nhắc nhở:

Những ai đã khuất
Những ai bây giờ
Yêu nhau và sinh con đẻ cái
Gánh vác phần người đi trước để lại
Dặn dò con cháu về hạnh phúc mai sau

Cảm hứng thơ của tác giả có vẻ tự do và phong phú, nhưng thực tế đây là một hệ thống lập luận khá rõ ràng, trong đó tác giả thể hiện đất nước qua ba khía cạnh: không gian địa lí, thời gian lịch sử và văn hóa - phong tục, tâm hồn và bản sắc dân tộc.

Ba khía cạnh đó được thể hiện kết hợp một cách gắn kết, và trong mọi khía cạnh, tư tưởng về đất nước của nhân dân vẫn là tư tưởng cốt lõi, như một bản nhạc phản ánh mọi cảm xúc và suy tư của nhà thơ.

Và cụ thể hơn nữa, gần gũi hơn nữa, Đất nước hiện diện trong máu và thịt của chúng ta:

Trong anh và em hôm nay
Đều có một phần đất nước

Đất nước đã thấm vào máu và thịt tự nhiên, đã trở thành máu và xương của mỗi người, vì vậy sự sống của mỗi cá nhân không chỉ là của riêng mình mà còn là của cả đất nước. Mỗi người đều thừa hưởng ít nhiều di sản văn hóa và tinh thần của đất nước, và phải bảo vệ và giữ gìn để tạo nên sự vĩnh cửu của đất nước.

Từ quan điểm như vậy về đất nước, phần tiếp theo của tác phẩm tập trung vào việc làm nổi bật ý niệm: Đất nước của nhân dân, nơi Nhân dân là người đã tạo ra Đất nước.
Tư tưởng đó đưa đến một cái nhìn sâu sắc, đầy chiều sâu về địa lí, về những danh lam thắng cảnh khắp mọi miền đất nước. Những núi Vọng Phu, hòn Trống Mái, những núi Bút non Nghiên... không chỉ là cảnh đẹp của thiên nhiên mà còn là một phần của tâm hồn và máu thịt của nhân dân. Chính nhân dân đã tạo ra đất nước, đã đặt tên, đã để lại dấu ấn cuộc đời lên mỗi ngọn núi, dòng sông. Từ những hình ảnh, những cảnh vật, những sự kiện cụ thể, nhà thơ tổng hợp thành một tầm nhìn sâu sắc:

Và khắp ruộng đồng gò bãi
Không một dáng hình, một ao ước, một lối sống của ông cha
Ôi! Đất nước sau bốn nghìn năm, khắp nơi ta vẫn thấy
Những cuộc đời đã biến thành núi sông của ta.

Tư tưởng Đất nước của nhân dân đã thấu hiểu cách nhìn của nhà thơ về lịch sử bốn nghìn năm của đất nước. Nhà thơ không tôn vinh các triều đại, không nhắc đến những anh hùng trong sử sách, mà chỉ tập trung vào những con người bình thường, vô danh. Đất nước trước hết là của nhân dân, của những con người bình dị đó.

Họ đã sống và qua đời
Giản dị và bình tâm
Không ai nhớ tên mặt

Họ lao động và chống giặc ngoại xâm, họ đã giữ và truyền lại cho thế hệ sau những giá trị văn hóa, tinh thần và vật chất của đất nước từ hạt lúa, ngọn lửa, tiếng nói, tên xã, tên làng cho đến những câu chuyện thần thoại, ca dao. Mạch cảm xúc này cuối cùng dẫn tới một tư tưởng cốt lõi của bài thơ, vừa bất ngờ vừa độc đáo:

Đất nước này là của Nhân dân
Đất nước của Nhân dân, của truyền thống dân gian

Một định nghĩa đơn giản, bất ngờ về Đất nước. Đất nước của ca dao thần thoại nhưng vẫn thể hiện những phương diện quan trọng nhất của truyền thống nhân dân, của dân tộc: Chúng ta say mê trong tình yêu, biết trân trọng tình thân và cũng rất quyết liệt trong cuộc chiến chống quân xâm lược.

Những câu thơ cuối cùng của tác phẩm ca ngợi vẻ đẹp của cảnh quê hương với một tâm hồn lạc quan, phơi phới. Tất cả tràn đầy trong tâm trí của người đọc những điều nhỏ nhặt reo vui...

Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm đã thêm phần thành công cho thể loại thơ về Đất nước. Từ những cảm nhận gần gũi, quen thuộc, Đất nước không còn xa lạ, trừu tượng mà trở nên thân thiết nhưng vẫn rất trang nghiêm. Đọc Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm, chúng ta không chỉ tìm về gốc nguồn dân tộc mà còn đánh thức tinh thần dân tộc trong mỗi người Việt Nam, ở mọi thời đại.

Cảm nhận về Đất nước từ học sinh giỏi - Mẫu 2

Tinh thần yêu nước của con người Việt Nam từ ngày xưa đến nay luôn hiện hữu trong dòng máu, sẵn sàng đấu tranh, hy sinh để bảo vệ độc lập tự do cho Tổ quốc. Trong những năm tháng kháng chiến chống Mĩ, có vô số bài thơ, văn xuôi ra đời để động viên tinh thần chiến đấu cho quân và dân ta ngoài mặt trận. Một trong những tác phẩm đó không thể không kể đến Trường ca Mặt đường khát vọng của Nguyễn Khoa Điềm, đặc biệt là đoạn trích về Đất nước.

Nguyễn Khoa Điềm là một nhà thơ nổi tiếng với phong cách trữ tình độc đáo. Thơ của ông luôn thu hút và chinh phục người đọc bởi sự sâu lắng của cảm xúc và suy tư về đất nước và nhân dân.

Bài thơ mở đầu bằng việc tác giả giải thích nguồn gốc của đất nước.

'Khi ta trưởng thành, đất nước đã tồn tại' - tác giả khẳng định.

Đất nước không chỉ là một khái niệm trừu tượng mà còn gần gũi trong cuộc sống hàng ngày của mỗi người.

Ngoài tình yêu quê hương, Nguyễn Khoa Điềm còn nhấn mạnh vẻ đẹp và giản dị của con người Việt Nam.

'Mẹ búi tóc sau đầu, cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn.'

Người phụ nữ Việt Nam từ xưa luôn được biết đến với mái tóc dài được buội gọn sau đầu. Đây là vẻ đẹp của người mẹ, người chị, của người con gái Việt Nam mộc mạc, giản dị nhưng lại rất nữ tính, thuần hậu.

Tác giả nhấn mạnh truyền thống lao động sản xuất của người dân Việt Nam, trong đó việc chặt gỗ để xây nhà là một phần không thể thiếu. Những ngôi nhà kết cấu chắc chắn là nơi tổ ấm cho gia đình, cũng là nơi thể hiện sự cần cù và tích góp của mỗi người.

Tác giả khẳng định rằng Đất nước đã tồn tại từ lâu đời, là nơi có truyền thống và văn hoá riêng biệt của dân tộc Việt Nam.

Tiếp tục sau câu khẳng định về Đất nước là của nhân dân, tác giả định nghĩa về Đất nước một cách độc đáo.

'Đất là nơi ta tới trường, nhớ ngày giỗ tổ.'

Đất nước không chỉ được hiểu qua không gian và lịch sử mà còn qua không gian sinh hoạt gần gũi. 'Đất' liên quan đến hoạt động của nam giới, 'nước' liên quan đến vẻ đẹp của phụ nữ, nhưng cả hai từ lại tạo nên tình yêu mặn nồng. Đất nước cũng là nơi họ hẹn hò, trao nhau tình cảm, nhớ mong và kỷ niệm.

Người xưa có câu: 'Đất lành chim đậu', nơi chim tìm tổ, nước là nơi cá vùng vẫy giữa biển cả. Quãng thời gian lịch sử dài đã làm cho thiên nhiên phong phú, làm giàu đất nước và tạo ra truyền thuyết về Lạc Long Quân và Âu Cơ.

Từ những cảm nhận về đất nước, tác giả nhắn nhủ con người luôn nhớ về cội nguồn và biết ơn công lao của tổ tiên, nhớ đến ngày giỗ Tổ Hùng Vương - người đã đặt nền móng cho đất nước.

Nguyễn Khoa Điềm cảm nhận Đất Nước qua không gian địa lí, lịch sử và văn hóa. Đất nước thống nhất từ cuộc sống hàng ngày đến muôn đời, không thể tách rời giữa nhân dân và cộng đồng.

Sau những nhận định và lí giải về Đất nước, tác giả nhấn mạnh trách nhiệm của con người đối với Đất nước.

'Trong anh và em hôm nay, làm nên Đất Nước muôn đời.'

Đất nước là một phần không thể thiếu của mỗi con người. Đất nước của tình yêu đôi lứa là hài hòa và nồng thắm. Đất nước của dân tộc đoàn kết là mạnh mẽ và to lớn, có khả năng chống lại mọi thế lực. Tác giả tin tưởng vào thế hệ mai sau sẽ phát triển đất nước đến những tháng ngày mơ ước.

'Em ơi em' - một lời gọi yêu thương và chia sẻ niềm vui, tác giả nhấn mạnh trách nhiệm của mỗi người với Đất nước. Mỗi người cần hi sinh và hỗ trợ những người bất hạnh để giữ vững đất nước.

Đoạn thơ thể hiện ý thức trách nhiệm của tác giả: mỗi người không chỉ là cá nhân mà còn là phần của Đất nước. Mọi người cần giữ gìn và phát huy di sản văn hóa, tinh thần của đất nước.

'Những người vợ nhớ chồng còn góp cho Đất Nước những núi Vọng Phu. Những cuộc đời đã hoá núi sông ta…'

Nguyễn Khoa Điềm khéo léo sáng tạo bằng việc kể lại sự tích hòn Vọng Phu và tình cảm thủy chung của người phụ nữ. Tình yêu vợ chồng, dù ở đâu, vẫn là tình cảm đẹp đẽ xứng đáng được tôn vinh.

Tác giả tôn vinh lịch sử và lòng yêu nước của dân tộc Việt Nam. Anh hùng Thánh Gióng và hình ảnh của vị vua Hùng đều là niềm tự hào của chúng ta, truyền lại qua các thế hệ.

Chúng ta có thể tự hào với những nhân vật hiếu học như núi Bút, non Nghiên, người đã đóng góp cho đất nước. Dù là người nổi tiếng hay không, họ đều xứng đáng được tôn vinh và học tập.

Đất nước được hình thành từ những điều nhỏ bé như những hình dáng tự nhiên, các vị anh hùng đã đặt tên cho các ngọn núi, những nơi gắn liền với kí ức của dân tộc. Lịch sử không bao giờ kết thúc, nó sẽ luôn là nguồn cảm hứng và tự hào của con cháu sau này.

'Em ơi em. Hãy nhìn rất xa. Gợi trăm màu trên trăm dáng sông xuôi.'

Nguyễn Khoa Điềm nhấn mạnh đến những người vô danh nhưng kiên cường, đóng góp cho cuộc sống và độc lập của đất nước. Họ là những người giữ vững non sông này cho thế hệ sau.

Tác giả khẳng định tư tưởng đất nước của nhân dân, gắn liền với văn hóa, lịch sử dân tộc và gửi gắm bài học quý giá về đoàn kết, yêu thương và quý trọng công lao.

Nguyễn Khoa Điềm sử dụng mềm mại các chất liệu văn hóa dân gian để thể hiện vẻ đẹp của đất nước, tư tưởng của nhân dân qua ba chiều cảm nhận: địa lí, lịch sử và văn hóa.

Đoạn thơ và trường ca 'Mặt đường khát vọng' của Nguyễn Khoa Điềm vẫn giữ nguyên những giá trị tốt đẹp và để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người Việt Nam, thúc đẩy họ bảo vệ và phát triển đất nước này.

Cảm nhận về Đất nước - Mẫu 3

Mặt đường khát vọng là một trường ca hùng tráng, tập trung vào ý thức tỉnh thức của tuổi trẻ trong cuộc chiến tranh. Tác phẩm này thể hiện sự đoàn kết và quyết tâm của toàn dân tộc Việt Nam chống lại xâm lược của đế quốc Mỹ.

Đất Nước là phần tốt nhất của trường ca, thể hiện cảm nhận sâu sắc và tư tưởng 'Đất Nước của Nhân dân'. Tác phẩm mô tả đất nước qua các khía cạnh: lịch sử, địa lí và văn hóa, với niềm tự hào về dân tộc.

Tác giả định nghĩa về đất nước thông qua cổ tích và ca dao, tạo nên một câu chuyện gần gũi và bay bổng. Sử dụng các chất liệu văn hóa dân gian, đoạn thơ mang đến một âm hưởng đầy quyến rũ.

'Khi ta lớn lên, Đất Nước đã hiện hữu. Đất Nước tồn tại trong những câu 'Ngày xửa ngày xưa...' mà mẹ thường kể.'

Đoạn thơ đầu làm nhạt nhòa khái niệm về đất nước thuộc về các triều đại. Từ nguyên bản, nó đã thuộc về nhân dân. Định nghĩa về đất nước bằng văn hóa dân gian là sự khám phá độc đáo của Nguyễn Khoa Điềm về văn hóa dân gian của nhân dân. Cách định nghĩa này tạo ra sự hấp dẫn và thú vị đối với người đọc.

Cách định nghĩa của Nguyễn Khoa Điềm về đất nước chạm đến những giá trị thiêng liêng và gần gũi nhất với mỗi chúng ta. Nó gợi nhớ về quá khứ và lòng tự hào dân tộc, thức tỉnh ý thức dân tộc và trách nhiệm đối với đất nước, với nhân dân trong mỗi chúng ta.

Phần sau của đoạn thơ tập trung vào tư tưởng 'Đất nước của nhân dân'. Tác giả đưa ra các phát hiện sâu sắc và mới mẻ về địa lí, lịch sử và văn hóa của đất nước.

'Những người vợ nhớ chồng góp cho Đất Nước những núi Vọng Phu
Cặp vợ chồng yêu nhau góp nên hòn Trống Mái
Gót ngựa của Thánh Gióng đi qua còn trăm ao đầm để lại
Chín mươi chín con voi góp mình dựng đất Tổ Hùng Vương
Những con rồng nằm im góp dòng sông xanh thẳm
Người học trò nghèo góp cho Đất Nước mình núi Bút, non Nghiên.'

Đây là những phát hiện mới về thiên nhiên đất nước. Các danh thắng như núi Bút, non Nghiên, núi Vọng Phu, hòn Trống Mái... trở nên lạ lẫm hơn. Chúng không chỉ là sản phẩm của tạo hóa mà còn là tâm hồn, số phận của nhân dân. Cách nhìn của tác giả đưa ra một tầm nhìn sâu sắc về đất nước và con người.

Ôi quê hương sau hàng ngàn năm vẫn hiện diện mỗi ngóc ngách
Những cuộc đời đã biến hóa nên núi sông ta...

Tiếp tục khám phá vẻ đẹp của thiên nhiên là khám phá vẻ đẹp của tâm hồn, tính cách Việt Nam, cũng như vai trò của con người Việt Nam trong lịch sử hàng nghìn năm góp sức dựng và giữ nước. Họ là những người yêu thương sâu sắc, trung thành tình nghĩa; là những người chăm chỉ lao động, anh hùng trong cuộc chiến; là những người vô danh nhưng đã làm nên quốc gia. Họ là những người im lặng viết nên lịch sử, gìn giữ nét văn hóa qua hàng trăm năm lịch sử.

Từ những lời khẳng định đơn giản nhưng chứa đựng tinh thần nhân văn, tác giả xác nhận:

Đất Nước này thuộc về Nhân dân
Là Đất Nước của những câu chuyện dân gian và thần thoại.

Đây là một sự thật, một sự thật đã được nhận biết qua hàng nghìn năm lịch sử nhưng chỉ qua văn học hiện đại của Việt Nam, nó mới được thể hiện một cách tinh tế, tự hào và sâu xa.

Cảm nhận về Đất nước - Mẫu 4

Đất nước luôn là đề tài vĩnh cửu trong văn học Việt Nam. Chúng ta đã gặp đất nước lẫn trong nỗi đau, nỗi mất mát qua thơ của Hoàng Cầm; gặp đất nước đang chuyển biến từng ngày qua thơ của Nguyễn Đình Thi. Nhưng có lẽ cái nhìn toàn diện, sâu sắc nhất về đất nước được thể hiện qua bài thơ “Đất nước” của Nguyễn Khoa Điềm. Hình ảnh đất nước từ khi ra đời đến khi phải trải qua biết bao sóng gió của lịch sử được tái hiện sống động qua bút thơ tinh tế, phóng khoáng của Nguyễn Khoa Điềm.

Tác giả nhìn nhận đất nước từ nhiều góc độ, trải qua nhiều biến cố của lịch sử. Đất nước không chỉ là một khái niệm thiêng liêng, mà còn là nguồn cảm xúc sâu thẳm của chính tác giả.

Bài thơ mở đầu bằng những dòng thơ nhẹ nhàng, tinh tế, khiến người đọc như trở về thời kỳ khai sinh của đất nước:

Khi ta lớn lên, đất nước đã ở đó từ lâu
Đất nước hiện diện trong những câu chuyện “ngày xưa kể lại…” mà mẹ thường kể
Đất nước bắt đầu với miếng trầu, bây giờ là bà đã thưởng thức
Đất nước trưởng thành khi nhân dân biết trồng cây, đánh đuổi kẻ thù.

Đất nước tỏa sáng qua những câu thơ giản dị, gần gũi, không phải là khái niệm trừu tượng mà là hiện thực hàng ngày trong cuộc sống của chúng ta. Tác giả sử dụng từ “khi” để chỉ ra sự ra đời của ý niệm “đất nước”. Từ khi chúng ta ra đời, đất nước đã hiện diện. Sau đó, tác giả phân tích nguồn gốc của đất nước mà mỗi người đều muốn hiểu sâu hơn. Giọng thơ dịu dàng, ngọt ngào dẫn dắt người đọc quay về với những “ngày xưa”. Đó như một giai điệu của quá khứ quay trở lại trong tâm trí con người. Từ “ngày xửa, ngày xưa” nhấn mạnh điều gì đó xa xưa, rất xa xưa, không xác định thời gian cụ thể, chỉ biết rằng nó đã tồn tại từ lâu. Đất nước cũng được hình thành từ khi những người dân biết đánh giặc, là những con người ấy đã tạo ra đất nước…

Đất nước còn liên quan chặt chẽ đến cuộc sống đơn giản, thân quen của người nông dân Việt Nam. Tác giả không chỉ giới hạn ở đó, đất nước cũng được diễn giải là kết quả của công việc chăm chỉ để xây dựng và phát triển:

Cái kèo, cái cột mang tên
Hạt gạo phải trải qua một nắng hai sương, xay xát từng hạt sơ để đem ra sàng
Đất nước tồn tại từ những ngày đó

Các công cụ được tạo ra để phục vụ cho cuộc sống sản xuất cũng như sinh hoạt hàng ngày của con người như “kèo, cột” đều gắn bó với quá trình hình thành của đất nước. Đây là một giải thích đơn giản nhưng chính xác. Hình ảnh Đất Nước qua 9 câu thơ đầu của Việt Bắc, thông qua cảm nhận của tác giả, vừa mới mẻ lại gần gũi, thân thiện.

Nguyễn Khoa Điềm dẫn dắt người đọc đi vào những cung bậc cảm xúc khác của đất nước, đó là câu chuyện tình yêu lứa đôi ấm áp nhưng sâu sắc và mãnh liệt:

Đất là nơi tôi đến trường
Nước là nơi tôi tắm
Đất nước là nơi chúng ta hò hẹn
Đất nước là nơi tôi đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm

Đất nước không chỉ tồn tại trong văn hóa, phong tục của con người mà còn hiện hữu trong những tình yêu lứa đôi mãnh liệt, tha thiết nhất. Tác giả phân đoạn 'đất nước' thành 'đất' và 'nước' để diễn giải rõ nghĩa của từng từ. Đây có thể xem là sự tinh tế và đầy sáng tạo của Nguyễn Khoa Điềm. Dù được phân chia ra nhưng đất nước vẫn là một khái niệm trọn vẹn và ý nghĩa nhất.

Đất nước còn mở ra theo chiều dài của lịch sử và không gian văn hóa, của những con người vẫn còn khao khát đi tìm hình bóng quê hương. Đất nước được hình thành từ những câu chuyện xa xưa, từ những truyền thống mà con người luôn nhắc nhở nhau. Hình ảnh 'chim phượng hoàng', 'núi bà Đen, bà Điểm', 'Lạc Long Quân Âu Cơ' là minh chứng cho sự phát triển đáng tự hào của chúng ta. Nhớ về cội nguồn, nhớ về những ngày xưa là đạo lý, truyền thống uống nước nhớ nguồn mãnh liệt của dân tộc.

Đất nước trong tư duy của Nguyễn Khoa Điềm còn là sự tiếp nối truyền thống:

Những ai đã ra đi
Những ai hiện tại
Yêu nhau và sinh con đẻ cái
Mang phần của người đi trước để lại
Truyền dạy con cháu về tương lai

Trong quá trình hình thành và phát triển, giá trị văn hóa lịch sử ngày càng được tôn vinh. Những người đã hy sinh vì đất nước, những thế hệ sau này cần duy trì và phát huy những truyền thống tốt đẹp đó.

Nguyễn Khoa Điềm đã có cái nhìn toàn diện về đất nước từ các góc độ khác nhau, từ cuộc sống hàng ngày đến lịch sử, không gian và thời gian, giúp người đọc hiểu rõ hơn về đất nước mà chúng ta sống và hy sinh.

Trong bạn và tôi ngày hôm nay
Đều mang một phần đất nước

Có thể nói đất nước đã trở thành một phần không thể thiếu trong tâm hồn mỗi người, nhắc nhở chúng ta về trách nhiệm và nghĩa vụ của mình trong việc xây dựng và bảo vệ sự mạnh mẽ của đất nước này.

Đất nước được Nguyễn Khoa Điềm xem như một khái niệm sâu sắc:

Và trên mọi nẻo đường, trên ruộng đồng và dốc non
Không hình hài cụ thể, không ước mơ hay lối sống của tổ tiên
Ôi đất nước sau hàng ngàn năm, chẳng bao giờ xa lạ
Thịnh thế và khó khăn đã tạo nên bức tranh vĩ đại của đất nước

Một quan điểm sâu sắc, giàu giá trị về con người khiến người đọc không thể phủ nhận sự quan trọng của đất nước như một hiện thực. Đất nước cũng là biểu tượng của lòng biết ơn và tôn trọng đối với những người đã hy sinh cho hòa bình và tự do ngày nay:

Họ sống và họ mất
Bình dị và thanh thản
Không ai ghi tên họ trong lịch sử
Nhưng họ đã góp phần xây dựng đất nước

Một lần nữa, một sự giải thích chính xác cho ý nghĩa của 'đất nước', những người đã ra đi vẫn sống mãi trong trái tim của những người ở lại. Và ở hai dòng thơ cuối, Nguyễn Khoa Điềm đã trình bày một cách sâu sắc và chính xác nhất về đất nước:

Đất nước này là của nhân dân
Là của nhân dân, là của truyền thống ca dao

Thật vậy, nhân dân chính là chủ nhân của đất nước. Vì thế, đất nước phải thuộc về nhân dân. Tư tưởng của tác giả rất tiến bộ, sâu sắc và gần gũi với đời sống hàng ngày.

Nguyễn Khoa Điềm đã khẳng định vị trí và vai trò quan trọng của đất nước trong cuộc sống của mỗi người bằng những lý lẽ và dẫn chứng thuyết phục. Mặc dù thời gian trôi qua, hình ảnh về đất nước vẫn mãi sống đọng trong lòng người đọc.

Cảm nhận về bài thơ Đất nước - Mẫu 5

Chương Đất Nước trong tác phẩm Mặt đường khát vọng của Nguyễn Khoa Điềm là sự phản ánh của tác giả về vai trò và sự hy sinh lớn lao của nhân dân trong việc xây dựng và bảo vệ đất nước. Tư tưởng 'Đất nước của nhân dân, Đất nước của ca dao thần thoại' là tâm hồn chủ đạo, là nguyên tắc thống trị cả nội dung và hình thức của chương này.

Tư tưởng này được Nguyễn Khoa Điềm thể hiện thông qua một dạng thơ trữ tình kết hợp với chính luận. Tác giả đã sử dụng lý lẽ đơn giản để thuyết phục người đọc: Nhân dân - những người vô danh - là những người đã tạo nên và bảo vệ đất nước, xây dựng và truyền thống lịch sử của dân tộc. Tác giả không chỉ đưa ra lý lẽ mà còn truyền đạt qua hình ảnh và ngôn từ trữ tình và chính luận, để thức tỉnh ý thức dân tộc và tình cảm đối với đất nước trong thời kỳ chống Mĩ.

Dường như chương V của trường ca Mặt Đường Khát Vọng được xây dựng dựa trên việc trò chuyện tâm tình với một người con gái yêu thương, có vẻ tự do và phóng túng, nhưng sâu thẳm trong đó vẫn gắn bó chặt chẽ với tư tưởng cốt lõi: Đất nước của nhân dân. Tư tưởng này được tác giả thể hiện cụ thể, sinh động và lan truyền trên nhiều phương diện: qua thời gian và qua truyền thống văn hoá, phong tục, tâm hồn và bản tính dân tộc. Ba phương diện này liên kết chặt chẽ với nhau trong một 'hệ quy chiếu'. Đất nước của nhân dân thực sự là linh hồn của bài thơ.

Toàn bộ chương V của trường ca Mặt Đường Khát Vọng như một cái bọc của văn hóa dân gian. Nguyễn Khoa Điềm đã khéo léo sử dụng và linh hoạt các yếu tố của văn hóa dân gian, từ ca dao, tục ngữ đến truyền thuyết và cổ tích, từ phong tục tập quán đến thói quen sinh hoạt hàng ngày của nhân dân. Những yếu tố đó tạo ra một thế giới nghệ thuật vừa quen thuộc vừa kỳ diệu, đủ để thể hiện tinh thần thiêng liêng của đất nước. Điều này không chỉ là kỹ thuật nghệ thuật, cũng không chỉ là việc tiếp thu sáng tạo văn học dân gian. Có thể nói, tư tưởng về Đất nước của Nhân dân là tư tưởng chính của bài thơ, thấm nhuần từ quan điểm đến cảm xúc, từ hình ảnh đến chi tiết nghệ thuật.

Phần đầu của bài thơ này có thể được hiểu như một định nghĩa về đất nước, một cách riêng biệt qua thơ, được truyền đạt thông qua những hình tượng sinh động và gợi cảm.

Đất nước không chỉ là một khái niệm trừu tượng mà còn là điều rất gần gũi, thân thiết, hiện hữu trong cuộc sống bình dị của mỗi người: Đất nước hiện ra qua những câu chuyện mẹ kể, qua 'miếng trầu bây giờ bà ăn', qua cái kèo, cái cột, qua hạt gạo là miếng cơm chúng ta ăn hàng ngày.

Đất nước không chỉ là cái gì xa lạ mà nó hiện diện ngay trong máu thịt của chúng ta:

Trong chúng ta ngày nay
Đều chứa đựng một phần của Đất Nước

Nguyễn Khoa Điềm đã thể hiện mối liên kết chặt chẽ giữa số phận cá nhân và số phận toàn cộng đồng, của đất nước. Đó là ý kiến chung trong thời đại khi vấn đề dân tộc trở nên quan trọng. Trách nhiệm đối với đất nước không chỉ là trách nhiệm đối với chính bản thân mà còn là trách nhiệm đối với cộng đồng:

Em ơi, Đất Nước chính là máu và xương của chúng ta
Phải biết sống chặt chẽ và chia sẻ,
Phải làm thân thể cho hình bóng xứ sở,
Để Đất Nước mãi mãi tồn tại.

Đất nước cũng được hình thành từ những truyền thống lịch sử, văn hoá, phong tục hàng ngàn đời của dân tộc. Nhà thơ đã khám phá ý nghĩa của các yếu tố Đất Nước trong bối cảnh không gian và thời gian, trong lịch sử và hiện tại. Sâu sắc của lịch sử, truyền thống, phong tục và văn hoá của đất nước được lồng ghép từ huyền thoại về Lạc Long Quân và Âu Cơ, từ truyền thuyết về Hùng Vương và ngày giỗ tổ, từ những câu ca dao quen thuộc. Ở đây, đất nước được coi như một sự kết hợp của các phương diện truyền thống, văn hoá, phong tục, vừa thiêng liêng vừa gần gũi với cuộc sống hàng ngày của mỗi người. Những giá trị tinh thần bền vững này của đất nước đã được chuyển giao qua các thế hệ:

Những ai đã ra đi,
Những ai hiện tại,
Yêu nhau, sinh con và nuôi dưỡng,
Mang theo phần của những người đi trước.
Dạy dỗ con cháu về ngày mai,
Ngày nào cũng nhớ - ngày giỗ Tổ.

Từ quan điểm về đất nước như vậy, phần sau của bài thơ tập trung vào việc làm nổi bật tư tưởng. Đất Nước của nhân dân, chính nhân dân là những người tạo ra Đất Nước.

Tư tưởng này đã dẫn đến một cách nhìn sâu sắc hơn về địa lí, về các danh lam thắng cảnh trên khắp đất nước. Những núi Vọng Phu, Trống Mái, Bút non Nghiên không chỉ là cảnh thiên nhiên mà còn được coi là đóng góp của nhân dân, hiện thân của những con người không danh tiếng: “Những cặp vợ chồng góp núi Vọng Phu, Hòn Trống Mái”. “Người học trò nghèo góp Bút non Nghiên”. “Con cóc, con gà quê hương cũng góp phần vào Hạ Long đẹp”, ở đây, thiên nhiên được coi là một phần của tâm hồn, máu thịt của nhân dân. Chính nhân dân đã xây dựng đất nước này, ghi dấu cuộc sống của mình lên mỗi ngọn núi, dòng sông, tấc đất, từ những hình ảnh, cảnh vật cụ thể, nhà thơ đã tổng hợp thành một cái nhìn sâu sắc:

Ở khắp nơi trên ruộng đồng gò bãi
Không một hình ảnh, ước mơ, lối sống của tổ tiên,
Đất Nước của chúng ta sau hàng nghìn năm đi đâu ta cũng thấy,
Những cuộc đời đã biến thành núi sông của ta.

Tư tưởng Đất nước của Nhân dân đã ảnh hưởng đến cách nhìn của nhà thơ về lịch sử nghìn năm của đất nước. Nhà thơ không ca ngợi các triều đại, cũng không nhắc đến các anh hùng được ghi trong sách vở mà tập trung vào những con người bình thường, bình dân. Đất nước trước hết là của nhân dân, của những con người bình dị, vô danh:

Giản dị và bình tâm
Không ai ghi tên nhớ mặt
Nhưng họ đã xây dựng nên Đất Nước.

Họ làm việc và chống lại kẻ xâm lược ngoại bang, họ bảo tồn và truyền lại cho thế hệ sau những giá trị văn hóa, tinh thần và vật chất của đất nước từ lúa, ngọn lửa, tiếng nói, tên làng, xã đến những câu chuyện thần thoại, ca dao, tục ngữ. Dòng cảm xúc và suy nghĩ trong bài thơ dần dần tập trung để cuối cùng đạt đến cao trào, làm nổi bật tư tưởng cốt lõi của bài thơ, vừa bất ngờ vừa độc đáo:

Đất Nước này là của Nhân dân, là của Nhân dân,
Đất Nước của ca dao, thần thoại.

Khi đọc chương Đất Nước, ta có thể thấy rõ dấu ấn của tri thức văn hoá từ trường học và sách vở, ảnh hưởng phong cách của một nhà thơ nào đó. Tuy nhiên, đó vẫn là chương đặc trưng và tinh tế nhất của trường ca Mặt đường khát vọng. Bài thơ vẫn gợi lên được những cảm xúc sâu sắc trong lòng người đọc nhờ vào sự chân thành của tác giả, từ trải nghiệm của mình để thể hiện suy nghĩ chung về đất nước của cả thế hệ:

Cảm nhận về bài thơ Đất nước - Mẫu 6

Sau Cách mạng tháng Tám thành công, dân tộc ta đã phải tiến hành hai cuộc kháng chiến liên tiếp để chống lại thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược để bảo vệ độc lập tự do và thống nhất Tổ quốc. Trong suốt ba mươi năm đó, vận mệnh của đất nước luôn là vấn đề quan trọng, căng thẳng và chi phối mọi lĩnh vực của cuộc sống dân tộc và mỗi người Việt Nam. Vì vậy, tình cảm yêu nước đã trở thành nguồn cảm hứng chính trong thơ ca hiện đại của Việt Nam, tiếp tục một truyền thống sâu đậm của văn học dân tộc từ xa xưa. Tình cảm yêu nước được thể hiện trong thơ ca của chúng ta không chỉ đồng nhất mà còn phong phú và đa dạng, tùy thuộc vào hoàn cảnh sáng tạo và tâm trạng cụ thể của từng nhà thơ:

Trong thời kỳ toàn dân đoàn kết, tập trung vào chiến thắng đế quốc Mỹ, trường ca Mặt đường khát vọng được sáng tác với sự tham gia tích cực của các bạn trẻ, sinh viên trong các thành phố miền Nam, đã cùng nhau thức dậy, tham gia vào cuộc chiến. Tầng lớp này cũng đầy ý thức, đầy tâm hồn về quê hương, về đất nước. Từ góc nhìn đó, chương V của trường ca Mặt đường khát vọng, tác giả Nguyễn Khoa Điềm đã miêu tả, ca ngợi vẻ đẹp đa dạng của đất nước, thể hiện ý thức trách nhiệm với vận mệnh dân tộc giữa thử thách lịch sử.

Hình ảnh đất nước, trong cảm nhận của Nguyễn Khoa Điềm, liên kết với những nhân vật, hình ảnh cụ thể từ cuộc sống hàng ngày của mỗi người. Tình yêu thương không xa lạ, không trừu tượng mà được tạo dựng từ những sự vật, sinh hoạt gần gũi, từ những phong tục văn hóa lâu đời. Đất nước hiện diện trong những câu chuyện dân gian từ thơ ấu, trong những miếng trầu mỗi ngày, trong lũy tre làng từng đời là niềm tự hào của dân tộc đánh giặc. Đất nước gắn bó với tục quen thuộc như buội tóc sau gáy, câu ca dao về muối mặn gừng cay, kèo, cột, hạt gạo mỗi nắng mỗi sương. Cảm nhận về đất nước từ những điều bình dị xung quanh đã đưa Nguyễn Khoa Điềm đến biện pháp nghệ thuật chiết lọc. Từ ghép Đất Nước được tách ra thành hai phần để nhà thơ định nghĩa cụ thể từng phần:

Đất và Nước:
Đất là nơi anh đến trường
Nước là nơi em tắm
Đất là nơi con chim phượng hoàng về tổ trên đỉnh núi bạc
Nước là nơi con cá ngư ông móng nước biển khơi
Đất là nơi Chim về
Nước là nơi Rồng ở

Suy tưởng dẫn Nguyễn Khoa Điềm trở lại với quá khứ, kể về huyền thoại Lạc Long Quân và Âu Cơ khẳng định nguồn gốc thống nhất của dân tộc. Đất nước tồn tại qua thời gian, không gian mênh mông. Những hình ảnh, sự vật trên bề mặt giản dị nhưng sâu xa lịch sử, truyền thống văn hóa ẩn sau đó. Gợi lên truyền thống lịch sử - văn hóa vững bền, không gian mênh mông của đất nước từ những điều bình dị hàng ngày, là thành công đặc biệt của Nguyễn Khoa Điềm ở đoạn trích này. Đất nước là cuộc sống, là hơi thở hàng ngày của chúng ta. Đất nước là sông bể mênh mông, núi rừng hùng vĩ. Đất nước trải suốt chiều dài lịch sử từ thời Hùng Vương đến phong tục Hàng năm ăn đâu làm đấy - Cũng nhớ ngày giỗ tổ. Đến bao giờ con người Việt Nam mới biết kể chuyện cổ tích, có tục ăn trầu... Đến bao giờ con người Việt Nam mới làm bạn với cây tre, với kèo, cột... Đằng sau những điều giản dị là truyền thống lịch sử — văn hóa lâu đời, vững bền của đất nước Việt Nam. Từ góc nhìn cá nhân, nhà thơ nói về cuộc sống cộng đồng, đưa đến cho người đọc cảm nhận toàn diện, tổng hợp về vẻ đẹp của đất nước.
Làm nên truyền thống lịch sử - văn hóa độc đáo, vững bền của đất nước chính là công lao của nhiều thế hệ dân tộc. Bởi vậy, lòng yêu nước của Nguyễn Khoa Điềm ở đoạn trích này liên quan chặt chẽ với lòng yêu nhân dân, niềm tự hào về vai trò to lớn của nhân dân. Đất Nước của Nhân dân đã trở thành tư tưởng quan trọng, làm nền cho nhiều tác phẩm có giá trị. Trong bối cảnh đó, trích đoạn Đất Nước trong trường ca Mặt đường khát vọng của Nguyễn Khoa Điềm đã đóng góp một cách đặc sắc. Khi nói về bốn nghìn năm lịch sử của đất nước, nhà thơ không chỉ nhắc lại các triều đại, những anh hùng nổi tiếng mà còn kể đến vô số lớp người vô danh bình dị:

Chưa bao giờ trong lịch sử đấu tranh chống Mỹ của dân tộc Việt Nam, sức mạnh to lớn, sự đoàn kết vô song của nhân dân được thể hiện rõ như thế. Cuộc đối đầu khốc liệt với một kẻ thù mạnh mẽ và tàn bạo đòi hỏi phải huy động toàn bộ sức mạnh của quần chúng đoàn kết. Bởi thế, Đất Nước của Nhân dân đã trở thành tư tưởng chung của thời đại, đã thấm nhuần vào nền văn học cách mạng và đã tạo nên rất nhiều tác phẩm có giá trị. Trong bối cảnh đó, trích đoạn Đất Nước trong trường ca Mặt đường khát vọng của Nguyễn Khoa Điềm đã đóng góp một cách đặc sắc. Khi nói về bốn nghìn năm lịch sử của đất nước, nhà thơ không chỉ điểm lại các triều đại, những anh hùng nổi tiếng mà còn nhớ đến vô số lớp người vô danh bình dị:

Mọi thời đại, mọi tầng lớp
Cả trai gái đều như nhau
Chăm chỉ làm việc
Khi có chiến sự, nam giới ra trận
Phụ nữ ở nhà nuôi dạy con chung số phận

Với nhân dân, làm việc chăm chỉ và ra trận đánh giặc, sống và chết đều đơn giản và bình tĩnh vì sự tồn vong của đất nước. Khi đất nước bình yên, họ tiếp tục cuộc sống hàng ngày, lo lắng về cuộc sống nghèo khó. Khi đất nước đối mặt với nguy cơ ngoại xâm, họ sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì độc lập và chủ quyền như một phần tự nhiên. Những người vô danh ấy làm nên Đất Nước. Trong lịch sử, nhân dân là những người sáng tạo, bảo tồn mọi tài sản và giá trị tinh thần để xây dựng Đất Nước:

Họ giữ gìn và truyền lại hạt lúa ta trồng
Họ truyền lửa từ thế hệ này sang thế hệ khác
Họ truyền giọng điệu cho con biết nói
Họ mang theo tên làng mỗi khi di dân

Những người vô danh, bình thường ấy đã làm nên sức mạnh vững bền cho đất nước. Nguyễn Khoa Điềm nhận thấy sự hiện diện của nhân dân trên khắp lãnh thổ đất nước. Nhiều tác phẩm văn học đã nói về những danh lam thắng cảnh, sự tích của đất nước Việt Nam suốt bốn ngàn năm. Nhưng kết nối chúng với số phận và phẩm chất của những người dân đơn giản, trong đó thể hiện cuộc sống hy sinh cao đẹp của quần chúng nhân dân, là điều Nguyễn Khoa Điềm đã nhấn mạnh:

Và khắp nơi trên ruộng đồng, núi non
Không có dấu vết, ước mơ, cách sống của ông bà ta
Ôi Đất Nước sau hàng ngàn năm, chúng ta vẫn thấy
Những cuộc đời đã hòa mình với núi sông...

Khi chiêm ngưỡng tư tưởng về Đất Nước của nhân dân từ nhiều góc độ, đoạn trích đã khẳng định niềm tin vào sự bền vững của đất nước. Đất Nước thuộc về nhân dân, và nhân dân, vĩ đại và bất tử. Do đó, Đất Nước sẽ mãi mãi tồn tại cùng với nhân dân.

Nhìn nhận về Đất Nước của Nhân dân, Đất Nước của truyền thống dân gian từ góc độ của thế hệ trẻ trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, Nguyễn Khoa Điềm đã nhấn mạnh trách nhiệm đối với vận mệnh của đất nước. Có lẽ đó là mục đích của đoạn thơ Đất Nước khi ra đời giữa những năm chiến tranh, khi lịch sử yêu cầu mọi người phải làm phần của quốc gia. Ý thức này được Nguyễn Khoa Điềm nhận thức, thể hiện tự nhiên trong quá trình khám phá về đất nước. Ban đầu, đất nước là thứ bên ngoài chúng ta. Nhưng dần dần, đất nước đã trở thành một phần của chúng ta:

Trong bạn và tôi ngày nay
Đều chứa đựng một phần của Đất Nước
Khi hai chúng ta nắm tay
Đất Nước trong chúng ta thống nhất và mạnh mẽ
Khi chúng ta nắm tay mọi người
Đất Nước hoàn thiện và vĩ đại

Mỗi người trong chúng ta đều thừa kế di sản văn hóa và tinh thần quý báu của đất nước, của nhân dân, của các thế hệ trước. Vì vậy, chúng ta phải dành cuộc đời mình cho sự tồn vong của đất nước. Ý thức này được nhà thơ thể hiện một cách chân thành. Nó là lời kêu gọi từ trái tim đầy xúc động:

Em ơi, Đất Nước là máu và xương của chúng ta
Chúng ta phải hiểu và chia sẻ
Chúng ta phải làm phần của hình ảnh của đất nước
Để tạo nên Đất Nước vĩnh cửu...

Nền văn học Việt Nam luôn truyền cảm hứng yêu nước, đặc biệt trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Đoạn trích Đất Nước trong trường ca Mặt đường khát vọng không chỉ thể hiện sự đam mê với quê hương mà còn khám phá ra vẻ đẹp của đất nước. Nguyễn Khoa Điềm sử dụng văn hóa dân gian để làm nổi bật tư tưởng Đất Nước của Nhân dân và nhấn mạnh ý thức trách nhiệm với vận mệnh quốc gia.

Khi chúng ta trưởng thành, Đất Nước đã tồn tại
Đất Nước hiện diện trong những câu chuyện 'ngày xưa kể lại...' mà mẹ thường kể
Đất Nước bắt đầu từ việc dân ta biết trồng cây để đánh đuổi kẻ thù

Đoạn trích Đất Nước đưa ta vào một câu chuyện tình cảm sâu lắng, đầy cảm xúc. Nguyễn Khoa Điềm sử dụng hình thức trò chuyện giữa 'anh' và 'em' để tạo ra một không khí ngọt ngào, thủ thỉ. Ông nói về lịch sử như đang kể lại những kỷ niệm tuổi thơ, như gợi lại những hồi ức xúc động về gia đình, về mẹ. Nhờ cách thể hiện độc đáo đó mà vẻ đẹp sâu xa của đất nước, ý thức trách nhiệm công dân được truyền đạt một cách tự nhiên.

Đoạn trích Đất Nước trong trường ca Mặt đường khát vọng của Nguyễn Khoa Điềm là một phần của lịch sử văn học Việt Nam, thể hiện lòng yêu nước trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Thành công của đoạn trích này chứng tỏ trí tuệ và tinh thần khám phá của một nhà thơ trưởng thành trong thời kỳ kháng chiến.

Cảm nhận về bài thơ Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm

Đất nước là biểu tượng trữ tình vĩ đại, là tinh hoa của nghệ thuật trong lòng nhiều thế hệ nhà thơ Việt Nam. Mỗi khi đối diện với thách thức, hình ảnh của đất nước lại tỏa sáng trong văn học với những khám phá mới lạ độc đáo. Trích đoạn Đất Nước từ trường ca Mặt Đường Khát Vọng là minh chứng rõ ràng cho điều này. Trong trích đoạn này, cảm nhận về đất nước của Nguyễn Khoa Điềm đạt đến tầm triết học sâu sắc.

Đất nước là nơi dân chúng ta đoàn kết
Đất nước là nơi anh đi học - Nước là nơi em tắm... Sự liên kết giữa các không gian này tạo nên hình ảnh của đất nước như sự thống nhất giữa cá nhân và cộng đồng. Đất Nước là điều thần thánh nhưng gần gũi.

Tư duy triết học của Nguyễn Khoa Điềm tập trung vào việc khám phá và nhận thức sự thống nhất. Từ ba khía cạnh không gian - thời gian - văn hóa, nhà thơ đã tìm ra điểm chung là quan niệm: đất nước của nhân dân. Quan niệm này thúc đẩy ông khám phá về hình ảnh đất nước từ một góc nhìn mới mẻ, độc đáo. Đất nước không chỉ là lịch sử của các triều đại, mà còn là lịch sử của hàng nghìn lớp người “không ai nhớ mặt đặt tên - Nhưng họ đã làm nên đất nước”.

Tư tưởng đất nước của nhân dân đã trải qua một quá trình phát triển dài trong lịch sử văn học dân tộc (Như Nguyễn Trãi, Nguyễn Đình Chiểu...). Trong văn học cách mạng, tư tưởng này cũng đã được nhiều nhà thơ nhắc đến. Tuy nhiên, để tư tưởng này trở thành nguồn cảm hứng chính và thấm nhuần vào mọi biểu hiện nhỏ nhất của hình ảnh đất nước thì đó là một đóng góp đặc biệt của Nguyễn Khoa Điềm. Điều này thể hiện sự kế thừa và phát triển của tư tưởng đất nước của nhân dân trong văn học.

Đoạn thơ mở đầu là một minh chứng sống động cho sự độc đáo trong cảm nhận về đất nước của Nguyễn Khoa Điềm.

Hiện lên trong đoạn thơ là hình ảnh của đất nước mênh mông trong thời gian. Điểm đặc biệt nằm ở việc chiều sâu của thời gian được khám phá trước hết từ những câu chuyện “ngày xưa kể lại” của mẹ. Đây không phải là thời gian lịch sử chính xác với các niên đại cụ thể. Đó là thời gian mơ hồ, ảo diệu trong trí tưởng tượng của trẻ thơ. Nó không có định vị chính xác nhưng giúp ta cảm nhận sâu sắc về sự tồn tại của đất nước.

Gương mặt của đất nước được mô tả từ những điều gần gũi bình dị trong cuộc sống hàng ngày. Có cái gì đó thực tế, chi li trong cảm nhận về đất nước của Nguyễn Khoa Điềm. Từ cách buội tóc, câu ca dao đến những vật dụng bình dị: cái kèo, cái cột. Ngay cả với những vật thường ngày nhỏ nhặt như “hạt gạo”, tác giả vẫn có cảm nhận sâu sắc từ những thời điểm cụ thể: “một nắng hai sương” - “xay” - “giã” - “giần” - “sàng”. Với cách cảm nhận này, đất nước trở thành không gian bao trùm cuộc sống của mỗi con người. Ở mọi nơi, trong mọi biểu hiện nhỏ bé đều chứa đựng hình ảnh của đất nước. Đất nước trở nên quen thuộc, gắn bó với con người.

Đóng góp quan trọng vào việc tạo ra hình ảnh đẹp của đất nước trong đoạn thơ là ngôn ngữ thấm nhuần với văn hóa dân gian. Ngôn ngữ không chỉ là ngôn ngữ mà còn mang trong mình một quan điểm sâu sắc. Ngôn ngữ chứa đựng màu sắc văn hóa dân gian, ở đây là sự thấm nhuần quan điểm đất nước của nhân dân. Nói cách khác, quan điểm này không chỉ là suy tưởng mà còn được hiện thực hóa thông qua hình thức và ngôn ngữ thơ.

Giọng điệu thơ trầm lắng, sâu sắc. Vừa như sự giải thích vừa như sự tự bày tỏ. Một giọng điệu như vậy khiến hình ảnh của đất nước hiện lên vừa trang nghiêm, vừa thân thiết.

..................

Tải tài liệu để đọc thêm về cảm nhận về Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm